Ένας «άγγελος δραπέτης» στα «Λαδάδικα» – Αφιέρωμα στο Δημήτρη Μητροπάνο (Μέρος α’)

17/4/2012
www.musiccorner.gr
Γράφει ο Τάσος Κριτσιώλης

«Ποιος είναι αυτός ο …φαλακρός μπαμπά»; Απορία ενός παιδιού τριών-τεσσάρων ετών, που έβλεπε στην τηλεόραση έναν …φαλακρό να τραγουδάει «Όπου παν οι πολλοί, όπου παν οι καημοί, μας πηγαίνεις και μας βρε ζωή». Σωτήριον έτος 1981 κι ένας τετραετής νεαρός, έτοιμος για την πρώτη του μεγάλη εξόρμηση πέραν των στενών ορίων του σπιτιού (νηπιαγωγείο…), μαθαίνει από τον πατέρα του ότι αυτός ο φαλακρός λέγεται Δημήτρης Μητροπάνος και είναι ένας από τους μεγαλύτερους τραγουδιστές στην Ελλάδα.

Ο μικρός αρχικά δε «μασάει» και πολύ, αφού στ’ αυτιά του κυριαρχούν σχεδόν αποκλειστικά οι φωνές του Στέλιου Καζαντζίδη, του Μανώλη Μητσιά και του …Τρίο Μπελκάντο, από δίσκους και κασέτες που υπήρχαν στο σπίτι και τις έβαζε όλη μέρα, φτάνοντας στο σημείο να προκαλεί τη δυσαρέσκεια των γονιών του!

Την άνοιξη του 1983 όμως, πιάνει στα χέρια του το άλμπουμ «Λαϊκές στιγμές» του Σπύρου Παπαβασιλείου κι ακούγοντας τον “φαλακρό” να τραγουδά «Σ’ αγαπώ σαν αμαρτία», «Θα ‘ρθω μεσάνυχτα», «Δεν έχω καιρό», «Θα με βρεις», «Φτωχομαχαλά» κ.α., μαγεύεται για πάντα από αυτή την «παράξενη», αλλά τόσο αντρική και «στακάτη» φωνή.

Μεγαλώνοντας, μαθαίνει και το παλαιότερο ρεπερτόριο του τραγουδιστή, αλλά ενημερώνεται και για τα καινούργια τραγούδια που σχεδόν κάθε χρόνο κυκλοφορεί. Δεν ξεχνάει ποτέ ένα φθινοπωρινό βράδυ Τετάρτης του 1986 στην εξαιρετική εκπομπή «Καλλιτεχνικό καφενείο», όταν άκουσε το Μητροπάνο να τραγουδά «Αγάπη μου αγέννητη», με αφορμή τον ομότιτλο δίσκο που εκδόθηκε εκείνη την περίοδο. Την επομένη μέρα, το άλμπουμ βρίσκεται ήδη στο πικάπ…

Τώρα, εκείνο το τετράχρονο αγόρι είναι πλέον στα 35 του και γεμάτο από υπέροχες και μαγευτικές μουσικές και φωνές Ελλήνων συνθετών κι ερμηνευτών. Με πολύ κόπο και χρήμα, έχει καταφέρει να συγκεντρώσει όλη τη δισκογραφία του Δημήτρη Μητροπάνου στις 33 και 45 στροφές, καθώς και σε ψηφιακή μορφή, από τα τέλη της δεκαετίας του ’90 και μετά. Με αφορμή λοιπόν αυτό το θλιβερό νέο, που από σήμερα το πρωί μαύρισε την ψυχή ολόκληρου του ελληνισμού απανταχού της γης, παρουσιάζει την καλλιτεχνική πορεία ενός εκ των μεγαλύτερων Ελλήνων ερμηνευτών, ως έναν ελάχιστο φόρο τιμής στη μνήμη και στην προσφορά του…

