24/12/2013
Γράφει η Μαρία Αβραμίδου
Φωτογράφηση: Χαρά Γερασιμοπούλου
www.musiccorner.gr
(Χορηγός Επικοινωνίας)
Στα μέσα μιας αρκετά κουραστικής εβδομάδας, το βράδυ της Τετάρτης επιφυλάσσει ένα live, το οποίο, σε πρώτη ανάγνωση, φαντάζει κάπως εξειδικευμένο. Ο Γιάννης Κούτρας και ο Απόστολος Ρίζος ετοίμασαν ένα πρόγραμμα αφιερωμένο στην ποίηση του Νίκου Καββαδία. Τίτλος του, «Όλο τον Κόσμο Γύρισες». Γεμάτοι ενδιαφέρον και προσδοκίες φθάσαμε, λοιπόν, στο Άνοδος Live Stage, όπου, λίγο πριν από την έναρξη της παράστασης, οι δύο καλλιτέχνες μίλησαν κατ’ αποκλειστικότητα στο MusicCorner!
MusicCorner: Κύριε Κούτρα, είστε ερμηνευτής κατ’ εξοχήν ταυτισμένος με το έργο του Νίκου Καββαδία. Ανακαλύπτετε καινούργια πράγματα κάθε φορά που προσεγγίζετε αυτά τα τραγούδια;
Γιάννης Κούτρας: Είμαι ταυτισμένος απλά γιατί έτυχε εκείνα τα χρόνια να μην υπάρχει κάποιος άλλος να πει αυτά τα τραγούδια. Εγώ έτσι το αποδίδω. Αν υπήρχε, για παράδειγμα, ο Απόστολος, μπορεί να τον βούταγε ο Μικρούτσικος και να έδινε σε αυτόν τα τραγούδια. Δεν έχει κάποια διαφορά το ότι τα είπα εγώ. Ο Καββαδίας έχει αυτήν την γλώσσα την περίεργη, που όταν την άκουσα στην αρχή πραγματικά δεν την κατάλαβα. Με ταξίδευε, με έδιωχνε από δω. Τότε ήταν και καιρός που προσπαθούσα να φύγω, ήθελα πάρα πολύ να ταξιδέψω, είχα τάσεις φυγής. Δεν ήξερα τη γλώσσα του όμως. Πήρα ένα γλωσσάρι στην αρχή και ξεκίνησα να μαθαίνω τη ναυτική ορολογία. Αλλά ακόμη δεν μπορούσα να μπω σ’ αυτήν την ψιλή, λεπτή γλώσσα, σ’ αυτόν τον κόσμο. Ο Καββαδίας είναι πολύ ευαίσθητος, η γλώσσα του έχει χαρακτηριστική ευαισθησία. Αυτή την ευαισθησία ανακαλύπτω ξανά τώρα. Ο Καββαδίας ήταν πολύ απογοητευμένος όσο ζούσε γιατί τον είχαν για ήσσονος σημασίας ποιητή. Το έφερε βαρέως αυτό και, μέχρι και λίγο πριν πεθάνει, το έλεγε αυτό στον Πατσιφά, τον διευθυντή της Lyra. Του είχε στοιχήσει πολύ αυτό. Για μένα, ήταν πάρα πολύ σπουδαίος ποιητής. Τώρα, λοιπόν, εγώ ανακαλύπτω ακόμη πάρα πολλά πράγματα, τα οποία προσπαθώ, όσο μπορώ, να τα μεταφέρω με τη γλώσσα και τη φωνή μου στον κόσμο.
