“Στου χρόνου τον καθρέφτη”: 1984 (Δεύτερο μέρος)

Η δεκαετία του ’60 θεωρείται από πολλούς ως εκείνη που άλλαξε τα πάντα στη μουσική της πατρίδας μας. Ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Μάνος Χατζιδάκις κι εν συνεχεία ο Σταύρος Ξαρχάκος και οι «επίγονοί» τους, άνοιξαν νέους δρόμους στο τραγούδι με τις δημιουργίες τους. Παράλληλα όμως, αυτές ευτύχησαν να ερμηνευθούν από μια γενιά σπουδαίων τραγουδιστών που είτε ξεκίνησε τότε, είτε προϋπήρχε αλλά άκμασε στη συγκεκριμένη περίοδο.

Με αφετηρία λοιπόν το 1960, θα σταθούμε «στου χρόνου τον καθρέφτη» και θα γυρίσουμε το ρολόι στο «τότε». Ανά 15 ημέρες, η στήλη θα παρουσιάζει τα σημαντικότερα μουσικά γεγονότα στην Ελλάδα χρόνο με το χρόνο και παράλληλα, συχνά θα κάνει μια «βόλτα» στα νυχτερινά κέντρα της εποχής, παρουσιάζοντας τα «σχήματα» που έγραψαν ιστορία…

———————————————————–

 1984 (Β’ μέρος): Το λαϊκό τραγούδι στην πρώτη γραμμή…

Το μουσικό 1984 στην Ελλάδα χαρακτηρίστηκε και πάλι από την κυριαρχία του λαϊκού είδους. Η δεύτερη σεζόν του τηλεοπτικού «Μινόρε της αυγής» και το διπλό άλμπουμ που κυκλοφόρησε το καλοκαίρι με τα τραγούδια της σειράς, οι καλοκαιρινές συναυλίες στον Λυκαβηττό και αλλού, καθώς και οι πολλοί δίσκοι με νέες αλλά και παλιές λαϊκές δημιουργίες, έπαιξαν καθοριστικό ρόλο προς την εν λόγω κατεύθυνση.

Είναι η χρονιά που μεταξύ άλλων, η Ελευθερία Αρβανιτάκη κυκλοφορεί το πρώτο προσωπικό άλμπουμ της με παλαιότερα λαϊκά τραγούδια και η Ελένη Βιτάλη μια «ζωντανή» ηχογράφηση στο κέντρο «Ντέφι» με ανάλογο ρεπερτόριο. Παράλληλα, η σπουδαία ερμηνεύτρια με τη συμμετοχή της στον «παρθενικό» δίσκο του Θανάση Κομνηνού «Και μαζί και μόνος», ηχογραφεί μαζί του το ομότιτλο κομμάτι που γίνεται μια από τις μεγαλύτερες λαϊκές επιτυχίες της χρονιάς.

Στο ίδιο κλίμα κινείται και ο Ηλίας Κλωναρίδης, ο οποίος κυκλοφορεί «Τα τραγούδια του πάλκου» που δεν είναι κάτι άλλο παρά μια σειρά παλαιών λαϊκών χορευτικών τραγουδιών σε μορφή ποτ-πουρί. Ακόμα, η Πίτσα Παπαδοπούλου με τα «Τραγούδια αγάπης» κάνει μεγάλη επιτυχία με τα «Θυσιάστηκα» και «Πωλούνται όνειρα», ενώ ο Στράτος Διονυσίου κερδίζει άλλο ένα «χρυσό» δίσκο με το «Μόνο οι ερωτευμένοι».

Εκτός αυτών, το 1984 θα μπορούσε να χαρακτηριστεί γενικότερα ως η χρονιά των επανεκτελέσεων. Χαρακτηριστικό το παράδειγμα τριών μεγάλων ερμηνευτών, οι οποίοι ηχογράφησαν ισάριθμα διπλά άλμπουμ με τέτοια τραγούδια:

Η Μαρινέλλα («Μεγάλες στιγμές») και ο Σταμάτης Κόκοτας («Τα μεγάλα τραγούδια») κάνουνε μια «βουτιά» στο ένδοξο παρελθόν του «έντεχνου» κυρίως είδους των δεκαετιών ’60 και ’70. Όσο για τον Τόλη Βοσκόπουλο, επιλέγει 25 μεγάλες επιτυχίες του Μανώλη Χιώτη και τις εκδίδει στο διπλό δίσκο με τον γενικό τίτλο «Περασμένες μου αγάπες».

