30/9/2010
Γράφει ο Τάσος Κριτσιώλης
www.musiccorner.gr

Το μήνυμα του Παύλου Ζέρβα στο κινητό μου σήμερα το μεσημέρι με «πάγωσε»: «Πέθανε η Δούκισσα» έγραφε και μου ζητούσε να ετοιμάσω ένα αφιέρωμα. Το αρχικό σοκ διαδέχτηκε η λύπη και η στενοχώρια, γιατί το ελληνικό τραγούδι έχασε ίσως την πιο μπριόζα και κεφάτη τραγουδίστρια που είχε ποτέ στις τάξεις του. Μόνον η Μαίρη Λίντα θα μπορούσε να συγκριθεί μαζί της σ’ αυτό τον τομέα…

 Πάλεψε γενναία με την ύπουλη αρρώστια της μέχρι το τέλος, γεμάτη αξιοπρέπεια και χαμόγελο που ήταν τα χαρακτηριστικά ολόκληρης της προσωπικής κι επαγγελματικής ζωής της. Ένα ανεκτίμητο «διαμάντι» που κόσμησε το πανί, τις πίστες και τη δισκογραφία για πενήντα και πλέον χρόνια, έφυγε από κοντά μας αφήνοντας πίσω του ένα τεράστιο κενό. Δυστυχώς, ένας-ένας οι σπουδαίοι «ανηφορίζουν» και μένουν πίσω οι άφωνοι, οι ατάλαντοι και γενικότερα ότι στερητικό Α υπάρχει…

 Το ξεκίνημα

Η Δούκισσα Φωταρά (όπως ήταν το πλήρες ονοματεπώνυμό της) γεννήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 1941 στο Πασαλιμάνι κι από πολύ μικρή αγάπησε το χορό, με τον οποίο κι εμφανίστηκε στα καλλιτεχνικά δρώμενα. Η ίδια σε συνέντευξή της στον Ιάσωνα Τριανταφυλλίδη λίγα χρόνια πριν, είχε πει για το ξεκίνημά της: «Ξεκίνησα ως χορεύτρια. Όταν τελείωσα το δημοτικό, κάνανε στη γειτονιά μου διαγωνισμό για ταλέντα όπως έκανε ο Οικονομίδης, έκαναν σε όλες τις γειτονιές. Ήτανε σε ένα αναψυκτήριο, το «Κοσμικόν», βγήκα πρώτη, κέρδισα πέντε πάστες κι ένα γυάλινο σερβίτσιο για λικέρ και με κράτησαν εκεί όλο το καλοκαίρι. Γλυκάθηκα εγώ, πήρα και μεροκάματο 50 δραχμές την εβδομάδα κι όταν έχεις 40 δραχμές ενοίκιο, ήταν πολλά λεφτά τέσσερα πενηντάρικα το μήνα».

Έτσι λοιπόν, εμφανιζόταν μπροστά στο κοινό ως ένα ταλέντο στο χορό κι εν συνεχεία έλεγε και δυο-τρία τραγούδια για συμπλήρωμα. Μετά το «Κοσμικόν», πήγε να δουλέψει στην Κοκκινιά και στα Γερμανικά, όπου υπήρχανε τότε τέσσερα πολύ γνωστά κέντρα διασκέδασης: «Κεφάλας» και «Περιβόλας» στην Κοκκινιά, «Εγγλέζος» και «Γάλλος» στα Γερμανικά. Η ίδια θυμάται: «Πήγαινα, χόρευα κι έβγαζα ντέφι, πάντα με τη γιαγιά μου να με συνοδεύει (…). Εκεί ξεκίνησα και να τραγουδάω δειλά-δειλά. Τέσσερα τραγουδάκια ήξερα όλα κι όλα, το «Ένα φιλάκι είναι λίγο, πολύ λίγο», το «Χήρα ν’ αλλάξεις γνώμη» του Καζαντζίδη, «Ντομινό», «Φαντάμ».

Η συνέχεια επιφυλάσσει στη νεαρή Δούκισσα την πρώτη επαφή της με το καθαρά λαϊκό τραγούδι. Η θητεία της δίπλα σε εκπροσώπους του συγκεκριμένου είδους ήταν μεγάλο σχολείο για κείνη κι έτσι το 1956 βρίσκεται ως τραγουδίστρια πλέον στου «Κεφάλα». Εκεί, την ακούει ο Στέλιος Χρυσίνης που τότε ήταν από τα κορυφαία στελέχη της πανίσχυρης “Columbia” ως μαέστρος κι ενορχηστρωτής και της δίνει το πρώτο της τραγούδι. Τίτλος, «Με την κοπέλα π’ αγαπώ» με τη συνοδεία του Τρίο Γκρέκο. Στην άλλη πλευρά του δίσκου 78 στροφών υπήρχε το «Δεσμοφύλακες ανοίξτε» με τον Στέλιο Καζαντζίδη, ο οποίος είχε ήδη ξεκινήσει την πορεία του προς την κορυφή. «Πούλησε ο δίσκος γιατί ήταν του Καζαντζίδη» έλεγε χαρακτηριστικά η Δούκισσα…

