9/3/2012
Γράφει η Πέννυ Γέρου
Φωτογράφηση: Θαλίνα Καρπούζη
www.musiccorner.gr
Μια απολαυστική και δημιουργική βραδιά μας χάρισαν, τη Δευτέρα 5 Μαρτίου, το μουσικό συγκρότημα Encardia και η θεατρική ομάδα Ία στο Θέατρο Πορεία παρουσιάζοντας τη μουσικοχορευτική παράσταση «Ού έρωτας». Η ιστορία είναι βασισμένη στο έργο του Χ. Ε. Κολλερού «Ένα πανί μας λείπ’ για να σαλπάρουμ’», το οποίο έχει να κάνει με τη ζωή και την τοπική παράδοση στο νησί της Λήμνου. Στο «Ου έρωτας» ένας έρωτας μεταξύ ενός γιου μεγαλοκτηματία και μιας φτωχής εργάτριας ζωντανεύει μπροστά στα μάτια μας με τη βοήθεια της θεατρικής ομάδας Ία και συνοδεύεται από τις μεσογειακές μελωδίες των Encardia.
Οι Encardia είναι ένα ελληνικό συγκρότημα με ιδιαίτερη αγάπη στην κατωιταλική παράδοση που ιδρύθηκε το 2004. Η θεατρική ομάδα Ία αποτελείται από τους ηθοποιούς Μυρτώ Μπουρίτη, Γιώργο Νικολαίδη, Άννα Αναστασιάδου, Κωνσταντίνο Μπελεγρή και Μαργαρίτα Μακαρούνη, η οποία ανέλαβε και την σκηνοθετική και δραματουργική επεξεργασία.
Όταν οι θεατές τοποθετούνται στις θέσεις τους, το συγκρότημα και οι ηθοποιοί έχουν πάρει ήδη τις θέσεις τους και περιμένουν σιωπηλοί το καμπανάκι του θεάτρου να σημάνει την έναρξη. Τα φώτα χαμηλώνουν και η αφηγήτριά μας, Μυρτώ Μπουρίτη, σηκώνεται σιγά σιγά από την καρέκλα της και ξεκινά την αφήγησή της με τη συνοδεία ενός ακορντεόν και ενός νταουλιού που παίζουν σιγανά. Η αφήγηση μας τοποθετεί στις συνθήκες ζωής κάμποσων χρόνων πίσω, όταν τα παλικάρια ερωτεύονταν τις νέες κοπέλες, μα το έθιμο των προξενιών και οι διακρίσεις των κοινωνικών τάξεων στέκονταν εμπόδιο για αυτούς.
Κεντρικά πρόσωπα είναι ο μεγαλοκτηματίας πατέρας και ο γιος του Κωνσταντής, βρισκόμενοι σε μεγάλη αντιπαράθεση λόγω του έρωτα του δεύτερου για την Τριανταφυλλιά, μια εργάτρια στα χωράφια τους. Το εγκώμιο της πρωτοεμφανιζόμενης Τριανταφυλλιάς πλέκουν οι Encardia, χαρακτηρίζοντάς τη «κόρη μαργαριταρένια». Σε ένα ξέσπασμα παραδοσιακών χορών, απολαύσαμε τη χάρη και το κέφι του χορού της εποχής με μικρές παραδοσιακές πινελιές στα ρούχα των ηθοποιών με γιλεκάκια, μακριές φούστες που συνδύαζαν την ελληνική με την ιταλική παράδοση και ζωνάρια στους κορμούς των αντρών.
Η συνάντηση των δυο νέων υπο τους ήχους του «Καληνύφτα» ήταν από τις πιο τρυφερές και ερωτικές σκηνές της παράστασης. Η εξομολόγηση όμως του Κωνσταντή στον σκληρό και αδιάλλακτο πατέρα για τον έρωτά του οδηγεί σε έναν αλλοπρόσαλλο και εντονότατο χορό των δύο ανδρών. Ένας χορός – μονομαχία με τη συνοδεία νταουλιού που έδινε ένταση και δραματικότητα στο σκηνικό.