Στην ίδια “ενότητα” εντάσσεται και ο δίσκος “Πάντα τέτοια”, με ποτ-πουρί λαϊκών και “αρχοντορεμπέτικων” τραγουδιών κι ερμηνευτές τους Μανώλη Μητσιά, Ελένη Βιτάλη και Αθηναϊκή Κομπανία, η οποία συμμετείχε και στο άλμπουμ “Θυμηθείτε με τον Γιάννη Καλατζή”. Εκεί, ο σπουδαίος -κι αδικημένος- ερμηνευτής ηχογραφεί ξανά σε ποτ-πουρί ορισμένες από τις μεγαλύτερες προσωπικές επιτυχίες του, καθώς και παλιά λαϊκά τραγούδια, στο “κύκνειο άσμα” του στη δισκογραφία.

Παράλληλα, η Αθηναϊκή Κομπανία κυκλοφορεί το δίσκο “Χόρεψέ το θείε Τάκη” με 14 παλιά (γνωστά και όχι μόνο) λαϊκά κομμάτια.

Στο δεύτερο μέρος της ανασκόπησης του ’84, θα σταθούμε στα λαϊκά κι «ελαφρολαϊκά» άλμπουμ τα οποία ξεχώρισαν, ενώ θ’ αναφερθούμε και στις σημαντικότερες επί σκηνής μουσικές συναντήσεις. 

«Τα πικροσάββατα»

Η πρώτη ολοκληρωμένη δουλειά του Μίκη Θεοδωράκη πάνω σε στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου, αλλά παράλληλα και η πρώτη δισκογραφική του συνεργασία με τον Δημήτρη Μητροπάνο, η οποία κυκλοφόρησε τον Απρίλιο του 1984.

Από τις αρχές της δεκαετίας του ’80 και μετά, ο σπουδαίος ερμηνευτής είχε ήδη αρχίσει να κάνει «άνοιγμα» προς τους έντεχνους συνθέτες, προσπαθώντας ν’ αποτινάξει από πάνω του τη «στάμπα» του εμπορικού λαϊκού τραγουδιστή: Η αρχή έγινε με «Τα συναξάρια» του Γιώργου Χατζηνάσιου κι ακολούθησαν «Τα πικροσάββατα» και το 1985 «Τα νυχτέρια μας» με τον Σταύρο Κουγιουμτζή.

Όσον αφορά αυτό τον δίσκο, είναι ένας κύκλος τραγουδιών που γράφτηκε γύρω στο 1980-81 και περιλαμβάνει σχεδόν όλα τα χαρακτηριστικά και τους σκοπούς της λαϊκής και παραδοσιακής μουσικής μας: Ζεϊμπέκικα, καρσιλαμάδες, τσιφτετέλια, χασάπικα, χασαποσέρβικα, ασίκικα, καμηλιέρικα, αλλά και βαλς.

Ο Θεοδωράκης ξαναγυρίζει στα παλιά του «λημέρια», γράφοντας εξαιρετικά κομμάτια που μπορεί να μη παραπέμπουν στα χρόνια του ’60 που ο ίδιος είχε ξεκινήσει την «επανάσταση» στο χώρο του έντεχνου-λαϊκού, όμως φέρουν ακέραιη τη σφραγίδα του.

Όσον αφορά τους στίχους, ο Λευτέρης Παπαδόπουλος χρησιμοποιεί αλληγορικά και μεταφορικά λόγια για να περιγράψει πρόσωπα, εικόνες και καταστάσεις, τα οποία όμως είναι απολύτως κατανοητά κι αποτελούν μία συμπαγή και «δεμένη» ενότητα. Η ερμηνεία του Μητροπάνου φυσικά υπεράνω σχολίων, αν και είναι ευδιάκριτη στη φωνή του μια βραχνάδα που λίγα χρόνια μετά τον οδήγησε σε εγχείρηση πολύποδα…

Ξεχωριστές στιγμές τα «Τριανταφυλλένια», «Η λυπημένη», «Το χατίρι» (υπέροχο τραγούδι με τη Χάρις Αλεξίου στις δεύτερες φωνές), «Γιαπί», «Ταξίμι», «Κουτούκι (Άγγελος δραπέτης)», «Εργένης» και γενικότερα πρόκειται για έναν εξαιρετικό δίσκο που μπορεί να μην έκανε ιλιγγιώδεις πωλήσεις, αλλά είναι γεμάτος Ελλάδα κι ακούγεται ευχάριστα.