MusicCorner: Κύριε Ρίζο, πώς προέκυψε η συνεργασία σας;
Απόστολος Ρίζος: Βρεθήκαμε και παίξαμε πρώτη φορά το καλοκαίρι, στο αφιέρωμα που έγινε στο Μουσικό Προαύλιο του Θεάτρου Badminton. Το κοινό το αγκάλιασε με ενθουσιασμό και συγκίνηση και μας έβαλε κι εμάς σε ένα όμορφο ταξίδι. Για μένα είναι πολύ συγκινητικό να μπορώ να συναντώ μία ισχυρή φωνή των παιδικών μου χρόνων, η οποία χαρακτήρισε τα τραγούδια αυτά. Άσχετα με το τί λέει ο ίδιος, δεν είναι μια τυχαία περίπτωση. Είναι ένας σπουδαίος τραγουδιστής και, κατά τη γνώμη μου, παγκοσμίου διαμετρήματος. Το να πεις τον Γιάννη Κούτρα απλά τραγουδιστή είναι λίγο.
MusicCorner: Ποιο τραγούδι της παράστασης σας εκφράζει πιο πολύ σήμερα;
Γιάννης Κούτρας: Η «Γυναίκα» είναι αυτό που ως δομή, ως ποίηση και ως μελωδία με χαράσσει μέσα μου. Όταν το λέω παίρνει όλη την ενέργεια από πάνω μου και τη βγάζει μέχρι τα πόδια. Υπάρχει όμως και ένας στίχος από τη «Θεσσαλονίκη» που νομίζω ότι όλους μας έχει λίγο τσακίσει: «Εκτός από τη μάνα σου κανείς δεν σε θυμάται / σε τούτο το τρομακτικό ταξίδι του χαμού». Όταν φτάνω σε αυτό το σημείο, κομπιάζω λίγο και μάλιστα χάνω και τα λόγια, ενώ το ‘χω πει πάρα πολλές φορές. Τα ξεχνάω και ρίχνω μια ματιά στο βιβλιαράκι… Τον καιρό που είχα χάσει τη μητέρα μου, αδυνατούσα να το πω. Ο Καββαδίας έχει πολλά τέτοια σημεία. Είναι ένας ποιητής παγκοσμίου βεληνεκούς. Ίσως να ανακαλυφθεί παγκόσμια μετά από πολλά χρόνια.
Απόστολος Ρίζος: Στο πρόγραμμα που παρουσιάζουμε είναι ο Καββαδίας μελοποιημένος συνολικά. Πέρα από τις πλέον γνωστές μελοποιήσεις του Θάνου Μικρούτσικου, έχει γίνει μια επιλογή σε μελοποιήσεις από τους αδελφούς Κατσιμίχα, τη Μαρίζα Κωχ, τον Δημήτρη Ζερβουδάκη, τον Λάκη Παπαδόπουλο, τους Ξέμπαρκους…
Γιάννης Κούτρας: Θέλω επίσης να πω ότι από κακή μου φύση και για κακή μου ενέργεια, δύσκολα ακούω πράγματα απ’ τον καινούργιο χώρο. Τώρα με το Internet αρχίζω λίγο να ακούω καινούργιους τραγουδιστές κι αυτό μου κάνει πολύ καλό. Εκεί άρχισα να ακούω τον Απόστολο και ήταν μεγάλη ανακάλυψη και για μένα. Όταν μου τον πρότεινε ο Μιχάλης Κουμπιός, ο οποίος επιμελήθηκε το φεστιβάλ το καλοκαίρι στο Badminton, ομολογώ ότι δεν είχα άμεση άποψη. Είχαμε συναντηθεί δυο τρεις φορές στον Σταυρό του Νότου, τον είχα ακούσει σε μια ηχογράφηση και τον βρήκα πάρα πολύ ενδιαφέροντα, αλλά αυτό δεν έφτανε. Έπρεπε να τον ψάξω κι άλλο. Και όταν κάναμε αυτήν την πρώτη συναυλία, ήμασταν και μαζί δεμένοι αλλά ήταν και συγκλονιστικά καλός ο ίδιος. Και λέω: «Ορίστε! Παράδωσε τα σκήπτρα και σήκω φύγε! Παρ’ τη βαρκούλα σου και πήγαινε…» Ο Απόστολος είναι σπουδαία φωνή… Επειδή έχω συνεργαστεί με πολλούς νέους καλλιτέχνες κατά καιρούς, σε τούτον εδώ ξεχωρίζω ότι δεν έχει ματαιοδοξία, ούτε υπερφίαλο λόγο ή καλάμι. Έχει χαμηλό τόνο και ξέρει πού θέλει να φτάσει, αλλά με αυτόν τον σιγανό δικό του τρόπο. Νομίζω ότι είναι καλή περίπτωση γενικά, αρκεί να κόψει το τσιγάρο! (γέλια)
Απόστολος Ρίζος: Θα κάνω κάτι και γι’ αυτό!
