Στου χρόνου τον καθρέφτη: 1993

Με αφετηρία λοιπόν το 1960, θα σταθούμε «στου χρόνου τον καθρέφτη» και θα γυρίσουμε το ρολόι στο «τότε». Ανά 15 ημέρες, η στήλη θα παρουσιάζει τα σημαντικότερα μουσικά γεγονότα στην Ελλάδα χρόνο με το χρόνο και παράλληλα, συχνά θα κάνει μια «βόλτα» στα νυχτερινά κέντρα της εποχής, παρουσιάζοντας τα «σχήματα» που έγραψαν ιστορία…

———————————————————–

1993: «Υπέρβαση», επιστροφή ΠΑΣΟΚ και… «Ασ’ τη να λέει»

Σχετικά ήρεμο …εξωτερικά θα μπορούσε να χαρακτηριστεί το 1993. Δεν υπήρξε κάποιο ιδιαίτερα σημαντικό γεγονός στο διεθνή χώρο, εκτός από τη «φιλική» διάλυση της Τσεχοσλοβακίας σε Τσεχία και Σλοβακία, τις πρώτες ημέρες του νέου χρόνου.

Όμως, όσο ήρεμα ήταν τα πράγματα …έξω από δω, στο εσωτερικό τα γεγονότα διαδέχονταν το ένα το άλλο. Η κόντρα Μητσοτάκη-Σαμαρά έφτασε στα άκρα, με αποτέλεσμα ο δεύτερος να διαγραφεί από τη Νέα Δημοκρατία και τον Ιούνιο να ιδρύσει την «Πολιτική Άνοιξη», με στόχο την «υπέρβαση» (που ουδείς είδε ή κατάλαβε!).

Ήταν η αρχή του τέλους της κυβέρνησης Μητσοτάκη, καθώς η ανεξαρτητοποίηση των Στέφανου Στεφανόπουλου και Γιώργου Συμπιλίδη οδήγησε στη διεξαγωγή εκλογών, μια και πλέον το κυβερνών κόμμα διέθετε 150 βουλευτές.

Έτσι, στις 10 Οκτωβρίου το ΠΑΣΟΚ επέστρεψε στην εξουσία με σχεδόν 47%, ενώ η Νέα Δημοκρατία έπεσε κάτω από το 40%, γεγονός που οδήγησε στην παραίτηση του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη από την ηγεσία της, με διάδοχο το Μιλτιάδη Έβερτ.

Αναταράξεις όμως είχαμε και στο Συνασπισμό, ο οποίος δεν κατάφερε να μπει στη Βουλή κι αυτό είχε ως αποτέλεσμα την παραίτηση της Μαρίας Δαμανάκη από την προεδρία, την οποία ανέλαβε ο Νίκος Κωνσταντόπουλος.

Κατά τα άλλα, το Σκοπιανό απασχόλησε και πάλι την επικαιρότητα και την άνοιξη, είχαμε άλλο ένα μεγάλο συλλαλητήριο στη Θεσσαλονίκη, όπου διατρανώθηκε και πάλι η ελληνικότητα της Μακεδονίας.

Στον αντίποδα, ευχάριστα ήταν τα περισσότερα γεγονότα που αφορούν τον ελληνικό αθλητισμό. Η Εθνική ομάδα ποδοσφαίρου κατάφερε για πρώτη φορά στην ιστορία της να πάρει το «εισιτήριο» για την τελική φάση ενός Παγκοσμίου Κυπέλλου, ενώ ο Άρης στο μπάσκετ κατέκτησε το πρώτο ευρωπαϊκό κύπελλο της ιστορίας του, επικρατώντας της Έφες Πίλσεν σ’ έναν δραματικό τελικό στο Τορίνο με 50-48. Εξάλλου, ο χρυσός Ολυμπιονίκης Πύρρος Δήμας στέφθηκε και παγκόσμιος πρωταθλητής στο σχετικό πρωτάθλημα της άρσης βαρών.