«Ελευθερία Αρβανιτάκη»

Το άλμπουμ κυκλοφόρησε το φθινόπωρο του 1984 και ήταν η πρώτη προσωπική δουλειά της Ελευθερίας Αρβανιτάκη, η οποία για τρία χρόνια ήταν απλώς η τραγουδίστρια της «Οπισθοδρομικής κομπανίας». Περιέχει τραγούδια που κατά βάση τα έλεγε και στο πάλκο μαζί με τους υπόλοιπους συντελεστές του σχήματος και ακολουθεί το στυλ που είχε δημιουργήσει μέσα από τις ως τότε εμφανίσεις της.

Τα περισσότερα από αυτά είναι πασίγνωστα, ενώ κάποια άλλα ξαναβγήκαν στην επιφάνεια με τη δική της φωνή, όπως για παράδειγμα το «Αράπικο λουλούδι» του Βασίλη Τσιτσάνη ή το «Θα σπάσω κούπες». Αυτά ανασύρθηκαν από τα αρχεία των Παναγιώτη Κουνάδη, Δημήτρη Ράνιου και Σπύρου Παπαϊωάννου.

Γενικότερα, πρόκειται για έναν εξαιρετικό δίσκο με σπουδαίες ερμηνείες από την Ελευθερία, η οποία παρά το γεγονός ότι μέσα στις δυόμισι δεκαετίες της καριέρας της ερμήνευσε με μεγάλη επιτυχία πολλά είδη τραγουδιών, κατά τη γνώμη μου εξακολουθεί να παραμένει καθαρά λαϊκή τραγουδίστρια.

Κάθε φορά που ακούω αυτό το άλμπουμ, τη θαυμάζω όλο και περισσότερο. Είναι γνήσια απόγονος των παλαιών μεγάλων ρεμπετισσών και θυμίζει περισσότερο την αξέχαστη Μαρίκα Νίνου, ειδικά όταν τραγουδά «Το μωρό μου» που είχε πει εκείνη σε πρώτη εκτέλεση.

«Καλημέρα κυρία Λύδια» 

Από τους καλύτερους λαϊκούς δίσκους της δεκαετίας του ’80, με δύο πολύ μεγάλες φωνές να ενώνουν τις δυνάμεις τους σε μιαν εξαιρετική από πάσης πλευράς δουλειά. Κυκλοφόρησε τον Δεκέμβριο του 1984 και σήμανε την επιστροφή στη δισκογραφία μιας σπουδαίας τραγουδίστριας, που έγραψε χρυσές σελίδες στο ελληνικό τραγούδι κυρίως το χρονικό διάστημα 1958-1970. Το άλμπουμ γνώρισε τεράστια εμπορική επιτυχία, αφού ξεπέρασε σε πωλήσεις τις 180.000 αντίτυπα.

Μέσα από την άκρως ενδιαφέρουσα βιογραφία της που κυκλοφόρησε πριν λίγα χρόνια με τίτλο «Η πιο μεγάλη ώρα είναι τώρα», η Γιώτα Λύδια αφηγείται με λεπτομέρειες το παρασκήνιο αυτής της συνεργασίας. Αναφέρει λοιπόν ότι δεν ήθελε να επανέλθει στα στούντιο ηχογράφησης, ωστόσο πρώτα ο παραγωγός Γιώργος Μακράκης κι εν συνεχεία ο Γιώργος Νταλάρας την έπεισαν να το κάνει.

Η ιδέα ήταν να ερμηνεύσουν οι δυο τους παλιά λαϊκά τραγούδια και ιδιαίτερα ορισμένα που είχε πει σε πρώτη εκτέλεση ο Στέλιος Καζαντζίδης, αφού τα έξι από τα δεκαπέντε του άλμπουμ πρωτοτραγουδήθηκαν από εκείνον.

Όσον αφορά τον Γιώργο Νταλάρα, αποδεικνύει για πολλοστή φορά ότι πέρα και πάνω από όλα τα άλλα είναι ένας γνήσιος λαϊκός τραγουδιστής και αποδίδει μοναδικά τα τραγούδια που του αναλογούν. Ειδικά το «Είναι αργά» έχει να κάνει με τις παιδικές του μνήμες, αφού στο οπισθόφυλλο αναφέρει ότι θυμάται τον πατέρα του να το λέει με έναν ιδιαίτερο τρόπο που προσπάθησε να «πιάσει» κι ο ίδιος τραγουδώντας το στο δίσκο αυτό.