MusicCorner: Υπάρχει κάτι άλλο που ετοιμάζετε αυτόν τον καιρό;
Γιάννης Κούτρας: Αυτό που θέλουμε να κάνουμε, πέρα από τις τέσσερις αυτές παραστάσεις εδώ στην Άνοδο, είναι να επεκταθούμε και λίγο στην επαρχία. Ήδη έχουμε κάνει κάποιες εμφανίσεις και νομίζω ότι θα καταφέρουμε να κάνουμε κι άλλες.
Απόστολος Ρίζος: Εγώ συμμετέχω και στην παράσταση «Τις Νύχτες Μπαίνεις στα Όνειρά μου», σε επιμέλεια της Λίνας Νικολακοπούλου, με τραγούδια από τον Μεσοπόλεμο μέχρι τις μέρες μας. Είμαστε μαζί με τη Σοφία Παπάζογλου, τον Σταύρο Σιόλα και την Αργυρώ Καπαρού τις Παρασκευές, στο Passport στον Πειραιά.
Γύρω στις 23:00 τα φώτα χαμηλώνουν και στο πίσω μέρος της σκηνής προβάλλεται η εικόνα του Νίκου Καββαδία. Ακούμε τη φωνή του να απαγγέλει τη «Γυναίκα» κι αμέσως μετά οι δύο καλλιτέχνες ξεκινούν το αφιέρωμα με την «Πικρία».
Από το πρώτο κιόλας τραγούδι σκέφτομαι πως, τελικά, το αφιέρωμα στον Καββαδία κάθε άλλο παρά είναι κάτι ειδικό. Ο λόγος του λεπτομερειακός, καθαρός, εξαιρετικά περιγραφικός, σε κάνει να νοιώθεις πως βρίσκεσαι μαζί του κι εσύ, πάνω σε ένα καράβι διασχίζοντας τους ωκεανούς. Δεκάδες εικόνες ξεχύνονται μέσα από κάθε ποίημά του, ενώ η αφθονία των συναισθημάτων, κάνει το έργο του να αφορά εξαιρετικά τον καθένα μας. Κι εδώ έρχεται να παίξει καθοριστικό ρόλο η μουσική, η οποία αναλαμβάνει τον δύσκολο και μεγαλειώδη ρόλο να βάλει αυτήν την τόσο ιδιαίτερη έμμετρη γλώσσα στα χείλη όλων. Η μελοποιημένη ποίηση είναι πραγματικό δώρο, αφού μας φέρνει σε επαφή με σπουδαία έργα που, πιθανότατα, δεν θα είχαν γνωρίσει την ίδια απήχηση αν παρέμεναν γραμμένα μόνο στο χαρτί…
Η ποίηση του Καββαδία αποκαλύπτεται σιγά σιγά, αλλά σε παρασύρει σαν κύμα. Πέρα από τα εμβληματικά τραγούδια του Θάνου Μικρούτσικου, στην παράσταση ακούσαμε και λιγότερο γνωστές μελοποιήσεις. Ο Απόστολος Ρίζος επέλεξε τη «Μαϊμού του Ινδικού Ωκεανού» από τους αδελφούς Κατσιμίχα και το «Γράμμα Ενός Αρρώστου» από τους Ξέμπαρκους. Ερμήνευσε με εντελώς δικό του τρόπο τον «Λύχνο του Αλαδδίνου» και το «Καραντί», ενώ το κρεσέντο του στην αγαπημένη του, όπως είπε, ιστορία του «William George Allum» ήταν απλά εξαιρετικό.
