22/8/2012
www.musiccorner.gr
Γράφει ο Τάσος Κριτσιώλης
Πραγματικά καταραμένη χρονιά το 2012 για τον καλλιτεχνικό χώρο. Μέσα σε λίγους μήνες, έφυγαν από τη ζωή σπουδαίοι ηθοποιοί (Βασίλης Τσιβιλίκας, Κώστας Καρράς, Νίκος Απέργης, Νίκος Βασταρδής κ.α.), αλλά και τραγουδιστές που αφήσανε δυσαναπλήρωτο κενό πίσω τους…
Ειδικότερα, ο χώρος της μουσικής δέχτηκε πολύ ισχυρά χτυπήματα: Δόμνα Σαμίου, Δημήτρης Μητροπάνος και χθες, ο τελευταίος των Μοϊκανών του λαϊκού μας τραγουδιού Μιχάλης Μενιδιάτης. Το musiccorner.gr ως έναν ελάχιστο φόρο τιμής στη μνήμη του, παρουσιάζει αυτό το αφιέρωμα σ’ έναν άνθρωπο που υπηρέτησε πιστά για περισσότερο από μισό αιώνα το γνήσιο λαϊκό τραγούδι, αφήνοντας ως παρακαταθήκη μεγάλες και διαχρονικές επιτυχίες.
Τα πρώτα χρόνια
Στις 29 Ιουνίου 1932 (ή 1934 κατ’ άλλους…) γεννιέται στο Μενίδι ο Μιχάλης Καλογράνης. Μέλος μιας οικογένειας που περιλαμβάνει επτά αγόρια κι ένα κορίτσι, αναγκάζεται εκ των πραγμάτων από πολύ μικρή ηλικία να βγει στην κοινωνία για την εξασφάλιση του μεροκάματου. Δουλεύει ως παγοπώλης, πουλάει κάρβουνα και ξύλα, μέχρι λουλούδια και οπωροκηπευτικά για να βοηθήσει το σπίτι του.
Είναι μόλις 17 ετών, όταν το 1954 σ’ ένα πανηγύρι στη Δροσιά γοητεύεται από τα μπουζούκια που παίζουν σ’ αυτό. Τα κρατούν οι Μιχάλης Δασκαλάκης, Γιώργος Λαύκας και Τάκης Μπίνης, ο οποίος ήδη είχε κάνει τις πρώτες μεγάλες επιτυχίες του στο τραγούδι. Ο νεαρός Μιχάλης αποφασίζει να δοκιμάσει την τύχη του στο χώρο και παρά τις έντονες αντιρρήσεις του πατέρα του (βλέπετε, εκείνη την εποχή το να είσαι τραγουδιστής στα μπουζούκια ισοδυναμούσε τουλάχιστον με …ποινικό αδίκημα), ανεβαίνει στο πάλκο ενός μαγαζιού της περιοχής, του Γκίκα.
Το 1957 είναι η καθοριστική χρονιά για τη ζωή και τη μετέπειτα πορεία του, καθώς θα γνωρίσει τον συνθέτη Γεράσιμο Κλουβάτο που τότε ήταν από τα πιο «δυνατά χαρτιά» της πανίσχυρης Columbia και τα τραγούδια που έγραφε ακούγονταν παντού. Εκείνος λοιπόν θα του δώσει το πρώτο του τραγούδι: «Θα χτίσω μια καλύβα». Κυκλοφορεί σε δίσκο 78 στροφών, με το ονοματεπώνυμο Μιχάλης Καλογράνης αφού ακόμη δεν έχει αποκτήσει το επίθετο που θα τον κάνει πασίγνωστο στα κατοπινά χρόνια…
Απόστολος Καλδάρας και …άλλοι
Το 1962 συναντά τον Απόστολο Καλδάρα και ξεκινά μαζί του μια συνεργασία που θ’ αποτελέσει σταθμό στην πορεία και των δύο, ιδιαίτερα όμως του ερμηνευτή. Πρώτο τραγούδι «Τι σου είπανε για μένα» και ο ίδιος ο συνθέτης θα τον «βαφτίσει» Μενιδιάτη, ορμώμενος από τον τόπο καταγωγής του.
