Γράφει ο Τάσος Κριτσιώλης
“Η σημασία αυτής της στήλης του musiccorner είναι ακριβώς ότι λέει ο τίτλος της: “Αφιερωμένη εξαιρετικά” σε ανθρώπους που προσέφεραν στο ελληνικό τραγούδι, αλλά μένοντας ηθελημένα στην “οπισθοφυλακή” και χωρίς ποτέ να ζητήσουν κάτι περισσότερο από το να κάνουν αυτό που αγαπούσαν.
Η δουλειά τους περιορίστηκε στην πίστα, στο στούντιο, στη γραφή μουσικής και στίχου και πουθενά αλλού. Άλλοι έκαναν μεγάλη επιτυχία, άλλοι μικρότερη. Άλλοι συνεχίζουν την πορεία τους και παλεύουν, άλλοι έχουν αποχωρήσει. Άλλοι έχουν φύγει από τη ζωή.
Όμως, όλοι τους ανεξαιρέτως έβαλαν το δικό τους λιθαράκι στην ελληνική μουσική σκηνή και δικαιούνται αυτό που τους προσφέρουμε: Μια γωνιά “αφιερωμένη εξαιρετικά”…!
———————————————————–
Σε όλες τις δουλειές, υπάρχει ο λεγόμενος «μέντορας». Εκείνος που θα σε πάρει από το χέρι και θα σε βοηθήσει να ενταχθείς σ’ έναν επαγγελματικό χώρο, προσφέροντάς σου παράλληλα τη συνδρομή του στα πρώτα βήματά σου, έως ότου καταφέρεις να στηριχτείς στις δικές σου δυνάμεις και να προχωρήσεις.
Το τραγούδι και γενικότερα η μουσική, δε θα μπορούσαν ν’ αποτελέσουν εξαίρεση. Κατά καιρούς, έχουμε ακούσει πολλούς τραγουδιστές να μιλούν για τους ανθρώπους που πίστεψαν στην αξία τους και έβαλαν το πρώτο «λιθαράκι» στο χτίσιμο μιας επιτυχημένης καριέρας.
Στην περίπτωση του Μανώλη Μητσιά, ο «μέντορας» δεν είναι άλλος από τον Δήμο Μούτση. Εκείνος ήταν από τους πρώτους που τον άκουσε, όταν κατέβηκε από τη Θεσσαλονίκη στην Αθήνα για το πρώτο “crash test”. Εκείνος τον έπεισε να εγκατασταθεί στην πρωτεύουσα, ώστε να έχει μια πιο γρήγορη εξέλιξη. Και τέλος, εκείνος ήταν που του έδωσε την πρώτη μεγάλη επιτυχία της μακράς και λαμπρής καριέρας του. Τι άλλο χρειάζεται για να πεισθείτε ότι αξίζει αυτό τον άτυπο «τίτλο»;
Ελάτε λοιπόν μαζί μας, στο «ξεφύλλισμα» της συνεργασίας δύο σπουδαίων εκπροσώπων της ελληνικής μουσικής σκηνής, η οποία άφησε πίσω της πολλά, αγαπημένα κι αξέχαστα τραγούδια…
Από τη Θεσσαλονίκη στην… «Ελευσίνα»
Ο Μανώλης Μητσιάς, είχε ξεκινήσει την επαγγελματική πορεία του στο τραγούδι εμφανιζόμενος σε διάφορες μπουάτ της Θεσσαλονίκης, λίγο μετά την έλευση της χούντας. Αρκετά νωρίς, κατάφερε να κερδίσει τη συμπάθεια και την εκτίμηση του κοινού της «νύφης του Θερμαϊκού», κάνοντας έτσι ένα «όνομα» στην πόλη.
Στη δισκογραφία, έκανε το ντεμπούτο του το 1968 με δύο τραγούδια του Ανδρέα Πρέζα, τα οποία όμως πέρασαν απαρατήρητα και το 45άρι που τα περιείχε, ουσιαστικά «εξαφανίστηκε» εν τη γενέσει του…
Κάπου εκεί όμως, (επαν)εμφανίστηκε ο Δήμος Μούτσης. Ήδη γνωστός κι αγαπημένος συνθέτης, με μεγάλες επιτυχίες στο ενεργητικό του, ερμηνευμένες από φωνές όπως του Σταμάτη Κόκοτα, της Βίκυς Μοσχολιού και του Γρηγόρη Μπιθικώτση. Είχε ακούσει το Μητσιά και του είχε προτείνει να μεταβεί στην Αθήνα, όμως αρχικώς το σχέδιο δεν προχώρησε.
