Γράφει ο Αλέξης Λιόλης
alexli@musiccorner.gr
9/2/2011
www.musiccorner.gr

Δισκογραφικές συναντήσεις

Νίκος Γκάτσος – Σταύρος Ξαρχάκος
(τρίτο μέρος)

Μετά το «Ρεμπέτικο», σειρά είχαν «Τα κατά Μάρκον» (1991) με το Γιώργο Νταλάρα. Πρόκειται για ένα κύκλο δέκα τραγουδιών του Σταύρου Ξαρχάκου σε ποίηση του Νίκου Γκάτσου:
«Ο χορός των Κυκλάδων», «Οι αστρολόγοι», «Δώστε μου μια ταυτότητα», «Οι πρώτοι και οι δεύτεροι», Τα γερόντια» (συμμετέχει ο Γιώργος Λέντζας), «Μια γλώσσα – μια πατρίδα», «Πίσω από μαύρα σίδερα», «Η χοντρομπαλού» (τραγουδούν ο Σταύρος Ξαρχάκος & η ηθοποιός Δέσπω Διαμαντίδου), «Τούτος ο τόπος» και «Γράμμα στον Μάρκο Βαμβακάρη» (συμμετέχει η Δέσπω Διαμαντίδου).

Ο Σταύρος Ξαρχάκος σ’ ένα κείμενό του, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» (28 Απριλίου του 1991), γράφει:
«Τα “Κατά Μάρκον” νέα τραγούδια του Νίκου Γκάτσου εκφράζουν με ζωντάνια, οργή, θλίψη και προφητικότητα τη σημερινή Ελλάδα της φθοράς, της διαφθοράς, της σήψης, του χαμού. Είναι τραγούδια “που ’ρχονται” από το βάθος του χρόνου του ελληνισμού. “Πριν από τον κατακλυσμό”, όπως αναφέρεται σ’ ένα από αυτά. Είναι τραγούδια ευθύνης, αυστηρότητας, πόνου, θανάτου και ζωής. Τραγούδια που “προσγειώνονται” στην Ελλάδα της διάλυσης του σήμερα για να φέρουν ένα βαρύ μήνυμα για έγερση και συνέγερση όλων των Ελλήνων από το μαύρο κύκλο της καταστροφής που απειλεί χώρα και λαό. Αλλά τα “Κατά Μάρκον” νέα τραγούδια του Νίκου Γκάτσου αφού, μετά την “προσγείωσή τους” (στον αεροδιάδρομο της σκοτεινιάς του ελληνικού σήμερα) αφήσουν το βαρύ μήνυμά τους, “απογειώνονται” για να πετάξουν πίσω, στο απώτατο ελληνικό παρελθόν. Να αντλήσουνε από αυτό “αθάνατο νερό”, που ποτίζει την ελληνική ψυχή διαχρονικά, αλλά και διαποτίζει το ελληνικό πνεύμα και σώμα, αφ’ ενός, για να μεγαλουργήσουν και αφ’ ετέρου, για να απαντέχουνε τον πόνο που προκύπτει απ’ τους αγώνες, τους κατατρεγμούς, τους σκλαβωμούς και τους χαλασμούς του τόπου και των προμάχων του…».

Και συνεχίζει ο Σταύρος Ξαρχάκος, στο ίδιο κείμενο του ’91, για τα «Κατά Μάρκον» τραγούδια:
«Ποιανού Μάρκου; Του Ευαγγελιστή;
Μπορεί. Μιας κι ο Μάρκος έγραψε το Ευαγγέλιο του “παρόντος χρόνου” της ζωής, της δράσης, του πάθους και της ανάστασης του Χριστού. Όμως, μάλλον, δεν περιγράφει ο ποιητής, όπως ο Ευαγγελιστής Μάρκος, πάθη, αγώνες, αγωνίες, οράματα Θεανθρώπου. Στιχουργεί και εμπνέεται από άλλον Μάρκο. Από τον “ρεμπέτη” και “αθώο αμαρτωλό” άνθρωπο, τον Μάρκο Βαμβακάρη. Ένα σύμβολο ρεμπέτικης αντιεξουσιαστικότητας και αναρχικότητας…
Τα “Κατά Μάρκον” “Αμοργιανά” νέα τραγούδια του Νίκου Γκάτσου είναι μία πνευματική προσφορά για την Ελλάδα και τον Έλληνα του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος… Σαν μουσικός δεν ξέρω αν αξιώθηκα να γράψω τη μουσική που τους αξίζει… Νιώθω λυτρωμένος από την προσκύνηση του μαγικού λόγου του Έλληνα ποιητή Νίκου Γκάτσου…
».