«Λαϊκά και πάσης Ελλάδος»

Σε μια εποχή που το λαϊκό τραγούδι ήταν πολύ «της μόδας», τον Απρίλιο του 1984 ο Τάκης Σούκας κυκλοφορεί ένα δίσκο ανάλογου ύφους με τη συμμετοχή τριών κορυφαίων τραγουδιστών του είδους, όπως ο αξέχαστος Στράτος Διονυσίου, η Λίτσα Διαμάντη και ο Γιώργος Σαρρής. Επίσης, σε ένα τραγούδι ακούμε τον Θανάση Κομνηνό σε πρώτη δισκογραφική εμφάνιση.

Ο τίτλος του άλμπουμ τα λέει όλα ως προς το ύφος των κομματιών που περιέχει. Τσιφτετέλια και ζεϊμπέκικα «για μεγάλα κέφια», αλλά και πιο «ακουστικά», όπως το πασίγνωστο ντουέτο Διονυσίου – Διαμάντη «Με λες αγάπη». Ακούγοντάς τα 30 χρόνια μετά, διαπιστώνει εύκολα ο οποιοσδήποτε πόσο πάτο έχει πιάσει το ελληνικό τραγούδι και πόσο λείπουν οι γνήσιοι λαϊκοί συνθέτες κι ερμηνευτές από το χώρο…

Εκτός από το «Με λες αγάπη», μεγάλες επιτυχίες έγιναν και τα «Ποιος το είπε για τους μάγκες» (υπό τύπου «απάντησης» στο «Οι μάγκες δεν υπάρχουν πια» του Νίκου Ξυδάκη και του Μανώλη Ρασούλη), «Έλα μαζί μου» και «Με του υπουργού την άδεια» (σχόλιο για το «άνοιγμα» του θεάτρου του Λυκαβηττού στο λαϊκό τραγούδι). Άλλες καλές στιγμές είναι τα «Γλέντα απόψε τον καημό σου», «Πολύ δεν θέλει ο άνθρωπος» και το δεύτερο ντουέτο Διονυσίου – Διαμάντη «Έλα να ξεχαστούμε».

«Πρώτη γνωριμία»

Το 1983, ο Άκης Πάνου συμφώνησε ν’ αναλάβει ηγετικό πόστο στην άλλοτε κραταιά και τότε υπό κατάρρευση Columbia κι αποφάσισε να δώσει την ευκαιρία στον Λεωνίδα Βελή να κάνει το ντεμπούτο του στη δισκογραφία. Έτσι, το Μάρτιο του 1984 κυκλοφορεί η «Πρώτη γνωριμία» που περιλαμβάνει δεύτερες εκτελέσεις πασίγνωστων και λιγότερο γνωστών τραγουδιών του δημιουργού με την ενορχηστρωτική επιμέλεια του Νάκη Πετρίδη.

Είναι χαρακτηριστικό ότι στα 11 κομμάτια του άλμπουμ δεν περιλαμβάνεται κανένα από τα έξι που είχε γράψει ο Πάνου για τη φωνή του Καζαντζίδη το 1973, κάτι που προφανώς έγινε σκοπίμως ώστε να μη χαρακτηριστεί ο Βελής «αντίγραφο» του Στέλιου. Υπάρχει όμως «Ο τρελός», που μέχρι το τέλος της ζωής του «Στελάρα» παρέμεινε ο διακαής πόθος του και δεν έκρυβε την πικρία του για το γεγονός ότι ο Πάνου δεν του έδωσε την άδεια να το ηχογραφήσει…

Πέραν των δεύτερων εκτελέσεων, συναντάμε το «Θέλω να τα πω» στην κανονική μορφή που το είχε γράψει ο δημιουργός του κι όχι όπως το είχε τραγουδήσει ο Γιώργος Νταλάρας στο ομότιτλο άλμπουμ του το 1982. Άλλωστε, ο ίδιος ο τραγουδιστής έχει επισημάνει ότι ζήτησε από τον Πάνου να πει μόνο την «εισαγωγή» του τραγουδιού και να την «κολλήσει» με το «Τούτος ο τάφος», όπως κι έγινε έτσι ώστε να μοιάζει ένα ολοκληρωμένο τραγούδι. Επομένως, ουσιαστικά η πρώτη εκτέλεση του αυθεντικού «Θέλω να τα πω» ανήκει στον Βελή…