1967-1971: Τα πρώτα βήματα

Ο Δημήτρης Μητροπάνος μπαίνει στη δισκογραφία τον Ιούλιο του 1967, μόλις τρεις μήνες μετά την τοποθέτηση της Ελλάδας «στο γύψο» του Παπαδόπουλου, του Παττακού και των άλλων πρωτοπαλίκαρων της χούντας των συνταγματαρχών. Το ντεμπούτο του επρόκειτο να γίνει νωρίτερα, αλλά η Columbia με την οποία είχε συμβόλαιο, δεν του εξέδωσε ποτέ τα δύο τραγούδια που ηχογράφησε το 1966 σε μουσική και στίχους του άγνωστου Χρήστου Πίττα: «Στο Πέραμα» και «Ξάπλωσε λίγο στο κρεβάτι», τα οποία κυκλοφόρησαν εκείνη την εποχή με τη φωνή του Γρηγόρη Μπιθικώτση…

Σε μουσική του Βασίλη Κουμπή και στίχους του Δημήτρη Ιατρόπουλου λοιπόν κι έχοντας ενταχθεί στην τότε «Ελλαδίσκ» και μετέπειτα “PHILIPS”, τον Ιούλιο του ’67 ηχογραφεί ένα δισκάκι 45 στροφών με τα τραγούδια «Χαμένη Πασχαλιά» και «Στ’ Αναφιώτικα», το οποίο όμως δε θα κυκλοφορήσει ποτέ, αφού η πανίσχυρη τότε λογοκρισία θ’ απαγορεύσει την έκδοση και μετάδοσή του. Βλέπετε, η «χαμένη πασχαλιά» έκρυβε ένα σαφέστατο υπονοούμενο για τη δικτατορία που φυσικά δε θα καθόταν με σταυρωμένα χέρια…

Τον Αύγουστο του ’67 όμως, ο Μητροπάνος στέκεται πιο τυχερός. Ο Γιώργος Ζαμπέτας του δίνει δύο τραγούδια για ένα 45άρι και η «Θεσσαλονίκη» γίνεται η πρώτη μεγάλη – και διαχρονική όπως αποδείχτηκε – επιτυχία του νεαρού ερμηνευτή. Στην άλλη πλευρά υπάρχει το «Μεταξουργείο», ένα υπέροχο κομμάτι που ωστόσο δεν έγινε ιδιαίτερα γνωστό…

Από τότε και μέχρι το 1970, ακολουθούν πολλά 45άρια και συνεργασίες με σημαντικούς δημιουργούς της εποχής και όχι μόνο (Γιώργος Κατσαρός, Μίμης Πλέσσας, Λυκούργος Μαρκέας, πάλι Ζαμπέτας κ.α.), με μεγαλύτερες επιτυχίες τον «Ξενύχτη» του Ζαμπέτα και τον «Αλή Πασά» του Σπύρου Παπαβασιλείου, ένας συνθέτης που τα επόμενα χρόνια θα παίξει σημαντικότατο ρόλο στην άνοδο, αποδοχή και καθιέρωση του Μητροπάνου…

Το Νοέμβριο του 1971, έρχεται η στιγμή για την κυκλοφορία του πρώτου «μεγάλου» δίσκου του, με επιλογές από τις ηχογραφήσεις του στις 45 στροφές με τίτλο το όνομά του. Εκτός των προαναφερόμενων επιτυχιών, εδώ υπάρχουν και τα πασίγνωστα «Δώσε μου φωτιά», «Κλαίει απόψε η γειτονιά» και «Φιλί-φιλί σ’ ανάστησα», αλλά και τα δύο μοναδικά τραγούδια του Άκη Πάνου που είπε ο ερμηνευτής σε πρώτη εκτέλεση: «Το φιλότιμο τ’ αντρίκιο» και «Γιατί κακούργα πεθερά»…

1972-1975: Από τον «Άγιο Φεβρουάριο» στα «Σκόρπια φύλλα»…

Τον Φεβρουάριο του 1972, κυκλοφορεί ένας από τους σπουδαιότερους δίσκους στην ιστορία της ελληνικής μουσικής. Ο «Άγιος Φεβρουάριος» του Δήμου Μούτση και του Μάνου Ελευθερίου, με τον Δημήτρη Μητροπάνο και την Πετρή Σαλπέα. Ο τραγουδιστής τότε ήταν φαντάρος και κατέβηκε για την ηχογράφηση με άδεια λίγων ημερών. Όπως έλεγε ο ίδιος, «καλά-καλά δεν καταλάβαινα τι έλεγα». Ωστόσο, από τότε πέρασαν 40 χρόνια, θα περάσουν άλλα τόσα και τα «Άλλος για Χίο τράβηξε», «Ο χάρος βγήκε παγανιά», «Η σούστα πήγαινε μπροστά», Ο «Σταμάτης Κομνηνός» και τα άλλα «διαμάντια» αυτού του άλμπουμ, θ’ ακούγονται παντού και πάντοτε…