Το 1993, ήταν κι έτος μεγάλων απωλειών σε όλους τους τομείς. «Έφυγαν» μεταξύ άλλων οι Κατερίνα Γώγου, Γιάννης Αργύρης, Θάνος Κωτσόπουλος, Μήτσος Λυγίζος, Κώστας Καραγιάννης, Γιώργος Μητσάκης, Νίκος-Γαβριήλ Πεντζίκης, Τίμος Περλέγκας, Παναγής Παπαληγούρας, Τουργκούτ Οζάλ, Ρούντολφ Νουρέγιεφ, Φρανκ Ζάπα, Κάρλος Μοντόγια κ.α.

Όσον αφορά το ελληνικό τραγούδι, λίγα πράγματα. «Κάθε πέρσι και καλύτερα» θα λέγαμε, αφού χρόνο με το χρόνο η ποιότητα μειωνόταν, ενώ αυξανόταν το «εμπορικό» είδος. Υπήρξαν βεβαίως κι εξαιρέσεις, κάποιες από τις οποίες παρουσιάζονται παρακάτω…

«Βαμμένα κόκκινα μαλλιά»

Η μεγάλη επιτυχία που είχε η τηλεοπτική μεταφορά του μυθιστορήματος του Κώστα Μουρσελά «Βαμμένα κόκκινα μαλλιά» σε σκηνοθεσία Κώστα Κουτσομύτη την περίοδο 1992-93, δεν οφειλόταν μόνο στην υπόθεση και στους εκλεκτούς πρωταγωνιστές της. Οφειλόταν ως ένα σημαντικό βαθμό και στα τραγούδια που ακούγονταν στη σειρά, γραμμένα από το Βασίλη Δημητρίου.

Ειδικά δε το ομότιτλο που ερμήνευε στους τίτλους έναρξης ο Γιώργος Νταλάρας, είχε κάνει εντύπωση ευθύς εξαρχής, τόσο για την όμορφη μελωδία του, όσο και για το ότι ο εν λόγω ερμηνευτής δέχτηκε να πει ένα καθαρά ερωτικό κομμάτι. Ο ίδιος ο αξέχαστος συνθέτης, ανέφερε αργότερα ότι δεν ήταν λίγοι εκείνοι που αναρωτιόνταν γιατί δεν το έδωσε στο Γιάννη Πάριο και προτίμησε το Νταλάρα…

Όπως και να ‘χει, η κυκλοφορία του soundtrack με τα τραγούδια του σίριαλ αναμενόταν με ανυπομονησία από το κοινό και η επιθυμία του έγινε πραγματικότητα τον Απρίλιο του 1993, φυσικά με κύριο ερμηνευτή το Γιώργο Νταλάρα.

Οι πωλήσεις εκτινάχθηκαν στα ύψη (άνω των 60.000) κι εκτός του ομότιτλου, «βγήκαν» κι άλλες σπουδαίες και διαχρονικές στιγμές: Πρώτη απ’ όλες, «Το πεπρωμένο» που δε λείπει έκτοτε από τις εκάστοτε επί σκηνής εμφανίσεις του τραγουδιστή κι εν συνεχεία τα «Τάκα-τάκα», «Αμαρτωλή» και «Κάτω από γέφυρες».

Συμμετέχουν οι «Οπισθοδρομικοί» (μοναδική στιγμή το «Διπλό το τσιφτετέλι»), η Αφροδίτη Μάνου και η Πέμη Ζούνη, η οποία μας ξαφνιάζει ευχάριστα και στο ρόλο τραγουδίστριας, με το υπέροχο κι αισθαντικό «Για τα μάτια σου»…

«Ο Μητροπάνος τραγουδάει Σπανό»

Η πρώτη και μοναδική ολοκληρωμένη συνεργασία του Γιάννη Σπανού με τον Δημήτρη Μητροπάνο, η οποία κυκλοφόρησε τον Δεκέμβριο του 1993 σε στίχους του Φίλιππου Γράψα και ξεπέρασε σε πωλήσεις τα 40.000 αντίτυπα. Ο σπουδαίος τραγουδιστής προερχόταν από έναν εμπορικό και καλλιτεχνικό θρίαμβο με την «Εθνική μας μοναξιά» του Μάριου Τόκα και μπορεί μεν ο επόμενος δίσκος του να μην είχε τις πωλήσεις του προηγούμενου, αυτό όμως δε σημαίνει ότι δεν αγαπήθηκε κι ότι δεν έβγαλε γνωστά τραγούδια.

