26/4/2012
Γράφει ο Μάριος Γκούβας
Φωτογράφηση: Θαλίνα Καρπούζη
www.musiccorner.gr
(Χορηγός Επικοινωνίας)
Στη φιλόξενη «ΑΥΛΑΙΑ» βρεθήκαμε την Παρασκευή 20 Απρίλη, για να παρακολουθήσουμε τους Mode Plagal και τους καλεσμένους τους σε ένα live που ξεχώριζε από τα άλλα λόγω της συμμετοχής της μουσικής ομάδας Bosphorus, δηλαδή των Cihan Yurtcu στο καβάλι, Engin Arslanl στο σάζι και τη συνδρομή της Βασιλικής Παπαγεωργίου στο τραγούδι.
Οι Mode Plagal με την ομάδα Bosphorus έχουν συνεργαστεί δισκογραφικά στο παρελθόν, όταν το 2003 είχαν κυκλοφορήσει το “Beyond the Bosphorus” και το πρόγραμμα ήταν εμπλουτισμένο με ορισμένες από τις κοινές τους δημιουργίες. Γεγονός που αύξησε το ενδιαφέρον μας, καθώς η «ανάμιξη» τραγουδιών των Mode Plagal με παραδοσιακή ελληνική και τουρκική μουσική, αλλά και ηλεκτρικών οργάνων με σάζι και καβάλι, παρουσίαζε ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
——————
Πριν την έναρξη του προγράμματος βρήκαμε την ευκαιρία και μιλήσαμε με τον εμπνευστή και υπεύθυνο της συνεργασίας Νικηφόρο Μεταξά, που είχε και την καλλιτεχνική διεύθυνση της βραδιάς, τη Βασιλική Παπαγεωργίου και τον Θοδωρή Ρέλλο, τον σαξοφωνίστα του συγκροτήματος.
Ο Κος Μεταξάς, μας μίλησε για την «ιδιαίτερη περίπτωση» όπως χαρακτήρισε τους Mode Plagal που έχουν «γνώση και επίγνωση» του τουρκικού συστήματος μουσικής, αλλά και για τους Bosphorus και την ιδέα του να συνδυάσει δημιουργίες ελλήνων καλλιτεχνών της Πόλης με παραδοσιακή ελληνική και τουρκική μουσική, ταυτόχρονα με τη χρήση σύγχρονων «ηλεκτρικών» οργάνων. Οι Mode Plagal, άλλωστε, είναι ένα jazz oriented συγκρότημα.
Νικηφόρος Μεταξάς: Η ιστορία των ελλήνων συνθετών που δραστηριοποιούνται στην Πόλη και δημιουργούν μέσα στο τουρκικό μουσικό παραδοσιακό σύστημα ξεκινάει περί το 1650 παίρνοντας την αρχική του μορφή και φτάνει μέχρι τον εικοστό αιώνα, εξελισσόμενο διαρκώς. Ο Κεμάλ (Ατατούρκ) κατά κάποιον τρόπο «έβαλε μαχαίρι» σ’ αυτήν την παράδοση, μια διαπολιτισμική παράδοση με επιρροές και από τις δύο χώρες. Από αυτόν τον χώρο σκέφτηκα αργότερα να γίνουν συνεργασίες με νέους Έλληνες μουσικούς, με τη σκέψη να μεταφέρουμε παραδοσιακά ακούσματα σε σύγχρονη εκτέλεση και σύγχρονη δημιουργία, βασισμένη πάντα στην παράδοση.
Music Corner: Και μόνο ο συνδυασμός παραδοσιακών με σύγχρονα μουσικά όργανα αποτελούν εξ’ ορισμού νέα ακούσματα.
Νικηφόρος Μεταξάς: Το να «παντρέψεις παραδοσιακά όργανα με τα σύγχρονα είναι πάρα πολύ δύσκολο εγχείρημα. Δε σας το συνιστώ, απαιτούν γερά νεύρα (γέλια).
Βασιλική Παπαγεωργίου: Έχει αποτέλεσμα όμως, όταν υπάρχει μεταξύ τους σύμπνοια.