Τον Αύγουστο του 1973, ο Μητροπάνος θα ηχογραφήσει το «Δρόμο για τα Κύθηρα» του Γιώργου Κατσαρού και του Ηλία Λυμπερόπουλου, έχοντας στο πλευρό του τη Χριστιάνα. Από κει, θα ξεπηδήσουν τα υπέροχα και πασίγνωστα «Τα Κύθηρα ποτέ δε θα τα βρούμε», «Νικολή-Νικολή» και «Μαντίλι κόκκινο»…

Και φτάνουμε στο φθινόπωρο του 1974, οπότε κυκλοφορεί ο πρώτος προσωπικός δίσκος του με καινούργιο υλικό. Τίτλος «Κυρά ζωή» και πέραν της ομότιτλης μεγάλης επιτυχίας, εδώ συναντάμε την πρώτη συνεργασία του Μητροπάνου με τον Τάκη Μουσαφίρη, που θα γράψει χρυσές σελίδες στο λαϊκό τραγούδι των επόμενων 15 ετών.

Το «Πες μου πού πουλάν καρδιές» έκανε αμέσως «μπαμ» και γενικότερα, αυτός ο δίσκος σήμανε και την ένταξη του ερμηνευτή σ’ ένα πιο «εμπορικό» ρεπερτόριο, που μ’ ελάχιστες εξαιρέσεις ακολούθησε ως το τέλος της δεκαετίας του ’80…

Το 1975, έρχεται η στιγμή για την πρώτη συνεργασία του με τον Απόστολο Καλδάρα. Εκείνος, φορτωμένος με τη βαριά «κληρονομιά» της «Μικράς Ασίας» και του «Βυζαντινού εσπερινού», φτιάχνει τα «Σκόρπια φύλλα» με στίχους της Σώτιας Τσώτου, έναν εξαιρετικό δίσκο που όμως δεν είχε την προβολή και την τύχη που του άξιζε.

«Ο αφέντης λαός», «Το γραμμόφωνο εκείνο» και το «Κι ύστερα λένε» με τη φωνή του Μητροπάνου γίνονται αρκετά γνωστά εκείνη την περίοδο, ενώ συμμετέχει και η υπέροχη Χριστιάνα, που κάνει επιτυχία με «Το μυστικό στων κοριτσιών τα χείλη»…

1976-1980: Δίσκοι από χρυσάφι…

Το 1976, ο Δημήτρης Μητροπάνος ήταν ήδη ένας γνωστός τραγουδιστής, αλλά χωρίς ακόμη να έχει κάνει το μεγάλο «μπαμ», που θα τον εκτοξεύσει στα ύψη της δημοτικότητας και των πωλήσεων. Το Μάρτιο εκείνης της χρονιάς όμως, με τα «Λαϊκά 76» σε μουσική των Σπύρου Παπαβασιλείου και Τάκη Μουσαφίρη, απογειώνεται καλλιτεχνικά κι εμπορικά και κερδίζει τον πρώτο χρυσό δίσκο του, με πωλήσεις άνω των 50.000 αντιτύπων.

Οι τίτλοι των τραγουδιών μιλούν από μόνοι τους: «Κάνε κάτι να χάσω το τρένο», «Καλοκαίρια και χειμώνες», «Σε μια στοίβα καλαμιές», «Τώρα που τραγουδώ» και φυσικά το μαγικό ποτ πουρί με τα «Δυο νύχτες», «Αλίμονο» και «Θέλω απόψε να σου γράψω», φέρνουν τον Μητροπάνο στην κορυφή της δημοτικότητας, όπου θα παραμείνει μέχρι και σήμερα, 17 Απριλίου του 2012…