Είναι η εποχή που ο Νίκος Ξανθόπουλος σαρώνει με τις «μελό» ταινίες του στα σινεμά της χώρας και ο Καλδάρας είναι εκείνος που επενδύει μουσικά τις περισσότερες απ’ αυτές. Τα τραγούδια που ακούγονται στα φιλμ με το «παιδί του λαού», ο δημιουργός τα ηχογραφεί στη δισκογραφία με τη φωνή του Μενιδιάτη και η μιαν επιτυχία διαδέχεται την άλλη: «Λίγο-λίγο θα με συνηθίσεις», «Μη περιμένεις πια», «Περιφρόνα με γλυκιά μου», «Τόσα χρόνια σαν τυφλός»…
Αφού λοιπόν καθιερώνεται μ’ αυτά τα τραγούδια, συνεργάζεται και με άλλους δημιουργούς της εποχής: Μανώλης Χιώτης («Αγωνίες»), Γιώργος Κόρος («Για το χατίρι μιας παλιάς αγάπης»), Γιώργος Λαύκας («Στο 13 το κελί»), Γιάννης Καραμπεσίνης («Τάμπα τούμπα», «Πήραν τα στήθια μου φωτιά», «Την αγάπη μου, μου την κλέψανε», «Σβήσε τις ελπίδες σου»)…
Ωστόσο, θα ξανασυναντηθεί με τον Καλδάρα και το 1968 όλη η Ελλάδα θα τραγουδάει το περίφημο «Πετραδάκι-πετραδάκι», που είχε πρωτοακουστεί πάλι από τον Ξανθόπουλο σε φιλμ της εποχής. Πλέον, ο Μενιδιάτης έχει μπει για τα καλά στην «Α’ Εθνική» του λαϊκού τραγουδιού και μάλιστα σε κάποιες ταινίες εμφανίζεται να τραγουδά κι ο ίδιος!
Το κεφάλαιο Άκης Πάνου
Αφού ήδη έχει κάνει μεγάλες επιτυχίες με τα τραγούδια του Απόστολου Καλδάρα, ο Μιχάλης Μενιδιάτης θα ηχογραφήσει το 1964 το «Ξημέρωσε καλή μου» σε μουσική του σολίστα του μπουζουκιού Νίκου Καρανικόλα και στίχους του Άκη Πάνου. Ο τελευταίος ακόμη δεν έχει μπει δυναμικά στο χώρο ως δημιουργός κι αρκείται να συνυπογράφει ως στιχουργός κάποια τραγούδια, σε κάποια από τα οποία αποκαλύφθηκε αργότερα ότι είχε γράψει και τη μουσική αλλά παραχωρούσε τα δικαιώματα σε άλλους συνθέτες.
Στα τέλη της δεκαετίας του ‘60, Πάνου και Μενιδιάτης θα ξαναβρεθούν με τον δημιουργό πλέον εντελώς «ανεξάρτητο» και θα γράψουν χρυσές σελίδες στο λαϊκό μας τραγούδι: «Παράνομη αγάπη», «Εφτά φορές τη μάζεψα», «Είδα τα μάτια σου κλαμένα», «Το μέτρο της αγάπης», «Χαραμίστηκε η ζωή μου»…
Παράλληλα, ηχογραφεί ένα από τα πρώτα τραγούδια του Γιώργου Κοινούση με μεγάλη επιτυχία («Στο σπίτι μου χαράματα»), ενώ αποπειράται και ο ίδιος να γράψει μουσική και τα καταφέρνει περίφημα, αν κρίνουμε από το «Ένα τεφαρίκι» σε στίχους του αείμνηστου Μίμη Θειόπουλου που έγινε πανελλήνιο σουξέ το 1969.
