aspromavra_egxrwma_logo_500

Γράφει ο Τάσος Κριτσιώλης 

Τηλεοπτικές στιγμές που μας έκαναν να γελάσουμε, να κλάψουμε, να μελαγχολήσουμε, να ταυτιστούμε με τους ήρωες και να πάσχουμε μαζί τους. Πόσα συναισθήματα δε γέννησαν σε όλους μας αξέχαστα σίριαλ της μικρής οθόνης. «Ασπρόμαυρα κι έγχρωμα», άφησαν το σημάδι τους στο μυαλό και στην καρδιά μας και τα θυμόμαστε με νοσταλγία μέσα σ’ αυτό το άθλιο τηλεοπτικό τοπίο του σήμερα…

Αυτή η στήλη λοιπόν, από φέτος κάθε εβδομάδα, θα σας παρουσιάζει εναλλάξ μία σειρά και μία εκπομπή που έγραψαν τη δική τους ξεχωριστή ιστορία στην ασπρόμαυρη ή στην έγχρωμη τηλεόραση στα πρώτα 20 χρόνια πορείας της. Φιλοδοξία της, να σας θυμίσει μοναδικές κι ανεπανάληπτες στιγμές που δε θα σβήσουν ποτέ ο χρόνος και η μνήμη!

———————————————–
Οι εκπομπές ιστορικού περιεχομένου, είχανε κάνει την εμφάνισή τους σχεδόν από τα πρώτα βήματα της ελληνικής τηλεόρασης. Το κύριο αντικείμενό τους, ήταν η παρουσίαση ενός συγκεκριμένου γεγονότος ή μιας περιόδου, με αφηγηματικά μέρη ή συνεντεύξεις προσώπων που είχανε συνδεθεί μ’ αυτά. Όσο για την εικόνα, περιοριζότανε σε φωτογραφίες της εποχής, ή πρωτοσέλιδα εφημερίδων…

Όμως, η πιο ουσιαστική προσέγγιση της σύγχρονης ιστορίας του κόσμου, έγινε από το «Πανόραμα του αιώνα», που μεταδόθηκε από την ΕΡΤ-1. Μέσα από τις 32 ημίωρες εκπομπές, πέρασαν σχεδόν όλα τα πρόσωπα που παίξανε καθοριστικό ρόλο σε ολόκληρο τον πλανήτη, από την πρώτη ημέρα του 1900, ως την 28η Οκτωβρίου του 1940 και την επίθεση των Ιταλών στην Ελλάδα. Κι όλα αυτά, μέσα από φιλμ της εποχής, που τις καθιστούν αληθινό ντοκουμέντο…

Βεβαίως, η παραγωγή του προγράμματος μόνον εύκολη δεν ήταν. Η ιδέα του Φώτου Λαμπρινού και του Λέοντα Λοΐσιου (σεναριογράφοι και σκηνοθέτες του), άρχισε να υλοποιείται το Φεβρουάριο του 1982, με κύρια πηγή υλικού τη Γενική Γραμματεία Τύπου και Πληροφοριών. Εκεί, βρέθηκαν 250 κουτιά που περιείχαν 50.000 μέτρα φιλμ, με γεγονότα της περιόδου 1900-1940.

Ωστόσο, η κατάσταση του υλικού ήτανε σε πολύ κακή κατάσταση, οπότε ξεκίνησε η αναζήτηση σε συλλογές ιδιωτών, αλλά και της αγοράς του εξωτερικού. Συνολικά, βρέθηκε κινηματογραφικό υλικό σε 22 ξένα κρατικά και ιδιωτικά αρχεία, καθώς και σε αρκετά αντίστοιχα ελληνικά.σάρωση0001

Αφού λοιπόν συλλέχθηκε το υλικό, άρχισε η επεξεργασία του στο φωτογραφικό τμήμα της ΕΡΤ και την Παρασκευή 13 Ιανουαρίου 1984 στις 21:45, βγήκε στον αέρα το πρώτο ημίωρο «Πανόραμα του αιώνα» από την ΕΡΤ-1.

Ιστορικός σύμβουλος ήταν ο Γιάννης Γιαννουλόπουλος, ο οποίος αρχικώς έγραφε και τα κείμενα, ενώ στη συνέχεια αυτό το ρόλο ανέλαβε ο Θάνος Βερέμης, με συνεργάτες συμβούλους για ειδικά θέματα, όπως οικονομικά, αγροτικά, θεατρικά, αθλητικά κ.α.

Η διεύθυνση παραγωγής ήτανε της Λένας Χοϊδά και η μουσική επιμέλεια της Ιφιγένειας Ευθυμιάτου, ενώ το ρόλο των αφηγητών είχαν αναλάβει ο Κώστας Σκόκος, ο Σπύρος Μηλιώνης και ο Αλέξης Σταυράκης.

Ο πρώτος κύκλος περιλάμβανε έντεκα εκπομπές, που κάλυπταν τη χρονική περίοδο από το 1900 μέχρι το 1918, όταν τελείωσε ο πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος. Η ενδέκατη και τελευταία μεταδόθηκε στις 30 Μαρτίου 1984.