Την ίδια χρονιά, συμμετέχει με τη Ρένα Πάντα στα «Τσιμεντένια πρόσωπα» του Γιώργου Κατσαρού και του Ηλία Λυμπερόπουλου, που όμως δεν ακούστηκε ιδιαίτερα, αν και περιλαμβάνει το εξαιρετικό «Παιδί της ασφάλτου»…

Η ίδια «συνταγή» με τα «Λαϊκά 76» θα συνεχιστεί κι ένα χρόνο μετά, με την ίδια «χρυσή» επιτυχία, όταν το Μάιο του 1977 θα κυκλοφορήσουν τα «Ερωτικά λαϊκά», πάλι σε μουσική Παπαβασιλείου και Μουσαφίρη. Εδώ θα βρούμε τα «Συγνώμη», «Σ’ αγαπώ ακόμα», «Τι το θες το κουταλάκι», «Θα βρεις μια στιγμή να με νιώσεις» και «Ο μοναχογιός του πόνου»…

Αρχές του 1979, θα κυκλοφορήσει το επίσης «χρυσό» «Παράπονο», όπου εκτός των Παπαβασιλείου-Μουσαφίρη, συμμετέχουν συνθετικά ο Νίκος Καραχάλιος και ο Δώρος Γεωργιάδης. Το ομότιτλο, το «Μη μιλάς», «Το παράξενο θα ‘ταν» και «Το σ’ αγαπώ το κρατάω για σένα» είναι τα πιο γνωστά τραγούδια του άλμπουμ.

Ακολουθούν το Μάρτιο του 1980 τα «Λαϊκά του σήμερα», με το σύνηθες «δίδυμο» Παπαβασιλείου-Μουσαφίρη και με εκ νέου «χρυσές» πωλήσεις. Τα «σουξέ» του δίσκου είναι τα «Όπου παν οι πολλοί», «Πού πας κορίτσι μου πού πας», «Εμένα δε μ’ αγάπησε κανείς», «Σ’ αγαπώ σου λέω» και «Βράδιασε».

1981-1986: Μια μικρή κάμψη…

Καλώς ή κακώς, ο Δημήτρης Μητροπάνος από τα μέσα της δεκαετίας του ’70 και μετά, είχε καθιερωθεί ως ο «εμπορικός τραγουδιστής των σουξέ» και η «στάμπα» του «Αγίου Φεβρουαρίου» είχε αρχίσει να ξεθωριάζει. Ωστόσο, το χειμώνα του 1981 αποφασίζει να κάνει μια δισκογραφική στροφή και να συνεργαστεί με τον Γιώργο Χατζηνάσιο στα «Συναξάρια».

Ο συνθέτης γράφει υπέροχες λαϊκές μπαλάντες, αλλά κι εξαιρετικά ζεϊμπέκικα και το άλμπουμ ξεπερνά τις 50.000 αντίτυπα σε πωλήσεις, «βγάζοντας» μεγάλες και διαχρονικές επιτυχίες: Το ομότιτλο («Στη μνήμη ενός παλιού ρεμπέτη»), «Η αγάπη χάθηκε», «Γύρνα το φύλλο», «Μη παραπονιέσαι τώρα», «Θεσσαλονίκη, Σαββατόβραδο κι Απρίλης», «Σαν κουρέλι», «Μια παρέα είμαστε»…

Παράλληλα, ο Δημήτρης Μητροπάνος μαζί με άλλους σπουδαίους τραγουδιστές της “PHILIPS”, θα ηχογραφήσει σε δεύτερη εκτέλεση κάποια πολύ γνωστά παλιά λαϊκά τραγούδια, σε μια σειρά δίσκων με τίτλο «Τα λαϊκά της νύχτας», που είχε σημαντική επιτυχία…

Την άνοιξη του 1983 θα έλθουν οι «Λαϊκές στιγμές», όπου για πρώτη φορά ο Σπύρος Παπαβασιλείου γράφει έναν ολόκληρο δίσκο για τον ερμηνευτή. Εμπορικά, δεν πήγε όσο καλά περίμεναν οι συντελεστές κι έτσι ξεκίνησε μια περίοδος όπου ο Μητροπάνος οπισθοχώρησε λίγο εμπορικά. Η ιστορία απέδειξε ότι το έκανε για να πάρει φόρα και να εκτιναχθεί στη συνέχεια στα ύψη…

