27/3/2014
Γράφει η Μαρία Αβραμίδου
Φωτογράφηση: Σπύρος Σταυρόπουλος
www.musiccorner.gr
Δευτέρα βράδυ και φθάνουμε στο «Σύγχρονο Θέατρο», προκειμένου να παρακολουθήσουμε την παράσταση «Αρμαντέιλ», η οποία ανεβαίνει εκεί κάθε Δευτέρα και Τρίτη έως και τις 8 Απριλίου.
Το έργο βασίζεται στο ομότιτλο μυθιστόρημα του Ουίλκι Κόλινς και γράφτηκε το 1866 στη Βικτωριανή Αγγλία. Η μεταφορά ενός ογκώδους -κυριολεκτικά και μεταφορικά- λογοτεχνικού κειμένου στο θέατρο είναι ιδιαίτερα απαιτητική και με αυτήν την αφορμή ξεκινήσαμε την κουβέντα μας, λίγο πριν από την έναρξη της παράστασης, με τους πρωταγωνιστές, Κωνσταντίνο Ασπιώτη και Μαρία Κίτσου, οι οποίοι έκαναν και τη διασκευή του έργου:
MusicCorner: Το «Αρμαντέιλ» είναι ένα λογοτεχνικό κείμενο εποχής, ένα έργο με ιδιαίτερο λόγο. Επομένως, η μεταφορά του στο θέατρο, αποτελεί από μόνη της πρόκληση…
Μαρία Κίτσου: Εμένα πάντα με ενθουσίαζε η λογοτεχνία που μπορεί να δραματοποιηθεί, είχα λατρεία. Εδώ και πολλά χρόνια διαβάζω κείμενα που ελπίζω να μπορέσουμε κάποια στιγμή να τα δραματοποιήσουμε. Επίσης, είχα μια λατρεία στη λογοτεχνία μυστηρίου του 18ου-19ου αιώνα, όπως και στη λογοτεχνία του υπερφυσικού, του φανταστικού. Έπεσα πάνω στο κείμενο του «Αρμαντέιλ» και το ερωτεύτηκα τρελά. Μου καρφώθηκε πάρα πολύ στο μυαλό και ήθελα έκτοτε κάτι να γίνει με αυτό το κείμενο. Το έδωσα στον Κωνσταντίνο να το διαβάσει και…
Κωνσταντίνος Ασπιώτης: Και επειδή κι εγώ επίσης είδα μέσα σε αυτό πράγματα, είπαμε να το προσπαθήσουμε. Καταρχάς ως ανάγνωσμα, ως μυθιστόρημα, είναι εξαιρετικό, σε ταξιδεύει συναισθηματικά και φαντασιακά. Οι εικόνες που έχει μέσα και αυτά που περιγράφει, σε χαρακτήρες, τοπία ή καταστάσεις, είναι εικόνες τις οποίες, με έναν τρόπο, ήθελα να τις μεταφέρω στη σκηνή. Όλο αυτό στην πορεία του ζυμώνεται με τους συνεργάτες σου. Η διαδικασία του θεάτρου λειτουργεί ούτως ώστε να φθάσεις σε ένα αποτέλεσμα, το οποίο, κατά την άποψή μου, ειδικά στη συγκεκριμένη παράσταση, είναι πολύ καλύτερο απ’ αυτό που είχα αρχικά στο μυαλό μου. Είναι κάτι άλλο -όχι εντελώς-, αλλά αυτή τη στιγμή λέμε στο θέατρο μια ιστορία, το οποίο είναι άλλο μέσο. Εδώ καλείται ο θεατής πια να κάνει την άλλη μισή δουλειά.
