Γράφει ο Αλέξης Λιόλης
alexli@musiccorner.gr
23/6/2010
www.musiccorner.gr
Δισκογραφικές συναντήσεις
Λευτέρης Παπαδόπουλος – Γιάννης Σπανός
Έγραψαν τραγούδια, που με το σπαθί τους κέρδισαν το στοίχημα με το χρόνο. Τραγούδια με εκτόπισμα, που καταγράφηκαν στο μουσικό μας πολιτισμό ως πολύ σημαντικές στιγμές. Ο λόγος για το Λευτέρη Παπαδόπουλο και το Γιάννη Σπανό. Τόσο στη σημερινή όσο και στη στήλη της ερχόμενης εβδομάδας, θα αναζητήσουμε τα ίχνη της κοινής τους – μακράς και λίαν παραγωγικής – δισκογραφικής δράσης.
«Ο Γιάννης Σπανός νομίζω είναι ο συνθέτης που καθάρισε από τον Λ. Παπαδόπουλο τα περιττά …αντριλίκια και αποκάλυψε το πραγματικό εύρος της τρυφερότητάς του», γράφει η δημοσιογράφος Στέλλα Βλαχογιάννη σε κείμενό της – «Τ’ ακριβό το πασαπόρτι ο τίτλος του» – για το Λευτέρη Παπαδόπουλο («Μια πρώτη προσέγγιση στο έργο του στιχουργού»), που πρωτοδημοσιεύτηκε τον Ιούλιο του 2006 στο ηλεκτρονικό περιοδικό «Ηριδανός». Και συνεχίζει η Στέλλα Βλαχογιάννη: «Μαζί με το Σπανό γράφουν δεκάδες τραγούδια που μόνον ως λαϊκά εικονογραφημένα θα μπορούσα να τα χαρακτηρίσω. Δηλαδή τραγούδια που τα ακούς και πίσω από τα μάτια σου περνάει η “ταινία”. Από την δημοφιλέστατη “Οδό Αριστοτέλους” μέχρι το “Σπίτι παλιό” και από το “Βροχή και σήμερα” μέχρι το “Οι Κυριακές στην Κατερίνη”. Ένα δίδυμο με πάρα πολύ ισχυρό σήμα στην εποχή του που απέδωσε κομμάτια με ανοικτούς λογαριασμούς με την αθανασία…».
Η πρώτη ολοκληρωμένη συνεργασία των δύο δημιουργών έγινε το 1970 στο δίσκο «Το σαββατόβραδο». Έντεκα τραγούδια του Γιάννη Σπανού σε στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου, τραγουδισμένα από το Σταμάτη Κόκοτα («Ο τρελός», «Τα ματάκια σου», «Μη καλέ μου μη», «Καλογεράκι», «Οι αγγέλοι»), τη Βίκυ Μοσχολιού («Τα χέρια», «Ξύπνησε η πόλη», «Το γράμμα», «Πειραιωτάκι») και τον Μανώλη Μητσιά («Το φεγγάρι», «Το Μαρικάκι»).
Είχε προηγηθεί, το 1969, ο δίσκος του Σπανού «Μια Κυριακή», με το Γρηγόρη Μπιθικώτση, τη Βίκυ Μοσχολιού, το Σταμάτη Κόκοτα και το Χρήστο Εμμανουήλ. Το στιχουργικό βάρος των τραγουδιών επωμίστηκε ο Λευτέρης Παπαδόπουλος, με «αιχμές» το ομότιτλο και τα τραγούδια «Άκου πώς κλαίει ο μπαγλαμάς» και «Πες πως μ’ αντάμωσες», ενώ συμμετείχαν με στίχους τους ο Μάνος Ελευθερίου, ο Κώστας Κωτούλας και ο Γιώργος Παπαστεφάνου. Σύμφωνα με τα λεγόμενα του Σπανού, το ότι ο ίδιος καταπιάστηκε με το λαϊκό τραγούδι, έχοντας πίσω του το Νέο Κύμα, το χρωστάει στο Λευτέρη Παπαδόπουλο, που τον είχε προκαλέσει λέγοντάς του ότι «αποκλείεται να γράψει λαϊκά…»!
Το 1973 ήρθαν οι «Μέρες αγάπης». Ένας ακόμα κύκλος τραγουδιών του Γιάννη Σπανού και του Λευτέρη Παπαδόπουλου. Η «συνταγή» είχε πετύχει και οι δυο τους, έχοντας βρει τους μεταξύ τους κώδικες επικοινωνίας, προχωρούσαν ακάθεκτοι.
