Γράφει ο Τάσος Κριτσιώλης
http://vinylmaniac.madblog.gr
Τρίτη 8 Οκτωβρίου 2013
Η δουλειά τους περιορίστηκε στην πίστα, στο στούντιο, στη γραφή μουσικής και στίχου και πουθενά αλλού. Άλλοι έκαναν μεγάλη επιτυχία, άλλοι μικρότερη. Άλλοι συνεχίζουν την πορεία τους και παλεύουν, άλλοι έχουν αποχωρήσει. Άλλοι έχουν φύγει από τη ζωή.
Όμως, όλοι τους ανεξαιρέτως έβαλαν το δικό τους λιθαράκι στην ελληνική μουσική σκηνή και δικαιούνται αυτό που τους προσφέρουμε: Μια γωνιά “αφιερωμένη εξαιρετικά”…!
———————————————————–
| Γιάννης Σπανός – Δήμητρα Γαλάνη Βροχή σε χρώμα γκρίζο.. |
Η ακρόαση των τραγουδιών που έγραψε ο Γιάννης Σπανός για τη φωνή της Δήμητρας Γαλάνη, δίνει την εντύπωση ότι οι δυο τους κάτι αφήσανε στη μέση. Είναι σίγουρο ότι μαζί θα μπορούσανε να κάνουνε κι άλλα σπουδαία πράγματα, αφού ο μεν συνθέτης είχε -κι έχει βεβαίως- την ικανότητα να δημιουργεί μελωδίες «κομμένες και ραμμένες» για τους εκάστοτε τραγουδιστές, η δε ερμηνεύτρια να τους δίνει αυτό το μοναδικό ηχόχρωμά της…
Ωστόσο, η «κληρονομιά» που άφησε η δεκαετής και πλέον συνεργασία τους είναι ιδιαίτερα σημαντική και τα τραγούδια που περιλαμβάνει έχουν ήδη πάρει τη θέση τους στις ομορφότερες στιγμές της ελληνικής μουσικής. Θα τα δούμε λοιπόν όλα αναλυτικά, με την ελπίδα ότι μπορεί στο μέλλον ν’ απολαύσουμε πάλι τους καρπούς μιας πιθανής νέας «συνάντησής» τους…
Η πρώτη επιτυχία
Η Δήμητρα Γαλάνη βρήκε στο δρόμο της τον Γιάννη Σπανό σχεδόν στα πρώτα βήματα της καριέρας της. Μετά τον Δήμο Μούτση που της έδωσε τα τραγούδια με τα οποία μπήκε στη δισκογραφία το 1969, την ίδια χρονιά ήταν η σειρά του δημιουργού από το Κιάτο να γράψει για την -ακόμα «άγουρη» και «άψητη», αλλά εμφανώς μεγάλων δυνατοτήτων- φωνή της.
