Γράφει ο Θανάσης Παπαζαφειρόπουλος
Φωτογραφίες: Λία Διαμαντοπούλου
Η Φιλιώ Χαϊδεμένου ήταν κατά πάσα πιθανότητα η πιο γνωστή-άγνωστη ηρωίδα μιας εποχής που σημάδεψε όσο λίγες τον Ελληνισμό και του προκάλεσε καθοριστικά πλήγματα που επηρέασαν τη σύγχρονη εξέλιξή του. Ο λόγος, φυσικά, για την περίοδο της Μικρασιατικής Καταστροφής του 1922, από την οποία πολλοί Μικρασιάτες έχασαν τη ζωή τους ή διώχθηκαν από τα σπίτια τους και ακολούθησαν το δρόμο του ξεριζωμού και της προσφυγιάς. Κάποιοι, όμως, επέζησαν και βρήκαν το θάρρος ψυχής να διηγηθούν τις στιγμές μιας εποχής που ο πόνος και η δυστυχία που την χαρακτήρισαν, δύσκολα επιτρέπουν την αναδρομή στο χρονικό των γεγονότων αυτών. Η γιαγιά Φιλιώ, ωστόσο, το τόλμησε στο αυτοβιογραφικό της βιβλίο, «Τρεις αιώνες μια ζωή». Έντεκα χρόνια μετά την κυκλοφορία του βιβλίου και δέκα χρόνια από το θάνατό της, το Ίδρυμα Πολιτισμού Ιωνία επιστρατεύει μια σπουδαία ομάδα ηθοποιών και συντελεστών, που ετοιμάζονται να ζωντανέψουν τη «Φιλιώ Χαϊδεμένου» στο Θέατρο Βεάκη, από τις 23 Νοεμβρίου και για λίγες μόνο παραστάσεις. Την ομάδα αυτή συγκροτούν η Δέσποινα Μπεμπεδέλη, ο Ζαχαρίας Καρούνης, η Χαρά Κεφαλά, ο Αλέξανδρος Καλπακίδης, η Εμμανουέλα Χαραλάμπους-Ένγκελ και ο Αλκιβιάδης Μαγγόνας.
Με αυτή, λοιπόν, την αφορμή, βρεθήκαμε την περασμένη εβδομάδα στη «Στοά του Βιβλίου» και στη συνέντευξη τύπου της παράστασης, την οποία συντόνισε ο δημοσιογράφος και ραδιοφωνικός παραγωγός Νίκος Θρασυβούλου. Μετά από μια σύντομη αναφορά στο ιστορικό πλαίσιο, έδωσε αρχικά το λόγο στον ερμηνευτή και μουσικό Ζαχαρία Καρούνη, που έχει αναλάβει τη μουσική επιμέλεια και την καλλιτεχνική διεύθυνση. Ο Ζαχαρίας, που ενσαρκώνει και ένα σημαντικό ρόλο στο έργο ως η προσωποποιημένη «μνήμη» της Φιλιώς, δήλωσε πως η ιδέα για να γίνει η συγκεκριμένη παράσταση γεννήθηκε όταν διάβασε το βιβλίο, την περίοδο που συμμετείχε στη «Γειτονιά των αγγέλων», στο Εθνικό Θέατρο. Η παρουσία, επίσης, του Βασίλη Ευταξόπουλου και της Άνδρης Θεοδότου σε εκείνη την παράσταση αλλά και του Ιδρύματος Πολιτισμού της Νέας Ιωνίας, βοήθησε, όπως είπε, στην πραγματοποίηση αυτής της ιδέας. Η τελευταία, μάλιστα, ανέλαβε τη διασκευή και μεταφορά του βιβλίου.
