Γράφει ο Τάσος Κριτσιώλης
“Η σημασία αυτής της στήλης του musiccorner είναι ακριβώς ότι λέει ο τίτλος της: “Αφιερωμένη εξαιρετικά” σε ανθρώπους που προσέφεραν στο ελληνικό τραγούδι, αλλά μένοντας ηθελημένα στην “οπισθοφυλακή” και χωρίς ποτέ να ζητήσουν κάτι περισσότερο από το να κάνουν αυτό που αγαπούσαν.
Η δουλειά τους περιορίστηκε στην πίστα, στο στούντιο, στη γραφή μουσικής και στίχου και πουθενά αλλού. Άλλοι έκαναν μεγάλη επιτυχία, άλλοι μικρότερη. Άλλοι συνεχίζουν την πορεία τους και παλεύουν, άλλοι έχουν αποχωρήσει. Άλλοι έχουν φύγει από τη ζωή.
Όμως, όλοι τους ανεξαιρέτως έβαλαν το δικό τους λιθαράκι στην ελληνική μουσική σκηνή και δικαιούνται αυτό που τους προσφέρουμε: Μια γωνιά “αφιερωμένη εξαιρετικά”…!
———————————————————–
| Άλκηστις Πρωτοψάλτη: Από την “Τετραλογία” στους “Προσανατολισμούς”… |
“Το πρώτο τραγούδι που ηχογράφησα, ήταν το «Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον» του Καβάφη, το 1974 για την «Τετραλογία». Ήταν ένα βαρύ φορτίο, αλλά κι ένα ονειρεμένο ξεκίνημα…Να ερμηνεύσω το λόγο των ποιητών που έμαθα ν’ αγαπώ μέσα από τους γονείς μου…Κυρίως τον Καβάφη λόγω Αλεξάνδρειας».
Κάπως έτσι ανοίγει ένα μεγάλο κεφάλαιο στην ελληνική μουσική με το ονοματεπώνυμο «Άλκηστις Πρωτοψάλτη». Η παραπάνω αφήγηση της ερμηνεύτριας που περιλαμβάνεται στην best of έκδοση «Κι είμαστε ακόμα ζωντανοί» του 2008, σηματοδοτεί την είσοδό της τόσο στο τραγούδι, όσο και στη δισκογραφία.
Το κοινό την έμαθε και την αγάπησε μέσα από τις ερμηνείες της σε ποίηση σπουδαίων Ελλήνων ποιητών, καθώς στην πρώτη δεκαετία της καριέρας της είχε την τύχη να δώσει μελωδικό ήχο στο λόγο τους λίγες μεν, χαρακτηριστικές δε φορές. Η γραφή του Σεφέρη, του Καβάφη, του Ρίτσου και του Ελύτη έχουν και τη δική της φωνή…
Στην Πρωτοψάλτη των ποιητών λοιπόν είναι «αφιερωμένο εξαιρετικά» το παρόν κείμενο. Σε μια περίοδο που η ίδια θυμάται με αγάπη και συγκίνηση όποτε ανατρέχει σ’ αυτή και που σημάδεψε την πορεία της, ασχέτως αν ακολούθησε εντελώς διαφορετικούς -αλλά πάντα σωστά επιλεγμένους και σημαντικούς- δρόμους στο τραγούδι από το 1984 και μετά…
Θεσσαλονίκη και «Τετραλογία»
Φθινόπωρο 1974. Η μεταπολίτευση δεν έχει συμπληρώσει ούτε δυο μήνες «ζωής», ο κόσμος είναι «μεθυσμένος» από τη χαρά του για την απαλλαγή απ’ τα δεσμά της χούντας και το πολιτικό τραγούδι κυριαρχεί παντού.