Μάλιστα, από το πρώτο κιόλας 45άρι της συνεργασίας τους ήλθε η μεγάλη επιτυχία. Ο λόγος για το πασίγνωστο «Με πνίγει τούτη η σιωπή» σε στίχους Κώστα Κωτούλα, το οποίο η τότε 17χρονη ερμηνεύτρια ηχογράφησε σε πρώτη εκτέλεση λίγους μήνες πριν τη Μαρινέλλα. Έκτοτε, το τραγούδι έχει γνωρίσει άπειρες επανεκτελέσεις και η ίδια η Γαλάνη το συμπεριλαμβάνει σχεδόν πάντα στο ρεπερτόριο των επί σκηνής εμφανίσεών της…
Θέατρο και σινεμά
Την επόμενη χρονιά (1970), η νεαρή Δήμητρα ηχογραφεί το «Ένας χειμώνας» πάλι σε στίχους Κωτούλα, το οποίο είχε γραφτεί για τη θεατρική παράσταση «Τάνια» του Αρμπούζοφ που είχε ανέβει στο θέατρο «Βεργή» ένα χρόνο νωρίτερα, ενώ η συνεργασία της με τον Σπανό επεκτείνεται και στο σινεμά…
Συγκεκριμένα, την ακούμε να τραγουδά «Θάλασσά μου χωρίς άκρη» και «Μη μου μιλάς γι’ αγάπη» σε στίχους Κώστα Ασημακόπουλου στο φιλμ «Όμορφες μέρες» που γύρισε ο ίδιος. Το πρώτο με στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου θα ηχογραφήσει το 1973 ο Σταμάτης Κόκοτας με τίτλο «Μη λυπάσαι» στο άλμπουμ «Μέρες αγάπης» και το δεύτερο πάλι με στίχους Παπαδόπουλου στον ίδιο δίσκο θα γίνει «Βροχή και σήμερα», πάλι με εκτέλεση της Γαλάνη…
Επίσης, το 1970 ο Σπανός θα γράψει τη μουσική για την παράσταση «Κόκκινα φανάρια» του Αλέκου Γαλανού που ανέβηκε στο θέατρο «Περοκέ» σε μορφή μιούζικαλ, επτά χρόνια μετά την τεράστια επιτυχία του κυρίως στο σινεμά. Εμφανίζονται και τραγουδούν στη σκηνή η Αλέκα Μαβίλη, η Μαρία Δημητριάδη, η Ελένη Δακορώνια και η Δήμητρα Γαλάνη, η οποία σε στίχους Γαλανού ερμηνεύει τα «Χλωμό αγόρι» και «Κόκκινα φανάρια»…
Τα τραγούδια από τις «Όμορφες μέρες» και τα «Κόκκινα φανάρια» κυκλοφόρησαν σε δίσκο το 1990 και το 1994 αντιστοίχως, το δεύτερο με τίτλο «Στο καλντερίμι»…
Δυο χρόνια αργότερα, η ερμηνεύτρια ακούγεται στην ταινία “Οργισμένη γενιά” του Μεμά Παπαδάτου να ερμηνεύει δύο τραγούδια του Σπανού: “Όσα ζήσαμε μαζί” και “Τι αγάπη”, σε διαφορετική εκτέλεση από εκείνη που αναφέραμε παραπάνω στο 45άρι του 1969. Αυτή τη σημαντική πληροφορία -που ομολογώ ότι αγνοούσα- μου έδωσε ο φίλος Παναγιώτης Φατσέας, ίσως ο “βαθύτερος” μελετητής του έργου της Γαλάνη…
Το 1973 συναντάμε την τελευταία συνεργασία συνθέτη κι ερμηνεύτριας στον κινηματογράφο. Ο Φίλιππος Φυλακτός γυρίζει το φιλμ «Παύλος Μελάς» με θέμα φυσικά τη ζωή του μεγάλου Μακεδονομάχου και πρωταγωνιστή τον Λάκη Κομνηνό. Η υπέροχη μουσική του συνθέτη ταιριάζει απολύτως με το πνεύμα της ταινίας και τολμώ να πω ότι είναι ίσως ότι καλύτερο έγραψε ο δημιουργός στη μεγάλη οθόνη.
Το μοναδικό τραγούδι του φιλμ ερμηνεύει η Δήμητρα Γαλάνη σε ποίηση Κωστή Παλαμά με τίτλο «Σε κλαίει λαός», το οποίο ακούστηκε το 1976 από χορωδία και στην τελευταία σκηνή της τηλεοπτικής σειράς «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται», βασισμένη βεβαίως στο ομότιτλο μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη.
Η δισκογραφία και το…μυστήριο
Στις αρχές του 1973, Γιάννης Σπανός και Λευτέρης Παπαδόπουλος ετοιμάζουνε τη δεύτερη ολοκληρωμένη δισκογραφική δουλειά τους, τις «Μέρες αγάπης» που αναφέραμε και παραπάνω. Ερμηνευτές είναι ο Σταμάτης Κόκοτας (ο οποίος ήδη είχε κάνει μεγάλες επιτυχίες με το «δίδυμο» τα προηγούμενα χρόνια) και η Δήμητρα Γαλάνη, που μοιράζονται ισότιμα τα δώδεκα τραγούδια του άλμπουμ.
