Γράφει ο Τάσος Κριτσιώλης
http://vinylmaniac.madblog.gr
Τρίτη 13 Νοεμβρίου 2012
Η δουλειά τους περιορίστηκε στην πίστα, στο στούντιο, στη γραφή μουσικής και στίχου και πουθενά αλλού. Άλλοι έκαναν μεγάλη επιτυχία, άλλοι μικρότερη. Άλλοι συνεχίζουν την πορεία τους και παλεύουν, άλλοι έχουν αποχωρήσει. Άλλοι έχουν φύγει από τη ζωή.
Όμως, όλοι τους ανεξαιρέτως έβαλαν το δικό τους λιθαράκι στην ελληνική μουσική σκηνή και δικαιούνται αυτό που τους προσφέρουμε: Μια γωνιά “αφιερωμένη εξαιρετικά”…!
———————————————————–
| Γιάννης Κατέβας: Αμάραντα τα «γιασεμάκια» του… |
Σπουδαίος τραγουδιστής, εξαίρετος δημιουργός και υπέροχος άνθρωπος. Αυτά είναι τα τρία στοιχεία που σκιαγραφούν την προσωπικότητα του Γιάννη Κατέβα, ενός αυθεντικού καλλιτέχνη που ποτέ δεν πρόδωσε και δεν ξεπούλησε τα πιστεύω και τα ιδανικά που είχε γι’ αυτή τη δουλειά. Κι όταν κατάλαβε ότι κινδύνευε να βουλιάξει στη μετριότητα και στα νέα «ήθη κι έθιμα» που διαμορφώνονταν στο ελληνικό τραγούδι στα πρόθυρα της δεκαετίας του ’90, άφησε τα πάντα κι έφυγε για μόνιμη εγκατάσταση στον Καναδά…
«Αφιερωμένο εξαιρετικά» λοιπόν αυτό το κομμάτι σ’ έναν άνθρωπο που τίμησε κι εξακολουθεί να τιμά και με το παραπάνω τη μουσική μας ιστορία και παράδοση, αλλά πάνω απ’ όλα στον καλό κι αγαπημένο μου φίλο, που είχα την τιμή να γνωρίσω από κοντά και να εκτιμήσω ακόμη περισσότερο…
Η Κομοτηνή, οι “Beatniks” και οι …αποβολές
Ο Γιάννης Κατέβας γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κομοτηνή, όπου υπηρετούσε τότε ως δάσκαλος ο πατέρας του, ο οποίος είχε καταγωγή από την Κύμη. Η μητέρα του ήταν πρόσφυγας από τη Μικρά Ασία. Πέρασε όμορφα παιδικά χρόνια εκεί κι από μικρό παιδί, μπήκε μέσα του το «μικρόβιο» της μουσικής.
Έτσι, σιγά-σιγά ξεκίνησε να μαθαίνει κιθάρα και στα πρώτα χρόνια της εφηβείας του -μαζί με άλλους συνομήλικούς του- δημιούργησε το συγκρότημα “Beatniks”, παίζοντας ποπ τραγούδια-επιτυχίες της εποχής. Ωστόσο, η συντηρητική κοινωνία εκείνων των χρόνων δεν είδε με καλό μάτι την προσπάθεια των παιδιών κι έτσι αποβλήθηκαν από όλα τα γυμνάσια της Κομοτηνής, απλώς και μόνο γιατί ήταν μουσικοί και έπαιζαν σε διάφορα κλαμπ της πόλης. Μάλιστα, ο νεαρός Γιάννης αναγκάστηκε ν’ αλλάξει τρία σχολεία (Κομοτηνή, Ξάνθη, Καβάλα) για να καταφέρει να τελειώσει το γυμνάσιο…
Ο Γιώργος Μητσάκης και τα πρώτα τραγούδια
Μόλις πήρε το απολυτήριό του από το σχολείο, ο Κατέβας αποφάσισε να κατέβει στην Αθήνα για ν’ αναζητήσει μια καλύτερη τύχη και ν’ ασχοληθεί καθαρά επαγγελματικά πλέον με τη μουσική. Αναζήτησε δουλειά λοιπόν ως κιθαρίστας, καθώς ακόμη δεν του είχε μπει η ιδέα να γίνει τραγουδιστής κι έτσι κάποια στιγμή βρέθηκε στο “Help”, πλάι στο μεγάλο Γιώργο Μητσάκη να παίζει κιθάρα. Ωστόσο, ο σπουδαίος δάσκαλος τον άκουσε ένα βράδυ να τραγουδά και του είπε: «Άσε το όργανο και πάρε το μικρόφωνο. Τα λες πολύ καλά».