MusicCorner: Πείτε μας λίγα λόγια για τους ρόλους που υποδύεστε…
Μαρία Κίτσου: Ερμηνεύω τη Λύντια Γκουίλτ. Είναι μια γυναίκα αδίστακτη, ακραία, επικίνδυνη. Έχει ζήσει μια φοβερά περιπετειώδη ζωή. Θα έλεγα ότι είναι ένα άτομο ηθικά ανερμάτιστο, η ζωή της την έχει μάθει να μην έχει αναστολές. Όλος της ο αγώνας είναι να καλυτερεύσει τη θέση της. Είναι μια πολύ σκοτεινή φυσιογνωμία με πολύ έντονα πάθη. Συγκρούεται πάρα πολύ μέσα της από τη στιγμή που ερωτεύεται. Είναι μια γυναίκα που έχει πολύ σκοτάδι μέσα της, αλλά θα έλεγα ότι έχει και τη δυνατότητα να ζήσει το φως. Και πραγματικά, όταν αφήνεται στην αγάπη, όταν η αγάπη την κυριεύει, παλεύει πάρα πολύ με τον εαυτό της και για κάποιο διάστημα το καταφέρνει να ξεφύγει από τη σκοτεινή της μοίρα. Αλλά, όπως λέει και το έργο, «η μοιραία δύναμη του χαρακτήρα της, κυριαρχεί στο πεπρωμένο της». Είναι μια γυναίκα ικανή για το μεγαλύτερο κακό και το μεγαλύτερο καλό. Είναι βαθειά ανθρώπινος χαρακτήρας. Επίσης, ήθελα να πω ότι το έργο έχει δύο πολύ σημαντικά μηνύματα, δύο μεγάλες ιδέες τις οποίες εκθέτει και σε κάνει να προβληματιστείς πάνω σε αυτές: Το αν είμαστε ή δεν είμαστε κύριοι του πεπρωμένου μας, αν η ανθρώπινη βούληση μπορεί να υποτάξει την ανθρώπινη μοίρα, κι επίσης πόσο μεγάλη δύναμη μπορεί να έχει η αγάπη τελικά και πόσο μπορεί να κυριαρχήσει στο πεπρωμένο μας, να αλλάξει την πορεία της ζωής μας… Όλα αυτά είναι τόσο σύγχρονα και τώρα, είναι πράγματα που αναρωτιέται κάθε άνθρωπος για τη ζωή του.
Κωνσταντίνος Ασπιώτης: Ο δικός μου ρόλος, ο Οζίας Μιντγουίντερ, είναι αυτός που, καθ’ όλη τη διάρκεια της παράστασης, παλαντζάρει ανάμεσα σε αυτούς τους δύο μεγάλους πόλους: στη δεισιδαιμονία, τη μοίρα, το πεπρωμένο, και στη λογική και την ελεύθερη ανθρώπινη βούληση. Όλος ο αγώνας του είναι να μπορέσει να υποτάξει το πεπρωμένο του. Το οποίο πιστεύει ότι είναι κακό, εξαιτίας ενός γράμματος που έχει λάβει από τον πατέρα του, 19 χρόνια μετά τον θάνατο του πατέρα του, και μέσα έχει μια κορυφαία προειδοποίηση. Ο πατέρας του αποκαλύπτει σε αυτό το γράμμα ένα έγκλημα που έκανε και όλους όσους εμπλέκονται σε αυτό, με την προειδοποίηση ο γιός του να αποφύγει αυτούς τους ανθρώπους. Και κυρίως τον συνονόματό του, Άλαν Αρμαντέιλ. Το Μιντγουίντερ, δηλαδή είναι ψευδώνυμο. Το πραγματικό του όνομα είναι αυτό το όνομα-κατάρα: «Αρμαντέιλ». Πριν λάβει το γράμμα, ωστόσο, γνωρίζεται τυχαία με τον συνονόματό του και γίνονται οι καλύτεροι φίλοι. Τους συνδέει μια μεγάλη αγάπη, αλλά όταν παίρνει αυτό το γράμμα, αρχίζουν τα προβλήματα…
Μαρία Κίτσου: Πραγματικά, όσο μίσος συνέδεε τους πατεράδες τους, τόσο έρχεται η δική τους αγάπη και ισορροπεί την κατάσταση. Το κάρμα, δηλαδή…
Κωνσταντίνος Ασπιώτης: Νομίζω ότι το έργο έχει με έναν τρόπο τη δομή ή τη συγγραφική αισθητική μιας αρχαίας τραγωδίας, αυτό το δράμα. Όπως σε μια αρχαία τραγωδία έρχεται η κάθαρση, αλλά υπάρχει διαδρομή μέχρι να ‘ρθει, με θύματα συνήθως στο μεταξύ, ακριβώς τέτοιος είναι ο δρόμος κι εδώ. Έχει το φινάλε μιας σπουδαίας ελληνικής αρχαίας τραγωδίας, μόνο που είναι ένα αγγλικό έργο του 19ου αιώνα.
Μαρία Κίτσου: Αυτή η λύτρωση και η κάθαρση, πολλές φορές δεν έρχεται χωρίς απώλειες ή θυσίες. Πολλές φορές, η καταστροφή σου είναι η σωτηρία σου τελικά.
MusicCorner: Τα μελλοντικά σας σχέδια ποια είναι;
Κωνσταντίνος Ασπιώτης: Μία παράσταση που έκανα στο θέατρο «Επί Κολωνώ» στις αρχές αυτής της σεζόν, το «Melina M.», εμπνευσμένο από τη ζωή της Μελίνας Μερκούρη, θα επαναληφθεί για οκτώ μόνο παραστάσεις στο θέατρο «Θησείο», δύο βδομάδες πριν από το Πάσχα και είμαι πολύ χαρούμενος γι’ αυτό. Το καλοκαίρι, θα είμαι στο «Ατλαζένιο Γοβάκι» του Κλοντέλ, στο Φεστιβάλ Αθηνών, σε σκηνοθεσία της Έφης Θεοδώρου.