Ήδη μιλήσαμε για το «Βροχή και σήμερα» που έγινε πασίγνωστο και «καπέλωσε» την πρώτη «βερσιόν» του («Μη μου μιλάς γι’ αγάπη»), την οποία όμως προτιμά περισσότερο η Γαλάνη στις κατά καιρούς εμφανίσεις της. Συχνά δε, συνδυάζει και τις δύο στιχουργικές απόπειρες…
Εξίσου γνωστό είναι και το δημοτικοφανές «Εϊβαλά», το οποίο είναι προφανές ότι κάνει λόγο για την πολιτική κατάσταση της εποχής αλλά με αλληγορικό τρόπο…
Από εκεί και πέρα, η ερμηνεύτρια φέρνει δάκρυα στα μάτια τραγουδώντας το υπέροχο και τρυφερό «Νάνι-νάνι», ίσως την κορυφαία στιγμή του δίσκου. Ένα νανούρισμα που κάλλιστα μπορείτε να το τραγουδάτε στα μωρά σας το βράδυ για να τα κοιμήσετε γλυκά…
Με αυτό το δίσκο συμβαίνει το εξής περίεργο: Έχω στην κατοχή μου δύο αντίτυπα του 1973, τα οποία όμως περιλαμβάνουν αφενός τα τραγούδια σε διαφορετική σειρά, αφετέρου έχουν αφαιρεθεί δύο της Γαλάνη κι έχουν αντικατασταθεί με ισάριθμα που περιλήφθηκαν το 1975 στο προσωπικό άλμπουμ της «Λεπτομέρειες». Όσους κι αν ρώτησα, δεν κατάφερα να βρω απάντηση στο γιατί συνέβη κάτι τέτοιο…
Στις «Λεπτομέρειες» λοιπόν, υπάρχουν τα «Οκτώ μικρά παιδιά» και «Ένα παλικάρι» των Σπανού-Παπαδόπουλου που περιλαμβάνονται και σε μία έκδοση των «Μερών αγάπης» του ’73. Ειδικά το πρώτο, είναι ένα πραγματικά συγκλονιστικό τραγούδι…
Τα χρόνια της MINOS
To 1978, η Δήμητρα Γαλάνη «μεταγράφεται» στην τότε MINOS και τον Δεκέμβριο εκείνης της χρονιάς κυκλοφορεί το πρώτο άλμπουμ της στη νέα εταιρεία. Τίτλος «Μ’ αγαπούσες θυμάμαι» και ο Γιάννης Σπανός συμμετέχει με δύο τραγούδια σε στίχους Δημήτρη Ιατρόπουλου. Το πιο γνωστό είναι το «Πάντα το χρώμα μου ήταν το γκρίζο», μια αισθαντική μπαλάντα «κομμένη και ραμμένη» για τη φωνή της…
Και φτάνουμε στο 1981. Η ερμηνεύτρια έχει αρχίσει να παίρνει αποστάσεις από την πολιτική της εταιρείας για καθαρά «εμπορικές» δουλειές και προσπαθεί να επιβάλλει τη δική της αντίληψη για το δισκογραφικό υλικό που πρόκειται να ερμηνεύσει.
Έτσι, το Νοέμβριο του 1981 και στην αρχή της «επιστροφής» του λαϊκού τραγουδιού στο προσκήνιο, εκείνη επιλέγει να κάνει ένα δίσκο με σύγχρονο ήχο, ενορχήστρωση και λόγο. Το «Καλά είναι κι έτσι» είναι μια από τις κορυφαίες στιγμές της στο βινύλιο και μεταξύ άλλων, ηχογραφεί τέσσερα τραγούδια του Γιάννη Σπανού.
