Γράφει ο Τάσος Κριτσιώλης
http://vinylmaniac.madblog.gr
Τρίτη 12 Μαρτίου 2013
Η δουλειά τους περιορίστηκε στην πίστα, στο στούντιο, στη γραφή μουσικής και στίχου και πουθενά αλλού. Άλλοι έκαναν μεγάλη επιτυχία, άλλοι μικρότερη. Άλλοι συνεχίζουν την πορεία τους και παλεύουν, άλλοι έχουν αποχωρήσει. Άλλοι έχουν φύγει από τη ζωή.
Όμως, όλοι τους ανεξαιρέτως έβαλαν το δικό τους λιθαράκι στην ελληνική μουσική σκηνή και δικαιούνται αυτό που τους προσφέρουμε: Μια γωνιά “αφιερωμένη εξαιρετικά”…!
———————————————————–
| Μάνος Λοΐζος – Λευτέρης Παπαδόπουλος: Μ’ ένα «Παποράκι» ως τη «Τζαμάικα» … |
Στα μέσα της δεκαετίας του ‘60, ο Λευτέρης Παπαδόπουλος ήταν ήδη ένας γνωστός και καταξιωμένος στιχουργός. Η συνεργασία του με τον Σταύρο Ξαρχάκο είχε «γεννήσει» μεγάλες στιγμές του ελληνικού τραγουδιού, όπως η «Άπονη ζωή», το «Βάλε κι άλλο πιάτο στο τραπέζι», το «Στα χέρια σου μεγάλωσαν (Φτωχολογιά)» κ.α. και το όνομά του ήταν από τα δυνατά «χαρτιά» για όλες τις δισκογραφικές εταιρείες.
Στον αντίποδα, ο Μάνος Λοΐζος ήταν ένας νέος και σχεδόν άγνωστος συνθέτης, ο οποίος μόλις είχε κάνει μια πρώτη «επιτυχία» με το «Καράβια αλήτες» σε στίχους του Φώντα Λάδη που ερμήνευσε ο Γιάννης Πουλόπουλος. Είχε συμβόλαιο με τη νεοσύστατη τότε LYRA του Αλέκου Πατσιφά, χωρίς ωστόσο να υπάρχει ιδιαίτερη εκτίμηση στο πρόσωπό του από τους υπεύθυνους της συγκεκριμένης εταιρείας.
Η πρώτη γνωριμία…
Κάποιο ανοιξιάτικο βράδυ του 1965, ο Λευτέρης Παπαδόπουλος παρακολουθεί μάλλον αφηρημένα το πρόγραμμα μιας μπουάτ όπου τραγουδά ο Γιώργος Ζωγράφος, από τους βασικούς συντελεστές του «Νέου κύματος» που μόλις τότε είχε ξεκινήσει την πορεία του.
Είναι εκνευρισμένος γιατί ουδείς από το κοινό τον γνωρίζει, αλλά ούτε και ο τραγουδιστής από μικροφώνου αναφέρεται στην παρουσία του. Ξαφνικά, βλέπει μπροστά του έναν άντρα ψηλό και με μεγάλο κεφάλι να τον ρωτά: «Είστε ο Λευτέρης Παπαδόπουλος»; Εκείνος έκπληκτος απαντά καταφατικά κι ο άγνωστος συνεχίζει: «Χαίρω πολύ. Είμαι ο Μάνος Λοΐζος». «Σας ξέρω» απαντά ο στιχουργός, αλλά δεν πείθει το συνομιλητή του ο οποίος αποχωρεί χαμογελαστός…
Ωστόσο, οι δυο τους έμελλε να συναντηθούν ξανά πολύ σύντομα και ουσιαστικά να μη χωρίσουν ποτέ μέχρι το 1982, όταν ο Λοΐζος θα κάνει το μακρύ ταξίδι προς την αθανασία…
…και η πρώτη επιτυχία
Λίγες μέρες αργότερα, ο Λοΐζος επισκέφθηκε τον Παπαδόπουλο στο γραφείο του στην εφημερίδα «Τα Νέα» κι αφού κουβέντιασαν για λίγο, ανανέωσαν το ραντεβού τους για την επομένη. Ο συνθέτης πήγε (ως συνήθως…) καθυστερημένος, αλλά ο τρόπος με τον οποίο δικαιολογήθηκε άρεσε πολύ στον στιχουργό, ο οποίος του έδωσε ένα χειρόγραφο και του ζήτησε να το διαβάσει.