Νικηφόρος Μεταξάς: Έχει… Ο ηλεκτρικός ήχος, όμως, δεν είναι παραδοσιακός. Αλλά ο κόσμος είναι συνηθισμένος σ’ αυτόν τον ήχο και χρησιμοποιώντας τον μπορεί κανείς να περάσει τα παραδοσιακά στοιχεία που θέλει. Οι Mode Plagal με τη μικρασιατική και την πολίτικη εμπειρία, με την δημοτική ελληνική μουσική, έχουν αποκτήσει μια ιδιαίτερη ευαισθησία στο πώς να χρησιμοποιούν τη drums ή το μπάσο, κι αυτό το γεγονός μας έλκει για συνεργασία. Κι εμείς τους πιέζουμε να κάνουν νέες συνθέσεις. Και οι τέσσερις είναι πάρα πολύ καλοί μουσικοί και έχουν και το χάρισμα της σύνθεσης.
Βασιλική Παπαγεωργίου: Έτσι δόθηκε το έναυσμα για τη συνεργασία μας το 2003. Είχαν επισκεφτεί κι εκείνοι την Καππαδοκία, γνωριστήκαμε, γράψαμε εμείς στίχους επηρεασμένοι από την Πόλη, το Βόσπορο κι εκείνοι έκαναν συνθέσεις πάνω σ’ αυτούς. Στο “Beyond the Bosphorus” υπήρχαν συνθέσεις και των Τούρκων μουσικών του συγκροτήματος. Οπότε προέκυψε ένας νέος ήχος, βασισμένος στα «παλιά» αλλά με ένα άνοιγμα στη σύγχρονη μουσική. Και είναι έτοιμη και η νέα μας δουλειά, αλλά δε θα κυκλοφορήσει σύντομα.
Νικηφόρος Μεταξάς: Οι συνθήκες στη δισκογραφία έχουν αλλάξει. Τα δισκοπωλεία έχουν κλείσει, οι εταιρείες δεν χρηματοδοτούν εύκολα νέες παραγωγές, δεν προωθούν τους καλλιτέχνες όπως θα έπρεπε. Είναι πάρα πολύ δύσκολες οι εποχές και δεν ξέρω πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα στο μέλλον. Τα τραγούδια είναι «έτοιμα» τα τελευταία τρία χρόνια. Αλλά για να μπορέσουμε ακόμα και να τα προβάρουμε με Τούρκους μουσικούς, πρέπει να συναντηθούμε σε κάποιο live όπως το αποψινό. Δεν έχουμε την οικονομική άνεση να κανονίσουμε ταξίδια, ξενοδοχεία και όλα τα σχετικά για να δουλέψουμε όπως πρέπει. Και «εκμεταλλευόμαστε» τέτοιες ευκαιρίες.
Βασιλική Παπαγεωργίου: Και πρέπει σ’ αυτές τις πολύ δύσκολες συνθήκες, να βρούμε τον καλύτερο εαυτό μας για ν’ αντισταθούμε στο κύμα της απογοήτευσης, της θλίψης που μας κατακλύζει.
Music Corner:Κι αυτή η δισκογραφική δυστοκία, όμως, μπορεί να δώσει ευκαιρίες σε νέους καλλιτέχνες να αναδειχθούν με τους νέους τρόπους επικοινωνίας.
Νικηφόρος Μεταξάς: Το «κακό» με τον καθαρά εμπορικό προσανατολισμό των εταιρειών είχε παραγίνει. Αλλά κι αυτό που συμβαίνει σήμερα, με τις εταιρείες να συρρικνώνουν την παραγωγή, είναι πολύ αρνητικό.
Music Corner:Με τις νέες τεχνολογίες μπορεί κάποιος να στήσει ένα studio σπίτι του, με σχετικά χαμηλό κόστος και να ξεκινήσει…
Νικηφόρος Μεταξάς: Ναι, αλλά ο ήχος δεν θα είναι αυτός που πρέπει να δώσει ο καλλιτέχνης στο κοινό. Αν θέλεις να ηχογραφήσεις πέντε – έξι μουσικούς μαζί ζωντανά, δε μπορείς να το κάνεις σε ένα οικιακό studio.
