Γράφει ο Αλέξης Λιόλης
alexli@musiccorner.gr
16/3/2011
www.musiccorner.gr
Νίκος Γκάτσος – Λεπτομέρειες…
Για το Σταύρο Κουγιουμτζή…
Τι ήταν αυτό που έκανε τον τόσο αρνητικό σε δημόσιες τοποθετήσεις Νίκο Γκάτσο να αφιερώσει λίγες, έστω, γραμμές στο συνθέτη Σταύρο Κουγιουμτζή και στο έργο του, είναι κάτι που πια δεν μπορεί να απαντηθεί με αξιοπιστία, δεδομένου ότι αμφότεροι έχουν φύγει από τη ζωή. Ο Γκάτσος στις 12 Μαΐου του ’92 και ο Κουγιουμτζής στις 12 Μάρτη του 2005…
 Νίκος Γκάτσος |
 Σταύρος Κουγιουμτζής |
Στο διπλό δίσκο «Σταύρος Κουγιουμτζής – 10 χρόνια τραγούδι», με πολύ γνωστά και αγαπημένα τραγούδια του, που κυκλοφόρησε το καλοκαίρι του 1979, υπάρχει το παρακάτω κείμενο του Νίκου Γκάτσου:
«Με τον Σταύρο Κουγιουμτζή δεν έτυχε ως τώρα να συνεργαστώ κι έτσι, ως αντικειμενικός ακροατής, μπορώ να πω τη γνώμη μου για το έργο του χωρίς περιστροφές και προκαταλήψεις. Πιστεύω πως είναι ένας από τους πιο σημαντικούς συνθέτες της μετα – χατζιδακικής γενεάς στο έντεχνο – λαϊκό τραγούδι και θεωρώ τη συνεισφορά του σ’ αυτό πλούσια και αδιαμφισβήτητη.
Οι μελωδίες του, υποταγμένες στο προσωπικό του ύφος και μουσικά σύγχρονες, μας ξαναφέρνουν ωστόσο στις ρίζες της παράδοσης χωρίς φολκλορικούς ερεθισμούς, φανερώνοντας έτσι τη γνησιότητα ενός καλλιτέχνη που η έμπνευσή του έχει αφετηρία τη μακραίωνη ελεγειακή μνήμη του ελληνικού λαού.
Αυτός είναι νομίζω και ο λόγος που τα κάπως δύσκολα τραγούδια του βρίσκουν τόσο πλατιά απήχηση στο κοινό, μ’ όλο που ο ίδιος έχει τη σπάνια για τους σημερινούς καιρούς αρετή να παραμένει σεμνός και να μη θορυβεί γύρω από τ’ όνομά του στο παζάρι της καθημερινής συναλλαγής».
Κι αυτά τα πολύ τιμητικά λόγια του Νίκου Γκάτσου για το Σταύρο Κουγιουμτζή (τον θεωρεί ως ένα «από τους πιο σημαντικούς συνθέτες της μετα-χατζιδακικής γενεάς στο έντεχνο – λαϊκό τραγούδι») αποκτούν μεγαλύτερη αξία, αν σκεφτεί κανείς πόσο συνεπής παρέμεινε δια βίου ο ποιητής στην άρνησή του να μιλάει, να δίνει συνεντεύξεις, να κάνει δηλώσεις και να μετέχει με οποιοδήποτε τρόπο της δημοσιότητας. Δε μίλησε και δεν έγραψε ποτέ ούτε για το Μάνο Χατζιδάκι ούτε για κάποιο έργο ή κύκλο τραγουδιών τους!
Στο βιβλίο του «Ανοιχτά παράθυρα με κλειστά παντζούρια» (εκδ. «Κέδρος»), ο Σταύρος Κουγιουμτζής αναφέρεται στις επισκέψεις του στου «Φλόκα», όπου όπως λέει «…πήγαινα να δω τον Γκάτσο, με τον οποίο είχα μια φιλική σχέση, αλλά σαν μαθητής προς δάσκαλο – μάλιστα από σεβασμό, δεν πολυπήγαινα να τον συναντήσω. Τρεις τέσσερις φορές το χρόνο όλο κι όλο, παρ’ όλο που θα ’θελα να τον έβλεπα και να τον άκουγα κάθε μέρα…».