Το 1991 σε μια συλλογή τραγουδιών του Σταύρου Ξαρχάκου, με τίτλο «Ακούσατε! Ακούσατε!», υπάρχουν δύο σατιρικά τραγούδια σε στίχους του Νίκου Γκάτσου («Ο Καραγκιόζης και ο Τέως» και «Ο Καραγκιόζης και τα τούβλα»), γραμμένα για το ραδιοφωνικό Καραγκιόζη του Ευγένιου Σπαθάρη στη συχνότητα του «Sky»…

Δυο χρόνια μετά το θάνατο του ποιητή, το Μάη του 1992, κυκλοφόρησε ο δίσκος του Σταύρου Ξαρχάκου με τη Νάνα Μούσχουρη «Αγάπη είν’ η ζωή» (1994). Πρόκειται για ένα κύκλο τραγουδιών του Σταύρου Ξαρχάκου με στίχους του Νίκου Γκάτσου σε έξι τραγούδια («Κοντά στο Σηκουάνα», «Δάκρυα του φθινοπώρου», «Ανθρωπάκια του σωλήνα», «Το μαύρο αλώνι», «Αγάπη είν’ η ζωή» και «Πηλιορείτικη μαντόνα»), του Μάνου Χατζιδάκι σε τρία τραγούδια («Κρίση», «Το ποτάμι», «Μαρία – Ελένη») και της Αγαθής Δημητρούκα σε ένα («Παρέα με τους ήρωες»). Το τραγούδι «Δάκρυα του φθινοπώρου» είναι απομεινάρι από «Τα κατά Μάρκον».

Υπάρχει και ο «Μανιάτικος εσπερινός», που ο Γκάτσος είχε υποσχεθεί στον Ξαρχάκο να τον μελοποιήσει. «Επρόκειτο για ένα συνθετικό ποίημα, που θα διηγιόταν τη νεότερη ιστορία στον ρυθμό του μανιάτικου μοιρολογιού και που παρέμεινε στα σπαργάματα, γιατί ο Ξαρχάκος “αργά ελάλησε”…» (Αγαθή Δημητρούκα: «Πουλάμε τη ζωή χρεώνουμε τον θάνατο», εκδ. «Πατάκης»).

Υπάρχει και το «Αφιέρωμα στο Νίκο Γκάτσο». Ένα διπλό cd με τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι, του Μίκη Θεοδωράκη, του Δήμου Μούτση και του Σταύρου Ξαρχάκου, όλα σε στίχους του Νίκου Γκάτσου. 27 τραγούδια ερμηνευμένα έξοχα από τη Δήμητρα Γαλάνη, με σεβασμό και αγάπη στον ποιητή, με τη συνοδεία της Κρατικής Ορχήστρας Ελληνικής Μουσικής («Κ.Ο.Ε.Μ.»), υπό τη διεύθυνση του Σταύρου Ξαρχάκου. Πρόκειται για τη ζωντανή ηχογράφηση της συναυλίας, που δόθηκε στο Ηρώδειο τον Αύγουστο του 2002, με αφορμή τη συμπλήρωση τότε δέκα χρόνων από το θάνατο του Γκάτσου.

Ιδού τι αναφέρει ο Σταύρος Ξαρχάκος στο ένθετο του «Αφιερώματος»:
«Ήταν ένα Requiem! Ήταν μια συναυλία, απόδοση πνευματικού χρέους στον ποιητή της ψυχής του ελληνικού λαού “απ’ αιώνων”. Ήταν βράδυ, καλοκαιρινό, Παρασκευή 3 Αυγούστου 2002.
Η Αθήνα καυτή και άδεια. Κι όμως, το Ηρώδειο ήταν ασφυκτικά γεμάτο. Πλήθος κάθε ηλικίας, κάθε περι – ουσίας και, προπαντός, μιας ενιαίας ευαισθησίας ήρθε για να συμμετάσχει ολόψυχα, με άκρα κατάνυξη, στη λειτουργία των ύμνων του ποιητή Νίκου Γκάτσου και των ήχων που τους συνόδευαν.
Σε σιωπή μαγική η φωνή της Δήμητρας Γαλάνη κάλεσε τον ποιητή ν’ ακούσει τους δικούς του ύμνους. Κι αυτή, τραγουδώντας και ερμηνεύοντας τα βάθη και τα ύψη των τραγουδιών του ποιητή με μια ξεχωριστή απόδοση, έκαμε τον ποιητή ευτυχή και ζωοποίησε το πλήθος των εκκλησιαζομένων εκείνης της νύχτας…
».

Υ.γ.
Εκατό χρόνια από τη γέννηση του Νίκου Γκάτσου συμπληρώνονται φέτος και μ’ αυτή την αφορμή στην «Κιβωτό» κάθε εβδομάδα αναζητούμε τα ίχνη του ποιητή της «Αμοργού» στο ελληνικό τραγούδι…

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Please enter your comment!
Please enter your name here