Από αυτό το άλμπουμ, ξεχώρισαν τα «Σ’ αγαπώ σαν αμαρτία», «Θα ‘ρθω μεσάνυχτα», αλλά υπάρχουν κι επιπλέον καλές στιγμές όπως τα «Δεν έχω καιρό», «Φτωχομαχαλάς» και «Θα με βρεις»…

Ένα χρόνο αργότερα, ο Μητροπάνος κάνει μια τεράστια στροφή και ηχογραφεί καινούργια τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη, με στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου. Πρόκειται για «Τα πικροσάββατα», έναν εξαιρετικό από κάθε άποψη δίσκο, που όμως κι αυτός ατύχησε εμπορικά. Ωστόσο, περιλαμβάνει μοναδικά κομμάτια, από τα οποία ακούστηκαν περισσότερο τα «Τριανταφυλλένια», «Η λυπημένη», «Το χατίρι» και «Κουτούκι» ή «Άγγελος δραπέτης» όπως είναι πιο γνωστό.

Την ίδια χρονιά, θα συναντηθεί ξανά με τον Τάκη Μουσαφίρη στο δίσκο «Ακόμα μια μέρα», όπου ο συνθέτης δίνει τα καινούργια τραγούδια του σε πολλούς κι εκλεκτούς τραγουδιστές (Αντώνης Καλογιάννης, Δημήτρης Κοντολάζος, Ελπίδα κ.α.). Ο Μητροπάνος κάνει επιτυχία με «Το Σαββατόβραδο».

Το καλοκαίρι του 1985 έρχεται μια στιγμή που ο ερμηνευτής περίμενε χρόνια: Ένας δίσκος με τον Σταύρο Κουγιουμτζή. Έτσι, το φθινόπωρο εκείνης της χρονιάς κυκλοφορούν «Τα νυχτέρια μας» σε στίχους του Λάκη Τεάζη, με τον αξέχαστο συνθέτη να φτιάχνει εξαιρετικές μελωδίες και τον Μητροπάνο να τις «ντύνει» μοναδικά με τη φωνή του: «Είσαι ωραία σαν αμαρτία», «Παράπονό μου», «Ο κατηφές» κι «Αν μ’ αγαπάς» είναι τα τραγούδια που ακούστηκαν περισσότερο, αλλά η εμπορική κίνηση και πάλι δεν ήταν η δέουσα…

Έτσι λοιπόν, μετά το «έντεχνο» διάλειμμα που μπορεί καλλιτεχνικά να ήταν εξαιρετικό αλλά εμπορικά ισχνό, ο Μητροπάνος επιστρέφει στα γνωστά του «λημέρια». Ο Τάκης Μουσαφίρης αναλαμβάνει να γράψει όλα τα τραγούδια του νέου άλμπουμ, που τιτλοφορείται «Αγάπη μου αγέννητη». Ωστόσο, στην ερμηνεία του τραγουδιστή είναι ευδιάκριτη κάποια βραχνάδα που προερχόταν από ένα πολύποδα, τον οποίο αφαίρεσε λίγα χρόνια μετά…

Από αυτό το δίσκο ακούστηκαν πολύ το ομότιτλο, «Οι ξενύχτες», «Λαϊκά τραγούδια θα λέω μια ζωή» και «Άκου», το οποίο τα τελευταία χρόνια επανήλθε δυναμικά στο επί σκηνής ρεπερτόριο του Μητροπάνου…

Τούτο το άλμπουμ, ήταν και το τελευταίο που ηχογράφησε ο ερμηνευτής στην τότε “PHILIPS”. Από το 1987 και ως σήμερα, θα βρίσκεται στο δυναμικό της “MINOS”, όπου θα κάνει μια νέα και γεμάτη επιτυχίες και σημαντικές συνεργασίες καριέρα. Όλα αυτά όμως, θα τα δούμε στο δεύτερο μέρος του αφιερώματος, που θα δημοσιευτεί αύριο το απόγευμα…

——————

*** Μπορείτε να διαβάσετε το β’ μέρος του αφιερώματος στον Δημήτρη Μητροπάνο, εδώ: http://www.musiccorner.gr/?p=46843

——————

***Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…