Ακολουθεί η φυγή του αποφασισμένου και επαναστάτη Κωνσταντή συνοδευόμενη από έναν άτακτο χορό των ηθοποιών και των μελών του συγκροτήματος σέρνοντας καρέκλες σε όλη τη σκηνή. Η ανατριχιαστική απαγγελία του ποιήματος «Η πόλις» του Κ.Π. Καβάφη έδεσε άψογα με τη φυγή του Κωνσταντή και την εγκατάστασή του σε έναν ξένο τόπο, όπου θα μάθει πως η απόσταση από την εξουσία πρέπει να είναι όση και η απόσταση από τη φωτιά: αρκετά κοντά για να μην ξεπαγιάσεις αλλά αρκετά μακριά για να μην καείς… Η αντίδραση της Τριανταφυλλιάς είναι ένας σπασμωδικός, έντονος και αλλοπρόσαλλος χορός καθώς χάνεται στο παραμιλητό της.
Με το παράπονο του ξεριζωμού και της ξενιτιάς, στοιχεία που γνωρίζει καλά ο ελληνικός πολιτισμός, οι Encardia τραγουδούν «Άραγε χελιδόνι», ενώ στη μετά από χρόνια συνάντηση του Κωνσταντή με μια χαροκαμένη μάνα απολαμβάνουμε έναν έντονο και δυναμικό χορό συνδυάζοντας για άλλη μια φορά παράδοση και σύγχρονο πολιτισμό. Μετά την απόφαση του Κωνσταντή να επέμβει στο γάμο της Τριανταφυλλιάς με κάποιον ξένο, απολαμβάνουμε τη χαρισματική φωνή της Αναστασίας Δουλφή στους «Πόνους της Παναγίας».
Το ευχάριστο τέλος με την πολυαναμενόμενη συνάντηση του Κωνσταντή με την Τριανταφυλλιά αγκαλιάζεται από ξέφρενους ελληνικούς παραδοσιακούς χορούς από τη Θράκη, τον Πόντο, την Κρήτη, αλλά και από μια ταραντέλα στην οποία οι ηθοποιοί κάλεσαν κάποιους από τους θεατές να χορέψουν μαζί τους επι σκηνής! Με χαμόγελα και ευχάριστη διάθεση το συγκρότημα Encardia και η θεατρική ομάδα Ία μας αποχαιρέτισαν τραγουδώντας «L’ acqua de la funtana» και χορεύοντας στο ρυθμό της Κάτω Ιταλίας.
Η αμιγώς δραματική και δωρική παρουσία της αφηγήτριας, το πάθος του Κωνσταντή και της Τριανταφυλλιάς, η τυφλή αδιαλλαξία του σκληραγωγημένου και επηρμένου πατέρα, το παράπονο της χαροκαμένης μάνας και η ενίσχυση και εξύψωση των στοιχείων αυτών από τους ήχους των Encardia έκανα το αποτέλεσμα ιδιαίτερα αξιόλογο και αξιοθαύμαστο σε τόσο δύσκολους καιρούς, όχι μόνο οικονομικά αλλά και πολιτιστικά. Η αναβίωση της παράδοσης και του έρωτα, όπως και η ανάδειξη πραγματικών πολιτών του κόσμου ήταν ο στόχος της παράστασης «Ου έρωτας… ταξίδι αγάπης χωρίς επιστροφή». Γιατί μέσα στην αίθουσα του Θεάτρου Πορεία ζήσαμε ένα ταξίδι αγάπης στο χρόνο, αλλά φεύγοντας είχαμε κρατήσει τόσα πράγματα από την εποχή και τα στοιχεία της, που δύσκολα μπορέσαμε να γυρίσουμε εξολοκλήρου στη σημερινή μας πραγματικότητα.
Μετά το τέλος της παράστασης, δυο μέλη από το συγκρότημα Encardia, ο Κώστας Κωνσταντάτος και ο Βαγγέλης Παπαγεωργίου, και η σκηνοθέτης – ηθοποιός της ομάδας Ία, Μαργαρίτα Μακαρούνη, μίλησαν μαζί μας και κουβεντιάσαμε για τις απαρχές τους, τα σημεία συνάντησής τους αλλά και τις σκέψεις τους για τη συνεργασία τους που ως αποτέλεσμα είχε την παράσταση που παρακολουθήσαμε.