Τα δύο που ξεχώρισαν κι ακούστηκαν περισσότερο, ήταν η «Καζαμπλάνκα» και το «Εσύ βαρέθηκες νωρίς», τα οποία πάντως εδώ και κάμποσα χρόνια έχουν περάσει στο περιθώριο. Από εκεί και πέρα, πολύ καλές στιγμές του άλμπουμ είναι τα «Τι σου φταίει», «Αυτό θα πει αγάπη» και «Έκλαιγες». Επίσης, υπάρχει σε δεύτερη εκτέλεση το «Αγάπη δίκοπη» που είχε πρωτοπεί εννιά χρόνια νωρίτερα (1984) η Άλκηστις Πρωτοψάλτη στο δίσκο «Έξοδος κινδύνου».

«Ανθρώπων έργα»

Η «τριπλέτα» Κραουνάκη-Νικολακοπούλου-Πρωτοψάλτη, από τα μέσα της δεκαετίας του ’80 και μετά, είχε αλλάξει σε μεγάλο βαθμό αυτό που συνηθίζουμε ν’ αποκαλούμε «ζωντανές εμφανίσεις». Με τη φαντασία και την ευρηματικότητά τους, είχαν καταφέρει να «στήσουν» εξαιρετικά και πρωτοποριακά προγράμματα, αλλάζοντας τη νυχτερινή διασκέδαση.

Ωστόσο, δισκογραφικά είχαν μείνει μόνο στο «Κυκλοφορώ κι οπλοφορώ» του 1985. Μια δουλειά-σταθμός στην ιστορία της ελληνικής μουσικής, την οποίαν ακολούθησαν κάποια «σκόρπια» τραγούδια τα επόμενα χρόνια, αλλά όχι κάτι ολοκληρωμένο.

Όμως, το 1993 ήλθε η στιγμή για το επόμενο βήμα. Ήταν το «Ανθρώπων έργα», ένα άλμπουμ που δεν έμοιαζε πολύ με το «Κυκλοφορώ», αλλά ο στόχος των τριών δεν ήταν μιαν επανάληψη της προ οκταετίας δουλειάς τους. Οι πωλήσεις μπορεί να μην έφτασαν στο επίπεδο της πρώτης, αλλά ας μη ξεχνάμε ότι οι εποχές πλέον είχαν αλλάξει. Η εμπορική «καθίζηση» στη δισκογραφία ήταν πια ένα γεγονός, που χρόνο με το χρόνο γινόταν όλο και πιο έντονο…

Πάντως, δεν έλειψαν οι επιτυχίες από τούτο το δίσκο. Η μία δε απ’ αυτές, συγκαταλέγεται πλέον στο «κλασικό» ρεπερτόριο της Πρωτοψάλτη και δεν είναι άλλη από «Τα λαϊκά». Από εκεί και πέρα, ακούστηκαν πολύ τα «Δερβίσης», «Βράχος», «Η δουλειά» και το ομότιτλο.

«Ο ήλιος του χειμώνα με μελαγχολεί»

Αυτός ο δίσκος που κυκλοφόρησε την άνοιξη του 1993, παραλίγο να μη βγει ποτέ. Και τούτο, γιατί με τη συγχώνευση των εταιριών MINOS και ΕΜΙ, οι «Πυξ-Λαξ» ήταν μέσα στη λίστα των αποδεσμεύσεων, καθώς οι πρώτες δύο δουλειές τους δεν είχαν ιδιαίτερη ανταπόκριση από τον κόσμο.

Ωστόσο, την κατάσταση έσωσε ο αείμνηστος Μάνος Ξυδούς. Πήγε στο γραφείο του Μάκη Μάτσα και του ζήτησε άλλη μια ευκαιρία, λέγοντάς του μάλιστα ότι θα πλήρωνε ελάχιστα χρήματα για την παραγωγή και ηχογράφηση του δίσκου. Είναι δε χαρακτηριστικό, ότι οι μουσικοί που έπαιξαν τα τραγούδια ήταν …γνωστοί και φίλοι, ώστε να μειωθεί το κόστος!