Στις «Μέρες αγάπης» τραγούδησαν ο Σταμάτης Κόκοτας – που για τρίτη κατά σειρά φορά ηχογραφούσε τραγούδια τους, μετά τους δίσκους «Μια Κυριακή» και «Το σαββατόβραδο» – και η Δήμητρα Γαλάνη. Από τα τραγούδια με τη φωνή του Κόκοτα ξεχωρίζουμε το «Σ’ ευχαριστώ», «Μια βραδιά του Μαγιού» και «Ήσουνα παιδί», ενώ το τραγούδι – προίκα της Δήμητρας Γαλάνη από τις «Μέρες αγάπης» παραμένει το «Βροχή και σήμερα». Μπορεί στις μέρες μας να μην ακούγεται πολύ και η ίδια η Γαλάνη να το έχει εξοστρακίσει από το ρεπερτόριο και τα live της, όμως στα χρόνια του ’70 ήταν στενά συνδεδεμένο με το προφίλ της «αισθαντικής» ερμηνεύτριας που κάποιοι ήθελαν να διαμορφώσουν για τη Δ. Γαλάνη. Βέβαια, το τραγούδι δεν ήταν καινούργιο. Είχε ηχογραφηθεί για πρώτη φορά ως «Μη μου μιλάς γι’ αγάπη», με στίχους του Κώστα Ασημακόπουλου, στο δίσκο με τη μουσική & τα τραγούδια του Σπανού για την ταινία «Όμορφες μέρες» (1970). Εκεί υπάρχει σε δύο ερμηνευτικές version, η μία με τη Δήμητρα Γαλάνη και η άλλη με το Γιώργο Μαρίνο.
Δυο χρόνια αργότερα, η Δήμητρα Γαλάνη θα συμπεριλάβει δύο τραγούδια με τις υπογραφές του Γιάννη Σπανού και του Λευτέρη Παπαδόπουλου στον προσωπικό της δίσκο «Λεπτομέρειες» (1975). Μιλάμε για το «Ένα παλληκάρι» και τα «Οχτώ μικρά παιδιά».
«Εκείνο τον καιρό (1973) ο Γιάννης έμενε στο πατρικό του σπίτι, στην οδό Μοσχονησίων, ένα μικρό διαμέρισμα πολυκατοικίας, στον πρώτο όροφο, γεμάτο φασαρία. Εκεί τον συναντούσα όποτε έπρεπε να δουλέψουμε. Κουβεντιάζαμε, πίναμε, ξανακουβεντιάζαμε, ξαναπίναμε και κατά τις 10 το βράδυ έφευγα σχεδόν μεθυσμένος, έχοντας στις τσέπες μου μια – δυο κασέτες με μελωδίες. Γιατί, πρέπει να πω, τα περισσότερα τραγούδια που έχω γράψει με τον Σπανό είναι πάνω σε μελωδίες: μου έδινε ο συνθέτης τη μουσική κι εγώ «κάρφωνα» στις νότες τους στίχους» (Λ. Παπαδόπουλος – «100 δίσκοι και η ιστορία τους» από τον «Μελωδία fm», έκδοση της «Καθημερινής»).
Στην «Οδό Αριστοτέλους» (1974) δε θα σταθούμε ιδιαίτερα, μιας και σχετική αναφορά μπορείτε να βρείτε στο αφιέρωμα της «Κιβωτού» για τις δισκογραφικές συναντήσεις του Γιάννη Σπανού με τη Χαρούλα Αλεξίου. Ήταν ο τέταρτος μεγάλος δίσκος του συνθέτη με τον «πρόεδρο» και περιείχε καλογραμμένα λαϊκά τραγούδια και μπαλάντες, που όμως δε γνώρισαν ευρεία απήχηση, αν εξαιρέσει κανείς το ομότιτλο. Ήταν, βλέπετε, η εποχή της μεταπολίτευσης και της κυριαρχίας του πολιτικού τραγουδιού, οπότε… Ο Λευτέρης Παπαδόπουλος λέει πως …«έγραψα πρώτα τους στίχους και ακολούθησε ο Γιάννης με τις μουσικές του. Εξαίρεση τα τραγούδια “Γύριζαν τα τρένα”, “Και”, “Ήταν μια φορά”, “Μη με κοιτάς”…». Στο δίσκο τραγούδησαν ο Γιάννης Πάριος, ο Γιάννης Καλατζής και η Χάρις Αλεξίου.
Η «Οδός Αριστοτέλους», αλλά και τα υπόλοιπα τραγούδια τους για τη φωνή της Χαρούλας («Πως να σε λησμονήσω», «Κιτρίνη πόλη», «Οι Κυριακές στην Κατερίνη», «Σε ψάχνω») στους δίσκους «Χάρις Αλεξίου/2» και «24 τραγούδια», πέρα απ’ ότι αγαπηθήκαν πολύ, διατηρούν μέχρι σήμερα ζωντανή την ατμόσφαιρα ασπρόμαυρης ταινίας καθόλου, όμως, μελό.
Να μη ξεχάσουμε, σ’ αυτό το πρώτο μέρος του αφιερώματος στις συναντήσεις Σπανού – Παπαδόπουλου και κάποια μεμονωμένα τραγούδια τους. Όπως, για παράδειγμα, τον «Αλήτη», το «Μην κλαις για μένανε» και «Στα δικά σου σκαλοπάτια» γραμμένα για το Μιχάλη Βιολάρη στον πρώτο προσωπικό του δίσκο, εν έτει 1968.
Αλλά και τα τραγούδια τους για τη «Γλυκιά Ίρμα» («Irma la Douce») των Αλεξάντερ Μπερεφφόρ – Μαργκερίτ Μονό, που ο θίασος της Έλλης Λαμπέτη ανέβασε στο θέατρο «Μπροντγουαίη» το Γενάρη του ’72.
Μένουν κι άλλα… Την επόμενη εβδομάδα…