Πριν από δεκατέσσερα χρόνια, στις 6 Μαρτίου του 1994, η Μελίνα Μερκούρη - η "τελευταία ελληνίδα Θεά", όπως την αποκάλεσαν - έφυγε για το ταξίδι χωρίς επιστροφή... Πέθανε στη Νέα Υόρκη, στο νοσοκομείο "Memorial", ημέρα Κυριακή...

Μ' αυτή την αφορμή, στην "Κιβωτό" σήμερα θα φιλοξενήσουμε ένα τραγούδι άμεσα συνδεδεμένο με τη φωνή, το αίσθημα και την ιστορία της Μελίνας Μερκούρη, αλλά και της νεότερης μεταπολεμικής Ελλάδας. Αναφερόμαστε στο τραγούδι του Μάνου Χατζιδάκι "Αγάπη που 'γινες δίκοπο μαχαίρι", βασισμένο στη μελωδία από τον "Τρελό τσιγγάνο" του Βασίλη Τσιτσάνη, σε στίχους Μιχάλη Κακογιάννη και Ιωάννας Γεωργακοπούλου. Ένα τραγούδι για τη θρυλική ταινία "Στέλλα", που γυρίστηκε το 1955 και έγραψε ιστορία! Ήταν η σκηνοθεσία του Μιχάλη Κακογιάννη, το σενάριο του Ιάκωβου Καμπανέλλη (από το θεατρικό του έργο "Στέλλα με τα κόκκινα γάντια"), η μουσική και τα τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι, τα σκηνικά του Γιάννη Τσαρούχη, οι ερμηνείες της Μελίνας, του Γιώργου Φούντα, της Σοφίας Βέμπο, του Αλέκου Αλεξανδράκη...

Η ταινία συμμετείχε στο φεστιβάλ των Κανών (εκεί η Μελίνα γνώρισε το Ζυλ Ντασέν), βραβεύτηκε όχι στις Κάνες, αλλά από τους αμερικανούς κριτικούς και ήρθε πρώτη σε εισπράξεις τη σεζόν 1955 - '56, με 134.142 εισιτήρια στην πρώτη προβολή της στην Αθήνα! Πέρα απ' αυτά, εκείνο που έχει άξια είναι ότι η "Στέλλα" πρόβαλε ένα τύπο γυναίκας ελεύθερης και ασυμβίβαστης, δημιουργώντας έναν ισχυρό μύθο που κρατάει μέχρι τις μέρες μας. Η Μελίνα Μερκούρη, στο κινηματογραφικό της ντεμπούτο, ως μια σύγχρονη "Κάρμεν" των μπουζουκιών τραγουδάει με το ίδιο πάθος τον έρωτα και το θάνατο.

Τη χρονιά της "Στέλλας", η Μαρίκα Νίνου - η "μούσα" του Βασίλη Τσιτσάνη και μια από τις πιο θρυλικές γυναικείες φωνές του λαϊκού μας τραγουδιού - ηχογράφησε το τελευταίο της τραγούδι. Κυκλοφόρησε από την "Οντεόν" σε δίσκο 78 στροφών και ήταν το "Αγάπη που 'γινες δίκοπο μαχαίρι". Δυο χρόνια μετά, το Φλεβάρη του 1957, η Νίνου έφυγε από τη ζωή. Όμως η "ζωή" του εν λόγω τραγουδιού δε σταμάτησε ούτε στη Μελίνα ούτε στη Νίνου. Έχουν καταγραφεί πολλές εκτελέσεις του μεταγενέστερα, αποκλειστικά και μόνο από γυναικείες φωνές.