Όμως, το 1969 η «κάθοδος» του νεαρού ερμηνευτή από τη Χαλκιδική έγινε πραγματικότητα, πάλι κατόπιν προτροπής του δημιουργού. Κάπου εκεί, ξεκίνησαν και οι συζητήσεις για τα τραγούδια που επρόκειτο να του γράψει. Ο Μητσιάς, είχε παρακολουθήσει στον κινηματογράφο την ταινία «Η αρχόντισσα του λιμανιού», τη μουσική και τα τραγούδια της οποίας είχε επιμεληθεί ο Μούτσης.
Τα ερμήνευαν οι πρωταγωνιστές Νίκος Δαδινόπουλος και Ελένη Ροδά, η οποία σε κάποια σκηνή ακούγεται σ’ ένα που έλεγε «Στην Ελευσίνα, στο νοτιά». Η μελωδία ενθουσίασε τον 23χρονο τραγουδιστή, ο οποίος ζήτησε από το συνθέτη να το ηχογραφήσει. Έτσι κι έγινε, με τη διαφορά ότι έγιναν αλλαγές στους στίχους από το Βασίλη Ανδρεόπουλο, ώστε το τραγούδι να πάρει την τελειωτική μορφή του και τον τίτλο «Στην Ελευσίνα μια φορά».
Κυκλοφόρησε στις 45 στροφές τον Ιούλιο του 1969 και αμέσως έγινε πολύ μεγάλη επιτυχία, η πρώτη του Μητσιά. Ο χρόνος δε, την κατέταξε στις κλασικότερες στιγμές όχι μόνο του ίδιου, αλλά γενικότερα της ελληνικής μουσικής…
Στην άλλη πλευρά, υπήρχε το «Αναβοσβήνουν οι φωτιές» σε στίχους Δημήτρη Ιατρόπουλου και αρχικώς, οι συντελεστές του ήταν βέβαιοι ότι αυτό θα γινόταν περισσότερο γνωστό. Όμως είχανε πέσει έξω…
Ένα ανέκδοτο… «Παράπονο»
Την ίδια χρονιά (1969), ο Μανώλης Μητσιάς εμφανίζεται στην ταινία «Ένας μάγκας στα σαλόνια», να τραγουδά το «Μ’ ένα παράπονο», σε στίχους του Νίκου Γκάτσου. Ο Μούτσης τον είχε σκεφθεί για βασικό ερμηνευτή του δίσκου που ετοίμαζε, με τίτλο «Ένα χαμόγελο» και του έδωσε αυτό το τραγούδι ως “promo”, όπως θα λέγαμε σήμερα. Μάλιστα, είχε προβάρει μαζί του και τα υπόλοιπα κομμάτια που είχε γράψει για κείνο («Αύριο πάλι» και «Είχαμε περηφάνια»).
Ωστόσο, η επιθυμία του προσέκρουσε σ’ ένα μεγαλοπρεπέστατο «Όχι» του ισχυρού άνδρα της Columbia Τάκη Β. Λαμπρόπουλου. Εκείνος, έκρινε ότι η εμπορική δύναμη του Μητσιά ήταν ακόμα πολύ μικρή και ουσιαστικά, επέβαλλε στο συνθέτη να δώσει τα τραγούδια στο Γρηγόρη Μπιθικώτση. Έτσι κι έγινε, χωρίς βεβαίως τούτο να σημαίνει ότι ο αξέχαστος «σερ» δεν τα ερμήνευσε μοναδικά…
«Αυτά τα χέρια» και η καθιέρωση
Αν το 1969 ο Μανώλης Μητσιάς «αποκλείστηκε» από την εταιρεία στο να είναι ο βασικός ερμηνευτής ενός δίσκου, το 1970 είδε ορθάνοιχτες τις πόρτες της. Κύριος λόγος γι’ αυτό, ήταν η μεγάλη εντύπωση που προκάλεσε εμφανιζόμενος στην ταινία «Ένα αστείο κορίτσι» με πρωταγωνίστρια την Αλίκη Βουγιουκλάκη, να τραγουδά το πασίγνωστο «Αυτά τα χέρια», σε μουσική Δήμου Μούτση και στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου.
