Στου χρόνου τον καθρέφτη – 1967

Γράφει ο Τάσος Κριτσιώλης
 http://vinylmaniac.madblog.gr
Πέμπτη, 9 Ιανουαρίου 2014

———————————————————–

Η Ελλάδα «στο γύψο», το τραγούδι στα ουράνια…!

Το 1967 είναι το έτος που η ελληνική δημοκρατία μπαίνει στον …γύψο της χούντας του Παπαδόπουλου, του Παττακού και της παρέας τους. Από τα χαράματα της 21^ης Απριλίου, αυτό που άπαντες φοβούνταν, ήξεραν, προέβλεπαν αλλά ουδείς έκανε το παραμικρό για ν’ αποτρέψει, είναι πλέον γεγονός. Εκτοπίσεις, εξορίες, στρατοδικεία, ακόμα και δολοφονίες είναι σχεδόν στην ημερήσια διάταξη και ο λαός παρακολουθεί «παγωμένος» και «ζαλισμένος» από το κακό που τον βρήκε.

Η χώρα μας βρίσκεται κάτω από τη μπότα των συνταγματαρχών που πρόλαβαν άλλους επίδοξους δικτάτορες κι έτσι οι εκλογές που είχαν προγραμματιστεί για τις 28 Μαΐου δε θα γίνουν ποτέ -για την ακρίβεια, οι επόμενες θα διεξαχθούν επτά χρόνια και επτά μήνες αργότερα. Η αποτυχία ενός «αντιπραξικοπήματος» του Κωνσταντίνου τον Δεκέμβριο, θα σημάνει ουσιαστικά το τέλος του θεσμού της Βασιλείας στην Ελλάδα.

Όπως είναι φυσικό, η επιβολή της ξενοκίνητης δικτατορίας δε θα μπορούσε ν’ αφήσει ανεπηρέαστα και τα καλλιτεχνικά πράγματα στην πατρίδα μας. Ο Μίκης Θεοδωράκης είναι ο πρώτος που θα βγάλει ανακοίνωση εναντίον της και βεβαίως θα γίνει ο υπ’ αριθμόν ένα καταζητούμενος.

Για τέσσερις μήνες θα κρύβεται σε διάφορα σπίτια φίλων ή γνωστών, αλλά τον Αύγουστο θα συλληφθεί και θα οδηγηθεί στις φυλακές Αβέρωφ κι από εκεί σε εξορία στη Ζάτουνα. Εξυπακούεται βεβαίως ότι με επίσημη διαταγή της «κυβέρνησης» απαγορεύεται η ακρόαση και μετάδοση των τραγουδιών του (με βαριές ποινές για τους «παραβάτες»), όπως και η κυκλοφορία όλων των δίσκων του. 

Ωστόσο, μέσα στη «μαυρίλα» της χούντας το τραγούδι -έστω και υπό την απειλή της λογοκρισίας- θα συνεχίσει να είναι το κύριο μέσο έκφρασης του λαού και να «γεννά» σπουδαία πράγματα. Το 1967 θα μπορούσε κάλλιστα να χαρακτηριστεί ως χρονιά του Δήμου Μούτση, ο οποίος κάνει δυναμική είσοδο στο χώρο γράφοντας μεγάλες κι αξέχαστες επιτυχίες συνεργαζόμενος κυρίως με το «νέο αστέρι» Σταμάτη Κόκοτα και τη Βίκυ Μοσχολιού.

Εκτός του Μούτση, ο Κόκοτας θα ηχογραφήσει σπουδαία τραγούδια και με άλλους συνθέτες, ενώ θα κυριαρχήσει στα ραδιόφωνα και στα νυχτερινά κέντρα τόσο με τη φωνή του, όσο και με την …εκκεντρική εμφάνισή του (φαβορίτες, μακρύ μαλλί) που θα γίνει αντικείμενο συζήτησης και αφορμή για παντός είδους σχόλια.

Το 1967 ο Άκης Πάνου θα κάνει ιδιαίτερα αισθητή την παρουσία του στο λαϊκό τραγούδι υπογράφοντας σπουδαίες δημιουργίες όπως και ο «κλασικός» του είδους Απόστολος Καλδάρας, ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης θ’ αρχίσει ξανά να γράφει δικά του τραγούδια αλλά και να συνεργάζεται πιο πολύ με λαϊκούς δημιουργούς απόντος Θεοδωράκη, ενώ ο Στέλιος Καζαντζίδης θα έχει την πρώτη δυνατή «κόντρα» με την εταιρεία του και θα ηχογραφήσει λιγότερα από 10 κομμάτια αυτή τη χρονιά.

Το «Νέο Κύμα» θα εξακολουθήσει την επιτυχημένη πορεία του με μεγαλύτερη στιγμή του την «Ανθολογία Α’» του Γιάννη Σπανού. Παράλληλα, ο ελληνικός κινηματογράφος θα προσφέρει για ακόμη ένα έτος όμορφα και διαχρονικά τραγούδια.

