Ακούσαμε | Σάσα Παπαλάμπρου – “Crama”

Γράφει η Ευδοκία Αραβαντινού – Σιμωνέτου

Τι σχέση μπορεί να έχουν ένα τσάμικο, η «Παπαλάμπραινα», ένα παλιό σμυρναίικο τραγούδι, «ο Ντόκτορ», και άλλα τραγούδια από την παραδοσιακή ελληνική μουσική με τη γεννημένη στο δυτικό κόσμο της Αμερικής τζαζ μουσική; Ακόμα παραπέρα, θα μπορούσε η «Ρούσα Παναγιά» και ο «Ντόκτορ», στα πλαίσια μιας τζαζ μεταμόρφωσής τους, να «απεκδυθούν» την ελληνική γλώσσα και να αναμετρηθούν με τον ακροατή σε στίχους αγγλικούς και γαλλικούς αντίστοιχα; Σε αυτές τις ερωτήσεις απαντά η Σάσα Παπαλάμπρου στο νέο δισκογραφικό της εγχείρημα, που τιτλοφορείται δικαίως και αυταπόδεικτα “Crama”!

Πρόκειται για ένα δίσκο τολμηρό, καθώς η γέφυρα που χρειάζεται να χτιστεί ανάμεσα στα τραγούδια της Ελλάδας και της Σμύρνης του τότε και την τζαζ μουσική –η οποία φτάνει στη χώρα μας στις αρχές του 20^ου αιώνα– θα πρέπει να είναι μεγάλη και αρκετά στέρεη. Προκειμένου, δηλαδή, να συναντηθούν ομαλά και να γεννήσουν κάτι όμορφο οι δύο αυτές μουσικές παραδόσεις που απέχουν τόσο χωρικά όσο και χρονικά μεταξύ τους, οφείλει η γέφυρα αυτή να χτιστεί με σεβασμό στις μουσικές αξίες των δύο της άκρων, αλλά και στους στίχους. Ιδιαίτερα αυτοί οι τελευταίοι φέρουν το βάρος των παραστάσεων μιας λαϊκής ζωής, μιας κοινωνίας που ανήκει στο παρελθόν και τώρα καλούνται να μπουν σε ένα σύγχρονο μουσικό καλούπι.

Αυτό δεν επιτυγχάνεται εξ’ ολοκλήρου στο δίσκο. Έτσι, είναι πολλά τα σημεία εκείνα που δυσκολεύουν τον ακροατή. Από τη μία, οι εικόνες της ελληνικής αγροτικής υπαίθρου του 19^ου αιώνα –αν όχι και παλαιότερα– κι από την άλλη, μια μουσική με όργανα (πιάνο, μπάσο, τζαζ πνευστά) που έχουν ταυτιστεί με χώρους κλειστούς και πιο μοντέρνους. Για να φέρω ένα παράδειγμα, ανάμεσα στα αυτοσχεδιαστικά «σκερτσάκια» του πιάνου ακούγονται οι στίχοι «Ωρέ να κάνουν γιους – ωρέ γιους αρματολούς – ωρέ και γιους καπεταναίους» (από το «Τρία Χρυσά Γαρύφαλλα»). Είναι περίπου κατ’ αυτόν τον τρόπο, που το “Crama” με έπιασε απροετοίμαστη για μια τέτοιου είδους «γεφύρωση». Παρόλο που έγινε ως ένα βαθμό σεβαστή η πρωτότυπη μουσική (ιδιαίτερα με τη συμβολή του κλαρίνου), πολλές ήταν οι φορές που, ακούγοντας το CD, έπιασα τον εαυτό μου να αγνοεί τα νοήματα των στίχων, ακριβώς γιατί η μουσική με έβαζε σε μια εντελώς αντίθετη με αυτά διάθεση, μια διάθεση χαλαρή και ανάλαφρη, μια διάθεση τζαζ.