Έτσι λοιπόν, ξεκινάει η πορεία της στη δισκογραφία με ένα ρεπερτόριο που μόνο σε ένα κοριτσάκι 15-16 ετών δεν ταίριαζε. Ο λόγος και πάλι στην ίδια: «Τότε ήταν η εποχή μετά τις φυλακές, τα σανατόρια και τη φυματίωση, τον ξενιτεμό και σουξέ είχαν τα τραγούδια που μιλούσαν γι’ αυτά. Τέτοια μου έδιναν κι εμένα να τραγουδήσω. Κοριτσάκι με κοτσίδα μέχρι κάτω, έλεγα: «Σκοτείνιασε στα μνήματα, τα νυχτοπούλια κλαίνε»

Η συνέχεια είναι ανάλογη. Ο Μανώλης Χιώτης της δίνει δύο τραγούδια που οι περισσότεροι τα γνωρίζουν από τη Μαίρη Λίντα, όμως σε πρώτη εκτέλεση τα είπε η Δούκισσα: «Απότομα» και «Σβήσε τη φλόγα». Εμφανίζεται στα μεγαλύτερα λαϊκά μαγαζιά της εποχής, όπως «Η Τριάνα του Χειλά», το «Φαληρικόν», το «Κάστρο», ο «Βράχος» κ.α.

Η άνοδος και η καθιέρωση

Από το 1965 και μετά, η Δούκισσα ξεκινά μια σταθερά ανοδική πορεία. Το 1967 υπογράφει συμβόλαιο με την τότε «Ελλαδίσκ» και μετέπειτα “Polygram”, με την οποία θα συνδέσει το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος της δισκογραφικής της καριέρας και των μεγάλων επιτυχιών της. Περίπου τότε, ξεκινά και η συνεργασία της με τον – νεαρό και ακόμη άγνωστο – Τόλη Βοσκόπουλο τόσο στην πίστα, όσο και στη μεγάλη οθόνη όπου πρωταγωνιστούν σε «μελό» ταινίες της εποχής («Συντρίμμια τα όνειρά μας», «Τα αδέλφια» κ.α.). Μέσα από αυτές, βγαίνουν τα πρώτα της μεγάλα «σουξέ» με κορυφαίο τις «Αναμνήσεις» που της δίνει ο ίδιος ο Βοσκόπουλος. Τότε, είχαν ακουστεί και διάφορα περί μιας πιο «προσωπικής» σχέσης τους…

Στη συνέχεια, βρίσκεται στο δρόμο της ο Γιώργος Ζαμπέτας και το «Πού πας χωρίς αγάπη» το οποίο είναι πλέον «κλασικό», ο Γιάννης Σπανός και το «Θέλω τα ώπα μου» και στις αρχές της δεκαετίας του ’70 ο Γιώργος Κοινούσης και το «Άνθρωποι είμαστε». Αυτό ήταν. Η Δούκισσα πλέον έχει καθιερωθεί ως ένα από τα πρώτα ονόματα του τραγουδιού κι από τα καθαρά λαϊκά μαγαζιά, περνάει «στα σαλόνια» όπως έλεγε η ίδια. «Νεράιδα», «Παγκόσμιο» κι αργότερα «Φαντασία» και «Δειλινά». Η διασκέδαση πλέον έχει πάρει ένα πιο κοσμικό χαρακτήρα και η Δούκισσα είναι πρωταγωνίστρια.

Παράλληλα με τις εμφανίσεις της στα νυχτερινά κέντρα, σημειώνει και μεγάλες επιτυχίες στη δισκογραφία. Το 1975 έρχεται ο πρώτος χρυσός δίσκος με το «Ατάκα κι επί τόπου», ο οποίος σηματοδοτεί την έναρξη της συνεργασίας της με τον Τάκη Μουσαφίρη που για περίπου μια δεκαετία από εκεί και πέρα θα είναι στρωμένη με τεράστια «σουξέ πίστας»: «Το καφενείο», «Ο κύριος ζημιάς», «Σου μιλάω για μεγάλη τρέλα»,  «Έτσι ε;», «Και τώρα τι να δώσω», «Αλλά ωραίος τρελός», «Το ‘χω λύσει το πρόβλημα», «Το μωρό», «Αλήτη μου», «Άκου με» κ.α.