Ο Δήμος Μούτσης έχει ήδη έτοιμη την «Τετραλογία», μια σειρά μελοποιημένων ποιημάτων του Καβάφη, του Σεφέρη, του Ρίτσου και του Καρυωτάκη, την οποία έχει παρουσιάσει για πρώτη φορά τη χειμερινή σεζόν 1973-74 στο «Ζυγό» στην Πλάκα με τη Βίκυ Μοσχολιού. Η διακοπή της συνεργασίας του μαζί της, «ναυαγεί» και το σχέδιο ηχογράφησης του έργου με τη δική της φωνή…
Κάπου εκεί, ακούει μια νέα τραγουδίστρια που λέγεται Άλκηστις-Σεβαστή Αττικιουζέλ, η οποία γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Με συνοπτικές διαδικασίες τη «βαφτίζει» Πρωτοψάλτη και στις 17 Σεπτεμβρίου 1974 της δίνει «το βάπτισμα του πυρός» στο Αλεξάνδρειο Μέλαθρο της Θεσσαλονίκης, στην παρουσίαση της «Τετραλογίας».
Το άγχος της νεαρής κοπέλας είναι μεγάλο, αλλά ο Μούτσης της λέει να …μασήσει δύο ασπιρίνες και όλα θα πάνε καλά! Πράγματι, παρά το τρακ ερμηνεύει μοναδικά το λόγο των σπουδαίων ποιητών και την επόμενη ημέρα οι κριτικές των εφημερίδων είναι άκρως ενθαρρυντικές…
Η συνέχεια περιλαμβάνει τη μπουάτ «Λήδρα» στην Πλάκα. Εκεί, ο συνθέτης παρουσιάζει την Άλκηστη στον ανέκδοτο κύκλο «Αργοναύτες» σε ποίηση Μάνου Ελευθερίου και φυσικά στην «Τετραλογία». Μαζί της τραγουδούν οι Χρήστος Λεττονός, Μιχάλης Ακριβόπουλος και Βασιλική Λαβίνα (μόνο στους «Αργοναύτες»).
Η «Τετραλογία» θα ηχογραφηθεί τελικώς προς τα τέλη του 1975 και θα κυκλοφορήσει τον Δεκέμβριο. Ο Μανώλης Μητσιάς είναι το δυνατό «όνομα» του δίσκου, συμμετέχει ο αείμνηστος Χρήστος Λεττονός, αλλά την παράσταση κλέβει η Πρωτοψάλτη τραγουδώντας Καβάφη («Η πόλις», «Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον» -η πρώτη ηχογράφηση της καριέρας της), Σεφέρη («Είναι παλιό το λιμάνι») και Ρίτσο («Μετά την ήττα»). Οι ερμηνείες της είναι κάτι παραπάνω από εξαιρετικές, σε πλήρη ταύτιση με τις μοναδικές μελωδίες κι ενορχηστρώσεις που έκανε ο Μούτσης.