Από εκεί και πέρα, υπάρχουν μεταξύ άλλων ορισμένα από τα πιο γνωστά κομμάτια του δημιουργού που είχαν πρωτοτραγουδήσει η Μαρινέλλα («Κοίτα με στα μάτια»), ο Τόλης Βοσκόπουλος («Χωρίς αυτήν»), ο Μιχάλης Μενιδιάτης («Στο σπίτι μας που μπήκανε»), αλλά και ο Γιώργος Νταλάρας μόλις δύο χρόνια πριν («Χαροκόπου 1942-1953», «Για έλα κάθισε με μας»).

Η ερμηνεία του Βελή είναι πολύ καλή, όμως η σύγκριση με τους τραγουδιστές που ερμήνευσαν τα κομμάτια σε πρώτη εκτέλεση, αλλά και η ομοιότητα της φωνής του με του Καζαντζίδη, δεν του επέτρεψαν να φτάσει στην κορυφή.

Προς το τέλος της χρονιάς, ο ερμηνευτής κυκλοφόρησε άλλον ένα δίσκο με τίτλο το όνομά του, ουσιαστικά τον πρώτο με καινούργιο υλικό. Από αυτόν, ξεχώρισε το «Με σένα πλάι μου» του Σταύρου Κουγιουμτζή, σε στίχους Μανώλη Ρασούλη.

«Πιο καλή η μοναξιά»

O δίσκος κυκλοφόρησε το Μάρτιο του 1984 και ως συνήθως, ξεπέρασε τις 100.000 αντίτυπα σε πωλήσεις. Εδώ συναντάμε έναν πιο «λαϊκό» Γιάννη Πάριο, καθώς σχεδόν σε όλα τα κομμάτια ακούγεται ο ήχος του μπουζουκιού του Θανάση Πολυκανδριώτη και γενικότερα τα πιο πολλά είναι αυτού του ύφους. Το μοναδικό που δεν περιλαμβάνει αυτό το όργανο, είναι το ομότιτλο, που φυσικά όλοι γνωρίζετε και ηχογραφήθηκε με δυο κιθάρες και μια φυσαρμόνικα…

Εδώ είναι η πρώτη φορά που ο τραγουδιστής αρχίζει να ρίχνει «κλεφτές» ματιές στο μακρινό παρελθόν του ελληνικού τραγουδιού, καθώς ηχογραφεί δύο κομμάτια που ήταν ήδη γνωστά κι αγαπημένα για δύο και πλέον δεκαετίες με άλλες φωνές

Το «Εσύ δεν είσαι άνθρωπος» που είχε πρωτοπεί ο Πάνος Γαβαλάς το 1957 και το «Είσαι το λάθος μου» που είχε πρωτοερμηνεύσει ο Τώνης Μαρούδας το 1960. Το τελευταίο σίγουρα θα πρέπει να θεωρείται «προάγγελος» των «Ερωτικών του ’50» που θα έρθουν το 1988.

Από εκεί και πέρα, έχουμε τη νησιώτικη πινελιά με το «Που αγαπιόμαστε αλλά» του Γιώργου Κονιτόπουλου κι ένα τραγούδι που θυμίζει το «Αν δεν είχα και σένα» γραμμένο από τους ίδιους συντελεστές (Αλέκο Χρυσοβέργη και Σπύρο Γιατρά) και τίτλο «Όταν έχεις φίλους».

Όλα τα παραπάνω ακούστηκαν πολύ εκείνη την εποχή, όπως επίσης και τα «Ευτυχώς στη ζωή που υπάρχεις και συ», «Φεύγω Μαργαρίτα» (υπέροχο τραγούδι), «Φύγε και συ» και βεβαίως το πασίγνωστο παραδοσιακό «Σ’ αγαπώ (γιατί είσαι ωραία)» με μια διαφορετική ενορχήστρωση από τη συνηθισμένη.

«Μικρά ερωτικά»

Η πέμπτη ολοκληρωμένη δουλειά του Μάριου Τόκα – και η πρώτη εκτός της τότε Columbia – κυκλοφόρησε το 1984 με ερμηνευτή τον Αντώνη Καλογιάννη και γνώρισε μεγάλη εμπορική επιτυχία, καθώς ξεπέρασε τις 50.000 αντίτυπα κι έγινε «χρυσή».

