Γράφει η Μαρία Αβραμίδου
«Το τραγούδι βγήκε από την ψυχή μου αυθόρμητο, απλό, αληθινό, έτσι και γράφτηκε στο κερί του δίσκου». Αυτό δήλωνε ο Βασίλης Τσιτσάνης στο ντοκιμαντέρ του Δημήτρη Ποντίκα, «Βασίλης Τσιτσάνης: 40 Χρόνια Τραγούδια» και θεωρώ πως η συγκεκριμένη φράση εκφράζει απόλυτα την ουσία της ζωής και της καριέρας του.
Η πρώτη μου ακουστική «εικόνα» του Τσιτσάνη είναι αυτή που φαντάζομαι πως έχουν τα περισσότερα παιδιά. Είχα ακούσει -και μάθει σε χρόνο ρεκόρ να τραγουδάω!- «Τα Καβουράκια» και μάλιστα είχα δει και την ιστορία σε σκίτσα –προφανώς σε κάποια τηλεοπτική εκπομπή αφιερωμένη σε εκείνον. Η αλήθεια είναι, όμως, ότι για τον σπουδαίο μας συνθέτη, είχα ήδη μια κανονική, οπτική εικόνα, η οποία έρχεται μέσα από μια παλιά ασπρόμαυρη τηλεόραση, όπου τον παρατήρησα καθιστό στο πάλκο να τραγουδά το «Κάνε Λιγάκι Υπομονή». Ακόμη θυμάμαι την εντύπωση που μου είχε κάνει η ψιλόλιγνη φιγούρα με τη χαρακτηριστική φωνή και το μπουζούκι στα χέρια. Κάτι που επίσης δεν έχω ξεχάσει, είναι κάποια πλάνα από την κηδεία του, με τον κόσμο να τραγουδά υπό βροχή τη «Συννεφιασμένη Κυριακή»…
Φέτος, συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη γέννηση του Βασίλη Τσιτσάνη, στις 18 Ιανουαρίου 1915, στα Τρίκαλα και 31 από τον θάνατό του, ο οποίος ήρθε στο Λονδίνο το 1984, ακριβώς ίδια ημέρα με τα γενέθλιά του… Τα τραγούδια του έχουν περάσει πια στο DNA μας, αλλά, τώρα που το ξανασκέφτομαι, πιστεύω ότι υπήρχαν εκεί πριν γραφτούν ακόμη. Ο τρόπος με τον οποίο ο Τσιτσάνης κατανόησε τη βυζαντινή και λαϊκή μας παράδοση, αλλά και τους ήχους της Ανατολής, δημιούργησε μια μοναδική ένωση, από την οποία γεννήθηκαν έργα τέχνης απαράμιλλης αξίας. Η εμμονή του με τον λόγο -σπανίως ξεκινούσε να συνθέτει, αν δεν ήταν προηγουμένως ικανοποιημένος στην εντέλεια με τους στίχους- αποδεικνύει, κατά τη γνώμη μου, ότι είχε πλήρη συνείδηση της ουσίας και της σπουδαιότητας της πολιτιστικής του προσφοράς –όχι μόνο σε αυτήν τη χώρα, αλλά και παγκοσμίως, θεωρώ. Σε μια πρόσφατη καταγραφή των τραγουδιών του, μάλιστα, διαπιστώθηκε ότι ο αριθμός τους φθάνει τα 580!
Το αφιέρωμα το οποίο πραγματοποιήθηκε προς τιμήν του στις 20 και 21 Ιανουαρίου στο Μέγαρο Μουσικής (προσωπικά το παρακολούθησα την πρώτη ημέρα), είχε πολλά ατού: Πρώτα και κύρια, τα ίδια τα τραγούδια του Τσιτσάνη. Γνωστά κι αγαπημένα -δεν χώρεσαν βέβαια όλα, αν και η διάρκεια του προγράμματος άγγιξε τις δυόμιση ώρες-, αλλά και λιγότερο οικεία. Όλα τους, όμως, χαρακτηριστικά, με αλήθεια και ψυχή.
