Γράφει ο Αλέξης Λιόλης
alexli@musiccorner.gr
26/5/2010
www.musiccorner.gr

Η Κική Δημουλά στη δισκογραφία…

Με αφορμή την κυκλοφορία, αυτές τις μέρες, της νέας ποιητικής συλλογής της Κικής Δημουλά με τίτλο «Τα εύρετρα», θα αναζητήσουμε σήμερα την αγαπημένη μας ποιήτρια στη δισκογραφία…

Η αρχή έγινε το 1998 «Στην αγκαλιά της άκρης», ένα cd σε παραγωγή του Θάνου Μικρούτσικου. Σ’ αυτό, η Κική Δημουλά απαγγέλλει ποιήματά της και ο Θάνος Μικρούτσικος σαν ελάχιστη χειρονομία της αφιερώνει, όπως γράφει, «οκτώ κομμάτια για πιάνο που έτσι κι αλλιώς γεννήθηκαν από τους στίχους σου και από τον τρόπο που εσύ μας τους αφηγήθηκες».

Στο ένθετο του δίσκου, ο Θάνος Μικρούτσικος σημειώνει -ανάμεσα στ’ άλλα- σ’ ένα «Γράμμα στην Κική Δημουλά»:
«Ο τρόπος που εκφέρεις τους στίχους σου ταιριάζει απόλυτα με την ποίησή σου. Δεν φορτώνεις το ποίημά σου με συναισθηματικά φορτισμένες λέξεις ούτε κατασκευάζεις λέξεις ή φράσεις για να εντυπωσιάσεις.
Οδυνηρή αλλά έντιμη στάση αυτή…
Οι λέξεις σου γεννιούνται από τη σιωπή. Και τι άνω τελείες είναι αυτές!
Φτάνεις στην ουσία των πραγμάτων χωρίς να προκαλείς το θυμικό μας.
Άγγιξες την ψυχή σου, γι’ αυτό και τη δική μας.
Σε ζηλεύω γιατί έφτασες στο Βάθος.
Ψάχνω εναγωνίως εδώ και χρόνια να βρω τον Πατέρα σου και τη Μητέρα σου. Δεν τους βρίσκω.
Να γιατί η Ποίησή σου είναι Μεγάλη.
Κατάφερες με τις προϋποθέσεις σου και χωρίς καμιά παραχώρηση να λειτουργείς άμεσα και να μας συγκινείς όλους
»…

Ποιήματά της η Κική Δημουλά απαγγέλει σε δύο ακόμα δισκογραφικές εκδόσεις: «Η Κική Δημουλά διαβάζει Δημουλά», στο πλαίσιο της σειράς «Ελληνική ποίηση – Περίοδος δεύτερη» και «Κική Δημουλά / Ο πληθυντικός αριθμός», στην οποία συμπράττουν η Σοφία Μιχαηλίδη στο τραγούδι και ο Νίκος Ξανθούλης στη μουσική. Στο άλμπουμ «Η Κική Δημουλά διαβάζει Δημουλά» ακούγονται ποιήματα από τη συλλογή «Έρεβος» (1956), από τη συγκεντρωτική έκδοση «Ποιήματα», (1998) και από τις μεταγενέστερες ποιητικές συλλογές της «Ενός λεπτού μαζί» (1998), «Ήχος απομακρύνσεων» (2001), «Χλόη θερμοκηπίου» (2005) και «Μεταφερθήκαμε παραπλεύρως» (2007), όλες από τον «Ίκαρο».

Επίσης, τα αφιερώματα των γνωστών λογοτεχνικών περιοδικών «Εντευκτήριο» (τ. 83) και «Η λέξη» (τ. 194) στην Κική Δημουλά και στο έργο της συνοδεύονται από δίσκους ακτίνας, στους οποίους η ποιήτρια διαβάζει ποιήματά της. Αλλά και η Τάνια Τσανακλίδου στο «Μαγικό κουτί» (μια παράσταση που αποτυπώθηκε σε δίσκο) απαγγέλλει το γνωστό ποίημα της Δημουλά «Ο πληθυντικός αριθμός», από τη συλλογή «Το λίγο του κόσμου» (1971).

Το Μάρτιο του 2004 κυκλοφόρησε η «Γη των απουσιών», ένα έργο του συνθέτη Κυριάκου Σφέτσα -βασισμένο στην ποίηση της Δημουλά- για ορχήστρα νυκτών εγχόρδων, χορωδία κοριτσιών, ενόργανο σύνολο και ηθοποιό. Συμμετέχουν η Ορχήστρα Νυκτών Εγχόρδων του Δήμου Πατρέων υπό τη διεύθυνση του Θανάση Τσιπινάκη, το φωνητικό σύνολο «Ηχώ» και η ηθοποιός Αλεξάνδρα Σακελλαροπούλου.
Το συγκεκριμένο έργο, ένα χρόνο πριν την κυκλοφορία του, παρουσιάστηκε στο Διεθνές Φεστιβάλ της Πάτρας και θυμάμαι ότι είχε κάνει ιδιαίτερη αίσθηση από την πρώτη στιγμή της αναγγελίας του. Η Κική Δημουλά γράφει στο ένθετο: «Το σημαντικό για μένα είναι ότι ο Κυριάκος Σφέτσας έδωσε μουσική σ’ εκείνον τον ανεπίστρεπτο χρόνο που έγραψα τα ποιήματα αυτά. Είμαι πολύ συγκινημένη από τη δουλειά του, που τη θεωρώ σπουδαία».
«Υπήρξε μια “εξ ουρανού” στιγμή όταν το περασμένο καλοκαίρι πλησίασα το έργο της Κικής Δημουλά, νιώθοντας ξαφνικά να αναστέλλεται η νύχτα μου. Αρχές φθινοπώρου, σε νυχτερινό πάντα χρόνο, αναδύθηκαν μέσα μου οι πρώτες ιδέες για τη “Γη των απουσιών”: η συνεύρεση ή αλλιώς η κοινή πλεύση ποίησης και μουσικής, μέσα από μια ειδική οργάνωση “λόγου και ήχου” με στόχο μια πολυσήμαντη δημιουργική “πράξη”, υπήρξε το κύριο, το φλέγον ζήτημα. Φαντάστηκα λοιπόν ένα έργο “Ισοτιμιών” ανάμεσα στην ποίηση και τη μουσική», αναφέρει για τη «Γη των απουσιών» ο Κυριάκος Σφέτσας.