Στο ίδιο βιβλίο, ο Κουγιουμτζής εκφράζει και το παράπονό του για τους ανθρώπους του τραγουδιού: «Κανείς δε μου είπε μια καλή κουβέντα, εκτός από τον Νίκο Γκάτσο»…
Σχετικά με το Γκάτσο, μπορούν να θεωρηθούν και όσα γράφει ο Σταύρος Κουγιουμτζής και υπάρχουν στο βιβλίο «Σταύρος Κουγιουμτζής. Χρόνια σαν βροχή» («Ιανός» – 2005):
«Όταν αποφάσισα να ασχοληθώ οριστικά με το τραγούδι, ήμουν είκοσι πέντε χρονώ. Έπαιζα τότε αρκετά καλά πιάνο και είχα καλές θεωρητικές βάσεις. Θυμάμαι με πόση όρεξη ένα πρωί κάθισα στο πιάνο. Αφού έπαιξα καμιά ώρα, σταμάτησα απογοητευμένος. Δεν με ικανοποιούσαν αυτά που έπαιζα. Έμεινα για λίγο να κοιτάζω τα πλήκτρα. Υστέρα έκλεισα το πιάνο. Ήμουν πολύ πικραμένος, γιατί από παιδί αγαπούσα τα τραγούδια και θαύμαζα αυτούς που τα γράφανε.
Όταν αργότερα άκουσα τα πρώτα τραγούδια του Χατζιδάκι, “Χάρτινο το φεγγαράκι”, “Διώξε τη λύπη παλικάρι”, και άλλα που με μάγεψαν, είπα στον εαυτό μου: “Ψάξε μέσα σου. Ψάξε να βρεις τον δικό σου δρόμο κι αν έχεις κάτι να πεις, θα το πεις”.
Μ’ αυτές τις σκέψεις άρχισα πάλι δειλά – δειλά να γράφω».
Και δυο λόγια για το Σταύρο Κουγιουμτζή:
Γεννήθηκε το 1932 στη Θεσσαλονίκη σε ένα προσφυγικό καταυλισμό κοντά στις φυλακές του Γεντί – Κουλέ. Σπούδασε πιάνο και ανώτερα θεωρητικά στο Κρατικό Ωδείο της Θεσσαλονίκης. Από το ’60 άρχισε να γράφει τραγούδια. Συνεργάστηκε με τους τραγουδιστές Γιώργο Νταλάρα, Χαρούλα Αλεξίου, Βίκυ Μοσχολιού, Γιάννη Καλατζή, Άννα Βίσση, Γιάννη Πάριο, Δημήτρη, Μητροπάνο, Αντώνη Καλογιάννη…
Ενώ έγραφε και ο ίδιος στίχους, στη δισκογραφία συναντήθηκε και με γνωστούς στιχουργούς, όπως ο Λευτέρης Παπαδόπουλους, ο Μάνος Ελευθερίου, ο Μιχάλης Μπουρμπούλης, ο ποιητής Ντίνος Χριστιανόπουλος, ο Άκος Δασκαλόπουλος… Η τελευταία του δισκογραφική εμφάνιση έγινε το 2000 με το δίσκο «Έβρεχε ο κόσμος» (2000). Είχαν προηγηθεί οι «Ύμνοι αγγέλων σε ρυθμούς ανθρώπων»…
Ο Σταύρος Κουγιουμτζής παρέμεινε διακριτικά και ήσυχα μακριά από τη δημοσιότητα, χωρίς να μετέχει στην «αγορά» του τραγουδιού. Άφησε κληρονομιά «ακριβή» τα τραγούδια του. Με την ευγενική τους μελαγχολία και τη λυτρωτική τους θλίψη…
Υ.γ.
Εκατό χρόνια από τη γέννηση του Νίκου Γκάτσου συμπληρώνονται φέτος και μ’ αυτή την αφορμή στην «Κιβωτό» κάθε εβδομάδα αναζητούμε τα ίχνη του ποιητή της «Αμοργού» στο ελληνικό τραγούδι. Εξ’ άλλου, όπως έλεγε ο Χατζιδάκις, «ο Γκάτσος είναι και θα ’ναι απ’ αυτούς που ανακαλύπτονται»…