Μαρία Κίτσου: Εγώ θα είμαι η Αρετούσα στον «Ερωτόκριτο» που θα κάνει το καλοκαίρι ο Σωτήρης Χατζάκης στο Εθνικό Θέατρο, ο οποίος μάλλον θα κάνει και περιοδεία ανά την Ελλάδα.
————————–
Έχοντας λάβει αυτές τις πληροφορίες και γνωρίζοντας ότι το έργο διαρκεί γύρω στις τρεισήμισι ώρες -τις καταλαβαίνεις, δεν λέω-, είχα ακόμη μεγαλύτερη περιέργεια να δω πώς μπόρεσαν ο Κωνσταντίνος και η Μαρία να αποδώσουν θεατρικά αυτό το χειμαρρώδες έργο.
Η παράσταση ξεκινά με μια εντυπωσιακή σκηνή, όπου όλος ο θίασος διαβάζει το γράμμα που έλαβε ετεροχρονισμένα από τον νεκρό πατέρα του ο Οζίας Μιντγουίντερ. Εκεί ο πατέρας του, του αποκαλύπτει ότι είχε κάνει ένα έγκλημα –δολοφόνησε τον πατέρα κάποιου Άλαν Αρμαντέιλ. Ακριβώς αυτό, όμως, είναι και το αληθινό όνομα του Μινγουίντερ, τον οποίο ο πατέρας εξορκίζει να μείνει μακριά από τον συνονόματό του. Έλα όμως που -κάπως σαν τον Οιδίποδα, ο οποίος προσπαθεί διαρκώς να αποφύγει τη μοίρα που του έχουν προφητεύσει οι χρησμοί- έχει ήδη γνωρίσει και γίνει φίλος με τον Αρμαντέιλ… Μαθαίνοντας για το έγκλημα του πατέρα του, αποφασίζει να εξιλεωθεί, μένοντας κοντά στον φίλο του, προκειμένου να τον προστατεύσει από κάθε κακό και, κυρίως, από μία μυστηριώδη γυναίκα, η οποία εμπλέκεται στο παλιό έγκλημα και θέλει τώρα να τον καταστρέψει…
Το κουβάρι της ιστορίας ξετυλίγεται μεθοδικά αποκαλύπτοντας σταδιακά γεγονότα από το παρελθόν, τα οποία καθορίζουν τη μοίρα των ηρώων. Το μεγαλύτερο προσόν της παράστασης είναι, κατά την άποψή μου, η εξαιρετική ισορροπία που έχει επιτευχθεί ανάμεσα στην αφήγηση και τον ευθύ λόγο. Μπορεί να ξενίζει κάπως στην αρχή ότι ακούς τους ηθοποιούς όχι μόνο να σου απευθύνονται ευθέως, αλλά και να αφηγούνται την ιστορία, αλλά αυτό το γεγονός αποκαλύπτει τον εκφραστικό πλούτο του έργου του Ουίλκι Κόλινς. Για όσους δε, αγαπούν τα όμορφα κείμενα, η γλώσσα είναι σχεδόν καθηλωτική…
Ένα εύρημα της παράστασης είναι η χρήση του μικροφώνου στην αφήγηση των γραμμάτων που ανταλλάσσουν οι ήρωες. Μην ξεχνάμε ότι βρισκόμαστε στα μέσα του 1800 και ο πιο συνηθισμένος τρόπος επικοινωνίας τότε ήταν ο γραπτός. Τα γράμματα, λοιπόν, διαβάζονται σε μικρόφωνο που κρέμεται από ένα πολύ μακρύ καλώδιο. Μου θύμισε λίγο και τηλεφωνική συνομιλία, για να πω την αλήθεια, με τον τρόπο που έχει σκηνοθετηθεί από τον Κωνσταντίνο Ασπιώτη. Κάτι σαν μια «κλεφτή ματιά» στο μέλλον… Στα συν της παράστασης, τα ευφάνταστα κοστούμια που δημιούργησαν οι Ηλένια Δουλαδίρη και Παναγιώτης Λαμπριανίδης και το πόσο ατμοσφαιρικά εκτυλίσσεται η ιστορία, με τη συνδρομή και της διακριτικής, αλλά υποβλητικής, μουσικής του Δημήτρη Καμαρωτού.
Στον εξαιρετικό θίασο, σχεδόν όλοι οι ηθοποιοί (Χάρης Αττώνης, Ελένη Κάκκαλου, Ζωή Καραβασίλη, Μάριος Μακρόπουλος, Σύνθια Μπατσή, Φάνης Παυλόπουλος), κάνοντας λεπτομερειακή δουλειά σε κάθε χαρακτήρα και αναδεικνύοντας -κατά περίπτωση- κωμικές, συναισθηματικές, σκληρές, δραματικές, ακόμη και τραγικές πτυχές των προσώπων τα οποία ερμηνεύουν-, υποδύονται με ευελιξία δύο και τρεις ρόλους ο καθένας.