Έτσι, ο Γιάννης Κατέβας ξεκίνησε δειλά-δειλά να ερμηνεύει διάφορα τραγούδια και ο Μητσάκης που τόσους και τόσους -μεγάλους και τρανούς σήμερα- βοήθησε να μπουν στη δισκογραφία (αν και κάποιοι μάλλον το έχουν ξεχάσει…), έκανε το ίδιο και με το νεαρό παιδί από τη Θράκη.
Το πήγε λοιπόν στην τότε Columbia και λίγο καιρό μετά, όταν οι δυο τους βρίσκονταν για δουλειά στη Θεσσαλονίκη, του είπε ένα βράδυ ότι θα του γράψει δύο τραγούδια για να κάνει τις πρώτες ηχογραφήσεις της καριέρας του. Αυτά ήταν η «Θεσσαλονίκη» και το «Καλημέρα ξενύχτες», τα οποία κυκλοφόρησαν σε δισκάκι 45 στροφών (HMV 8128) και μάλιστα στο πρώτο, ακούγεται στις δεύτερες φωνές η σπουδαία Λιζέτα Νικολάου, που κι εκείνη τότε έκανε τα πρώτα βήματά της στο τραγούδι…
Από τις 45 στροφές ως το «Αν γινότανε» …
Στα χρόνια που ακολούθησαν, ο Γιάννης Κατέβας θα ηχογραφήσει ορισμένα 45άρια δισκάκια είτε λέγοντας σε δεύτερη εκτέλεση τραγούδια που ακούστηκαν στα Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης της εποχής («Οδοιπόρε αδερφέ μου», «Γύρνα πίσω Αποστόλη»), είτε συνεργαζόμενος με γνωστούς συνθέτες όπως ο Γιώργος Χατζηνάσιος («Τα ‘φερα πώς τα ‘φερα», «Στράτα-στράτα το παιδί»). Αυτά τα τελευταία δύο κομμάτια, ο ίδιος ο ερμηνευτής μου έχει πει ότι προορίζονταν για το Στράτο Διονυσίου.
Παράλληλα, εμφανίζεται σε πολλά γνωστά κέντρα διασκέδασης της εποχής και δίπλα σε πολύ μεγάλα ονόματα, όπως ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης, ο Γιάννης Πάριος, η Πόλυ Πάνου κ.α.
Και φτάνουμε στο καλοκαίρι του 1976, όταν έρχεται η στιγμή για τον πρώτο μεγάλο δίσκο του. Τίτλος «Και αύριο και πάντα» και η πρώτη μεγάλη επιτυχία του έρχεται μέσα από μια διασκευασμένη μελωδία από την Αλγερία. Έτσι, το “A vava Inouva” του M. Indir μετατρέπεται σε «Αν γινότανε», με ελληνικούς στίχους του Πάνου Φαλάρα. Ο Κατέβας το τραγουδά μαζί με τη Θεσσαλονικιά τραγουδίστρια Έφη Στρατή, η οποία πάντως δεν είχε ιδιαίτερη συνέχεια και πορεία στο χώρο…
Το κεφάλαιο Γιώργος Κανελλόπουλος
Το 1977, ο Θρακιώτης ερμηνευτής θα γνωρίσει τον άνθρωπο που θα «σημαδέψει» ανεξίτηλα την καριέρα του στα επόμενα χρόνια. Πρόκειται για τον αείμνηστο στιχουργό Γιώργο Κανελλόπουλο –τον τιμήσαμε στο πρώτο «Αφιερωμένο εξαιρετικά-, ο οποίος είχε ήδη μια επιτυχημένη παρουσία στο τραγούδι, υπογράφοντας μεγάλες επιτυχίες -κυρίως σε μουσική Χατζηνάσιου- όπως «Με λένε Γιώργο», «Συγνώμη που σ’ αγάπησα πολύ», «Ξενύχτησα στην πόρτα σου», «Τα γαλάζια σου γράμματα» κ.α.
Οι δυο τους θα συνδεθούν με μια πολύ δυνατή φιλία που θα κρατήσει ως το τέλος της ζωής του στιχουργού, ενώ έγιναν και κουμπάροι! Αμέσως λοιπόν, ξεκινούν να ετοιμάζουν την πρώτη τους δουλειά σε μουσική του Κατέβα και στίχους του Κανελλόπουλου, η οποία κυκλοφορεί το φθινόπωρο του 1977 με τίτλο «Τραγούδια αγάπης». Εμπορικά δεν πήγε τόσο καλά, όμως ακούστηκαν πολύ «Του τρένου οι γραμμές» …
Τα γιασεμάκια της …καθιέρωσης!