Αμέσως ο Λοΐζος σηκώθηκε να φύγει, λέγοντάς του ότι πρέπει να επιστρέψει στο σπίτι του για να γράψει το τραγούδι. Λίγη ώρα μετά, τηλεφώνησε στον Παπαδόπουλο και του τραγούδησε το «Αυτό τ’ αγόρι με τα μάτια τα μελιά», που έμελλε να είναι το πρώτο μιας μακράς συνεργασίας αυτών των δύο πολύ σημαντικών μορφών του ελληνικού πολιτισμού.
Δεν άργησαν να γίνουν φίλοι και ο Λευτέρης Παπαδόπουλος επισκέφτηκε τον Μάκη Μάτσα για να του μιλήσει σχετικά με τον Λοΐζο. Εκείνος στην αρχή ήταν αρνητικός, αλλά μόλις άκουσε το «Αγόρι» ενθουσιάστηκε, ζήτησε να ηχογραφηθεί αμέσως με την Αλέκα Μαβίλη, η επιτυχία ήταν μεγάλη κι έτσι κάλεσε τον Μάνο να υπογράψει συμβόλαιο αποκλειστικής συνεργασίας με την εταιρεία του.
Ο δίσκος-«σταθμός»
Τον Δεκέμβριο του 1968, η ODEON-PARLOPHONE αλλάζει ονομασία και γίνεται «Μίνως Μάτσας και Υιός». Ο πρώτος δίσκος που βγαίνει με το νέο σήμα είναι «Ο σταθμός», σε μουσική Μάνου Λοΐζου και στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου (οι οποίοι στο μεταξύ συνεχίζουν να γράφουν τραγούδια στις 45 στροφές) και σημειώνει μεγάλη επιτυχία. Ερμηνευτές είναι ο Γιάννης Καλατζής, η Λίτσα Διαμάντη, ο Δημήτρης Ευσταθίου και ο νεαρός και σχεδόν πρωτοεμφανιζόμενος Γιώργος Νταλάρας.
Το «μπαμ» γίνεται αμέσως, κυρίως με το «Δελφίνι-δελφινάκι» και κατά δεύτερο λόγο με «Το παλιό ρολόι» που βασίζεται με μια παλαιότερη μελωδία του Λοΐζου με τίτλο «Κρητικό σταφύλι».
Οι δυο τους συνεχίζουν τη συνεργασία τους γράφοντας τραγούδια στις 45 στροφές, αλλά και για τις ανάγκες κινηματογραφικών ταινιών. Το 1969 θα συνυπογράψουν τα περισσότερα τραγούδια του φιλμ «Η νεράιδα και το παλικάρι» με την Αλίκη Βουγιουκλάκη και τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ, αλλά και του «Λεβεντόπαιδου» με πρωταγωνιστή τον δεύτερο.
Χαρακτηριστική είναι η σκηνή από τη «Νεράιδα», με την Αλίκη να τραγουδά το «Νανούρισμα» έχοντας στο μυαλό της το νεογέννητο γιο της, Γιάννη….
«Θαλασσογραφίες» και «Να ‘χαμε τι να ‘χαμε»
Η δεκαετία του ’70 μπαίνει με τους δύο φίλους και κουμπάρους (ο Παπαδόπουλος είχε βαφτίσει τη μονάκριβη κόρη του Λοΐζου, τη Μυρσίνη…) να ετοιμάζουν το νέο μεγάλο δίσκο τους, τις «Θαλασσογραφίες».
Πάλι Καλατζής, πάλι Νταλάρας, για πρώτη φορά ο ίδιος ο Μάνος, αλλά και οι πολύ νέοι και σχεδόν πρωτόβγαλτοι Γιάννης Πάριος και Μαρίζα Κωχ, πάλι σπουδαία κι αγαπημένα τραγούδια: «Τζαμάικα», «Έχω ένα καφενέ», «Δέκα παλικάρια». Σημειωτέον ότι ορισμένα από αυτά είχαν ακουστεί για πρώτη φορά στο «Λεβεντόπαιδο» από τη φωνή του Δημήτρη Παπαμιχαήλ.
