Φεστιβάλ Τραγουδιού Θεσσαλονίκης... Οι σημαντικότερες στιγμές!

«Μια φορά κι ένα καιρό, ήταν μια πανέμορφη πόλη που οι φιλόξενοι κι ανοιχτόκαρδοι κάτοικοί της λάτρευαν τη μουσική. Έτσι λοιπόν, για πολλά - πολλά χρόνια κάθε Σεπτέμβριο πλημμύριζε από μελωδίες που έγραψαν μεγάλη ιστορία»...

Κάπως έτσι θα μπορούσε ν' αρχίζει ένα «παραμύθι» αναφερόμενο στο Φεστιβάλ τραγουδιού της Θεσσαλονίκης. Μα, μήπως κάτι τέτοιο δεν ήταν; Από το 1962 και μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του '80, η πρωτεύουσα της Μακεδονίας μόλις ξεκινούσε ο Σεπτέμβριος έβαζε τα καλά της για να υποδεχτεί τους εκλεκτούς καλεσμένους της από το χώρο της μουσικής και τα βλέμματα όλης της φιλόμουσης Ελλάδας στρέφονταν στο «Αλεξάνδρειο Μέλαθρο», για πολλά χρόνια τόπο διεξαγωγής του Φεστιβάλ.

Η εκδήλωση αυτή αποτελούσε το υπ' αριθμόν ένα κοσμικό γεγονός για την πόλη και συγκέντρωνε την «αφρόκρεμα» της ελληνικής («ελαφράς» κατά κύριο λόγο) μουσικής. Ο κόσμος περίμενε με αγωνία ν' ακούσει τα νέα τραγούδια, να δει από κοντά αγαπημένους καλλιτέχνες και παράλληλα να διακρίνει τα νέα ταλέντα που θα ξεπηδούσαν μέσα από το διαγωνισμό και θα χάραζαν τη δική τους πορεία στο χώρο.

Διάλεξα για τίτλο αυτού του αφιερώματος το νικητήριο τραγούδι του 1975 που ερμήνευσαν ο Ρόμπερτ Ουίλιαμς και η Μπέσσυ Αργυράκη, γιατί για μένα που δεν είχα την τύχη να ζήσω τη «χρυσή» περίοδο του Φεστιβάλ της πόλης που γεννήθηκα και ζω, οι λαμπερές τουαλέτες, τα ατσαλάκωτα σμόκιν, οι μεγάλες ορχήστρες και κυρίως η φωνή του Άλκη Στέα (φωτο δεξιά) φαντάζουν ως ένα όνειρο! Ευτυχώς όμως, υπάρχουν στο αρχείο μου αρκετοί μικροί δίσκοι των 45 στροφών από εκείνα τα χρόνια κι έτσι κάθε φορά που τους βάζω στο πικάπ, δημιουργώ μόνος μου εικόνες και παραστάσεις που θα ήθελα να έχω βιώσει αλλά δεν το κατάφερα λόγω του ότι γεννήθηκα σε μιαν εποχή που ο θεσμός είχε αρχίσει να ξεφτίζει...

Αρκετά φλυάρησα όμως. Ώρα να μπείτε μαζί μου στη μηχανή του χρόνου και να ταξιδέψουμε σ' εκείνα τα υπέροχα χρόνια που ο κόσμος πήγαινε ν' ακούσει κι όχι να δει...

1962: Η «γέννηση»

Στις 15 Σεπτεμβρίου του 1962 στο ανοιχτό γήπεδο της Χ.Α.Ν.Θ. έλαβε χώρα το πρώτο «Φεστιβάλ Ελαφρού Τραγουδιού» της Θεσσαλονίκης με διοργανώτρια τη Διεθνή Έκθεση, σε συνεργασία με την Ελληνική Μουσική Εταιρεία. Τιμή εισιτηρίου; Μόλις 25 δραχμές! Είχαν προηγηθεί τα τρία «Ελληνικά Φεστιβάλ Τραγουδιού» στην Αθήνα που είχαν «σφραγίσει» ο Μάνος Χατζιδάκις και ο Μίκης Θεοδωράκης κατακτώντας τα πρώτα βραβεία (δύο κι ένα αντιστοίχως).