Ο Κύπριος συνθέτης είχε ήδη δώσει το μουσικό στίγμα του στους προηγούμενους δίσκους του, με τραγούδια που έφτασαν στα χείλη όλων των Ελλήνων και υπέροχες μελωδίες που έφεραν κάτι καινούργιο στη μουσική της πατρίδας μας, οπότε κανείς δεν θα περίμενε κάτι διαφορετικό και στα «Μικρά ερωτικά».

Από την άλλη, ο Καλογιάννης είχε φτάσει στο αποκορύφωμα της καριέρας του ερμηνεύοντας τραγούδια που μιλούν για τον έρωτα και η μοναδική φωνή του είχε αγγίξει το κοινό, το οποίο τον επιβράβευσε αγοράζοντας τους δίσκους του. Η «σύμπραξή» του λοιπόν με τον Μάριο Τόκα και τον – σχεδόν μόνιμο συνεργάτη του συνθέτη εκείνη την εποχή – στιχουργό Σαράντη Αλιβιζάτο, ήταν εξ αρχής δεδομένο ότι θα τύχαινε θερμής υποδοχής από τον κόσμο, όπως κι έγινε.

Το άλμπουμ «απογείωσαν» κατά κύριο λόγο δυο υπέροχα και διαχρονικά τραγούδια: Το «Σ’ αγαπώ (σαν το γέλιο του Μάη)» με τη συμμετοχή της Μαρινέλλας και η «Αννούλα του χιονιά» που αγαπήθηκαν αμέσως, ακούστηκαν και τραγουδήθηκαν πολύ και πλέον είναι «κλασικά» στη δισκογραφία συνθέτη κι ερμηνευτή.

Ωστόσο, ο δίσκος κρύβει κι άλλα «διαμάντια» όπως το «Δεν κλαίω» σε ποίηση του Γιάννη Ρίτσου (κι εδώ συμμετέχει η Μαρινέλλα -δεύτερη εκτέλεση μετά από εκείνη του Λάκη Χαλκιά στο δίσκο «Πικραμένη μου γενιά» το 1981), το «Ταξίδι στη βροχή», το «Πες της» και το «Ήρθες να με βρεις», χωρίς να υστερούν τα υπόλοιπα.

Νταλάρας – Αλεξίου και πάλι μαζί

Όσον αφορά τις «ζωντανές» εμφανίσεις, το μεγάλο γεγονός του 1984 δεν είναι άλλο από το επί σκηνής «ξανασμίξιμο» του Γιώργου Νταλάρα και της Χαρούλας Αλεξίου, έπειτα από επτά χρόνια. Οι δυο σπουδαίοι και δημοφιλείς ερμηνευτές εμφανίζονται για 40 παραστάσεις στην «Τέντα» της Λεωφόρου Συγγρού, από το Μάιο ως τον Ιούνιο.

Το πρόγραμμα που παρουσιάζουν, έχει ως κύριο «κορμό» του το ελληνικό και διεθνές ερωτικό τραγούδι στο πέρασμα των χρόνων. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην έναρξη οι δυο τους βγαίνουνε στη σκηνή με το «Αν μ’ αγαπάς» των Γιάννη Σπανού και Τάκη Καρνάτσου, το οποίο είχε γίνει μεγάλη επιτυχία με τη φωνή της Τάνιας Τσανακλίδου το 1982 μέσα από το άλμπουμ «Φίλε».

Κατά την περίοδο εκείνη, μαινόταν ο «πόλεμος» της ένωσης των δημιουργών (ΕΔΕΤ) με την αντίστοιχη των τραγουδιστών (ΕΤΕ), της οποίας επικεφαλής ήταν ο Νταλάρας με την Αλεξίου και τη Δήμητρα Γαλάνη. Μάλιστα, οι συνθέτες είχαν απαγορεύσει στους δύο ερμηνευτές να παρουσιάζουνε τα τραγούδια τους στην «Τέντα» κι έτσι αρχικώς το πρόγραμμά τους είχε διαμορφωθεί με βάση δημιουργίες που δεν είχανε μεγάλη σχέση με το προσωπικό ρεπερτόριό τους. Όμως, στη συνέχεια η απαγόρευση άρθηκε κι έτσι όλα κύλησαν ομαλά.