Στη συνέχεια το λόγο πήρε η βασική πρωταγωνίστρια, η κ. Δέσποινα Μπεμπεδέλη. Η έμπειρη ηθοποιός, που επιστρέφει στα θεατρικά σανίδια της Αθήνας μετά από δέκα χρόνια, δήλωσε πως όταν διάβασε το βιβλίο συνειδητοποίησε πως ήταν ό,τι πιο σπουδαίο και ενδιαφέρον είχε διαβάσει τα τελευταία χρόνια· όταν δε, έμαθε ότι θα γίνει θεατρικό έργο, θέλησε αμέσως να γίνει «Φιλιώ», στο πρόσωπο της οποίας βρήκε μάλιστα κοινά στοιχεία των περιπετειών που πέρασε και η δική της οικογένεια την περίοδο εκείνη. Ο παραστατικός και περιγραφικός τρόπος γραφής της, την έκανε να προσπαθήσει να μπει στην ψυχή και το μυαλό της. Εξέφρασε, επίσης, την ευγνωμοσύνη της για τους συνεργάτες της σε αυτή την παράσταση και είπε πως «νομίζει και ελπίζει» ότι αυτή η δουλειά θα είναι από τα πιο σημαντικά πράγματα που έχει κάνει στην πενηντάχρονη πορεία της.
Ο σκηνοθέτης Βασίλης Ευταξόπουλος αναφέρθηκε και αυτός στη γέννηση της ιδέας, λέγοντας μάλιστα πως αρχική επιθυμία ήταν να γίνει η παράσταση στο Εθνικό Θέατρο. Δήλωσε τιμή και χαρά για τη συγκεκριμένη συνεργασία και τόνισε πως το έργο παραμένει πιστό στο βιβλίο και στη μορφή της Φιλιώς. Στάθηκε, επίσης, στη σημασία του να τιμούμε και να ανακαλούμε την ιστορία, τη μνήμη και το παρελθόν μας ως λαός. Ο υπεύθυνος για τα σκηνικά και τα κοστούμια της παράστασης, Άγγελος Αγγελής, μας μετέφερε νοερά στο τοπίο του έργου που καθρεφτίζει το παρελθόν αλλά και το σήμερα των γεγονότων, που ανακαλεί η μνήμη.
Η ηθοποιός και υπεύθυνη της μουσικής διδασκαλίας, Χαρά Κεφαλά, χαρακτήρισε όνειρο ζωής τη συνύπαρξη επί σκηνής με την κ. Μπεμπεδέλη ενώ μίλησε και για τον πρωτόγνωρο γι’ αυτή ρόλο που θα ενσαρκώνει (η μητέρα της Φιλιώς στη μνήμη της). Στάθηκε, βέβαια, και στη μουσική διδασκαλία ενός αντικειμένου που δεν είναι «στα χωράφια της» αλλά η αγάπη γι’ αυτό και η βοήθεια του φίλου της, Ζαχαρία Καρούνη, τη βοήθησε στο να γίνει μια εξαιρετική δουλειά. Το λόγο πήραν και οι υπόλοιποι ηθοποιοί της παράστασης, όπως ο Αλέξανδρος Καλπακίδης, η Εμμανουέλα Χαραλάμπους – Ένγκελ και ο μικρότερος της παρέας, Αλκιβιάδης Μαγγόνας. Όλοι τους μίλησαν για το ρόλο τους αλλά και για τη χαρά και το βάρος αυτής της ευκαιρίας που τους δίδεται.
Η «Φιλιώ» ξεκινάει, λοιπόν, το θεατρικό της ταξίδι. Στο ταξίδι αυτό μπορείτε να βρεθείτε από τις 23 Νοεμβρίου και για λίγες μόνο παραστάσεις, στο Θέατρο Βεάκη. Ευχόμαστε η σπουδαιότητα και ο αυθεντικός χαρακτήρας μιας ιστορίας-παρακαταθήκης για τη συλλογική μας μνήμη να επιτύχει το σεβασμό και την προβολή που της αναλογεί.
*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού γραπτού ή οπτικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…