Οι δύο σπουδαίες ερμηνεύτριες, Δήμητρα Γαλάνη και Ελευθερία Αρβανιτάκη, δεν χρειάζονται συστάσεις. Θα ήθελα απλώς να σταθώ σε δύο στιγμές για την κάθε μία, οι οποίες πιστεύω πως χαρακτήρισαν τη βραδιά: Την κεντημένη νότα-νότα ερμηνεία της Ελευθερίας Αρβανιτάκη στην «Αρχόντισσα» και το πώς ζέστανε με την ανάσα της το «Κάποια Μάνα Αναστενάζει». Η δε Δήμητρα Γαλάνη μας χάρισε μια σχεδόν ελεγειακή εκδοχή της «Αχάριστης» -ανυπέρβλητα σπουδαίο τραγούδι-, αλλά και μια σπαρακτική ερμηνεία του «Σαν Απόκληρος Γυρίζω», γεμάτη λεπτές -φωνητικές και ψυχικές- ισορροπίες.
Πέρα απ’ όλα αυτά, είχαμε το σπουδαίο έργο του Τσιτσάνη να αποδίδεται με απαράμιλλο τρόπο από εννέα εξαίσιους μουσικούς σε απίστευτες, μαγευτικές και μαγικές, προσεγμένες έως και την παραμικρή τους λεπτομέρεια ενορχηστρώσεις από τον εξίσου σπουδαίο Σταύρο Ξαρχάκο. Αξίζει πραγματικά κάποιος να τον απολαύσει να διευθύνει επί σκηνής, αν δεν το έχει κάνει ήδη. Δεν ήταν μόνο το ότι μας ταξίδευαν οι υπέροχες μελωδίες του Τσιτσάνη –ήταν κυρίως το πώς τις ακούγαμε και ειλικρινά ο ήχος και τα συναισθήματα που σου δημιουργούσε δεν είναι δυνατόν να χωρέσουν σε λέξεις…
Αν υπήρχε κάτι που μου έλειψε από τη βραδιά, αυτό ήταν μια ανδρική φωνή με ιστορία και ρεπερτόριο αντάξιο των δύο υπέροχων κυριών, οι οποίες έλαμψαν στη σκηνή. Τα μέλη της ορχήστρας, ωστόσο, έκαναν εξαιρετική δουλειά και σε αυτό με την καίρια φωνητική τους συνεισφορά. Στο διάλειμμα, πάντως, σκεφτόμουν ότι οι πραγματικά σπουδαίες ανδρικές φωνές δυστυχώς σπανίζουν σήμερα και ο μόνος ερμηνευτής ανάλογου βεληνεκούς που μου ήρθε στο μυαλό είναι ο Μανώλης Μητσιάς.
Τον τελευταίο λόγο σε αυτό το κείμενο επιθυμώ να τον αφήσω στον ίδιο τον Βασίλη Τσιτσάνη, παραθέτοντας μια φράση από συνέντευξή του στην εφημερίδα «Τα Νέα» και τον Γιώργο Πηλιχό, στις 2 Ιουνίου 1978: «Έχω μια πίστη στο έργο μου και νομίζω πως όσο θα υπάρχει η Ελλάδα, θα υπάρχουν και τα τραγούδια μου».
Στην παράσταση έπαιξαν οι δεξιοτέχνες μουσικοί:
Ηρακλής Ζάκκας: μπουζούκι
Δημήτρης Λίβανος: μπουζούκι
Δημήτρης Ρέππας: μπουζούκι
Διαμαντής Σιδερίδης: μπουζούκι, μπαγλαμά
Νεοκλής Νεοφυτίδης: πιάνο
Βασίλης Δρογκάρης: ακορντεόν
Νίκος Σαμπαζιώτης: κιθάρα
Δημήτρης Σιάμπος: κιθάρα
Χάρης Μέρμηγκας: κοντραμπάσο
*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση χωρίς την άδεια του Music Corner…