Παράλληλα με την έναρξη του Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης, κάνει την εμφάνισή του ο άνθρωπος που θ αφήσει ανεξίτηλη τη σφραγίδα του στην παρουσίασή του: Ο αείμνηστος Άλκης Στέας, ο κύριος "ευτυχείτε" που θα κρατήσει τη θέση του μέχρι και το 1980, με εξαίρεση το 1975 που θα το παρουσιάσουν οι γνωστοί ηθοποιοί Γιώργος Τζώρτζης και Τόνια Καζιάνη. Μια φωνή που συνδέθηκε άρρηκτα με το θεσμό και που παρά τις καλές προσπάθειες που ακολούθησαν την αποχώρησή του, δε βρέθηκε ισάξιος διάδοχός του...

Το «παρθενικό» πρώτο βραβείο του Φεστιβάλ 1962 κέρδισε η αξέχαστη Καίτη Μπελίντα με τις «Αλυσίδες» του Κώστα Γιαννίδη με στίχους του Στέλιου Χριστοφίδη. Τη δεύτερη θέση πήρε η Νάντια Κωνσταντοπούλου με τις «Χαρές της ζωής» του συζύγου της Τάκη Μωράκη και την τρίτη η Γιοβάννα με το «Κι όμως υπάρχει χαρά» του Σπήλιου Μεντή (πατέρα της ηθοποιού Νένας) και του Μίμη Πλέσσα.

Την επόμενη χρονιά, ο γνωστός κονφερανσιέ της εποχής Γιώργος Οικονομίδης (αξέχαστη η ατάκα του «Φίλοι μου αγαπημένοι») βρήκε ένα πρωτότυπο τρόπο να προωθήσει το τραγούδι «Πιο πάνω από τα σύννεφα», του οποίου είχε γράψει τους στίχους: Πέταξε διαφημιστικά φέιγ βολάν στο χώρο της εκδήλωσης και φαίνεται ότι το «κόλπο» έπιασε, αφού κέρδισε το δεύτερο βραβείο με ερμηνευτή τον «πολυνίκη» του θεσμού Γιάννη Βογιατζή!

Το 1963 βραβεύθηκε ο Μίμης Πλέσσας

1965: Η «αλλαγή» και το «νέο κύμα»

Το 1965 ξεκινά η συνεργασία της Διεθνούς Εκθέσεως με το Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας (πιο γνωστό ως Ε.Ι.Ρ.) για τη διοργάνωση του Φεστιβάλ, που από τούδε και στο εξής θα γίνεται χωρίς την υποστήριξη της Ελληνικής Μουσικής Εταιρείας. Η δεύτερη αλλαγή έχει να κάνει με το γεγονός ότι πλέον τα καλύτερα τραγούδια δεν επιλέγονται από το κοινό, αλλά από ειδική επιτροπή.
Σε αυτό το Φεστιβάλ κυριαρχεί η παρουσία εκπροσώπων του «νέου κύματος» που τότε είχε αρχίσει να κάνει τα πρώτα του βήματα. Το πρώτο βραβείο απονέμεται στη Σούλα Μπιρμπίλη για το «Ήταν μεγάλη η νύχτα» του Νότη Μαυρουδή σε στίχους του Γιάννη Κακουλίδη, ενώ τα δύο επόμενα κερδίζει η Γιοβάννα με το «Φτωχόπαιδο» του Σπήλιου Μεντή σε ποίηση Γιάννη Ρίτσου και το «Θαλασσινό όνειρο» του Γιώργου Μαυρομουστάκη σε στίχους του Γιάννη Λογοθέτη (του γνωστού «Λογό»).