Ο Γιάννης Κούτρας, με την εικόνα του να θυμίζει πολυταξιδεμένο ναυτικό, ερμήνευσε υπέροχα τα «Kuro Siwo», «Ένα Μαχαίρι», «Federico Garcia Lorca» και «Οι Εφτά Νάνοι στο c/c Cyrenia». Ξεχώρισα την απλότητα και τη φυσικότητα με την οποία τραγουδούσε -με άνεση σχεδόν σαν να μιλά-, στοιχεία τα οποία, νομίζω, φάνηκαν ακόμη εντονότερα στη συγκινητική ακουστική ερμηνεία του στη «Γυναίκα», αλλά και στο «Ιδανικός κι Ανάξιος Εραστής», το πρώτο ποίημα του Καββαδία που μελοποιήθηκε, από τον Γιάννη Σπανό. Ακούσαμε επίσης μελοποιήσεις του Δημήτρη Ζερβουδάκη («Γράμμα σ’ Έναν Ποιητή»), των Χειμερινών Κολυμβητών («Παραλληλισμοί») και του Λάκη Παπαδόπουλου («Black and White»).
Συγκινητική η ερμηνεία του Απόστολου Ρίζου στον υπέροχο «Σταυρό του Νότου», δυναμικότατη αυτή του Γιάννη Κούτρα στο «Ένας Νέγρος Θερμαστής από το Τζιμπουτί».
Το ωραιότερο μέρος της ιδιαίτερα ατμοσφαιρικής αυτής παράστασης ήταν, θαρρώ, το τελευταίο: Οι δύο καλλιτέχνες ερμήνευσαν μαζί μοναδικά τη «Φάτα Μοργκάνα», αλλά και τα «Αρμίδα» και «Θεσσαλονίκη».
Το ανκόρ επιβεβλημένο, αλλά έκανε την έκπληξη: Σε μια βραδιά αφιερωμένη στον Καββαδία, δεν περιλάμβανε τραγούδια σε δική του ποίηση! Ο Γιάννης Κούτρας ερμήνευσε το -κάτι παραπάνω από επίκαιρο- «Άννα μην Κλαις» και αφιέρωσε στον Μάνο Λοΐζο το δικό του «Κι αν τα Μάτια σου». Ο Απόστολος Ρίζος επέλεξε να αφιερώσει στον Γιάννη το «Post Love», τραγουδώντας το μάλιστα a capella, ενώ, κατόπιν παράκλησης του συναδέλφου του, έκλεισε τη βραδιά με το υπέροχο «Τι να Θυμηθώ».
Παρόλο που δεν μοιάζει απολύτως κατάλληλο για το πνεύμα των ημερών, αξίζει να παρακολουθήσετε αυτό το live, σε κάποια από τις προσεχείς παραστάσεις –ανήμερα Χριστούγεννα, Πρωτοχρονιά ή στις 8 Ιανουαρίου. Η υψηλή Τέχνη, άλλωστε, ξέρει καλά πώς να πλημμυρίζει την καρδιά με συναισθήματα. Κι αυτό, νομίζω, το χρειαζόμαστε κάθε μέρα όλο και περισσότερο… Είναι δώρο ψυχής!
Στην παράσταση έπαιξαν οι μουσικοί:
Άγγελος Παπαδάτος: κοντραμπάσο
Σπύρος Καραμήτσος: τύμπανα
Λευτέρης Πουλιού: σοπράνο σαξόφωνο
Άκης Μουχλιανίτης: πλήκτρα, ενορχήστρωση
Αποκλειστικές φωτογραφίες του MusicCorner από το live
*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού γραπτού ή φωτογραφιών, χωρίς την άδεια του Music Corner…