Το σημαντικό είναι ότι αυτές οι μεγάλες επιτυχίες γίνονται σε μια περίοδο που κυριαρχεί το «έντεχνο» τραγούδι και ο «ισχυρός άνδρας» της Columbia Τάκης Β. Λαμπρόπουλος έχει επενδύσει σχεδόν αποκλειστικά επάνω του…
Από την Columbia στη LYRA
Όλα τα παραπάνω πασίγνωστα και σπουδαία λαϊκά τραγούδια κυκλοφορούν σε δισκάκια 45 στροφών, καθώς ο «μεγάλος» δίσκος ακόμη δεν έχει καθιερωθεί και είναι ουσιαστικά στα σπάργανα.
Με βάση λοιπόν ένα μέρος αυτού του υλικού, το 1969 και το 1970 αντιστοίχως η τότε Columbia εκδίδει δύο «πορτραίτα» του τραγουδιστή στις 33 στροφές με τίτλο το όνομά του («Μιχάλης Μενιδιάτης 1» και «2»), τη στιγμή που εκείνος βλέπει ότι σιγά-σιγά η εταιρεία αρχίζει να παραγκωνίζει σε μεγάλο βαθμό το λαϊκό τραγούδι.
Έτσι, υπογράφει συμβόλαιο συνεργασίας με τη LYRA του Αλέκου Πατσιφά, η οποία είχε παίξει κυρίαρχο ρόλο στη δημιουργία του «Νέου κύματος» κατά τη δεκαετία του ’60, αλλά τώρα βλέπει με καλό μάτι και τα λαϊκά. Εκεί, το 1975 με την ετικέτα της «θυγατρικής» Zodiac θα ηχογραφήσει δύο άλμπουμ: «Το σχολείο της βιοπάλης» και «Ζωή γεμάτη βάσανα».
Στο πρώτο, θα ξανασυναντηθεί δισκογραφικά με τον Άκη Πάνου επανεκτελώντας παλιές τους επιτυχίες («Παράνομη αγάπη», «Εφτά φορές τη μάζεψα»), αλλά ερμηνεύοντας και καινούργιες δημιουργίες του συνθέτη και στιχουργού με μεγάλη επιτυχία («Βαρύ το ράσο», «Στο σπίτι μας που μπήκανε»). Στον ίδιο δίσκο, υπάρχουν τραγούδια του Βασίλη Βασιλειάδη («Χελιδονάκια»), του Χρήστου Νικολόπουλου («Είναι να μη σου τύχει»), αλλά και κάποια από τα πρώτα του Στέλιου Βαμβακάρη, γιου του Μάρκου («Το σχολείο της βιοπάλης», «Ο δράκος»).
Στο «Ζωή γεμάτη βάσανα» ηχογραφεί ορισμένα θρυλικά προπολεμικά λαϊκά και ρεμπέτικα, εναρμονισμένος στο πνεύμα της εποχής που ήθελε αυτά τα «διαμάντια» να πρωταγωνιστούν ξανά («Χαρικλάκι», «Στο Φάληρο που πλένεσαι», «Το χάπι» κ.α.). Ωστόσο, υπάρχουν και καινούργια τραγούδια, με μεγάλα σουξέ το «Απαλλάχτηκα από σένα» και το «Ούτε ώρα αναβολή».
Το 1976 δοκιμάζει για πρώτη φορά τις δυνάμεις του στην «άλλη όχθη», ηχογραφώντας τον «Λαϊκό τραγουδιστή» του Διονύση Σαββόπουλου στο πλαίσιο της ταινίας “Happy day” του Παντελή Βούλγαρη. Η επιτυχία είναι μεγάλη κι αυτό το τραγούδι θα παραμείνει ως ένα από τα πιο δυνατά «όπλα» στη «φαρέτρα» του Μενιδιάτη μέχρι τα σημερινά χρόνια…
Το 1977 ετοιμάζει άλλα δύο νέα άλμπουμ. Στο ένα «ξανασμίγει» με τον Απόστολο Καλδάρα στην πρώτη ολοκληρωμένη δουλειά τους («Ο Μενιδιάτης τραγουδά Καλδάρα») χωρίς όμως την επιτυχία των προηγούμενων συνεργασιών τους. Στο άλλο, συνεργάζεται για πρώτη φορά με τον Τάκη Μουσαφίρη («Αφήστε με να μιλάω γι’ αυτήν») και ηχογραφεί σε πρώτη εκτέλεση το «Ένα τραγούδι πες μου ακόμα», που θα γίνει πασίγνωστο το 1979 με τη φωνή της Ρίτας Σακελλαρίου.