Κι όμως, «Ο ήλιος του χειμώνα» έμελλε να είναι το «διαβατήριο» του συγκροτήματος προς την πλήρη αποδοχή και την εκτόξευση προς την κορυφή. Κύριος λόγος, ήταν η συμμετοχή-έκπληξη του Βασίλη Καρρά, ενός «καθαρά» λαϊκού τραγουδιστή που τότε βρισκόταν στο απόγειο της εμπορικής ακμής του. Το «Ασ’ τη να λέει» ήταν η επιτυχία της χρονιάς και όχι μόνο, καθώς εξακολουθεί να πρωταγωνιστεί ακόμα και σήμερα στις προτιμήσεις του κοινού.

Μπορεί αυτό το τραγούδι να ήταν το «όχημα» ώστε οι πωλήσεις του άλμπουμ ν’ αγγίξουν το όριο των πλατινένιων, ωστόσο υπάρχουν και δύο άλλα που επίσης θεωρούνται πλέον «κλασικά». Ο λόγος για τα «Γιατί» και «Χάθηκες αλήτισσα», που είναι πασίγνωστα και τραγουδιούνται ως τις μέρες μας…

«Πάντα ερωτευμένος»

Τέσσερα και κάτι χρόνια μετά το «Σαν τρελό φορτηγό», ο Γιάννης Πάριος και ο Μάριος Τόκας ετοιμάζουνε τη δεύτερη (και τελευταία) ολοκληρωμένη δισκογραφική τους δουλειά. Κυκλοφορεί το Νοέμβριο του 1993 και οι πωλήσεις ξεπερνάνε τα 100.000 αντίτυπα, μόνο που τούτη τη φορά το άλμπουμ δεν καταφέρνει να συναγωνιστεί σε διαχρονικότητα το «Φορτηγό».

Σίγουρα περιλαμβάνει ορισμένα ωραία τραγούδια που ακούστηκαν πολύ εκείνη την περίοδο, αλλά με τα χρόνια ξεχάστηκαν. Επιπλέον, φαίνεται ότι αυτός ο δίσκος έγινε περισσότερο για εμπορικούς λόγους και λιγότερο για ν’ αφήσει κάτι πίσω του. Στο συγκεκριμένο πλαίσιο, εντάσσεται η «προώθηση» του «Ασ’ το να πάει» που είναι ένα μέτριο κομμάτι, αλλά ακούστηκε πολύ στα ραδιοτηλεοπτικά μέσα της εποχής.

Θυμάμαι χαρακτηριστικά ότι το Μάιο του 1994, είχα πάει στο πάλαι ποτέ “ZOOM” στη Θεσσαλονίκη για ν’ ακούσω για πρώτη φορά «ζωντανά» τον Πάριο κι ανά τρία ή τέσσερα τραγούδια, ξαναγυρνούσε στο «Ασ’ το να πάει», σε σημείο που κατάντησε κουραστικός. Αυτό δεν το έκανε ποτέ ξανά για κάποιο τραγούδι του, τουλάχιστον όσες φορές τον ξαναείδα έκτοτε.

Όπως ανέφερα παραπάνω, το άλμπουμ περιλαμβάνει ορισμένα πολύ καλά κομμάτια, όπως τα «Απόψε όλα μου τα επιτρέπω» (επίσης επιτυχία της εποχής), «Αγαπώ τις γυναίκες», «Είμαι τυχερός που έχω εσένα», «Και ρίξε πίσω τα μαλλιά». Από εκεί και πέρα, τα υπόλοιπα δεν είναι κάτι το ιδιαίτερο, με εξαίρεση «Το βλέμμα σου το καθαρόαιμο», που έχει ένα «εύρημα».