Ωστόσο, παρά τις αστοχίες που φέρει ο δίσκος, σε κάποια σημεία του με έπεισε ευχάριστα ότι η σύζευξη την οποία αποπειράθηκαν οι συντελεστές του μπορεί να γίνει με τρόπο πετυχημένο και ευχάριστο. Το «Τζιβαέρι» είναι μια περίπτωση που όχι μόνο ταίριαξε με την τζαζ μελωδία, αλλά προσαρμόστηκε τόσο καλά στο νέο της μουσικό περιβάλλον, που με έκανε να ξεχάσω την τόσο οικεία παραδοσιακή εκδοχή του και να το φανταστώ να παίζεται με φώτα χαμηλωμένα σε κάποιο μπαρ ή φουαγιέ της Αθήνας του σήμερα. Το ίδιο συνέβη και με το τραγούδι «Στης Μαντζουράνας τον Ανθό» που βοηθήθηκε από τα χορωδιακά του μέρη, ώστε και αυτό να ενταχθεί ομαλά στην οικογένεια της χαλαρής τζαζ.

Και μιας και έπιασα τα θετικά, στα πολύ «υπέρ» του δίσκου, κατατάσσω την άψογη και, κατά τη γνώμη μου, υπέροχη φωνή της Σάσας Παπαλάμπρου και τις εξαιρετικές τζαζ μελωδίες που είχα την τύχη να ακούσω σε αυτόν. Ακόμα πιο θετικό θα χαρακτήριζα το ίδιο το τόλμημα να «δέσει» κανείς μαζί αυτές τις «ξένες» μεταξύ τους μουσικές παραδόσεις. Στο “Crama” βρήκα με ευχαρίστηση ψήγματα ενός όμορφου και ανανεωτικού μουσικού παντρέματος.

Για να γίνω πιο κατανοητή, και σχετικά με τα δύο τελευταία τραγούδια του άλμπουμ, “Docteur” («ο Ντόκτορ») και “My Fair Lady of Spring” («Ρούσα Παπαδιά»), ευνοημένα από τον ξένο στίχο, που έχει ταυτιστεί περισσότερο με τη τζαζ μουσική απ’ ό,τι ο ελληνικός, ακούγονται εξαιρετικά ευχάριστα. Η σχεδόν ακριβής μετάφραση των στίχων που ακολουθήθηκε δεν αποτελεί αρνητικό στοιχείο. Αντίθετα, ίσως, θα μπορούσε να πει κανείς ότι αποτελεί το αναγκαίο ενδιάμεσο βήμα, προκειμένου να ωριμάσουν οι συνθήκες και περισσότερα τραγούδια, όπως το «Τζιβαέρι» και το «Στης Μαντζουράνας τον Ανθό» που ακούγονται στο “Crama”, να συναντηθούν με τη τζαζ, χωρίς να πιάσουν το ελληνικό μουσικό κοινό «απροετοίμαστο»…

[pull_quote_center]Ας μιλήσουν οι στίχοι…
Αχ, απόψε τα μεσάνυχτα,
τζιβαέρι μου
αχ, σηκώθηκα να γράψω,
σιγανά και ταπεινά…
—
αχ, και μολυβιά δεν έσυρα,
δυοσμαράκι μου,
αχ, χωρίς ν’ αναστενάξω,
σιγανά πατώ τη γη…[/pull_quote_center]

* (Στίχοι: Παραδοσιακό)

Τα τραγούδια του CD:

01. Παπαλάμπραινα
02. Ο Ντόκτορ
03. Ρούσα Παπαδιά
04. Μου Παρήγγειλε Τ’ Αηδόνι
05. Τζιβαέρι
06. Τρία Χρυσά Γαρύφαλλα
07. Στης Μαντζουράνας Τον Ανθό
08. Docteur
09. My Fair Lady of Spring

Δισκογραφική: Re-Define Productions
Παραγωγή: 3/2017

————–

*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού γραπτού ή οπτικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…