«Σεισμός» και …επιστροφή
Ωστόσο, η μεγάλη στιγμή για τον Μιχάλη Μενιδιάτη θα έλθει το 1978. Με την ετικέτα της CBS θα κυκλοφορήσει ο «Σεισμός» σε μουσική και στίχους Άκη Πάνου. Ένας πολύ σπουδαίος δίσκος ο οποίος ωστόσο δε θα «περάσει» στο ευρύ κοινό, κυρίως γιατί ο ερμνηευτής του ήταν σχεδόν αδύνατο να υποστηρίξει αυτό το υλικό στους χώρους που τραγουδούσε. Ο Μενιδιάτης ήταν πάντα «τραγουδιστής πίστας» και θα ήταν πολύ δύσκολο να βγει στο πάλκο και να μιλά για καυτά κοινωνικά θέματα, τα οποία με τη σκληρή αλλά τόσο αληθινή γλώσσα του Πάνου, προβλημάτιζαν παρά διασκέδαζαν τον κόσμο.
Κι όμως, κατά την προσωπική μου άποψη ο «Σεισμός» είναι η δεύτερη «ενότητα» μιας «τριλογίας» του Άκη Πάνου που είχε ξεκινήσει ένα χρόνο πριν με το «Παρών» και θα ολοκληρωνόταν το 1982 με το «Θέλω να τα πω». Περιλαμβάνει εξαιρετικά κομμάτια κι ευτυχώς φαίνεται ότι τα τελευταία χρόνια άρχισαν σιγά-σιγά να «ξεθάβονται» από την αφάνεια. Πάντα προφητικός και διαχρονικός, ο δημιουργός μιλά για την Κοινή Αγορά, τη ματαιοδοξία των ανθρώπων, τον έρωτα, αλλά και τα …τυχερά παιχνίδια με το «Μολόγα τα-μολόγα τα» που είχε ακουστεί αρκετά εκείνη την περίοδο -αλλά και αργότερα- κι αναφέρεται στον ιππόδρομο και στα «φράγκα» που γίνονται «χορτάρι για τ’ αλόγατα»!
Ένα χρόνο μετά (1979), ο Μενιδιάτης επιστρέφει στην Columbia με το άλμπουμ «Τώρα τέτοια θα λέμε» με δημιουργίες κυρίως του Τάκη Σούκα και νέες μεγάλες επιτυχίες. Εκτός από το ομότιτλο, πασίγνωστο είναι το δημοτικοφανές «Πού να ‘ναι τέτοια ώρα η αγάπη μου», καθώς και το «Χίλια τα κομμάτια της καρδιάς μου».
Το 1980 έρχεται το «Βρήκες καρδιά» με το ομότιτλο σουξέ και το 1981 το «Όλα ωραία», απ’ όπου «βγαίνει» το «Όλα τα σφάλματά σου» που έγινε πολύ γνωστό αρκετά χρόνια μετά. Το 1982 θ’ «ανταμώσει» εκ νέου με το «έντεχνο» τραγούδι, ερμηνεύοντας το εξαιρετικό «Στα δικά σου τα σχολεία» του Γιάννη Μαρκόπουλου μέσα από το άλμπουμ «Βαριά λαϊκά».
Ακολουθεί το 1983 άλλη μια -και τελευταία- ολοκληρωμένη δουλειά με τον Απόστολο Καλδάρα («Τα παράπονά μου») με πιο γνωστές στιγμές τα «Ένα μεγάφωνο όλο παράπονο», «Κλέφτες βγήκανε στη βόλτα» και «Χρέη της καρδιάς πληρώνω».