Music Corner: Σίγουρα, αλλά ακόμα κι έτσι, μπορεί σήμερα ένας καλλιτέχνης να επικοινωνήσει τη δουλειά του και μετά να αποταθεί σε κάποια εταιρεία όχι απλά με τη δουλειά του, αλλά και με την αντίδραση του κοινού σ’ αυτήν.
Νικηφόρος Μεταξάς: Πρέπει να μάθουμε να λειτουργούμε με τους νέους τρόπους επικοινωνίας.
Βασιλική Παπαγεωργίου: Κι έτσι μπορεί να υπάρξει και περισσότερη ουσία.
Νικηφόρος Μεταξάς: Διαπιστώνω, πάντως, ότι όλοι τηρούν στάση αναμονής. Περιμένουν να ακούσουν νέες δημιουργίες, νέες φωνές. Και δεν περιμένουν ν’ ακουστεί ένας συνθέτης ή ένας στιχουργός. Αυτό είναι κάτι που μου αρέσει στους Mode Plagal και στους Χαΐνηδες. Είναι όλοι ικανοί να δημιουργήσουν ποιοτικό υλικό όλοι μαζί, συνθέτοντας τις απόψεις τους. Εκεί νομίζω ότι κάτι γεννιέται. Μπορεί ακόμα να είναι σε νηπιακή μορφή, αλλά κάτι γεννιέται. Κι ελπίζω η πείνα να γεννήσει δημιουργία. Το πιστεύω ότι θα γίνει. Δεν το λέω εθνικιστικά, αλλά ο ελληνικός λαός κατεξοχήν δημιουργεί, σε όλη του την ιστορία.
Βασιλική Παπαγεωργίου: Η σπίθα πάντα υπάρχει.
Νικηφόρος Μεταξάς: Σκεφτείτε μόνο ότι στην Ελλάδα και τη Μικρασία, υπάρχουν περίπου 6.000 χοροί. Σε άλλες χώρες δεν υπάρχουν τέτοια μεγέθη.
Music Corner:Οι Τούρκοι μουσικοί βρίσκονται στην Ελλάδα ή ήρθαν για την εμφάνιση αυτή;
Νικηφόρος Μεταξάς: Ήρθαν για το live και ο ένας μάλιστα θα φύγει αύριο το πρωί…
Αφού ευχαριστήσαμε τον Κο Μεταξά για τις δηλώσεις, κοντά μας ήρθε ο Θοδωρής Ρέλλος, ο σαξοφωνίστας των Mode Plagal.
Θοδωρής Ρέλλος: Αυτά τα χρόνια που συνεργαζόμαστε με τους Bosphorus, διαπιστώσαμε ότι όσο ασύμβατα και παράξενα μπορεί να ακούγονται κάποια πράγματα στην επιφάνεια, διακλαδώνονται υπογείως. Βρίσκονται οι επαφές. Το κοινό βίωμα, η επιστροφή στις ρίζες, επιτρέπει όλα αυτά τα «παντρέματα» και τις «ακροβασίες».
Music Corner:Εξάλλου όλα κρίνονται από το αποτέλεσμα. Οι προθέσεις μετράνε, αλλά το αποτέλεσμα είναι αυτό που κρίνει το κάθε εγχείρημα.
Βασιλική Παπαγεωργίου: Αν υπάρχει μια αλήθεια και γίνει σωστά, η πρόθεση θα έχει και σωστό αποτέλεσμα.
Θοδωρής Ρέλλος: Είναι σημαντικό να γνωρίζεις πού απευθύνεσαι. Και με τι θέματα διαπραγματεύεσαι. Έχει να κάνει με τη διαχρονικότητα, το πόσο μπορεί να κρατήσει στο χρόνο. Είναι ένα πολύ όμορφο ταξίδι που ξεκίνησε πολύ πριν το δίσκο. Στην αρχή δε μπορούσαμε να ξεχωρίσουμε από πού εκπορεύονται κάποια πράγματα. Με τον καιρό αρχίσαμε να βρίσκουμε τις ρίζες όλων αυτών που ακούγαμε. Από ποια παράδοση ξεκίνησαν. Και με τα χρόνια αμβλύνθηκε και η οπτική μας, δεχόμαστε πιο εύκολα κάποια πράγματα. Και δεν έχει σχέση η ηλικία, αλλά για τις συνθήκες και τις εποχές που αλλάζουν. Τη δεκαετία του ’90 είχαμε κάποιες ιδέες και λέγαμε, για παράδειγμα να παίξουν το σάζι με το νέϊ. Και μας απαντούσαν ότι δεν γίνονται αυτά τα πράγματα, γιατί οι ρίζες τέτοιων «ακροβασιών» είναι ασύμβατες. Επειδή το σάζι προέρχεται από μια λαϊκή παράδοση και το νέϊ από μια πιο λόγια μουσική.