Ανδριόπουλος και Σεφέρης
Ακριβώς ένα χρόνο αργότερα (1976), η Άλκηστις Πρωτοψάλτη επιλέγεται από τον ουσιαστικά πρωτοεμφανιζόμενο συνθέτη Ηλία Ανδριόπουλο για να ερμηνεύσει κάποιες δημιουργίες του πάνω σε ποίηση του Γιώργου Σεφέρη. Τα Χριστούγεννα του 1976 λοιπόν, κυκλοφορεί το άλμπουμ «Κύκλος Σεφέρη» με βασικό ερμηνευτή τον αξέχαστο Νίκο Ξυλούρη. Ωστόσο, η νεαρή τραγουδίστρια κερδίζει και πάλι τις εντυπώσεις με τον υπέροχο τρόπο που μετουσιώνει σε ήχο τα λόγια του μέγιστου ποιητή, τραγουδώντας τέσσερα μελοποιημένα έργα του…
Αυτό θα είναι και το ξεκίνημα μιας ευρύτερης συνεργασίας της με τον Ανδριόπουλο, με πιο ισχυρό «σήμα» τα «Γράμματα στον Μακρυγιάννη» το 1979, απ’ όπου «ξεπηδά» η μεγάλη και διαχρονική στιγμή «Θα σε ξανάβρω στους μπαξέδες». Είναι το τραγούδι που ουσιαστικά καθιερώνει την Πρωτοψάλτη «άπαξ και δια παντός» στα εκλεκτά μέλη της ελληνικής μουσικής σκηνής…
Ελύτης και «Προσανατολισμοί»
Η Άλκηστις Πρωτοψάλτη θα συναντηθεί δισκογραφικά για τελευταία φορά με τον Ηλία Ανδριόπουλο το 1984, τούτη τη φορά σε μια πιο ολοκληρωμένη δουλειά. Πρόκειται για τη μελοποίηση από τον συνθέτη των «Προσανατολισμών» του Οδυσσέα Ελύτη, ένα πραγματικά σπουδαίο έργο που δε θα πρέπει να λείπει από «ενημερωμένες» δισκοθήκες…
Το άλμπουμ θα κυκλοφορήσει στις 28 Μαρτίου 1984 κι αμέσως θα ξεχωρίσει «Ο έρωτας» που θ’ ακουστεί πολύ. Ωστόσο, όλος ο δίσκος είναι υπέροχος, γεμάτος Ελλάδα, μυρωδιές, αρώματα, άνοιξη και καλοκαίρι. Θα τολμήσω να πω ότι οι ερμηνείες της Πρωτοψάλτη είναι ίσως οι καλύτερες της καριέρας της. Κάποια αποσπάσματα των ποιημάτων, διαβάζει η Ρηνιώ Παπανικόλα…
Αυτή είναι και η τελευταία φορά που η ερμηνεύτρια θα «σκύψει» ερμηνευτικά στο έργο μεγάλων Ελλήνων ποιητών. Η γνωριμία της με τη Λίνα Νικολακοπούλου λίγους μήνες μετά κι εν συνεχεία με τον Σταμάτη Κραουνάκη, θα την οδηγήσουνε σε νέους μουσικούς δρόμους γεμάτους εξαιρετικές στιγμές τόσο στο βινύλιο, όσο κι επί σκηνής…
Όμως, κάποιες φορές θ’ ανατρέξει στο μουσικό παρελθόν των πρώτων χρόνων της και θα ερμηνεύσει «ζωντανά» ένα μέρος των ποιημάτων που η ίδια ηχογράφησε για πρώτη φορά…
Η …σούμα
Συνολικά, η Άλκηστις Πρωτοψάλτη έδωσε φωνή σε 16 ποιήματα σπουδαίων μορφών της ελληνικής ποίησης. Κατά χρονολογική σειρά, αυτά είναι τα εξής:
1975: Μουσική Δ. Μούτση: «Η πόλις» (Κ. Καβάφη -συμμετέχει ο Χρ. Λεττονός), «Είναι παλιό το λιμάνι» (Γ. Σεφέρη -συμμετέχουν ο Χρ. Λεττονός και χορωδία), «Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον» (Κ. Καβάφη), «Μετά την ήττα» (Γ. Ρίτσου -συμμετέχει ο Χρ. Λεττονός).
1976: Ποίηση Γ. Σεφέρη, μουσική Ηλ. Ανδριόπουλου: «Σαντορίνη (Στην άλλη ζωή)», «Όνειρο», «Το αίμα σου πάγωνε», «Επιτύμβιο».
1984: Ποίηση Οδ. Ελύτη, μουσική Ηλ. Ανδριόπουλου: «Ο έρωτας», «Φλοίσβος φιλί», «Όνειρα κι όνειρα», «Όλα τα κυπαρίσσια», «Την αφρούρητη νυχτιά», «Το σταφύλι αυτό», «Πουλιά στα χίλια χρώματα», «Ουρανός καθαρόαιμος».
—————–
*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…