1972: «Φιάσκο» Βοσκόπουλου και αντιδικτατορικά μηνύματα

Το Φεστιβάλ του 1972 έχει μείνει στην ιστορία για πολλούς λόγους. Από τη μια, λόγω του ότι ο Κύπριος Δώρος Γεωργιάδης κερδίζει το πρώτο βραβείο με το περίφημο «Αν ήμουν πλούσιος» σε μουσική δική του και στίχους της Σώτιας Τσώτου και το τραγούδι σημειώνει μεγάλη επιτυχία τόσο στις 45, όσο και στις 33 στροφές.

Ωστόσο, το μεγάλο γεγονός δεν είναι άλλο από την παταγώδη αποτυχία του σούπερ σταρ της εποχής Τόλη Βοσκόπουλου, ο οποίος ανεβαίνει στη Θεσσαλονίκη ως το απόλυτο φαβορί και με νωπή την τεράστια επιτυχία της θεατρικής παράστασης «Ερασταί του ονείρου», όπου συμπρωταγωνιστούσε με την τότε σύντροφό του Ζωή Λάσκαρη. Είναι η πρώτη φορά που θα τραγουδούσε ο ίδιος στο Φεστιβάλ, αφού άλλες δύο είχε συμμετάσχει ως συνθέτης με τα πασίγνωστα «Εκείνη» και «Αδέρφια μου αλήτες πουλιά» που είχε ερμηνεύσει ο Γιάννης Βογιατζής, παίρνοντας με το δεύτερο το πρώτο βραβείο το 1970.

Ο Βοσκόπουλος γράφει σε στίχους του Ηλία Λυμπερόπουλου το «Ξανθή αγαπημένη Παναγιά» που εύκολα παραπέμπει στη Λάσκαρη, με την οποία - όπως έλεγαν τότε τα «κουτσομπολιά» - δεν τα πήγαινε και τόσο καλά. Βγαίνει λοιπόν να τραγουδήσει, αλλά δε μπορεί να βγάλει φωνή! Ξεκινά και πάλι η εισαγωγή, ίδιο αποτέλεσμα. Δεν τα καταφέρνει ούτε την τρίτη κι έτσι το κοινό που αρχικά είχε μείνει έκπληκτο, ξεσπά σε αποδοκιμασίες εναντίον του. Ωστόσο, αυτή η αποτυχία δεν έβλαψε στο ελάχιστο τη μεγάλη καριέρα του και στάθηκε η αφετηρία της σχέσης του με τη Μαρινέλλα, που ένα χρόνο αργότερα κατέληξε σε γάμο. Η σπουδαία τραγουδίστρια ήταν παρούσα στο «Αλεξάνδρειο» (όπως και η Λάσκαρη) κι έσπευσε να του δώσει κουράγιο μετά το «πατατράκ».

Δάκης

Στο ίδιο Φεστιβάλ υπάρχουν και τραγούδια με έντονα αντιδικτατορικά μηνύματα, που όμως καμουφλάρονται για ευνόητους λόγους. Τρανταχτά παραδείγματα το πολύ γνωστό «Γύρνα πίσω Αποστόλη» («δυο ανθρώποι όλοι κι όλοι δεν την παίρνουνε την πόλη») του Γιώργου Κριμιζάκη σε στίχους Γιάννη Κακουλίδη που ερμηνεύει ο Μιχάλης Βιολάρης και το «Ας πούμε» του Γ. Γεωργιάδη και του Δ. Κωσταλένου με τη Ρένα Κουμιώτη. Διαβάστε ενδεικτικά ένα απόσπασμα: «Ας πούμε πως καθώς προσμένουμε μιαν αυγή, δεν θα 'ναι γκρίζα η πρώτη αχτίδα που θα βγει. Και θα 'ρθει να γελάσει πλάι στο παραθύρι καθώς θα πιούμε το στερνό πικρό ποτήρι».