Προς τα τέλη της δεκαετίας του ’70, η πάλαι ποτέ κραταιά Columbia βρίσκεται στα πρόθυρα της διάλυσης. Οι διευθυντές αλλάζουν ο ένας μετά τον άλλο, το ίδιο και οι παραγωγοί και γενικότερα, επικρατεί μια εικόνα αναταραχής στην εταιρεία. Μέσα σε όλη αυτή την κατάσταση, το μέλλον του Κατέβα εκεί είναι εντελώς αμφίβολο και μάλιστα η μη «εμπορικότητά» του αναγκάζει τους υπευθύνους να σκέφτονται την αποδέσμευσή του…
Υπό τούτες τις συνθήκες, στις αρχές του 1979 κυκλοφορεί στα δισκοπωλεία το τρίτο άλμπουμ του τραγουδιστή με τίτλο «Τα γιασεμάκια σου» – πάλι με στίχους Κανελλόπουλου- και το κλίμα γι’ αυτόν αλλάζει άρδην! Οι πωλήσεις εκτοξεύονται στα ύψη και φτάνουν στα όρια των «χρυσών», ενώ οι επιτυχίες βγαίνουν η μία μετά την άλλη και κάνουν θραύση στα ραδιόφωνα της εποχής: Το ομότιτλο, το «Αν μου χαρίσουν» και το «Έχεις νιάτα» -όλα μεταγλωττισμένα κατά τα ειωθότα της περιόδου- ακούγονται σχεδόν καθημερινά κι έτσι, ο Κατέβας ανεβάζει τις μετοχές του από τη μία στιγμή στην άλλη!
Η «μεταγραφή» στη MINOS για… «Κάτι παραπάνω»
H μεγάλη επιτυχία των …γιασεμακίων δεν αφήνει ασυγκίνητο το Μάκη Μάτσα, διευθυντή της MINOS που είναι πλέον πανίσχυρη, καθώς έχει καταφέρει να συγκεντρώσει σχεδόν όλο τον «αφρό» του εμπορικού (με την καλή έννοια…) τραγουδιού. Η πρόταση λοιπόν στον Γιάννη Κατέβα να ενταχθεί στις τάξεις της δε θ’ αργήσει να έλθει κι έτσι, ο ερμηνευτής και δημιουργός υπογράφει συμβόλαιο συνεργασίας μαζί της.
Στόχος του πλέον το «Κάτι παραπάνω», όπως τιτλοφορείται και ο πρώτος δίσκος που ηχογραφεί στη νέα εταιρεία του, με την εκ νέου στιχουργική συνδρομή του Γιώργου Κανελλόπουλου. Κυκλοφορεί τον Ιούνιο του 1980 και μπορεί να μη κάνει τις πωλήσεις του προηγούμενου, όμως περιέχει ένα πολύ σπουδαίο κι αγαπημένο τραγούδι: Το μεταγλωττισμένο «Ποιος» που έγινε μεγάλη επιτυχία, ακούστηκε πολύ και δεν είναι λίγοι που το αγαπούν ακόμη και σήμερα.
Από εκεί και πέρα, ξεχωρίζουν και τα «Πολλά τα λάθη σου» και το ομότιτλο που «χρεώνεται» συνθετικά σε κάποιον Δουλουγέρη, αλλά είναι του Νίκου Καρβέλα! Απλώς, μπήκε με το παραπάνω όνομα γιατί ο συγκεκριμένος ήταν ο …διοικητής του συνθέτη στο στρατό και υπεύθυνος της μπάντας και της χορωδίας της μονάδας. Οπότε, ο Καρβέλας προκειμένου να εξασφαλίζει κάποιες άδειες παραπάνω, αποφάσισε να το «χρεώσει» σ’ αυτόν!