Βασιλική Παπαγεωργίου: Στην Τουρκία τότε δεν έκαναν τέτοια «πειράματα», να συνδυάσουν όργανα και ήχους. Αλλά με τον καιρό έγιναν ανοίγματα σε τέτοιες ιδέες.
Θοδωρής Ρέλλος: Μέχρι και οι ίδιοι οι μουσικοί να αποκτήσουν εμπιστοσύνη στις προτάσεις μας, να συνειδητοποιήσουν ότι οι ιδέες μας ήταν «ψαγμένες», να καταλάβουν ότι είχαμε σεβασμό στην παράδοσή τους, ήταν επιφυλακτικοί. Αρκετά αργότερα μπορέσαμε να δοκιμάσουμε συνδυασμούς και ηχοχρώματα που μέχρι τότε δεν είχαν ακουστεί ξανά. Στο δίσκο μας, πλέον, παρουσιάσαμε αυτές τις ιδέες.
Music Corner:Αυτές οι εμφανίσεις θα συνεχιστούν; Το καλοκαίρι θα υπάρξει κάποια περιοδεία;
Βασιλική Παπαγεωργίου: Εκτός από το σημερινό live θα παίξουμε και στη Ραφήνα και μέσα στο καλοκαίρι θα κανονίσουμε συναυλίες και στην Ελλάδα και στην Τουρκία.
Θοδωρής Ρέλλος: Στην Ελλάδα μόνο αν το διοργανώσουμε μόνοι μας, φοβάμαι, ή αν συμμετάσχουμε σε κάποιο φεστιβάλ. Μάλλον η “αυτοοργάνωση” και η συλλογική δουλειά είναι πλέον η καλύτερη λύση για να παρουσιάσουμε τη μουσική μας.
Βασιλική Παπαγεωργίου: Πρέπει να βρεθούν νέοι τρόποι, όπως λέει ο Θοδωρής, να οργανωθούμε οι μουσικοί και να στήσουμε events με μορφή φεστιβάλ. Δεν υπάρχουν πολλά περιθώρια, οπότε θα βρούμε τρόπους να εκφραστούμε.
Θοδωρής Ρέλλος: Δεν ταιριάζει το «παλιό κοστούμι» στις νέες συνθήκες.
Music Corner:Πρέπει να προσαρμοστούμε στα νέα δεδομένα;
Θοδωρής Ρέλλος: Είναι και ανάγκη επιβίωσης. Δε θέλουμε να ζούμε κοντά σε κάτι πεθαμένο. Θέλουμε να ζούμε κοντά σε πράγματα που γεννιούνται. Να ξεκινήσει κάτι νέο, να το αγκαλιάσουμε κι όπου βγει.
Βασιλική Παπαγεωργίου: Ακριβώς. Δίνει ζωή αυτό…
Θοδωρής Ρέλλος: Να μείνουμε μακριά από κάτι που φθίνει, που εκφυλίζεται. Όπως αν μείνουν δύο άνθρωποι πολλά χρόνια μαζί, στο τέλος δε θα μιλάνε (γέλια). Η ανακύκλωση του ίδιου πράγματος, στην πολιτική, στους ρόλους, στην εξέλιξη των πραγμάτων, δηλώνει στασιμότητα.