Οι μεγάλες επιτυχίες για τον Μιχάλη Μενιδιάτη συνεχίζονται και το 1984 με το άλμπουμ «Πρώην αγάπη μου» και τα «Στο κάτω-κάτω της γραφής» και «Καίγεται ο μαχαλάς», αλλά κυρίως το 1985 με το «Κόλπο ήτανε στημένο» σε μουσική του Νίκου Καρανικόλα. Εδώ θα βρούμε το ομότιτλο, αλλά και το «Ότι άναψε θα σβήσει» που έγινε πιο γνωστό στα επόμενα χρόνια από διάφορες επανεκτελέσεις. Επίσης, τα «Μοιάζουν τα νιάτα με κρασί» και «Τα ρεμπέτικα τραγούδια».
Τα τελευταία χρόνια
Ουσιαστικά, από το 1985 και μετά ο Μιχάλης Μενιδιάτης θα περάσει «πίσω από την κουρτίνα». Θα εξακολουθήσει βεβαίως να ηχογραφεί δίσκους («Να ξαναρθείς» το 1988, «Ρεβάνς» το 1990), αλλά χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία.
Ωστόσο, το 1994 θα πάρει από το χέρι το γιο του Χρήστο (ακόμα) Καλογράνη και θα του δώσει τις «Συμβουλές» του σ’ ένα ντουέτο μαζί του, ενώ θα ηχογραφήσει και κάποια άλλα κομμάτια αυτού του δίσκου.
Ξεχωριστή η συμμετοχή του το 1996 στα «Τραγούδια του Καραγκιόζη» του Σταμάτη Κραουνάκη, όπου τραγουδά την «Κατίνα» και τα «Συντριβάνια».
Το κεφάλαιο «Φαντασία»
Από το αφιέρωμα στον Μιχάλη Μενιδιάτη δε θα μπορούσε να λείπει η αναφορά στη «Φαντασία», το νυχτερινό κέντρο διασκέδασης που έγραψε μεγάλη ιστορία για πολλές δεκαετίες και φιλοξένησε όλα τα μεγάλα ονόματα του ελληνικού τραγουδιού…
Το 1965 λοιπόν, ο ίδιος μαζί με τ’ αδέλφια του ανοίγουν ένα κέντρο στις Τρεις Γέφυρες, το οποίο το 1967 θα μεταφερθεί στις Τζιτζιφιές με την επωνυμία «Τάμπα-τούμπα» από το ομότιτλο μεγάλο σουξέ του Μενιδιάτη. Αργότερα, θα δημιουργήσουν την περίφημη «Φαντασία» απέναντι από το παλαιό αεροδρόμιο του Ελληνικού, στη θέση που βρισκόταν ένα άλλο θρυλικό κέντρο διασκέδασης, το «Παγκόσμιον»…
Από τη «Φαντασία» λοιπόν πέρασε όλο το ελληνικό τραγούδι των τελευταίων 45 ετών. Υπό τη διεύθυνση του Κοσμά Καλογράνη, το μαγαζί πρωταγωνιστούσε κάθε χρόνο με τα προγράμματά του και μέσα από αυτό έκαναν την εμφάνισή τους και αρκετά νέα παιδιά, που έμελλε να γράψουν τη δική τους ιστορία στο χώρο. Φυσικά, ο Μιχάλης Μενιδιάτης ήταν πάντοτε παρών σε όλα τα σχήματα κι έδινε το δικό του στίγμα στη νυχτερινή διασκέδαση…
Κάπου εδώ, τελειώνει αυτό το αφιέρωμα-φόρος τιμής στη μνήμη αυτού του σπουδαίου λαϊκού καλλιτέχνη που έφυγε χθες από τη ζωή. Ωστόσο, η φωνή και τα τραγούδια του θα μείνουν αθάνατα και άφθαρτα στο χρόνο, για να μας θυμίζουν ότι κάποτε αυτή η χώρα έβριθε σημαντικών ερμηνευτών και δημιουργών.
Καλό ταξίδι κυρ Μιχάλη και καλό Παράδεισο…
Ο Μιχάλης Μενιδιάτης ερμηνεύει “περιφρόνα με γλυκειά μου” με τη Φούλη Δημητρίου…
Στην ορχήστρα διακρίνονται και οι σπουδαίοι Απόστολος Καλδάρας και Βασίλης Βασιλειάδης
——————
***Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…