Πάντως, προσωπικά αγαπώ πολύ και το «Ντρίγκι-ντρίγκι» με το οποίο ξεκινά ο δίσκος κι ας το έχει «αποκηρύξει» μετά βδελυγμίας ο φίλος μου ο Γιάννης…
«Να μ’ αγαπάς τώρα» και άλλες επιτυχίες
Τον Σεπτέμβριο του 1981, κυκλοφορεί το «Να μ’ αγαπάς τώρα» που περιλαμβάνει ορισμένα πολύ καλά τραγούδια, με βάση πάλι τις «μεταγραφές» ξένων τραγουδιών. Οι περισσότεροι στίχοι είναι του Κανελλόπουλου, όμως αυτή τη φορά υπάρχουν και οι «πινελιές» των Θάνου και Ρόνης Σοφού. Το άλμπουμ πήγε πολύ καλά εμπορικά κι έβγαλε δύο μεγάλες «μεταγλωττισμένες» επιτυχίες: Το ομότιτλο -ένα από τα πιο διαχρονικά κι αγαπημένα τραγούδια του Κατέβα- και το «Ζητιάνο της αγάπης» …
Όντας καθιερωμένος πια, ο τραγουδιστής και δημιουργός από την Κομοτηνή συνεχίζει να εμφανίζεται στα μεγάλα νυχτερινά κέντρα και να είναι ιδιαίτερα δημοφιλής. Τον θυμάμαι τις Απόκριες του 1983 στη «Θεσσαλονικιά» της Θεσσαλονίκης, να μας κρατά συντροφιά στον παιδικό χορό του ΟΤΕ και να βγαίνουμε μαζί μια φωτογραφία με την αφεντιά μου ντυμένη …ιππότη! Τότε εμφανιζόταν εκεί μαζί με το Τζίμη Μακούλη και τη Μαίρη Λίντα.
Ο επόμενος δίσκος θα έλθει τον Σεπτέμβριο του 1983 με αμιγώς Έλληνες δημιουργούς. Τίτλος «Πού θα πας», το οποίο ακούστηκε πολύ όπως και το «Όποιος την αγάπη πλήρωσε». Ωστόσο, έχω τη γνώμη ότι το ωραιότερο τραγούδι του άλμπουμ είναι το «Μη μ’ εγκαταλείπεις» …
Και φτάνουμε στο καλοκαίρι του 1985, οπότε κυκλοφορεί το «Ναι για σένα ναι». Στο κλίμα της εποχής που ήθελε «όλα τα μωρά στην πίστα» και το σύνθημα «χορέψτε γιατί χανόμαστε» ήταν στην ημερήσια διάταξη, ο Κατέβας χρησιμοποιεί μουσικά μοτίβα από μελωδίες της Ανατολής και φτιάχνει το ομότιτλο κομμάτι που ακούγεται και χορεύεται πολύ, ενώ αποτελεί και μία από τις μεγαλύτερες επιτυχίες του.
Όμως, το άλμπουμ έχει κι άλλες ωραίες και γνωστές στιγμές όπως τα «Μοναξιά», «Ζωή μου είναι» και «Φεύγουνε τα χρόνια», ενώ συγκινητική είναι η συμμετοχή με δύο τραγούδια του ανθρώπου που έβαλε στη δισκογραφία τον ερμηνευτή, του αξέχαστου Γιώργου Μητσάκη…
Αυτός ο δίσκος είναι ο τελευταίος στον οποίο ο Κατέβας συνεργάζεται με το Γιώργο Κανελλόπουλο, αφού ο στιχουργός έχει αποφασίσει ν’ αποσυρθεί από το χώρο…
Η …μετανάστευση στον Καναδά
Θα περάσουν τέσσερα χρόνια μέχρι ο ερμηνευτής να κυκλοφορήσει νέα δισκογραφική δουλειά. Θα μεσολαβήσει το 1987 ένα άλμπουμ-best of με τίτλο «Δέκα χρόνια τραγούδια», που περιλαμβάνει τις πιο γνωστές στιγμές του από το 1980 που υπέγραψε στη MINOS και το Μάρτιο του 1989, θα έλθει το «Με συγκλονίζεις».
Οι στίχοι είναι κυρίως του Ηλία Φιλίππου και οι περισσότερες μουσικές του ίδιου του Κατέβα και του Τάσου Χαμουρτιάδη. Υπάρχουν όμως και δύο τούρκικες μελωδίες, εκ των οποίων το «Και μη μου λες» ακούστηκε αρκετά. Το ίδιο συνέβη και με το ομότιτλο, αλλά και με το «Γεια χαρά σου».
Κάπου εκεί, αρχίζει η αντίστροφη μέτρηση για το Γιάννη Κατέβα. Διαπιστώνει ότι πλέον το κλίμα δε τον σηκώνει, καθώς έχουν αλλάξει τα πράγματα στο χώρο του τραγουδιού και σκέφτεται ότι αν συνεχίσει, θα υποχρεωθεί να κάνει εκπτώσεις και συμβιβασμούς που δεν ταιριάζουν με το χαρακτήρα και τη νοοτροπία του. Έτσι, αποφασίζει ν’ αφήσει οριστικά πίσω την καριέρα του στην Ελλάδα και να εγκατασταθεί μονίμως στον Καναδά, όπου ζει τα τελευταία 22 χρόνια…
Η διαμονή του στην άλλη άκρη του Ατλαντικού δε σημαίνει βεβαίως ότι διακόπτει και την επαφή του με το τραγούδι. Κάθε άλλο, αφού για δύο και πλέον δεκαετίες εμφανίζεται τακτικότατα σε συναυλίες κι εκδηλώσεις της ομογένειας, κρατώντας ψηλά τη σημαία της πατρίδας στην ξένη γη.