1973: «Μπαρμπαλιάς» και αντιδράσεις

Το Φεστιβάλ του 1973 αποτελεί την απαρχή της καριέρας ενός τραγουδιστή που έγραψε τη δική του ιστορία στο χώρο. Λέγεται Δημήτρης Κοντολάζος και με τον περίφημο «Μπαρμπαλιά» του Π. Ζέρβα και του Δ. Καραστάθη κερδίζει το πρώτο βραβείο ουσιαστικά «εντός έδρας», μια και κατάγεται από την Πυλαία. Ωστόσο δε λείπουν και οι αντιδράσεις για τη «λαϊκή» μορφή του τραγουδιού, αφού ίσως είναι το πρώτο ζεϊμπέκικο που ακούγεται στο θεσμό. «Τι το κάναμε το Φεστιβάλ; Νυχτερινό κέντρο με μπουζούκια;» είχε αναρωτηθεί τότε γνωστή και πολυβραβευμένη τραγουδίστρια που δεν είναι ανάγκη ν' αναφέρουμε το όνομά της...

Στο ίδιο Φεστιβάλ κάνει το ντεμπούτο της η - μόλις 15 ετών τότε - Μπέσσυ Αργυράκη με την «Ηλεκτρονική εποχή» σε στίχους και μουσική του δημοσιογράφου και νυν βουλευτή Δημήτρη Κωνσταντάρα!

1974: Τώνης Βαβάτσικος και «Άσε με να φύγω»

Στο πρώτο Φεστιβάλ μετά τη μεταπολίτευση είναι έντονο το πολιτικό στοιχείο στα τραγούδια που συμμετέχουν και κερδίζει εκείνο που - κατά την κρίση των «ειδικών» της εποχής - αναφέρεται εμμέσως στον Κωνσταντίνο Καραμανλή: «Ποιος να ξέρει στο βλέμμα του πίσω τι κρύβει ο Θεός για μας», σε μουσική, στίχους κι ερμηνεία του Τώνη Βαβάτσικου. Με την ευκαιρία, να πω ότι πριν λίγο καιρό και μετά από προσπάθεια ετών κατάφερα να βρω το 45άρι με το συγκεκριμένο τραγούδι...

Τώνυ Βαβάτσικος

Αλέκα Κανελλίδου

Πάντως, τη μεγαλύτερη εντύπωση στην εκδήλωση προκαλεί μια νεαρή τραγουδίστρια με βραχνή αλλά βελούδινη φωνή που τραγουδά «Άσε με να φύγω» σε μουσική Γιώργου Μανίκα και στίχους Νίκου Ελληναίου. Το όνομά της, Αλέκα Κανελλίδου. Κερδίζει το τρίτο βραβείο και το βραβείο ερμηνείας και το τραγούδι αυτό θ' αποτελέσει την αφετηρία για τον πρώτο προσωπικό της δίσκο που θα κυκλοφορήσει τρεις μήνες αργότερα («12 ερωτικές στιγμές»). Η συνέχεια, γνωστή...

1976: Δουράκη - Χρήστου, σημειώσατε Χ

Το 1976 έχουμε ισοψηφία δύο τραγουδιών στην πρώτη θέση: «Άσπρα πουλιά» του Νάσου Νανόπουλου που ερμηνεύει η υπέροχη (και κηρύττουσα το λόγο του Θεού εδώ και χρόνια) Μαρία Δουράκη και «Χίλιες φορές» του Νάκη Πετρίδη σε στίχους της Ρόνης Σοφού με τον Κωστή Χρήστου, που αν το όνομά του δε σας λέει κάτι, σίγουρα ξέρετε το πασίγνωστο «Αλίμονο σ' αυτούς που δεν αγάπησαν» που αποτελεί τη μεγαλύτερη επιτυχία της σχετικά σύντομης καριέρας του.

Το πρώτο βραβείο λοιπόν μοιράστηκε στα δύο, ενώ δεύτερο δεν δόθηκε! Για την ιστορία, την τρίτη θέση πήρε το «Παλιέ μου φίλε» του Σάκη Τσιλίκη τραγουδισμένο από τον Δάκη, που ψηφίστηκε ως ο καλύτερος ερμηνευτής της διοργάνωσης.