——————
Δύο λεπτά μετά την ολοκλήρωση των δηλώσεων, οι μουσικοί πήραν τις θέσεις τους στη σκηνή και το πρόγραμμα ξεκίνησε με το «7/8» και το «Των χειμάρρων η βοή», παραδοσιακά της Θράκης και τα δύο, ελληνικό το πρώτο, τούρκικο το δεύτερο. Με το αλεβίτικο “Ey Zahit” συνέχισαν οι μουσικοί και σειρά πήραν δημιουργίες των Mode Plagal με τα «Μέχρι νεωτέρας» και «Δρομολόγιο». Δύο ακόμα αλεβίτικα τραγούδια ακολουθήθηκαν από τα «Μοτοράκια» του Θοδωρή Ρέλλου και «Του Βόσπορου το πέρα» των Αντωνίου – Παπαγεωργίου με τα οποία έκλεισε το πρώτο μέρος.
Μετά από ένα πραγματικά σύντομο διάλειμμα, το πρόγραμμα συνεχίστηκε με το παραδοσιακό στερεοελλαδίτικο «Πούλια» και το αλεβίτικο “Ela gozlu”. Η συνέχεια μας εντυπωσίασε κυρίως ως σύλληψη. «Ερωτικός λόγος» ο τίτλος του τραγουδιού, που αποτελεί την μελοποίηση του ομώνυμου ποιήματος του Γιώργου Σεφέρη από τον Κλέωνα Αντωνίου. Με τρία νέα τραγούδια, «Τα καράβια του μεσημεριού», «Μνημογραφία» και «Εκτός» συνεχίστηκε το πρόγραμμα αλλά και το «Γυναίκα αλαργινή», ενώ αμέσως μετά η Βασιλική Παπαγεωργίου έκανε την εισαγωγή για το κομμάτι που θ’ ακούγαμε.
Ένα παραδοσιακό τούρκικο «ποιμενικό» κομμάτι που, σύμφωνα με την ιστορία, αφορά έναν βοσκό που για να «κερδίσει» την αγαπημένη του έπρεπε με το καβάλι του να «μαγέψει» τα πρόβατα και να μην πιουν νερό. Η ιστορία αναφέρει ότι ο βοσκός τα κατάφερε παίζοντας συνεχώς, χωρίς την παραμικρή διακοπή, κάτι που επανέλαβε ο Cihan Yurtcu δίνοντας ένα πραγματικό ρεσιτάλ, αφήνοντάς μας όλους να θαυμάζουμε την τεχνική και τα …πνευμόνια του! Η ερμηνεία του ήταν από αυτές που θα μείνουν χαραγμένες στη μνήμη μας, ακόμα κι αν ξεχάσουμε τις μελωδίες.
Με το αλεβίτικο “Muhabbet baginda” και το «Ωκεανία» του Κλέωνα Αντωνίου ολοκληρώθηκε το πρόγραμμα, ενώ στο “encore” ξανακούσαμε τα “Ey zahit” και «Εκτός». Μετά από απαίτηση του κοινού, ο κιθαρίστας Κλέων Αντωνίου ερμήνευσε «Το ραδίκι» δίνοντας την ευκαιρία στον Engin Arslanl να «σολάρει» στην αρχή του κομματιού με το σάζι, αλλά κι ο ίδιος στο τέλος με την κιθάρα του.
Έτσι ολοκληρώθηκε το πρόγραμμα που μας έδωσε την ευκαιρία να δούμε με διαφορετική οπτική το «πάντρεμα» παραδοσιακών και σύγχρονων οργάνων, καθώς η εκτέλεση παραδοσιακής μουσικής με σύγχρονα όργανα σε jazz «έκδοση», είναι το «σήμα κατατεθέν» των Mode Plagal. Είχαμε, επίσης, την ευκαιρία να απολαύσουμε τον Cihan Yurtcu σε μια εκπληκτική ερμηνεία με ένα πνευστό που, ομολογουμένως, δεν είχαμε ξανακούσει!
Οι Mode Plagal είναι οι :
Θοδωρής Ρέλλος – σαξόφωνα
Κλέων Αντωνίου – κιθάρες
Τάκης Κανέλλος – drums
Αντώνης Μαράτος – μπάσο
Περισσότερες αποκλειστικές φωτογραφίες του MusicCorner από το live
***Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού γραπτού ή φωτογραφιών, χωρίς την άδεια του Music Corner…