Γράφει ο Τάσος Κριτσιώλης
http://vinylmaniac.madblog.gr
Ένας δίσκος ήρθε απ’ τα παλιά
Οι δίσκοι που ποτέ δεν ξεχνάμε…!
Παρασκευή 28 Μαΐου 2010
Η στήλη αυτή του musiccorner έχει ως στόχο να θυμίσει στους παλαιότερους και να προτείνει στους νεότερους μια σειρά από δίσκους 33 στροφών που εκδόθηκαν σε μια «χρυσή» περίοδο για το ελληνικό τραγούδι. Τότε που μεσουρανούσαν μεγάλοι συνθέτες, ποιητές και στιχουργοί, αλλά και ερμηνευτές. Τότε που ένας νέος δίσκος του Θεοδωράκη, του Χατζιδάκι, του Ξαρχάκου, του Μούτση, του Λοΐζου και τόσων άλλων σπουδαίων μουσικών αποτελούσε καλλιτεχνικό και πολιτισμικό γεγονός!
Οι δίσκοι που θα παρουσιάσουμε, χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: Σε αυτούς που σήμερα χαρακτηρίζονται «κλασικοί» κι έγραψαν τη δική τους ξεχωριστή ιστορία στο ελληνικό τραγούδι, αλλά και σε κάποιους που μπορεί να μην είχαν την αποδοχή και την «αναγνωρισιμότητα» που τους άξιζε την εποχή που εκδόθηκαν, κρύβουν όμως «διαμάντια» που έστω και μετά από τόσα χρόνια δεν είναι αργά να βγουν στην επιφάνεια…
 |
ΜΑΝΟΣ ΛΟΪΖΟΣ – ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
«ΘΑΛΑΣΣΟΓΡΑΦΙΕΣ» (MINOS MSM 127) |
Η δεύτερη ολοκληρωμένη δουλειά του Μάνου Λοΐζου πάνω σε στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου, αν και θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι η πρώτη. Κι αυτό γιατί «Ο σταθμός» του 1968 περιλάμβανε και πέντε ορχηστρικά κομμάτια, ενώ οι «Θαλασσογραφίες» μόνο τραγούδια…
Το άλμπουμ κυκλοφόρησε τον Οκτώβριο του 1970 με βασικούς ερμηνευτές τον Γιάννη Καλατζή και τον Γιώργο Νταλάρα (αμφότεροι συμμετείχαν και στον «Σταθμό»), ενώ υπάρχει η μοναδική συνεργασία του νεότατου τότε Γιάννη Πάριου και της – επίσης πολύ «φρέσκιας» εκείνη την εποχή – Μαρίζας Κωχ με τον συνθέτη.
Κάποια από τα τραγούδια του δίσκου είχαν ακουστεί νωρίτερα σε κινηματογραφικές ταινίες, ενώ άλλα γράφτηκαν για το θεατρικό έργο του Άλκη Παπά «Γη SOS» που είχε ανέβει το Μάιο του 1970 στο θέατρο «Μινώα» με πρωταγωνιστές τον Αλέκο Αλεξανδράκη και τη Μάρθα Καραγιάννη. Επί σκηνής, τα ερμήνευαν ο Μιχάλης Βιολάρης και η Αλέκα Μαβίλη.
