Ένας δίσκος ήρθε απ’ τα παλιά
Οι δίσκοι που ποτέ δεν ξεχνάμε…!
Γράφει ο Τάσος Κριτσιώλης
Παρασκευή 14 Μαρτίου 2014
Η στήλη αυτή του musiccorner έχει ως στόχο να θυμίσει στους παλαιότερους και να προτείνει στους νεότερους μια σειρά από δίσκους 33 στροφών που εκδόθηκαν σε μια «χρυσή» περίοδο για το ελληνικό τραγούδι. Τότε που μεσουρανούσαν μεγάλοι συνθέτες, ποιητές και στιχουργοί, αλλά και ερμηνευτές. Τότε που ένας νέος δίσκος του Θεοδωράκη, του Χατζιδάκι, του Ξαρχάκου, του Μούτση, του Λοΐζου και τόσων άλλων σπουδαίων μουσικών αποτελούσε καλλιτεχνικό και πολιτισμικό γεγονός!
Οι δίσκοι που θα παρουσιάσουμε, χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: Σε αυτούς που σήμερα χαρακτηρίζονται «κλασικοί» κι έγραψαν τη δική τους ξεχωριστή ιστορία στο ελληνικό τραγούδι, αλλά και σε κάποιους που μπορεί να μην είχαν την αποδοχή και την «αναγνωρισιμότητα» που τους άξιζε την εποχή που εκδόθηκαν, κρύβουν όμως «διαμάντια» που έστω και μετά από τόσα χρόνια δεν είναι αργά να βγουν στην επιφάνεια…
———————————————————–
 |
ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΣ – ΜΑΝΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ
“ΘΗΤΕΙΑ”
(COLUMBIA SCXG 120)
|
Πιστεύω ότι πρόκειται για έναν από τους καλύτερους δίσκους στην ιστορία της ελληνικής μουσικής, ο οποίος δημιουργήθηκε σε μια εποχή που η κατάσταση ήταν εξαιρετικά τεταμένη στη χώρα μας. Αρκεί ν’ αναφέρω ότι οι ηχογραφήσεις ξεκίνησαν το Νοέμβριο του 1973, λίγες ημέρες πριν τα γεγονότα του Πολυτεχνείου την επέτειο των οποίων έχουμε σήμερα. Λογικό ήταν λοιπόν να καθυστερήσει η εμφάνιση του έργου στα δισκοπωλεία, καθώς κυκλοφόρησε το Μάρτιο του 1974.
Ο Γιάννης Μαρκόπουλος σ’ αυτό το δίσκο μας παρουσιάζει για πρώτη φορά δύο πολύ σημαντικούς τραγουδιστές, τον Κρητικό λυράρη Χαράλαμπο Γαργανουράκη και την Τάνια Τσανακλίδου που κάνουν το ντεμπούτο τους στο χώρο της δισκογραφίας. Μαζί τους και ο εξαιρετικός Λάκης Χαλκιάς, ο οποίος είχε συμμετάσχει στην αμέσως προηγούμενη δουλειά του συνθέτη, τον «Στράτη θαλασσινό». Σημειωτέον ότι η “Θητεία” είχε παρουσιαστεί για πρώτη φορά ένα χρόνο νωρίτερα με τον Νίκο Ξυλούρη, ο οποίος είχε παρουσιάσει τα τραγούδια “ζωντανά” στη μπουάτ “Λήδρα” στην Πλάκα…
Το εισαγωγικό κομμάτι του δίσκου έμελλε να μείνει ως ένα από τα πιο μεγάλα τραγούδια στη μουσική ιστορία της πατρίδας μας: «Τα λόγια και τα χρόνια» ερμηνευμένα μοναδικά από τον Γαργανουράκη σημάδεψαν μια ολόκληρη εποχή κι έφτασαν μέχρι τις μέρες μας, ασχέτως αν πλέον είναι πολύ δύσκολο (αν όχι αδύνατο) για τα νέα παιδιά να κατανοήσουν τη σημασία των όσων έγραψε ο σπουδαίος Μάνος Ελευθερίου. Το κλάμα μωρού που ακούγεται στην αρχή είναι της ανιψιάς του συνθέτη.
Το εν λόγω τραγούδι ηχογραφήθηκε τότε με λογοκριμένες κάποιες λέξεις ή φράσεις του και με την «κανονική» του μορφή πέρασε για πρώτη φορά στη δισκογραφία το 1980 με τη σπουδαία φωνή της Βασιλικής Λαβίνα μέσα από το διπλό άλμπουμ «Γιάννης Μαρκόπουλος: 30 χρυσές επιτυχίες».