Τα τρία είναι σε πρώτη εκτέλεση με στίχους της Λίνας Νικολακοπούλου και ακούστηκαν για πρώτη φορά τον Αύγουστο του 1981, στη μεγάλη συναυλία του συνθέτη στο Λυκαβηττό. Είναι η πρώτη παρουσία της Λίνας στη δισκογραφία, κατόπιν προτροπής της ίδιας της Γαλάνη που πήρε τους στίχους της και τους έδωσε στον Σπανό και το υπέροχο «Δεν είναι η αγάπη ζωγραφιά» ακούστηκε κι αγαπήθηκε πολύ…
Ωστόσο, η μεγάλη στιγμή του άλμπουμ είναι η επανεκτέλεση του κινηματογραφικού «Σαν με κοιτάς» από το φιλμ «Εκείνο το καλοκαίρι» του 1971. Με την εξαιρετική ενορχήστρωση του Κώστα Γανωσέλη και τη μοναδική ερμηνεία της Γαλάνη, το τραγούδι αποκτά μια νέα διάσταση και αφήνει πίσω του την -επίσης βεβαίως καλή- πρώτη εκτέλεση της Αφροδίτης Μάνου και του Γιάννη Φέρτη δέκα χρόνια νωρίτερα…
Αυτή ήτανε και η τελευταία δισκογραφική συνεργασία της Δήμητρας Γαλάνη με τον Γιάννη Σπανό. Παρότι από τότε μέχρι και σήμερα αμφότεροι είναι ενεργοί και δημιουργικοί στο χώρο, οι δρόμοι τους δεν έτυχε να συναντηθούνε ξανά. Όμως, ποτέ δεν είναι αργά…
Η …σούμα
Συνολικά, η Δήμητρα Γαλάνη ηχογράφησε 24 τραγούδια σε μουσική Γιάννη Σπανού, ένα εκ των οποίων σε δεύτερη εκτέλεση. Αυτά κατά χρονολογική σειρά είναι τα εξής:
1969: (Κ. Κωτούλα): «Με πνίγει τούτη η σιωπή», «Τι αγάπη».
1970: (Κ. Κωτούλα): «Ένας χειμώνας», «Κοιμήσου εσύ». (Κ. Ασημακόπουλου): «Μη μου μιλάς γι’ αγάπη», «Θάλασσά μου χωρίς άκρη». (Αλ. Γαλανού): «Κόκκινα φανάρια», «Χλωμό αγόρι».
1972: “Όσα ζήσαμε μαζί”.
1973: (Κ. Παλαμά): «Σε κλαίει λαός». (Λ. Παπαδόπουλου): «Εϊβαλά», «Νάνι-νάνι», «Επεισόδιο», «Νταγιάντα», «Ένα πουλί στην ποταμιά», «Βροχή και σήμερα».
1975: (Λ. Παπαδόπουλου): «Οκτώ μικρά παιδιά», «Ένα παλικάρι».
1978: (Δ. Ιατρόπουλου): «Πάντα το χρώμα μου ήταν το γκρίζο», «Αν μ’ αγαπάς».
1981: (Λ. Νικολακοπούλου): «Δεν ειν’ η αγάπη ζωγραφιά», «Τι μπορούσα να σου πω», «Δύσκολοι καιροί». (Αλ. Αλεξόπουλου): «Σαν με κοιτάς».
—————–
*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…
Στο Πόσα ζήσαμε μαζί οι στίχοι είναι του Κώστα Κωτούλα και μαζί με τν β βερσιόν του Τι αγάπη είναι πειρατικές ηχογραφήσεις. Δε φαίνονται σε καμιά επίσημη λίστα της δισκογραφίας του Σπανού ή της Γαλάνη. Τα εκδίδει κατα καιρούς σε συλλογές η FM Records, χωρίς όμως την άδεια του συνθέτη (μου το έχει πει ο Γιώργος Τσάμπρας που είναι εγγύηση.)
Νασαι καλά!