Πρώτη και καλύτερη η Δήμητρα Γαλάνη έδειξε την ιδιαίτερη προτίμησή της, αφού το "είπε" δύο φορές μέχρι τώρα. Το 1981 στα "Τραγούδια της χτεσινής μέρας", ένα δίσκο που μοιράστηκε με τη Χαρούλα Αλεξίου, αλλά και αρκετά χρόνια αργότερα live στο πρώτο "Χάραμα" του '94. Με τη φωνή της Άλκηστης Πρωτοψάλτη, θα το βρείτε ζωντανά ηχογραφημένο στους δίσκους από τις δύο πρώτες "Λεωφόρους" της, το 1987 και το 1990. Τι ήταν η Α + Β "Λεωφόρος"; Μια μουσική παράσταση εντελώς καινούργια ως πρόταση στο χώρο, με τη σύμπραξη του Ανδρέα Βουτσινά, της Λίνας Νικολακοπούλου και του Σταμάτη Κραουνάκη. Για πρώτη φορά το τραγούδι γινόταν σκηνοθετημένο θέαμα και η Πρωτοψάλτη τολμούσε να πειραματιστεί με απόλυτη επιτυχία, όπως αποδείχτηκε. Άλλες εποχές, άλλα ζητούμενα. Τώρα αρέσκεται σε τραγουδάκια τύπου "Χαβάης"...

Το 1986 η Έλλη Πασπαλά έδωσε τη δική της ερμηνεία στο τραγούδι "Αγάπη που 'γινες δίκοπο μαχαίρι". Με τη φωνή της, θα το βρείτε στη "Ρωμαϊκή αγορά" του Μάνου Χατζιδάκι. Πρόκειται για μια κασετίνα με τρεις δίσκους, που κυκλοφόρησε το 1986 και περιείχε 35 τραγούδια της περιόδου 1947 - 1985 σε νέες εκτελέσεις από τη Μαρία Φαραντούρη, το Βασίλη Λέκκα, τον Ηλία Λιούγκο και την Έλλη Πασπαλά.

Μια ακόμα γυναικεία φωνή, η Σαβίνα Γιαννάτου έφερε το τραγούδι του Χατζιδάκι στο προσκήνιο, μέσα από τη δική της ερμηνευτική εκδοχή. Ήταν 2002 και ήταν στο cd της "Πάω να πω στο σύννεφο", όπου ξανατραγούδησε με μια λιτή ενορχήστρωση δεκατρία γνωστά τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι.

Έχουμε και την Τάνια Τσανακλίδου να ...διεκδικεί - δικαίως - ερμηνευτικό μερίδιο. "Αγάπη που 'γινες δίκοπο μαχαίρι" τραγούδησε με τη φωνή της και με την ψυχή της και μ' αυτό τον πολύ ιδιαίτερο τρόπο της στη σκηνή του "Μετρό" και το κομμάτι συμπεριλήφθηκε στο διπλό cd από τις εμφανίσεις της Τάνιας εκεί, την περίοδο 2003 - 2005. Μαζί της τρεις εξαιρετικοί μουσικοί, ο Μανώλης Καραντίνης, ο Παναγιώτης Τσεβάς και ο Γιάννης Παπαζαχαριάκης.

Αλλά και οι νεότερες Αργυρώ Καπαρού και Στέλλα Θεοφίλου δοκιμάστηκαν μ' αυτή την ...αγάπη. Η Αργυρώ Καπαρού την τραγούδησε στο διπλό live cd του Μανώλη Μητσιά "Τα μεγάλα τραγούδια", εν έτει 2002 και η Στέλλα Θεοφίλου στο επίσης διπλό live cd "Υπάρχει και το ζεϊμπέκικο", από τις εμφανίσεις Δημήτρη Μητροπάνου - Θέμη Αδαμαντίδη - Δημήτρη Μπάση στην "Ακτή Πειραιώς", πριν από τρία χρόνια. Υπάρχει και η ερμηνεία της Τζένης Βάνου, όπως έχει συμπεριληφθεί πρόσφατα σε μια συλλογή τραγουδιών, με τον τίτλο "Τραγουδώντας στα πέριξ".

Να κλείσουμε με τους στίχους του Σταμάτη Κραουνάκη από το τραγούδι του για τους τίτλους της τηλεοπτικής εκπομπής "Τσάι με Κανέλλη", που παρουσίασε η Λιάνα Κανέλλη στην τηλεόραση του "Σκάι" το 1993. Στίχοι αφιερωμένοι στη "Θεά":

"Η Μελίνα το αστέρι
νεοτέρα ιστορία
της Ελλάδας το μαχαίρι
πράξη πριν τη θεωρία..."

Αυτό ακριβώς...!