Το άλλο μεγάλο τραγούδι του δίσκου είναι τα «Μαλαματένια λόγια», πάνω σε μια μελωδία που είχε εμπνευστεί ο συνθέτης όταν ήταν πολύ μικρός ηλικιακά και θέμα της οποίας υπάρχει στην εισαγωγή από «Τα λόγια και τα χρόνια» παιγμένο από πιάνο και όμποε. Το ερμηνεύουν και οι τρεις τραγουδιστές και φυσικά έχει περάσει και αυτό στο πάνθεον των αθάνατων μουσικών δημιουργημάτων.
Από εκεί και πέρα, εξαιρετικές στιγμές της «Θητείας» είναι «Το καριοφίλι μάνα μου», «Στη βρύση και στον ποταμό» και ο «Πρόλογος για τον Αθανάσιο Διάκο» με τις εκπληκτικές διφωνίες του Χαλκιά με τον Γαργανουράκη, οι οποίοι ήταν δύο από τους βασικούς συνεργάτες του Μαρκόπουλου στη δεκαετία του ’70. Ο επιθανάτιος ρόγχος που ακούγεται στη «Δόξα των ανθρώπων» είναι του Νίκου Καρανικόλα, του αείμνηστου λαϊκού συνθέτη και σολίστα του μπουζουκιού.
Το εξώφυλλο του δίσκου είναι φτιαγμένο με δύο χαρτονένια «παράθυρα» που ανοίγοντάς τα, βρίσκεσαι μπροστά σε μια μεγάλη φωτογραφία των συντελεστών εν ώρα δουλειάς στο στούντιο. Πρόκειται για ένα πραγματικό κομψοτέχνημα, που μοιάζει με φάκελο. Στο οπισθόφυλλο υπάρχει μια φωτογραφία ενός παιδιού μ’ ένα χαρταετό.
Η παραγωγή ανήκει στον Γιώργο Μακράκη και η ηχογράφηση έγινε στα στούντιο της Columbia με ηχολήπτη τον Τάκη Φιλιππίδη. Ο δίσκος είναι αφιερωμένος από τον Γιάννη Μαρκόπουλο «στην Πιερέττα».
Τα τραγούδια του δίσκου
01. Τα λόγια και τα χρόνια (Χ. Γαργανουράκης)
02. Το καριοφίλι μάνα μου (οι τρεις και χορωδία)
03. Κι είδα γυναίκες (Λ. Χαλκιάς)
04. Πήραν τ’ Ανάπλι (Μεσαιωνικό τραγούδι – οι τρεις)
05. Είδαμε-είδαμε (Χ. Γαργανουράκης)
06. Μαλαματένια λόγια (οι τρεις)
07. Στη βρύση και στον ποταμό (Λ. Χαλκιάς)
08. Πρόλογος για τον Αθανάσιο Διάκο (Λ. Χαλκιάς – Χ. Γαργανουράκης)
09. Τη δόξα των ανθρώπων (Χ. Γαργανουράκης)
|
ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ
«ΟΚΤΩΒΡΗΣ ’78» (COLUMBIA 70900)
|
Η τελευταία δισκογραφική συνεργασία ενός «διδύμου» που έγραψε μερικές από τις πιο χρυσές σελίδες στην ιστορία της ελληνικής μουσικής. Ο λόγος βεβαίως για τον Μίκη Θεοδωράκη και τον Γρηγόρη Μπιθικώτση, που συναντώνται και πάλι στο στούντιο το 1978 έπειτα από έντεκα χρόνια «χωρισμού». Τελευταία τους δουλειά ήταν τα «Έξι φεγγάρια της θάλασσας» σε στίχους του Νίκου Γκάτσου που είχαν ηχογραφηθεί το 1967 με τη συμμετοχή και της Βίκυς Μοσχολιού κι επρόκειτο να κυκλοφορήσουν σε δισκάκια 45 στροφών στα μέσα Απριλίου εκείνης της χρονιάς, κάτι όμως που δεν έγινε τότε για ευνόητους λόγους.
Ο «Οκτώβρης ’78» μπορεί να μην είχε την ίδια αποδοχή κι επιτυχία με τις προηγούμενους συνεργασίες συνθέτη και τραγουδιστή, περιλαμβάνει όμως πολύ καλά έως εξαιρετικά τραγούδια. Αρχικά ο δίσκος επρόκειτο να ονομαστεί «Πολιτεία Γ’» (αναφέρεται στο εσώφυλλο του δίσκου), ωστόσο ο Θεοδωράκης έκρινε ότι δε θα έπρεπε να γίνει κάτι τέτοιο, μια και τα έξι από τα δώδεκα κομμάτια είχαν κυκλοφορήσει λίγα χρόνια νωρίτερα σε άλλους κύκλων τραγουδιών του σπουδαίου μουσουργού. Έκρινε λοιπόν ότι ο ιδανικότερος τίτλος θα ήταν η ημερομηνία κυκλοφορίας του δίσκου κι έτσι έγινε.