Το τραγούδι ηχογραφήθηκε στις 45 στροφές κι έγινε ανάρπαστο, δίνοντας τη δυνατότητα στο Μητσιά να μπει για τα καλά πλέον στα «υπολογίσιμα» ονόματα της Columbia. Απόδειξη, το ότι λίγο καιρό μετά κράτησε το κύριο ερμηνευτικό βάρος στην πρώτη ολοκληρωμένη δισκογραφική δουλειά του Λουκιανού Κηλαηδόνη, με τίτλο «Η πόλη μας»…
Στην άλλη πλευρά του 45αριού, υπήρχαν «Τα φανταράκια» σε στίχους Νίκου Γκάτσου. Ωστόσο, η τεράστια επιτυχία των «Χεριών», δεν τους άφησε περιθώρια ν’ ακουστούν…
Την ίδια χρονιά, ο ερμηνευτής ηχογράφησε άλλα τέσσερα τραγούδια του Μούτση σε δύο μικρά δισκάκια. Ξεκινάμε από τα «Δρόμο το δρόμο ξεκινήσαμε» σε στίχους Γκάτσου και το πολύ γνωστό «Με το πρώτο λεωφορείο», με «λόγια» του Γιάννη Λογοθέτη, ή «Λογό». Χρόνια αργότερα, ο συνθέτης ανέφερε ότι στόχος του ήτανε να γράψει ένα σατιρικό κομμάτι με στίχους του Λογοθέτη, αλλά τελικώς…προέκυψε το «Λεωφορείο»…
Εν συνεχεία, ο λόγος για τα «Μη ρωτάς» και «Κάποια νύχτα» σε στίχους Γκάτσου, με το μεν πρώτο ν’ ακούγεται αρκετά, το δε δεύτερο να γίνεται πιο γνωστό το 1972, όταν το επανεκτέλεσε ο Αντώνης Καλογιάννης στο «Συνοικισμό»…
Ανέκδοτο, αριθμός δύο…
Το 1971, ο Μανώλης Μητσιάς εμφανίζεται σε ακόμα μια κινηματογραφική ταινία. Πρόκειται για τον «Αρχιψεύταρο», όπου ακούγεται να τραγουδά το «Η αγάπη πού με πάει», σε μουσική και στίχους Μούτση. Αυτό το τραγούδι, δεν ηχογραφήθηκε ποτέ δισκογραφικά και είναι το δεύτερο ανέκδοτο της συνεργασίας των δύο καλλιτεχνών μετά το «Ένα παράπονο», το οποίο βεβαίως κυκλοφόρησε όπως είδαμε, αλλά με ερμηνευτή το Μπιθικώτση…
Μεταπολίτευση και «Μαρτυρίες»
Στα τέλη του 1971, ο Δήμος Μούτσης ετοιμάζει τη νέα του δουλειά πάνω σε στίχους του Μάνου Ελευθερίου, με τίτλο «Ο Άγιος Φεβρουάριος». Έχοντας στο νου του για ερμηνευτή το Μητσιά, ξεκινά πρόβες μαζί του, με σκοπό τα τραγούδια να ηχογραφηθούν και να κυκλοφορήσουν με τη φωνή του.
Ωστόσο, ο συνθέτης αποχωρεί από την Columbia και υπογράφει συμβόλαιο συνεργασίας με την Ελλαδίσκ-Polygram. Έτσι, το έργο θα ηχογραφηθεί με το Δημήτρη Μητροπάνο και την Πετρή Σαλπέα, περνώντας στο πάνθεον των «αθανάτων» της ελληνικής μουσικής ιστορίας…
Μοιραίως λοιπόν, οι δρόμοι δημιουργού κι ερμηνευτή θα χωρίσουν για τρία χρόνια, καθώς ανήκαν πλέον σε διαφορετικές εταιρείες. Ωστόσο, ο Μούτσης θα επιστρέψει στην Columbia το 1974 και ο πρώτος δίσκος που θα ετοιμάσει για λογαριασμό της μετά τη μεταπολίτευση, είναι οι «Μαρτυρίες».
Πρόκειται για τραγούδια-λαϊκές μπαλάντες, με καθαρά πολιτικό περιεχόμενο, που γράφτηκαν κατά τη διάρκεια της δικτατορίας και για ευνόητους λόγους δεν είχαν κυκλοφορήσει. Πάντως, οι υπεύθυνοι της εταιρείας προσπάθησαν να τον αποτρέψουν, προβάλλοντας το επιχείρημα ότι δε θα πρόσθετε κάτι τόσο στον ίδιο, όσο και γενικότερα στη δισκογραφία άλλο ένα άλμπουμ με πολιτικά τραγούδια, που τότε είχανε κατακλύσει την αγορά…
Όμως, ο Μούτσης επέμενε και χρεώθηκε μιαν εμπορική αποτυχία, μετά τις «χρυσές» και «πλατινένιες» δουλειές του στην Polygram με τον «Άγιο Φεβρουάριο», το «Συνοικισμό» και τις «Στροφές». Τα κομμάτια ήταν αρκετά καλά, αλλά «χάθηκαν» μέσα στο χείμαρρο του σχετικού είδους…
Ο Μανώλης Μητσιάς δε θα μπορούσε να λείπει από τις «Μαρτυρίες», ερμηνεύοντας τέσσερα τραγούδια: Τρία σε στίχους Γιάννη Λογοθέτη («Επιστράτευση 20 Ιουλίου 1974», «Το γράμμα της Δευτέρας», «Με ξένο διαβατήριο») κι ένα σε στίχους Βαρβάρας Τσιμπούλη («Απ’ το Κέντρο Διερχομένων»). Ωστόσο, δεν ακούστηκε κάποιο απ’ αυτά…
Στο άλμπουμ συμμετείχαν και οι Βασιλική Λαβίνα και Χρήστος Λεττονός.