Βεβαίως, συνεργάζεται και με άλλους συνθέτες με εξίσου σημαντική επιτυχία: Σπύρος Παπαβασιλείου («Αν έχω κάνει σφάλματα», «Κάπως έτσι οι αγάπες τελειώνουνε», «Δεν πουλάω άλλη αγάπη»), Δάφνη Γεωργίου («Πω, πω, πω»), Νίκος Καρβέλας («Για σένα ξανά τραγουδώ»), Αντώνης Στεφανίδης («Τέρμα τώρα») κ.α. Σημαντική στιγμή η συμμετοχή της σε δύο «πλατινένια» άλμπουμ με ποτ-πουρί χορευτικά τραγούδια («Τα γλεντζέδικα» και «Έξω ντέρτια»).

Η τελευταία εικοσαετία

Το τέλος της δεκαετίας του ’80 και οι αρχές εκείνης του ’90 βρίσκουν τη Δούκισσα να εξακολουθεί να πρωταγωνιστεί στις πίστες και στη δισκογραφία. «Επειγόντως» των Αλέκου Χρυσοβέργη και Σπύρου Γιατρά, «Κοίτα τι έγινε» των Παύλου Κικριλή και Νίκου Βαξεβανέλη, «Οι μεγάλοι έρωτες» των Θανάση Πολυκανδριώτη και Γιώργου Γιαννόπουλου κ.α. Κάπου εκεί όμως, μπαίνει στη ζωή της ο καρκίνος τον οποίο αντιμετωπίζει με χαμόγελο, θάρρος κι αισιοδοξία χωρίς ν’ αφήσει ούτε στιγμή τη δουλειά της. Πάντως, από το 1995 και μετά αραιώνει σημαντικά την παρουσία της στη δισκογραφία αλλά και στα νυχτερινά κέντρα. Το τραγούδι έχει αλλάξει και η εμφάνιση των «σκουπιδιών» που στα κατοπινά χρόνια έγιναν καθεστώς, την αναγκάζει σχεδόν ν’ αποσυρθεί από τις ηχογραφήσεις.

Τα τελευταία χρόνια την απολαμβάναμε περισσότερο στις εμφανίσεις της σε τηλεοπτικές εκπομπές και θαυμάζαμε την ανεξάντλητη ζωντάνια και το κέφι της, παρά τα προβλήματα που την απασχολούσαν. Πριν περίπου δύο χρόνια κυκλοφόρησε και η τελευταία δισκογραφική της δουλειά, «Το καρδιολιμανάκι» σε μουσική του Δημήτρη Χιονά που ήταν για πάρα πολλά χρόνια το μπουζούκι της στην πίστα και στο στούντιο…

Πριν λίγους μήνες, αντιμετώπισε ένα σοβαρότατο πρόβλημα υγείας και γλίτωσε την τελευταία στιγμή. Πάνω όμως που πήγε να συνέλθει, έπεσε και χτύπησε άσχημα στο πόδι της κι από εκεί και πέρα άρχισε η αντίστροφη μέτρηση, η οποία ολοκληρώθηκε σήμερα τα ξημερώματα, 30 Σεπτεμβρίου του 2010…

Για επίλογο, διαλέξαμε μια κουβέντα που είχε πει αρκετά χρόνια πριν γι’ αυτήν, ο Γιάννης Πάριος: «Αυτή η γυναίκα είναι η μοναδική που κατέχει δύο τίτλους: Κυρία και Δούκισσα». Έτσι έζησε κι έτσι έφυγε…

*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναπαραγωγή / αναδημοσίευση του άρθρου, χωρίς την άδεια του Music Corner…

1 ΣΧΟΛΙΟ

  1. Bravo sou Taso! yperoxo afierwma,fiagmeno me anafores stin ousia twn pragmatwn kai sta gegonota pou skiagrafisan tin karriera tis kyrias Doukissas. Spoudaia tragoudistria, afhse to stigma tis stin Ellhnikh Laikh Mousikh skhnh gia panw apo pente dekaeties me to aneksantlhto talento tis kai tin pragmatika entypwsiakh tis skhnikh parousia. Kopella aplh kai xaroumenh,pou afise pisw tis polles epityxies gia na tin thymountai oi palhoteroi kai na tin gnwrisoun oi newteroi…
    Lypame pou efyge toso grhgora kai euxomai na einai elafry to xwma pou tha tin skepasei.
    Kalo sas taksidi kyria Doukissa.

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Please enter your comment!
Please enter your name here