Music Corner: Ξεκινώντας με μια ερώτηση εντελώς εισαγωγική, για να συστηθούμε καλύτερα, θα θέλαμε να μας πείτε τι σημαίνει «Encardia», πώς το επιλέξατε και ποιος είναι ο συμβολισμός του για σας;
Κώστας Κωνσταντάντος: Λοιπόν, «encardia» σημαίνει «άγνωστη πέτρα» στο λατινικό λεξικό και το επιλέξαμε γιατί είχε ένα πολύ ωραίο μουσικό ήχο σαν όνομα. Επίσης, είχε το συστατικό «-cardia» μέσα, που μπορεί να παραπέμψει στην καρδιά και επειδή ηχεί και σαν μια λέξη της γλώσσας των ελληνοφώνων της Κάτω Ιταλίας, από την οποία χρησιμοποιούμε αρκετά στοιχεία για τα τραγούδια μας.
Βαγγέλης Παπαγεωργίου: Βασικά, ηχεί και σαν μια λέξη των ελληνοφώνων της Ελλάδας. «Encardia» σημαίνει δρόμος προς και από την καρδιά, ας πούμε…
Κώστας Κωνσταντάτος: Αλλά στην ουσία δεν είναι τίποτα από όλα αυτά. Σημαίνει στην πραγματικότητα «άγνωστη πέτρα».
Music Corner: Πώς θα εξηγούσατε στον κόσμο αυτή την κλίση σας προς την κατωιταλική κουλτούρα και, από την άλλη, τη συνεργασία σας με μια θεατρική ομάδα που φαινομενικά κάνει κάτι διαφορετικό;
Βαγγέλης Παπαγεωργίου: Εγώ πιστεύω ότι οι δρόμοι από και προς τις καρδιές των ανθρώπων, εξ ου και «encardia», μπορούν να περάσουν από διάφορα μέρη, από διάφορες χώρες και το να παντρέψεις στοιχεία από μια κουλτούρα τόσο κοντινή ή και πιο μακρινή ακόμα, με μια άλλη, για μένα, δεν είναι πρόβλημα, είναι μια όμορφη πρόκληση. Όσον αφορά στη συνεργασία μας με τη θεατρική ομάδα Ία, δε θεωρούμε ουσιαστικά ότι είναι κάτι μακρινό και άσχετο. Όσο άσχετο είναι να παίζουμε εμείς που είμαστε Έλληνες τα τραγούδια της Κάτω Ιταλίας, άλλο τόσο άσχετο θα μπορούσε να είναι το να κάνουμε μια πολύ όμορφη συνεργασία με μια θεατρική ομάδα, όπως είναι η Ία, και να παίξουμε αυτή τη μουσική μαζί της. Τα παιδιά για κάποιους λόγους ξέρουν εμάς και εμείς για κάποιους λόγους ξέρουμε τα παιδιά. Τα έχουμε απολαύσει στο παρελθόν επανειλημμένως και η απόφαση να κάνουμε αυτή τη συνεργασία έγινε αβίαστα. Ξέραμε ότι, αν μη τι άλλο, εμάς το γλυκό θα μας δέσει! Γιατί τα συναισθήματα που μεταφέρεις όταν παίζεις είτε μια μουσική είτε ένα θεατρικό έργο από οποιαδήποτε χώρα και να είναι, νομίζω ότι οι χτύποι της καρδιάς – η καρδιά είναι αριστερά σε όλους τους ανθρώπους και οι χτύποι της, όταν αγχώνεται γρηγορεύουν, όταν χαλαρώνει σιγανεύουν- είναι το ίδιο. Υπάρχουν κάποια οικουμενικά πράγματα που ισχύουν στην τέχνη, στη φιλολογία, στην κουλτούρα. Οπότε εμείς, αυτά που ενώνουν όλα αυτά και τα σταυροβελονιάζουν τα ψάχνουμε και τα κάνουμε. Όπως είδατε και η μουσική μας εδώ πέρα είχε στοιχεία που ούτε από την Κάτω Ιταλία ήταν. Είχε πιο μοντέρνα στοιχεία, ίσως και πιο «avant-garde» στοιχεία και κάποια άλλα που ήταν εντελώς παραδοσιακά. Όλα αυτά για μας έχουν νόημα.