Τα έξι τραγούδια που ερμηνεύει σε δεύτερη εκτέλεση ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης προέρχονται από τους κύκλους «Νύχτα Θανάτου» σε ποίηση Μάνου Ελευθερίου («Όσους δεν πήρε η μοναξιά», «Έχεις μάτια το φεγγάρι») που κυκλοφόρησε το 1974 με τον Αντώνη Καλογιάννη, από την «Αρκαδία 3 -Για τη μάνα και τους φίλους» («Σε λένε μάνα», «Μέσα σε κήπο») πάλι με στίχους Ελευθερίου που τραγούδησε το 1970 ο ίδιος ο Θεοδωράκης και από τα «Λυρικά» («Ήταν κάποτε δυο φίλοι», «Μοιρολόι της βροχής») σε ποίηση Τάσου Λειβαδίτη που παρουσιάστηκαν το 1977 ερμηνευμένα από τον συνθέτη, τη Μαργαρίτα Ζορμπαλά, τη Σοφία Μιχαηλίδου και τον Πέτρο Πανδή.
Θεωρώ ότι τα τραγούδια του «Οκτώβρη ’78» και της «Ανατολής» με τον Στέλιο Καζαντζίδη είναι τα μοναδικά που μπορούν να συγκριθούν με τα μεγάλα λαϊκά που έγραψε ο Μίκης Θεοδωράκης στη δεκαετία του ’60, ασχέτως της απήχησης που είχαν στο κοινό. Ο δίσκος που εξετάζουμε περιλαμβάνει εξαιρετικές στιγμές, όπως τα «Βγάλε τα μαύρα πανιά», «Όσους δεν πήρε η μοναξιά», «Σε λένε μάνα», «Μέσα σε κήπο» και «Νύχτα» χωρίς να υστερούν τα υπόλοιπα, ενώ το «Μελαχρινό παιδί» ακουγόταν από τον Δημήτρη Μπάση στους τίτλους της τηλεοπτικής σειράς «Δροσουλίτες» που προβλήθηκε πριν αρκετά χρόνια.
Οι ερμηνείες του Μπιθικώτση είναι πολύ καλές, αν και είχε ήδη αρχίσει να φαίνεται η φθορά στη φωνή του σε σχέση με τις αντίστοιχες ανεπανάληπτες ηχογραφήσεις της δεκαετίας του ’60. Σημειωτέον ότι είναι ο μοναδικός προσωπικός του δίσκος στα 70’s που η μουσική δεν υπογράφεται από τον ίδιο και οι στίχοι από τον Κώστα Βίρβο.
Στο εσώφυλλο υπάρχουν φωτογραφίες των εξωφύλλων από παλιές συνεργασίες συνθέτη και τραγουδιστή με τη χρονολογία έκδοσής τους και στη δεξιά πλευρά μια μεγάλη και «ιστορική» φωτογραφία με τους δυο τους και το Μανώλη Χιώτη κατά τη διάρκεια των προετοιμασιών για την ηχογράφηση του «Επιτάφιου» το 1960. Στο οπισθόφυλλο φωτογραφίζονται Θεοδωράκης και Μπιθικώτσης την εποχή της ηχογράφησης του δίσκου.
Η παραγωγή ήταν του Γιώργου Πετσίλα και η ηχογράφηση έγινε στα στούντιο της Columbia με ηχολήπτες τους Γιώργο Κωνσταντόπουλο, Γιώργο Τζάννες και Κ. Ράινινγκ.
Τα τραγούδια του δίσκου
01. Βγάλε τα μαύρα πανιά (Γ. Θεοδωράκη)
02. Όσους δεν πήρε η μοναξιά (Μ. Ελευθερίου)
03. Ήταν κάποτε δυο φίλοι (Τ. Λειβαδίτη)
04. Σε λένε μάνα (Μ. Ελευθερίου)
05. Ο χάρος νυχτοπερπατεί (Ερ. Θαλασσινού)
06. Μέσα σε κήπο (Μ. Ελευθερίου)
07. Μελαχρινό παιδί (Γ. Θεοδωράκη)
08. Τα νεαρά ζευγάρια (Τ. Λειβαδίτη)
09. Νύχτα (Δ. Χριστοδούλου)
10. Μπήκε ο χάρος στο κελί (Λ. Παπαδόπουλου)
11. Μοιρολόι της βροχής (Τ. Λειβαδίτη)
12. Έχεις μάτια το φεγγάρι (Μ. Ελευθερίου)
———————–
*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…