Κατά τη διάρκεια αυτών των ημιώρων, οι τηλεθεατές είχανε τη δυνατότητα να δουν ορισμένα σημαντικότατα ντοκουμέντα της συγκεκριμένης περιόδου, από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Τα πρώτα βήματα του κινηματογράφου, την υπόθεση Ντρέϊφους, την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης το 1912, την ταραγμένη πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα με τις διαδοχικές αλλαγές κυβερνήσεων, την «ανατολή» του Ελευθερίου Βενιζέλου κ.α.

Το δεύτερο μέρος

Βεβαίως, δεν ήτανε δυνατό να παρουσιαστούν ευθύς εξαρχής όλα τα μεγάλα γεγονότα ως το 1940, καθώς η επεξεργασία του υλικού δεν είχε ολοκληρωθεί και χρειαζόταν αρκετός χρόνος για να γίνει αυτό.

Έτσι, μετά τις πρώτες έντεκα εκπομπές του 1984, πέρασαν άλλα δύο χρόνια μέχρι να εμφανιστεί στη μικρή οθόνη το δεύτερο μέρος της εκπομπής. Τούτη τη φορά, μόνον ο Λέων Λοΐσιος είχε τη σεναριακή και σκηνοθετική επιμέλεια, τη μουσική ανέλαβε η Καίτη Γκύλλη-Αλεξίου, ενώ ο Γιάννης Γιαννουλόπουλος παρέμεινε ιστορικός σύμβουλος.

Στη διεύθυνση παραγωγής ήτανε και πάλι η Λένα Χοϊδά, έχοντας μαζί της τον Απόστολο Ραυτόπουλο. Τα κείμενα γράφτηκαν από τους Πέτρο Πιζάνια, Μιχάλη Τσαμπή, Γιάννη Βλαστάρη, Γιάννη Φλώρο, Γιώργο Τσιτσόπουλο και Αργύρη Ντινόπουλο, με τους Κώστα Σκόκο και Σπύρο Μηλιώνη και πάλι στο ρόλο των αφηγητών.

σάρωση0004

Η πρώτη ενότητα του δεύτερου μέρους, περιλάμβανε επτά ημίωρες εκπομπές που αναφέρονταν στο χρονικό διάστημα από το τέλος του πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, μέχρι τη Μικρασιατική καταστροφή του 1922. Η πρώτη μεταδόθηκε τη Δευτέρα 29 Σεπτεμβρίου 1986 στις 20:10 και η τελευταία στις 10 Νοεμβρίου, ενώ στις 24 ξεκίνησε η δεύτερη ενότητα, με τα παρεπόμενα της τραγικής κατάληξης που είχε η Μεγάλη Ιδέα, για μιαν Ελλάδα «των πέντε ηπείρων και των πέντε θαλασσών»…

Αυτή η σειρά ντοκιμαντέρ ολοκληρώθηκε το Μάρτιο του 1987 με την έναρξη του πολέμου στην Ελλάδα και μαζί με τον πρώτο κύκλο, περιλαμβάνει συνολικά 32 εκπομπές. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους, είναι ότι η αφήγηση γινότανε σε χρόνο ενεστώτα, έτσι ώστε -και με το συνδυασμό της εικόνας- ο τηλεθεατής να αισθάνεται μέρος της ιστορίας κι ότι τα δρώμενα συμβαίνουν εκείνη τη στιγμή. Όπου δεν υπήρχανε κινηματογραφημένα πλάνα, χρησιμοποιήθηκαν φωτογραφίες, γκραβούρες κλπ, που κυκλοφορούσανε την εποχή που εξελισσόταν ένα γεγονός.

Πρόκειται για μιαν από τις πιο λαμπρές στιγμές στην ιστορία της ελληνικής τηλεόρασης και δίχως την παραμικρή αμφιβολία, το «Πανόραμα του αιώνα» είναι ένα πραγματικό οπτικό ντοκουμέντο.

Αποτελεί την πρώτη και μοναδική εκπομπή που παρουσίασε με τόσο «ζωντανό» κι επιστημονικά τεκμηριωμένο τρόπο την ιστορία των πρώτων 40 ετών του 19ου αιώνα, μέσα από σπάνια στιγμιότυπα απ’ όλο τον κόσμο.

σάρωση0005

Παράλληλα, έδωσε την ευκαιρία στους τηλεθεατές να μάθουν ή να γνωρίσουνε καλύτερα τις συνθήκες που άλλαζαν μέσα στο πέρασμα των χρόνων και διαμόρφωναν τα πολιτικά, οικονομικά και πολεμικά γεγονότα τόσο στην Ελλάδα, όσο και σε όλο τον πλανήτη.

Ευτυχώς, έχει μεταδοθεί πολλές φορές σ’ επανάληψη από τη δημόσια τηλεόραση κι έτσι, έδωσε τη δυνατότητα και στις καινούργιες γενιές να πληροφορηθούν όσα διαδραματίστηκαν εκείνα τα δύσκολα, αλλά και τόσο σημαντικά για την εξέλιξη της ανθρωπότητας χρόνια…

*Οι φωτογραφίες προέρχονται από τεύχη του περιοδικού “Ραδιοτηλεόραση”, που υπάρχουνε στο αρχείο του συντάκτη της στήλης.

———–

*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Please enter your comment!
Please enter your name here