Music Corner: Αναφέρατε ότι χρησιμοποιήσατε και πιο παραδοσιακά στοιχεία και μάλιστα, όπως είδαμε, όχι μόνο από τον ελληνικό αλλά και από τον υπόλοιπο ευρωπαικό αγροτικό κόσμο. Επιλέξατε μια ιστορία αγάπης ιδιαίτερα διαχρονική, αλλά το σκηνικό που είδαμε ήταν αρκετά μακριά από το 2012. Πώς αποφασίσατε να θίξετε αυτό το θέμα;
Μαργαρίτα Μακαρούνη: Εμένα, ίσως και για προσωπικούς λόγους, δε μου φαίνεται μακρινό το θέμα. Παρατηρώντας τα πράγματα στο σήμερα, θεωρώ ότι αυτή η πίεση που ασκούσε πιθανώς ο πατέρας τότε έχει σχέση με την πίεση της εξουσίας, που είναι διαχρονική. Από την άλλη, είναι και η πάλη του να φύγουμε από αυτή την πίεση και να κάνουμε τη δική μας διαδρομή για να βρούμε το δικό μας «θέλω».
Βαγγέλης Παπαγεωργίου: Επίσης, είναι το να μοιράζεις όχι από αυτό που σου περισσεύει. Υπάρχει μια πάρα πολύ ωραία φράση που λέει ότι αν πρώτα φας εσύ και δεις πόσο σου περισσεύει και το δώσεις στον άλλον, αυτό δεν έχει αξία, γιατί είναι απλά από το περίσσευμά σου, ενώ, αν του βάλεις πρώτα να φάει και μετά φας εσύ, τότε είναι πάλι από περίσσευμα, αλλά από το περίσσευμα της καρδιάς σου. Αυτό πιστεύω έχει μια διαχρονική αξία στα πάντα.
Μαργαρίτα Μακαρούνη: Όπως λέει, «Μόνο τότε το πούδι του έχει την αξίγια»!
Βαγγέλης Παπαγεωργίου: Έτσι. Ειδικά σε μια εποχή που όλοι κυνηγάνε την αξία και ψάχνουνε να τη βρούνε με τον οποιοδήποτε τρόπο.
Music Corner: Είδαμε επι σκηνής ένα πάντρεμα παραδοσιακών χορών από διάφορες περιοχές, τη Θράκη, τον Πόντο, την Κρήτη, με κινήσεις πιο μοντέρνες, ανέμελες. Πώς προέκυψε όλο αυτό το όμορφο αποτέλεσμα;
Μαργαρίτα Μακαρούνη: Εγώ έχω ασχοληθεί με τους παραδοσιακούς χορούς και αυτό που έχω ανακαλύψει είναι ότι όσο πιο κοντά ο χορός περνά στο σώμα και ανοιγόμαστε μέσω αυτού, βοηθά στην έκφραση, στο να αποσυμπιέζουμε πράγματα και να τα νιώθουμε περισσότερο. Με αυτό σαν αφορμή ξεκίνησα να κοιτάω τη σχέση μου με το χορό και γενικότερα με τους ελληνικούς παραδοσιακούς χορούς. Στη διαδρομή παρατήρησα ότι πολύς κόσμος δεν ασχολείται με τους ελληνικούς χορούς, σε αντίθεση με κάποιες άλλες χώρες που ταξίδεψα και έχουνε κοντά τους παραδοσιακούς ρυθμους, και επίσης παρατήρησα ότι όσοι χορεύουν με βάση την παράδοσή τους έχουνε μια αίσθηση έκφρασης και ανεξαρτησίας περισσότερο. Μέσα από αυτό είδα ότι οι Ελληνες, ως πολίτες του κόσμου πια, μπορούν να χρησιμοποιήσουν το χορό ως μια πρώτη επικοινωνία. Δηλαδή, όπου και να συναντηθούμε ο Έλληνας για κάποιους λόγους έχει μέσα του το ρυθμό αυτών των χορών. Μετά είναι οι Πόντιοι, οι ρίζες μας που έχουν ταλαιπωρηθεί μέσα σε όλο αυτό. Αν είχαμε περισσότερο χρόνο, θα κάναμε μεγαλύτερο πέρασμα!