Την ίδια χρονιά, θα δώσουν στον Στέλιο Καζαντζίδη δύο πολύ μεγάλα τραγούδια που δεν χρειάζονται καν σχόλιο: «Δε θα ξαναγαπήσω» και «Όταν βλέπετε να κλαίω»
Το 1971 θα γράψουν μαζί μεταξύ άλλων το «Αχ χελιδόνι μου» για τον Γιώργο Νταλάρα και το «Παραμυθάκι μου» για τον Γιάννη Καλατζή, το οποίο γίνεται …παγκόσμια επιτυχία καθώς ακούγεται και στο διάσημο φιλμ «Εξορκιστής» !
Λίγο μετά, θα ετοιμάσουν τα τραγούδια για την ταινία «Η Αλίκη δικτάτωρ» όπου θα ακουστεί για πρώτη φορά από τη φωνή της το «Πόσο σ’ αγαπώ», ενώ στο φιλμ «Διακοπές στην Κύπρο μας» τη μουσική της οποίας γράφει ο Μάνος θα συμπεριληφθεί η «Κουτσή κιθάρα» που τραγουδούν οι αείμνηστοι Δώρα Σιτζάνη και Νίκος Δαδινόπουλος.
Την επόμενη χρονιά θα έλθει το «Να ‘χαμε τι να ‘χαμε», ο τρίτος και τελευταίος ολοκληρωμένος δίσκος του «διδύμου» με πιο εκτενείς «πολιτικές» αναφορές. Οι «συνήθεις ύποπτοι» Γιώργος Νταλάρας και Γιάννης Καλατζής είναι πάλι οι ερμηνευτές και φυσικά, οι μεγάλες επιτυχίες δε λείπουν: «Ο Κουταλιανός», «Παποράκι», «Ήλιε μου σε παρακαλώ»
Μετά τη μεταπολίτευση
Με την είσοδο της Ελλάδας στη μεταπολίτευση, ο Μάνος Λοΐζος αποφασίζει ν’ αφήσει για λίγο το «λαϊκό» παρελθόν του και να στραφεί στο «πολιτικό» και «μηνυματικό» τραγούδι, επιλέγοντας άλλους στιχουργούς για την κατεύθυνση που θέλει να δώσει στη μουσική του (Δημήτρης Χριστοδούλου, Φώντας Λάδης).
Όμως, στα «Τραγούδια του δρόμου» που κυκλοφορούν τον Δεκέμβριο του 1974 θα συμπεριλάβει τέσσερα σε στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου που είχαν γραφτεί στη «σκοτεινή» περίοδο της χούντας και φυσικά δεν είχαν κυκλοφορήσει για ευνόητους λόγους. Ο ίδιος τραγουδά το «Μη με ρωτάς» και τ’ άλλα τρία («Ο αρχηγός», «Συρματοπλέγματα», «Θα κλείσω το παράθυρο») η Αλέκα Αλιμπέρτη…
Το 1976 θα συνεργαστούν για τελευταία φορά με τον Γιάννη Καλατζή, δίνοντάς του τα «Τη ζωή μου σου ‘χω δώσει» και «Εγώ ‘μαι ένα μορτάκι» για τον προσωπικό δίσκο του «Μη περιμένεις» που κυκλοφορεί εκείνο τον Δεκέμβριο.
Η …μη συνεργασία
Και φτάνουμε στο 1979 όταν λίγο έλειψε να ξανακάνουν μαζί ένα μεγάλο δίσκο, αλλά τελικώς τους στίχους στα «Τραγούδια της Χαρούλας» που θα χαλάσει κόσμο θα γράψει ο αείμνηστος Μανώλης Ρασούλης με τη συνδρομή του επίσης αξέχαστου Πυθαγόρα. Το αρχικό σχέδιο ήταν το άλμπουμ να υπογραφεί στιχουργικά από τον Παπαδόπουλο με βάση μια κασέτα όπου η Αλεξίου διηγιόταν τη ζωή της, αλλά τελικώς ναυάγησε…
Αυτή η …μη συνεργασία θα τους απομακρύνει για λίγο, καθώς ο στιχουργός θα ενοχληθεί από την εξέλιξη και την κατάληξη που είχε το όλο θέμα. Ωστόσο, το 1980 ο Λοΐζος θα κυκλοφορήσει το τελευταίο εν ζωή άλμπουμ του με τίτλο «Για μια μέρα ζωής» κι εκεί θα συμπεριλάβει τρία τραγούδια σε στίχους του Παπαδόπουλου που είχαν γραφτεί παλαιότερα.