Το 1992 θα ηχογραφήσει τον τελευταίο δίσκο της καριέρας του με καινούργιο υλικό, με τίτλο «Κι όμως σ’ αγαπώ» εξ ολοκλήρου σε στίχους του Ηλία Φιλίππου, ο οποίος ωστόσο θα περάσει σχεδόν απαρατήρητος αν και περιέχει ένα εξαιρετικό ζεϊμπέκικο, το «Θα πάω στη Θεσσαλονίκη».
Το 1995 θα κυκλοφορήσει ένα CD-πια- με τις μεγαλύτερες επιτυχίες της πορείας του στη δισκογραφία και τίτλο «Οι μεγάλες επιτυχίες του Γιάννη Κατέβα». Το πρωτότυπο της ιστορίας είναι ότι κάποια τραγούδια τα ηχογραφεί εκ νέου ο ίδιος, χρησιμοποιώντας τα παλιά playback των μουσικών εισαγωγών και «γεφυρών». Παράλληλα, υπάρχουν και δύο νέα κομμάτια σε μουσική δική του και στίχους Ηλία Φιλίππου, τα «Ντάλε-ντάλε» και «Σ’ αγαπάω γιατί».
Τα παραδοσιακά τραγούδια
Για αρκετά χρόνια το όνομα του Γιάννη Κατέβα ήταν σχεδόν ξεχασμένο στην Ελλάδα. Δε μαθαίναμε νέα του, ουδείς γνώριζε πού βρίσκεται και με τι ασχολείται και δεν ήταν λίγοι εκείνοι που αναρωτιούνταν ακόμη κι αν ζει…
Και ξαφνικά, το 2004 μια τηλεοπτική διαφήμιση τον επαναφέρει στο προσκήνιο, αλλά μ’ εντελώς διαφορετικό ρεπερτόριο από εκείνο που τον είχαμε συνηθίσει. Μέσω τηλεόρασης λοιπόν, μαθαίνουμε ότι κυκλοφόρησε ένα CD με τίτλο «Γεια σου Ελλάδα», που περιλαμβάνει παραδοσιακά και δημοτικά τραγούδια απ’ όλα τα μήκη και πλάτη της πατρίδας μας: Ηπειρώτικα, ζωναράδικα, θρακιώτικα, μακεδονίτικα, νησιώτικα κλπ σ’ ένα ποτ πουρί γεμάτο ήλιο, θάλασσα και …Ελλάδα!
Ο ίδιος δε χάνει ευκαιρία ν’ αναφέρει ότι αυτά είναι τα τραγούδια που αγαπάει πιο πολύ απ’ όλα κι εδώ κι αρκετά χρόνια έχει αφιερωθεί στη μελέτη κι ερμηνεία τους, ασχολούμενος σχεδόν αποκλειστικά μαζί τους. Προσπαθεί διαρκώς να τα μεταδώσει ειδικά στις νέες γενιές όπου κι αν εμφανίζεται και δεν παύει να μιλά με αγάπη και συγκίνηση γι’ αυτά.
Το 2006 θα ηχογραφήσει άλλο ένα CD με ανάλογο υλικό, με τίτλο «Και χορεύει η Ελλάδα». Το ομότιτλο είναι η μελωδία του «Ντάλε-ντάλε» που αναφέραμε παραπάνω, με στίχους γραμμένους από τον ίδιο. Έκτοτε, δισκογραφικά δεν έχει κάνει κάτι καινούργιο -τουλάχιστον με τις ως τώρα πληροφορίες. Πάντως, είναι σίγουρο ότι και η επόμενη δουλειά του, όποτε κι αν κυκλοφορήσει, πάλι με παραδοσιακά τραγούδια θα έχει να κάνει…
Αυτή είναι λοιπόν η καλλιτεχνική πορεία του Γιάννη Κατέβα μέχρι σήμερα. Ωστόσο, ακόμη έχει πολλά να προσφέρει στο τραγούδι μας και μακάρι να είναι πάντα γερός για να μας συντροφεύει με την υπέροχη φωνή του για μεγάλο αριθμό ετών…!
———————
***Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…