Βαγγέλης Παπαγεωργίου: Ουσιαστικά ήταν αναφορικό όλο αυτό, γιατί, όπως θα είδατε, δεν ήταν αναλογικό σε όλη την παράσταση. Δεν ήταν μια παράσταση που είχε παραδοσιακούς ελληνικούς χορούς σε ίσα ποσά με άλλους. Παρόλα αυτά, παραδοσιακά στοιχεία θέλαμε να δώσουμε. Δηλαδή, μέσα στο έργο, η μουσική ήταν με τέτοιο τρόπο φτιαγμένη που να ανακατεύει αυτά τα παραδοσιακά στοιχεία και αυτές τις διαφορετικές οπτικές γωνίες της κάθε παράδοσης. Αυτό που θέλαμε ουσιαστικά να δείξουμε είναι ότι από οποιαδήποτε οπτική γωνία όλοι κοιτάνε την ίδια σκηνή κατά βάθος, πόσο μάλλον μουσικές και παραδόσεις από χώρες που είναι τόσο κοντά.
Κώστας Κωνσταντάτος: Πάντως να σταθούμε στο γεγονός ότι είναι τελείως πρωτότυπη η συνάντηση αυτή, μιας ομάδας θεατρικής με μια μουσική ομάδα εξολοκλήρου όμως, όχι ένας μουσικός να παίζει και η παράσταση να έχει απλά μια live μουσική. Είναι ομάδες που η καθεμιά κατέθεσε αυτό που έχει κι αυτό που δουλεύει και όλο αυτό ενώθηκε σε ένα ενιαίο αποτέλεσμα. Και να τονιστεί ότι, σε μια εποχή δύσκολη, μια τέτοια υπερπαραγωγή, με 10 ανθρώπους επι σκηνής κι άλλους 10 τουλάχιστον από πίσω να δουλεύουνε. θα μπορούσε να χαρακτηριστεί πολύ φιλόδοξη. Αλλά νομίζω ότι ήταν έκπληξη το πόσο ωραία ξεκίνησε και το πόσο άμεσα αντέδρασε ο κόσμος στην πρώτη της φορά.
Music Corner: Η αλήθεια είναι ότι ήταν πολύ όμορφο το αποτέλεσμα και αντικατοπτρίζει ακριβώς το οτι η συνεργασία μεταξύ σας ήταν ιδιαίτερα δημιουργική. Αυτή η συνεργασία πρόκειται να συνεχιστεί;
Κώστας Κωνσταντάτος: Αυτές οι παραστάσεις θα συνεχιστούν όσο υπάρχει κόσμος και όσο ο καιρός το επιτρέπει. Σκοπεύουμε και το καλοκαίρι να παίξουμε στη Λήμνο, από όπου προέρχεται η ιστορία μας, και ίσως και σε άλλα μέρη της Ελλάδας. Μετά θα δούμε. Αυτό θα το κρίνετε εσείς, το κοινό.
Βαγγέλης Παπαγεωργίου: Αυτά δεν τα σχεδιάζεις από πριν. Εμείς έχουμε όλη τη διάθεση αλλά αυτά τελικά από μόνα τους συμβαίνουνε. Αν με ρώταγε κάποιος πέρσι, δε θα μπορούσα να φανταστώ ότι θα κάναμε αυτό το πράγμα. Και φέτος που με ρώτησε, πάλι δε μπορούσα να το φανταστώ σα συνδυασμό. Παρόλα αυτά είναι κάτι που το κάναμε με πάρα πολύ κέφι και νομίζω ότι έχει όλα τα φόντα να έχει την οποιαδήποτε συνέχεια.
Αυτό που ευχηθήκαμε εμείς με τη σειρά μας ήταν καλή επιτυχία στους «Encardia» και στη θεατρική ομάδα Ία και ελπίζουμε να συνεχίσουν τέτοιου είδους δημιουργίες, γιατί τις χρειαζόμαστε ώστε να μας διασκεδάζουν αλλά και να μας ψυχαγωγούν ταυτόχρονα μέσα από ταξίδια στο χρόνο, τον τόπο, τον πολιτισμό και το συναίσθημα…
Περισσότερες αποκλειστικές φωτογραφίες του MusicCorner από τη παράσταση
***Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού γραπτού ή φωτογραφιών, χωρίς την άδεια του Music Corner…