Νταλάρας και Αλεξίου συνέχισαν τις εμφανίσεις τους τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό. Αξέχαστη θα μου μείνει η κοινή συναυλία τους στο κατάμεστο Καυτανζόγλειο της Θεσσαλονίκης στις 15 Σεπτεμβρίου, έχοντας μαζί τους και τη Γιώτα Λύδια, η οποία είχε πολλά χρόνια να τραγουδήσει στη συμπρωτεύουσα κι αποθεώθηκε από το κοινό.

Το «αντίο» ενός «σερ» 

Ο θάνατος του Βασίλη Τσιτσάνη στις 18 Ιανουαρίου 1984 συγκλόνισε όχι μόνο τον καλλιτεχνικό κόσμο, αλλά τον απανταχού ελληνισμό. Η απώλειά του ήτανε και παραμένει τεράστια και ουδείς μπόρεσε, αλλά ούτε και θα μπορέσει να καλύψει το κενό που άφησε πίσω του.

Όπως ήτανε φυσικό, ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης δε θα μπορούσε να αισθανθεί διαφορετικά. Σε κατά καιρούς συνεντεύξεις του, είχε τονίσει ότι με το χαμό του «Τσίλα» κάτι έσπασε μέσα του και πήρε την απόφαση να σταματήσει το τραγούδι. Έτσι, θέλησε ν’ αποχαιρετήσει το κοινό που επί 35 ολόκληρα χρόνια του πρόσφερε την αγάπη και το χειροκρότημά του, με δύο μεγάλες συναυλίες.

«Πάνω από τον τάφο του Τσιτσάνη, είπα ότι εγώ θα δω ζωντανός την τελετή μου την αποχαιρετιστήρια», ανέφερε σχετικά ο μεγάλος ερμηνευτής και δημιουργός, μιλώντας για την εν λόγω κίνησή του. Έτσι, στις 25 Ιουνίου μπροστά σε περίπου 50.000 θεατών στο Ολυμπιακό στάδιο, ο «σερ» είπε το δικό του «αντίο» στον κόσμο με μια συναυλία, τη μουσική επιμέλεια της οποίας ανέλαβε ο Σταύρος Ξαρχάκος.

Μαζί του, βρέθηκαν ορισμένοι από τους κορυφαίους ερμηνευτές της «νεότερης γενιάς» όπως ο Μανώλης Μητσιάς, ο Σταμάτης Κόκοτας, ο Νίκος Δημητράτος, η Μαρία Δημητριάδη κ.α., ενώ ο Γιώργος Ζαμπέτας τον συνόδεψε με το μπουζούκι του σε κάποια τραγούδια. Ο Μπιθικώτσης εμφανίστηκε και στο Καυτανζόγλειο της Θεσσαλονίκης, στις 2 Ιουλίου.

Ωστόσο, τα επόμενα χρόνια αρκετές φορές «έσπασε» τη σιωπή του, ηχογραφώντας άλλους δύο δίσκους σε δική του μουσική (όχι όμως ερμηνεύοντας όλα τα τραγούδια), αλλά και συμμετέχοντας σε κάποιες συναυλίες του Μίκη Θεοδωράκη στο Ηρώδειο.

Μια…βόλτα στη νύχτα

Η χειμερινή περίοδος 1984-85 η οποία ξεκίνησε λίγο πριν τα Χριστούγεννα, περιλάμβανε κάποια αρκετά ενδιαφέροντα σχήματα, με δημοφιλείς καλλιτέχνες και μεγάλη επιτυχία.

Η Χάρις Αλεξίου εμφανίστηκε για τελευταία φορά σε «νυχτερινό κέντρο» (με την έννοια «μπουζούκια»), ξεκινώντας στο “STORK” με τον Γιάννη Πάριο και τον Τώνη Μαρούδα, ο οποίος με αυτή την παρουσία του αποσύρθηκε από τις επί πίστας εμφανίσεις.

«Δυνατό» ήταν και το σχήμα των «Δειλινών», καθώς πρωταγωνιστούσαν ο Στράτος Διονυσίου, η Βίκυ Μοσχολιού, ο Μανώλης Μητσιάς και η Ρίτα Σακελλαρίου.

Επίσης, στη «Φαντασία» εμφανίζονταν οι Δούκισσα, Λίτσα Διαμάντη, Μιχάλης Μενιδιάτης, Δημήτρης Κοντολάζος, Κατερίνα Στανίση και Ρένα Πάντα.

——————

*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…