Στο cd «Φ χρυσός λόγος» του συγκροτήματος «Άνεμος», που κυκλοφόρησε τον περασμένο Δεκέμβρη σε παραγωγή της Λίνας Νικολακοπούλου, ακούμε την Κική Δημουλά στο ποίημά της «Περιφραστική πέτρα».
Με την ελπίδα – επιθυμία να αναπτυχθεί μια νέα δυνατότητα συμπόρευσης και επικοινωνίας της μουσικής και του λόγου, οι «Άνεμος» (Κώστας Χατζόπουλος & Κατερίνα Νιτσοπούλου) επέλεξαν να μελοποιήσουν στο «Χρυσό λόγο» κείμενα της Κικής Δημουλά, του Ανδρέα Εμπειρίκου, της Λίνας Νικολακοπούλου, της Βασιλικής Νικοπούλου, του Τζαλαλαντίν Ρουμί, του Γιώργου Σκούρτη και του Dylan Thomas. Δεν τα κατάφεραν. Το αποτέλεσμα ήταν από μέτριο έως αδιάφορο. Αν, πάντως, αξίζει κάτι στη συγκεκριμένη έκδοση, αυτό είναι τα κομμάτια με τις φωνές της Λίνας Νικολακοπούλου και της Κικής Δημουλά…

Υπάρχει και η πολύ πρόσφατη μελοποίηση από το συνθέτη Σάκη Παπαδημητρίου της ποιητικής συλλογής της Κικής Δημουλά «Το τελευταίο σώμα μου», με ερμηνεύτρια τη Μαρία Φαραντούρη. Παρουσιάστηκε για πρώτη φορά τον περασμένο Μάρτιο στην Πάτρα, με αφορμή τον εορτασμό της παγκόσμιας ημέρας ποίησης.

Κλείνοντας, αντί άλλης βιογραφικής αναφοράς, ο λόγος στην πολυβραβευμένη ποιήτρια (τελευταία της διάκριση το «Ευρωπαϊκό βραβείο λογοτεχνίας για το 2010») και ακαδημαϊκό:
«Ένα βιογραφικό σημείωμα πρέπει, αφού γραφτεί, να μείνει επ’ αρκετόν καιρό κρεμασμένο στον αέρα από ένα τσιγκέλι αυστηρότητας, ώστε να στραγγίξουν καλά τα στερεότυπα, οι ωραιοποιήσεις, η ρόδινη παραγωγικότης και ο πρόσθετος ναρκισσισμός, πέραν εκείνου που ενυπάρχει στη φύση μιας αυτοπαρουσίασης. Μόνον έτσι βγαίνει το καθαρό βάρος: το ήθος που επέβαλες να τηρεί η προσπάθειά σου…
Γεννήθηκα στην Αθήνα το 1931. Η παιδική ηλικία πέρασε χωρίς να αναδείξει το «παιδί θαύμα». Το 1949, τελειώνοντας το Γυμνάσιο, υπέκυψα εύκολα στο “πρέπει να εργαστείς”, και εργάστηκα στην Τράπεζα της Ελλάδος είκοσι πέντε χρόνια.
Ανώτερες σπουδές: η μακρά ζωή μου κοντά στον ποιητή Άθω Δημουλά. Χωρίς εκείνον, είμαι σίγουρη ότι θα είχα αρκεστεί σε μια ρεμβαστική, αμαθή τεμπελιά, προς την οποίαν, ίσως και σοφά, ακόμα ρέπω. Του οφείλω το λίγο έστω που της ξέφυγα, την ατελή έστω μύησή μου στο τι είναι απλώς φωνήεν στην ποίηση και τι είναι σύμφωνον με την ποίηση…
Αυταπαρνητική, παραχωρήθηκα στο ρόλο της μητέρας και με τρυφερή γενναιότητα άκουσα να προσφωνούμαι “γιαγιά”…
Δεν νιώθω δημιουργός. Πιστεύω ότι είμαι ένας έμπιστος στενογράφος μια πολύ βιαστικής πάντα ανησυχίας, που κατά καιρούς με καλεί και μου υπαγορεύει κρυμμένη στο ημίφως ενός παραληρήματος, ψιθυριστά, ασύντακτα και συγκεκομμένα, τις ακολασίες της με έναν άγνωστο τρόπο ζωής. Όταν μετά αρχίζω να καθαρογράφω, τότε μόνον, παρεμβαίνω κατ’ ανάγκην: όπου λείπουν λέξεις, φράσεις ολόκληρες συχνά και το νόημα του οργίου, προσθέτω εκεί δικές μου λέξεις, δικές μου φράσεις, το δικό μου όργιο στο νόημα, ότι τέλος πάντων έχει περισσέψει από δικές μου ακολασίες με έναν άλλον, άγνωστο τρόπο ζωής
»…
Κική Δημουλά

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Please enter your comment!
Please enter your name here