Δύο θα τραγουδήσει η Δήμητρα Γαλάνη («Κουτσή κιθάρα» και «Το λαϊκό το καφενείο») και το άλλο η τότε σύζυγος του Μάνου, Δώρα Σιτζάνη («Πόσο σ’ αγαπώ»)…
Τον Σεπτέμβριο του 1982, ο Μάνος θα φύγει για πάντα βυθίζοντας στη θλίψη όλο τον καλλιτεχνικό κόσμο κι αφήνοντας ένα τεράστιο κενό στην ελληνική μουσική…
Η …σούμα
Στη δισκογραφία, σε μουσική Μάνου Λοΐζου και στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου κυκλοφόρησαν συνολικά 53 τραγούδια σε πρώτη εκτέλεση, ενώ ο στιχουργός έχει αναφέρει ότι υπάρχουν πολλά άλλα που δεν εκδόθηκαν ποτέ. Τα περισσότερα από αυτά έγιναν μεγάλες επιτυχίες και ηχογραφήθηκαν σε πολλές εκτελέσεις μέχρι και σήμερα.
Παρακάτω, παρουσιάζονται όλα τα τραγούδια τους ανά ερμηνευτή όπως κυκλοφόρησαν για πρώτη φορά στη δισκογραφία κι όχι όπως ακούστηκαν λ.χ. σε κάποια ταινία πριν γίνουν δίσκος. Δεν περιλαμβάνονται οι εκτελέσεις που ακολούθησαν.
Γιάννης Καλατζής: «Δελφίνι δελφινάκι», «Το παλιό ρολόι», «Πίσω απ’ την πόρτα», «Μελαχρινάκι», «Το λεβεντόπαιδο», «Η γοργόνα», «Σ’ αγαπώ-σ’ αγαπώ», «Κόκκινο γλυκό μου στόμα», «Τζαμάικα», «Τα πλεούμενα», «Παραμυθάκι μου», «Μη γαρύφαλλό μου», «Παποράκι», «Ο Κουταλιανός», «Μια πάπια μια χήνα», «Να ‘χαμε τι να ‘χαμε», «Εγώ ‘μαι ένα μορτάκι», «Τη ζωή μου σου ‘χω δώσει»
Γιώργος Νταλάρας: «Ήτανε οκτώ-εννιά», «Δέκα παλικάρια», «Έχω ένα καφενέ», «Μάνα δε φυτέψαμε», «Αχ χελιδόνι μου», «Πάνε να πεις», «Ήλιε μου σε παρακαλώ», «Πιάσε το ζουρνά», «Ελισσώ», «Ο Λιόντας»
Αλέκα Αλιμπέρτη: «Ειν’ η αγάπη μας μεγάλη», «Ο αρχηγός», «Θα κλείσω το παράθυρο», «Συρματοπλέγματα»
Στέλιος Καζαντζίδης: «Δεν θα ξαναγαπήσω», «Όταν βλέπετε να κλαίω»
Δήμητρα Γαλάνη: «Κουτσή κιθάρα», «Το λαϊκό το καφενείο»
Αλίκη Βουγιουκλάκη: «Ο μικρός δικτάτωρ», «Για το καλό σας»
Δημήτρης Παπαμιχαήλ: «Του βαρκάρη γιος», «Όταν κλαίει ένας άντρας», «Ανέβα στο χαγιάτι μου» (μαζί με την Αλίκη Βουγιουκλάκη)
Ζωή Φυτούση: «Το Σαββατόβραδο», «Πώς τον αγαπώ»
Μαρίζα Κωχ: «Νανούρισμα», «Το μήνυμα»
Μάνος Λοΐζος: «Σεβάχ ο θαλασσινός», «Μη με ρωτάς»
Αλέκα Μαβίλη: «Αυτό τ’ αγόρι»
Δημήτρης Ευσταθίου: «Η δουλειά κάνει τους άντρες»
Γιάννης Πάριος: «Ένα γέρικο καράβι»
Ελένη Ροδά: «Απ’ τη ζωή παράπονο δεν έχω»
Δώρα Σιτζάνη: «Πόσο σ’ αγαπώ»
Ευαγγελία Σαμιωτάκη: «Είμαι μια πεταλουδίτσα»
———————
***Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…