Η «Τετραλογία» – σταθμός
Το επόμενο έργο του Δήμου Μούτση, είναι το μοναδικό στο οποίο καταπιάνεται με τη μελοποίηση ποιημάτων σπουδαίων Ελλήνων ποιητών: Του Γιώργου Σεφέρη, του Γιάννη Ρίτσου, του Κωνσταντίνου Καβάφη και του Κώστα Καρυωτάκη. Πρόκειται για την «Τετραλογία», που είχε παρουσιαστεί για πρώτη φορά στο «Ζυγό» την περίοδο 1973-74 από τη Βίκυ Μοσχολιού, με την οποία κι επρόκειτο να ηχογραφηθεί.
Ωστόσο, η αποχώρηση του συνθέτη από την Polygram, σε συνδυασμό με κάποια μικροπαρεξήγηση με την αλησμόνητη ερμηνεύτρια, τον οδήγησε στο να το ηχογραφήσει στα τέλη του 1975 με το Μανώλη Μητσιά, τον Χρήστο Λεττονό και την Άλκηστη Πρωτοψάλτη, που έκανε το ντεμπούτο της στη δισκογραφία.
Το μουσικό ύφος είναι εντελώς διαφορετικό σε σχέση μ’ εκείνο που είχε καθιερώσει ως τότε ο δημιουργός, δείχνοντας ξεκάθαρα τις προθέσεις του να πάει συνθετικά «αλλού». Όσο για το Μητσιά, ερμηνεύει με μοναδικό τρόπο τα πολύ γνωστά «Πες της το μ’ ένα γιουκαλίλι», «Κι αν ο αγέρας φυσά» και «Θρήνος για τον Άδωνι», όλα σε ποίηση Σεφέρη (το τελευταίο σε ελεύθερη απόδοση ενός ποιήματος του Σίδνεϊ Κιζ).
To τελευταίο «Δρομολόγιο»
Στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’70, ο Δήμος Μούτσης περιόρισε τη δισκογραφική παρουσία του. Είναι χαρακτηριστικό ότι από την «Τετραλογία» και μέχρι το 1979, έδωσε το παρών μόνο με την «Εργατική συμφωνία», με τραγούδια γραμμένα για το θεατρικό έργο του Γιώργου Σκούρτη «Απεργία»…
Το ’79 όμως, θα βγει από την «απομόνωση» για χάρη του Μανώλη Μητσιά. Ο ερμηνευτής συμπλήρωνε 10 χρόνια στη δισκογραφία και θέλησε να τα «γιορτάσει» με τον άνθρωπο που ουσιαστικά τον έβαλε σ’ αυτήν. Έτσι, προς το τέλος της χρονιάς κυκλοφορεί «Το δρομολόγιο», σε στίχους του Νίκου Γκάτσου.
Εδώ πλέον, φαίνεται ξεκάθαρα η πλήρης αλλαγή στο μουσικό ύφος του συνθέτη. «Ψαγμένες» μελωδίες κι ενορχηστρώσεις, ενώ είναι χαρακτηριστικό ότι υπάρχουνε μέχρι και…country τραγούδια («Σαν τον Τσε Γκεβάρα», «Η Ασημίνα»).
Ο δίσκος πήγε αρκετά καλά κι έβγαλε πολύ γνωστές επιτυχίες, όπως «Στο Άγιον Όρος», «Μακρινή της αγάπης ώρα» και «1922 (Ανατολή-Ανατολή)».
Αυτή ήτανε και η τελευταία δισκογραφική συνεργασία δημιουργού κι ερμηνευτή, η οποία άφησε πίσω της 26 τραγούδια, αρκετά εκ των οποίων είναι πασίγνωστα κι αγαπημένα. Από εκεί και πέρα, ο Μούτσης ακολούθησε ένα καθαρά προσωπικό δρόμο, ερμηνεύοντας ο ίδιος τις δημιουργίες του…
Συναντήθηκε ξανά με το Μητσιά το καλοκαίρι του 1983, στη συναυλία του στο Λυκαβηττό, στην οποία συμμετείχε και η Δήμητρα Γαλάνη, αμφότερα καλλιτεχνικά «παιδιά» του συνθέτη. Από τότε, δεν τους έχουμε δει ξανά επί σκηνής…
————
*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…