1977: Η ώρα της Άννας Βίσση

Και φτάνουμε αισίως στο 1977, όπου είναι η σειρά της Άννας Βίσση να πάρει το πρώτο βραβείο αν και η ίδια - σύμφωνα με δική της αφήγηση - δεν πίστευε ούτε για μια στιγμή ότι θα κέρδιζε. Συνθέτης και στιχουργός ο νικητής του 1972 Δώρος Γεωργιάδης και το «Ας κάνουμε απόψε μιαν αρχή» ταιριάζει γάντι στην περίπτωση της τραγουδίστριας, αφού ένα μήνα μετά κυκλοφορεί ο πρώτος προσωπικός δίσκος της με τον ίδιο τίτλο...
Η Βίσση ακόμη και σήμερα θεωρεί σταθμό στην καριέρα της στο βραβείο του Φεστιβάλ, αφού αποτέλεσε το εφαλτήριο μιας μεγάλης πορείας που ωστόσο θα μπορούσε να περιλαμβάνει πολύ καλύτερα τραγούδια από αυτά που κατά καιρούς της δόθηκαν...

1980: Το «αντίο» του Άλκη Στέα και ο Μάνος Λοΐζος

Το πρώτο Φεστιβάλ της δεκαετίας του '80 είναι και το τελευταίο που παρουσιάζει ο Άλκης Στέας (εξαίρεση η επαναφορά του το 1991 στο πλευρό της Ζωής Λάσκαρη), υπογράφοντας ουσιαστικά το τέλος ενός θεσμού που είχε ήδη αρχίσει να φθίνει και παρουσίαζε τα πρώτα σημάδια «γήρανσης». Ωστόσο, την εκδήλωση κοσμεί με τη συμμετοχή του ο Μάνος Λοΐζος με το «Καρτ ποστάλ» σε στίχους του Άκου Δασκαλόπουλου που ερμηνεύει η Ελένη Δήμου, η οποία ένα χρόνο αργότερα θα κερδίσει το πρώτο βραβείο με το «Μια αγάπη σαν κι αυτή». Το τραγούδι του αξέχαστου συνθέτη πέρασε στη δισκογραφία για πρώτη φορά το 1985 από τη Δήμητρα Γαλάνη στο δίσκο της «Χάνομαι γιατί ρεμβάζω»...

Από εκεί και πέρα, το Φεστιβάλ πλέον «ψυχορραγεί». Ελλείψει μεγάλων ονομάτων κι ενδιαφέροντος για την οργάνωσή του, καταντά να παίζει διακοσμητικό ρόλο στη φιέστα της Διεθνούς Έκθεσης και μοιραία το τέλος έρχεται το 1997. Αξίζει ν' αναφέρουμε ότι μεταξύ των παρουσιαστών του από τον Άλκη Στέα και μετά συγκαταλέγονται η Μαρία Αλιφέρη, ο Κώστας Καρράς με τη Νόρα Βαλσάμη, ο αείμνηστος Κώστας Ρηγόπουλος, ο Ανδρέας Μικρούτσικος, ο Δημήτρης Κωνσταντάρας και η Ζωή Λάσκαρη, ενώ από ερμηνευτικής πλευράς σημειώνουμε τη συμμετοχή του πρωτοεμφανιζόμενου Σάκη Ρουβά το 1991 με το «Παρ' τα»...

Η Αιμιλία Υψηλάντη παρουσίασε το 13ο Φεστιβάλ, μαζί με τον Άλκη Στέα...

Από πέρσι ξεκίνησε η προσπάθεια «νεκρανάστασης» του θεσμού, η οποία σε γενικές γραμμές ήταν επιτυχής και φέτος περιμένουμε μια καλύτερη συνέχεια. Για την ιστορία, το πρώτο βραβείο το 2005 κέρδισε το «Ξένο ρούχο» του Δημήτρη Λίβανου σε στίχους Χρήστου Σταυρακούδη που ερμήνευσε η Σταυρούλα Αρβανιτοπούλου.

Η Σταυρούλα Αρβανιτοπούλου, νικήτρια του Φεστιβάλ του 2005,
χρονιάς που ο θεσμός ξεκίνησε πάλι μετά από πολύχρονη απουσία...

* Όλες οι φωτογραφίες εκτός της τελευταίας, είναι από το επίσημο site του Φεστιβάλ...