Αποκλειστικά έναν ρόλο επωμίζονται μόνο οι τρεις πρωταγωνιστές: Η Μαρία Κίτσου αποκαλύπτει σιγά σιγά και με λεπτομέρεια όλες τις πτυχές της Λύντιας Γουίλτ, σε μια αληθινά σπουδαία ερμηνεία. Διαθέτει αξιοθαύμαστη αμεσότητα και «μεταμορφώνεται» με φυσικότητα επί σκηνής από μία γυναίκα αδίστακτη, χειριστική και αποφασισμένη να σκοτώσει, σε ένα πλάσμα που ανακαλύπτει την ανθρωπιά του, όταν ερωτεύεται αληθινά τον Μινγουίντερ.
Ο τελευταίος, χαίρει μιας ευαίσθητης ερμηνείας από τον Κωνσταντίνο Ασπιώτη, ο οποίος ισορροπεί με μέτρο ανάμεσα στα διφορούμενα συναισθήματα του χαρακτήρα που υποδύεται. Κατά τη γνώμη μου, δεν έπεσε στην παγίδα των υπερβολικών αντιδράσεων, καθώς ο Μιντγουίντερ δέχεται τα απανωτά χτυπήματα της μοίρας. Αντίθετα, χαμήλωσε τους τόνους και προέταξε το συναίσθημα, κάνοντάς μας να συμπάσχουμε σε κάθε του δίλημμα.
Φρεσκάδα, λίγη ανεμελιά, πίστη, αυθορμητισμός και αποφασιστικότητα, είναι τα κύρια στοιχεία που νομίζω ότι χαρακτηρίζουν τον Άλαν Αρμαντέιλ και ο Λάζαρος Βαρτάνης τα απέδωσε πειστικότατα.
Καθ’ όλη τη διάρκεια του έργου, σκιαγραφείται το ήθος μιας εποχής που ίσως σήμερα να φαίνεται ξεπερασμένο, αλλά οι αξίες που το χαρακτήριζαν είναι διαχρονικές. Τα κυρίαρχα ανθρώπινα συναισθήματα, άλλωστε, παραμένουν ίδια σε κάθε εποχή: Αγάπη και Μίσος.
Το δίλημμα το οποίο κυριαρχεί στον «Αρμαντέιλ» είναι το αν μπορεί ένας άνθρωπος να ξεφύγει από τη Μοίρα του. Η Πίστη ορισμένων ηρώων, αντικρούει τις Προλήψεις άλλων, αλλά το τί κυριαρχεί κάθε φορά έχει να κάνει με τον χαρακτήρα τους. Γιατί όντως «το πεπρωμένον φυγείν αδύνατον», αλλά το τί είδους άνθρωποι είμαστε -το ήθος μας, αν θέλετε- δεν το καθορίζει το περιβάλλον μέσα στο οποίο μεγαλώσαμε, ούτε μια αόρατη δύναμη, αλλά εμείς οι ίδιοι με τις πράξεις και τις επιλογές μας. Και αυτές οι πράξεις και οι επιλογές, ειδικά σε δύσκολες εποχές όπως η σημερινή, αποκτούν ιδιαίτερη βαρύτητα. Η ευθύνη του καθενός από εμάς είναι να παραμείνει Άνθρωπος…
Οι συντελεστές της παράστασης είναι:
Μετάφραση: Σάντυ Παπαϊωάννου
Διασκευή: Μαρία Κίτσου – Κωνσταντίνος Ασπιώτης – Λάζαρος Βαρτάνης
Σκηνοθεσία: Κωνσταντίνος Ασπιώτης
Μουσική: Δημήτρης Καμαρωτός
Σκηνικά: Ηλένια Δουλαδίρη
Κοστούμια: Ηλένια Δουλαδίρη – Ηλέκτρα Λαμπριανίδου
Φωτισμοί – Video: Τάκης Λυκοτραφίτης
Βοηθός σκηνοθέτης: Μαρία Κίτσου
Βοηθοί σκηνοθέτη: Ελένη Κάκκαλου, Αγνή Χιώτη
Κατασκευή κοστουμιών: Δάφνη Τσακότα
ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΘΕΑΤΡΟ / ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΘΕΑΤΡΟΥ
Ευμολπιδών 45, Γκάζι (δίπλα στο μετρό Κεραμεικού), τηλ. 210 3464380
Αποκλειστικές φωτογραφίες του MusicCorner από την παράσταση
*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού γραπτού ή φωτογραφιών, χωρίς την άδεια του Music Corner…