Στην πρώτη «κατηγορία», ανήκουν τα «Νανούρισμα» (ακουγόταν από την Αλίκη Βουγιουκλάκη στην περίφημη «σκηνή του μπαλκονιού» στο φιλμ «Η νεράιδα και το παλικάρι» το 1969), «Σ’ αγαπώ-σ’ αγαπώ» και «Τζαμάικα» (πρώτη εκτέλεση από τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ με ελαφρά αλλαγμένους τους στίχους στο «Λεβεντόπαιδο» επίσης το 1969). Εξάλλου, υπάρχει σε νέα εκτέλεση και με διαφορετική ενορχήστρωση η «Γοργόνα» που είχε ηχογραφήσει ο Γιάννης Καλατζής ένα χρόνο νωρίτερα σε δίσκο 45 στροφών…
Το πιο σημαντικό στοιχείο του άλμπουμ όμως, είναι η «παρθενική» ηχογράφηση του Μάνου Λοϊζου με τον υπέροχο «Σεβάχ». Πιστεύω ότι ουδείς θα μπορούσε να το πει καλύτερα και καμία μεταγενέστερη ερμηνεία του δεν κατάφερε να ξεπεράσει την πρώτη. Ο συνθέτης ήθελε κάποιον ηθοποιό για να το ερμηνεύσει, αλλά τελικώς αποφασίστηκε να το κάνει ο ίδιος αφού δε βρέθηκε κάποιος κατάλληλος. Να σημειωθεί ότι κάποιες πληροφορίες αναφέρουν ότι ο Πάριος αρχικά επρόκειτο να πει περισσότερα τραγούδια στο δίσκο, όμως η εταιρεία είχε διαφορετική άποψη. Προς αυτή την κατεύθυνση οδηγεί και η ερμηνεία του «Μάνα δε φυτέψαμε» από τον ίδιο στο «τολμηρό» φιλμ «Πρόκληση» του Όμηρου Ευστρατιάδη λίγους μήνες αργότερα…
Ο τίτλος «Θαλασσογραφίες» προέκυψε τυχαία, καθώς οι δημιουργοί όταν ολοκλήρωσαν τα κομμάτια αντιλήφθηκαν ότι τα περισσότερα μιλάνε για τη θάλασσα. Είναι χαρακτηριστικές οι κατά καιρούς αφηγήσεις του Λευτέρη Παπαδόπουλου αναφορικά με τη μακρά προετοιμασία του δίσκου, ο οποίος χρειάστηκε σχεδόν ενάμισι χρόνο μέχρι να ολοκληρωθεί…
Το ύφος των τραγουδιών δε διαφέρει από το αντίστοιχο του «Σταθμού». Καθαρές λαϊκές μελωδίες, αλλά και «μελαγχολικές» μπαλάντες συνυπάρχουν σ’ ένα σύνολο που «δένει» αρμονικά. Σημειωτέον ότι η λογοκρισία της χούντας έβαλε κι εδώ το χεράκι της, ζητώντας από τον στιχουργό ν’ αλλάξει κάποιους στίχους από το «Δέκα παλικάρια». Έτσι, το «τραγούδια για τη λευτεριά» έγινε «τραγούδι για τη λεβεντιά» και ο «Θοδωράκης» έγινε … «Μιχαλάκης»! Θεωρώ περιττό να κάνω αναφορά στα κομμάτια που περιλαμβάνει, καθώς όλα είναι πασίγνωστα, διαχρονικά και αγαπημένα…
Μπουζούκι παίζει ο Στέλιος Ζαφειρίου, σαντούρι ο Τάσος Διακογιώργης και τσέλο ο Σωτήρης Ταχιάτης. Στο εξώφυλλο υπάρχει ένα κομμάτι από κεραμικό της Αργυρώς Σκαρίμπακα και στο οπισθόφυλλο φωτογραφία των συντελεστών και σημείωμα του Λοΐζου.
Τα τραγούδια του δίσκου
01) Σ’ αγαπώ – σ’ αγαπώ (Γ. Καλατζής)
02) Κόκκινο γλυκό μου στόμα (Γ. Καλατζής)
03) Ένα γέρικο καράβι (Γ. Πάριος)
04) Η γοργόνα (Γ. Καλατζής και χορωδία)
05) Νανούρισμα (Μ. Κωχ)
06) Δέκα παλικάρια (Γ. Νταλάρας)
07) Τζαμάικα (Γ. Καλατζής)
08) Έχω ένα καφενέ (Γ. Νταλάρας)
09) Σεβάχ ο θαλασσινός (Μ. Λοϊζος)
10) Το μήνυμα (Μ. Κωχ)
11) Μάνα δε φυτέψαμε (Γ. Νταλάρας)
|
ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΣ
“ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΑ» (COLUMBIA 70164) |
Ο δίσκος κυκλοφορεί το Πάσχα του 1975 μέσα στο έντονα φορτισμένο κλίμα της μεταπολίτευσης, το οποίο σίγουρα δεν άφησε ανεπηρέαστη και τη μουσική. Πρόκειται ακριβώς γι’ αυτό που λέει ο τίτλος του: Δημιουργίες του Γιάννη Μαρκόπουλου προορισμένες όχι για να ενταχθούν σ’ έναν ενιαίο κύκλο τραγουδιών όπως συνήθιζε ως τότε ο συνθέτης, αλλά φτιαγμένες ξεχωριστά και για συγκεκριμένους ερμηνευτές. Εξαίρεση αποτελούν «Τα λόγια και τα χρόνια» που υπάρχουν εδώ ακριβώς όπως ηχογραφήθηκαν στη «Θητεία» ενάμισι χρόνο πριν και το «Ζάβαρα κάτρα νέμια» που είχε πρωτοακουστεί στο φιλμ «Επιχείρησις Απόλλων» το 1967…
Οι τραγουδιστές που συμμετέχουν, άλλος λίγο κι άλλος πολύ, ανήκαν εκείνη την εποχή στο «συγκρότημα» του συνθέτη. Ο λόγος για τους Λάκη Χαλκιά, Χαράλαμπο Γαργανουράκη, Λιζέτα Νικολάου, Παύλο Σιδηρόπουλο και Αλεξάνδρα, ενώ το «βαρύ πυροβολικό» του άλμπουμ είναι η Βίκυ Μοσχολιού και ο Νίκος Ξυλούρης, οι οποίοι τη συγκεκριμένη περίοδο ήταν πολύ κοντά στον Μαρκόπουλο τόσο στη δισκογραφία, όσο και στις «ζωντανές» εμφανίσεις.