Κατά τα άλλα, λίγα πράγματα…

Όπως αναφέραμε στην εισαγωγή, το 1993 δεν είχε να προσφέρει κάτι το εξαιρετικό στο ελληνικό τραγούδι. Τα πάντα πλέον μετριούνταν με βάση την εμπορικότητα, αδιαφορώντας για την ποιότητα. Έτσι, ο κατήφορος είχε ξεκινήσει και δυστυχώς, συνεχίζεται ανεξέλεγκτος μέχρι σήμερα, χωρίς να υπάρχει κάτι που να δίνει ελπίδα ότι μπορεί να σταματήσει…

Πάντως, μέσα στη χρονιά υπήρξαν κάποιες αξιοσημείωτες δισκογραφικές στιγμές. Η κυκλοφορία του διπλού live άλμπουμ της Ελευθερίας Αρβανιτάκη «Η νύχτα κατεβαίνει» σημείωσε μεγάλη επιτυχία και ακούστηκε πολύ. Στα ίδια «βήματα» βάδισε και ο Στέλιος Καζαντζίδης, με τον επίσης διπλό δίσκο «Ένα γλέντι με το Στελάρα». Όμως, σχεδόν όλα τα τραγούδια «διορθώθηκαν» στο στούντιο ερμηνευμένα από τον ίδιο, χάνοντας έτσι τον αυθορμητισμό μιας «ζωντανής» ηχογράφησης…

Από τους ωραιότερους δίσκους της χρονιάς, αυτός της Αλέκας Κανελλίδου με τίτλο «Δίδυμα φεγγάρια» και το ομώνυμο υπέροχο ντουέτο της με το Δημήτρη Μητροπάνο. Η μουσική της μιας πλευράς ήταν του Μάριου Τόκα και της άλλης, του Λαυρέντη Μαχαιρίτσα…

Η Μαρινέλλα επέλεξε να ηχογραφήσει έναν αμιγώς λαϊκό δίσκο με τίτλο «Το ξημέρωμα του έρωτα», σε μουσική Χρήστου Νικολόπουλου και Θανάση Πολυκανδριώτη. Οι πωλήσεις δεν ήταν ιδιαίτερα υψηλές, της χάρισαν όμως μια διαχρονική επιτυχία, το «Τι έκανα για πάρτη μου». Επίσης, ακούστηκε το «Τρεις η ώρα»…

Όσον αφορά τον Τόλη Βοσκόπουλο, η νέα του δουλειά με τίτλο «Κοντά σου εγώ» πέρασε σχεδόν απαρατήρητη. Όχι γιατί δεν είχε ορισμένα καλά τραγούδια (σχεδόν όλα σε μουσική Νίκου Λαβράνου), αλλά γιατί ο τρόπος ερμηνείας του είχε επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό από το γεγονός ότι έπινε αρκετά, κάτι που είναι ευδιάκριτο ακούγοντας το δίσκο. Πάντως, ξεχώρισαν τα «Θα λες ήταν ένας», «Αν οι φίλοι σ’ αγαπάνε» και «Εγώ»…

Πάντως, το μεγάλο «μπαμ» της χρονιάς είχε την υπογραφή του Χρήστου Κυριαζή. Ένας επιπλοποιός-τραγουδοποιός που είχε δισκογραφία αρκετών χρόνων, αλλά με εξαίρεση το «Έλα μωράκι μου», δεν είχε κάνει ιδιαίτερα γνωστή την παρουσία του.

Ωστόσο, με το άλμπουμ «Μου θυμίζεις τη μάνα μου» έσπασε ρεκόρ πωλήσεων (ο πιο εμπορικός δίσκος του ’93) και τα τραγούδια του ακούγονταν νυχθημερόν σε όλους τους ραδιοφωνικούς σταθμούς: «Επιμένω», «Έχω κλάψει», «Τα τσιγάρα, τα ποτά και τα ξενύχτια», το ομότιτλο κ.α.

Όσον αφορά την ποπ μουσική, η Μαντώ πρόσθεσε άλλον ένα χρυσό δίσκο στη συλλογή της με το «Η δική μας η αγάπη» σε μουσική Στέφανου Κορκολή. Εκτός από το ομώνυμο, ακούστηκαν πολύ και τα «Φυλάκισέ με» και «Σ’ αγαπώ γι’ αυτό που είσαι». Στο ίδιο μοτίβο και ο Κώστας Μπίγαλης με τη «Μικρή μου μέλισσα», αλλά και η Ευρυδίκη με το «Μίσησέ με». 

————-

*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…