Όσον αφορά τα τραγούδια, ποιο να πρωτοδιαλέξει κάποιος; Όλα είναι πραγματικά μοναδικά, αλλά εκείνα της Μοσχολιού θεωρώ ότι υπερβαίνουν το «μέσο όρο». Ειδικά «Το Πέραμα» και η «Αλεξάνδρεια» είναι αξεπέραστα, ενώ υπάρχει και «Η Ρόζα η ναζιάρα» που σχεδόν ταυτόχρονα ηχογράφησε και η Χάρις Αλεξίου στον πρώτο της προσωπικό δίσκο «12 λαϊκά τραγούδια». Φυσικά, και οι …πέτρες γνωρίζουν τα «Ζάβαρα κάτρα νέμια» και «Μπήκαν στην πόλη οι οχθροί», το οποίο εδώ υπάρχει σε νέα εκτέλεση μετά το «Διάλειμμα» του 1972…
Ωστόσο, η ξεχωριστή στιγμή του άλμπουμ είναι ένα ντοκουμέντο από τη συναυλία του Μαρκόπουλου στο «Αλεξάνδρειο» της Θεσσαλονίκης τον Ιανουάριο του 1975. Κάποιος θεατής της, ηχογράφησε τον συνθέτη να παίζει και να τραγουδά για πρώτη φορά την «Ελλάδα» που όλοι γνωρίζουμε ως «Λένγκω-Λένγκω» (παράλληλα ηχογραφήθηκε πάλι από την Αλεξίου, η εκτέλεση της οποίας είναι η πιο γνωστή). Ένα πολύ μεγάλο τραγούδι, που θεωρώ ότι και σήμερα είναι επίκαιρο όσο ποτέ. Ακούγοντάς το, ο ακροατής δεν είναι δύσκολο να «ταξιδέψει» σ’ εκείνη την εποχή και ν’ αφουγκραστεί το κλίμα της. Σε πολλά σημεία, ο κόσμος διακόπτει τον Μαρκόπουλο χειροκροτώντας θερμά και δείχνοντας ότι καταλαβαίνει τα μηνύματα που θέλει να περάσει μέσα από τους στίχους του…
Παραγωγός ήταν ο Γιώργος Μακράκης και η ηχογράφηση έγινε στο στούντιο της Columbia με ηχολήπτες τους Γιώργο Κωνσταντόπουλο και Τάκη Φιλιππίδη και στο στούντιο Polysound με ηχολήπτη τον Γιάννη Σμυρναίο.
Τα τραγούδια του δίσκου
01) Η Ρόζα η ναζιάρα (Μ. Φακίνου) Β. Μοσχολιού
02) Τα λόγια και τα χρόνια τα χαμένα (Μ. Ελευθερίου) Χ. Γαργανουράκης
03) Στη δική μας πλάτη (Μ. Φακίνου) Λ. Χαλκιάς
04) Το Πέραμα (Γ. Χρονά) Β. Μοσχολιού
05) Μπήκαν στην πόλη οι οχθροί (Γ. Σκούρτη) Ν. Ξυλούρης
06) Τούμπου-τούμπου ζα (Γ. Μαρκόπουλου) Λ. Χαλκιάς-Π. Σιδηρόπουλος
07) Ζάβαρα κάτρα νέμια (Γ. Μαρκόπουλου) Ν. Ξυλούρης
08) Η Ρομπινσόνα (Μ. Κατσαρού) Αλεξάνδρα
09) Κελαηδίσματα (Κ. Βίρβου) Λ. Χαλκιάς
10) Αλεξάνδρεια (Γ. Χρονά) Β. Μοσχολιού
11) Η Ελλάδα (Γ. Μαρκόπουλου) Γ. Μαρκόπουλος
12) Η ζωή (Θ. Γκόρπα) Λ. Νικολάου