Επιπλέον, μέσα στο 1967 θα κάνουν το δισκογραφικό ντεμπούτο τους δυο νέα παιδιά, που δεν είχαν συμπληρώσει καλά-καλά τα 19 χρόνια τους αλλά από την πρώτη στιγμή φάνηκε ότι τους περιμένει μια πολύ μεγάλη καριέρα: Ο Γιώργος Νταλάρας και ο Δημήτρης Μητροπάνος…

Ας δούμε λοιπόν τι έγινε στην ελληνική μουσική σκηνή το 1967…

Τα τελευταία έργα του Μίκη…

Η έλευση της χούντας σήμανε αμέσως την επιχείρηση σύλληψης όσων ήταν φανερό ότι επρόκειτο ν’ αντιταχθούν στο καθεστώς, με πρώτους βεβαίως τους αριστερούς φρονηματίες. Στην κορυφή της λίστας ήταν βεβαίως ο Μίκης Θεοδωράκης, ο οποίος ήταν ο πρώτος που αποδοκίμασε δημοσίως τη δικτατορία με γραπτή δήλωσή του που μοιράστηκε χέρι με χέρι. Τον Ιούνιο, με νομοθετικό διάταγμα απαγορεύτηκε η εκτέλεση, ακρόαση, μετάδοση και κυκλοφορία όλων των δίσκων και των τραγουδιών του, τη στιγμή που ο ίδιος ακόμα κρυβόταν για να συλληφθεί τελικώς τον Αύγουστο. 

Ωστόσο, πριν την 21^η Απριλίου ο μέγας δημιουργός είχε …προλάβει να ηχογραφήσει δύο νέα έργα του: «Ένας όμηρος» με τη Μαρία Φαραντούρη και τα «Έξι φεγγάρια της θάλασσας» με τον Γρηγόρη Μπιθικώτση και τη Βίκυ Μοσχολιού, στη μοναδική δισκογραφική συνεργασία του μαζί της.

Ο «Όμηρος» βεβαίως είχε κυκλοφορήσει για πρώτη φορά το 1962 με τη Ντόρα Γιαννακοπούλου, ωστόσο η νέα ηχογράφησή του με τη Φαραντούρη τον Φεβρουάριο του ’67 τον έκανε πιο γνωστό και σχεδόν όλα τα τραγούδια που περιλαμβάνει είναι συνδεμένα περισσότερο με τη δική της φωνή, με κορωνίδα το πασίγνωστο «Γελαστό παιδί»

Όσο για τα «Φεγγάρια», πρόκειται για έξι τραγούδια σε στίχους του Νίκου Γκάτσου τα οποία όμως αποσύρθηκαν σχεδόν με την κυκλοφορία τους, λόγω της επιβολής του δικτατορικού καθεστώτος. Ουσιαστικά, η πρώτη έκδοσή τους έγινε το 1974 μετά τη μεταπολίτευση σε δίσκο 33 στροφών με τίτλο «Θαλασσινά φεγγάρια». Οι εκτελέσεις του Μπιθικώτση ήταν οι αρχικές, αλλά εκείνες της Μοσχολιού ηχογραφήθηκαν από την ίδια ξανά τότε.

Πρόκειται για μια υπέροχη δουλειά, η οποία ωστόσο δεν ακούστηκε όσο έπρεπε. Η «τριάδα» του «Σερ» ήταν τα «Φέρτε μου τη θάλασσα», «Θα ρίξω πέτρα στη ζωή» και «Το πανηγύρι των άστρων», ενώ της αξέχαστης Βίκυς τα «Κοιμήσου παλικάρι», «Σήμερα βράδιασε νωρίς» και «Νύχτα δίχως άκρη» 

Η είσοδος του Μούτση, η άνοδος του Κόκοτα…

Το 1967 είναι η χρονιά που ο Δήμος Μούτσης ουσιαστικά κάνει το ντεμπούτο του στο ελληνικό τραγούδι, με άμεση κι εντυπωσιακή αποδοχή κι επιτυχία. Γράφει ωραίες «ελαφρολαϊκές» μελωδίες που μπαίνουν εύκολα στο στόμα του κόσμου, κυρίως με στίχους του Νίκου Γκάτσου κι έχοντας ως βασικούς ερμηνευτές τον Σταμάτη Κόκοτα και τη Βίκυ Μοσχολιού.

Ο πρώτος ηχογραφεί ορισμένες από τις μεγαλύτερες και διαχρονικότερες επιτυχίες του με το «δίδυμο» Μούτσης-Γκάτσος: «Βρέχει ο Θεός», «Μη μου χτυπάς τα μεσάνυχτα», «Πήρες το μεγάλο δρόμο», αλλά και το «Στου Προφήτη Ηλία» με στίχους Γιώργου Παπαστεφάνου, καθιερώνουν οριστικά τον πραγματικά σπουδαίο ερμηνευτή στην κορυφή του ελληνικού πενταγράμμου…

Όσο για τη Μοσχολιού, συνθέτης και στιχουργός της δίνουν το πασίγνωστο κι αγαπημένο «Σ’ έβλεπα στα μάτια» και τα επίσης γνωστά «Πού να ‘βρω ταχυδρόμο» και «Φαρμάκι τα γεράματα» (σχεδόν παράλληλα το ηχογράφησε και ο Κόκοτας)

Ντεμπούτο Νταλάρα-Μητροπάνου

Αυτή η τόσο άσχημη για τη χώρα μας χρονιά, έμελλε να είναι η αφετηρία μιας σπουδαίας, μεγάλης και λαμπρής πορείας για δύο από τους κορυφαίους ερμηνευτές στην ιστορία της ελληνικής μουσικής: Του Γιώργου Νταλάρα και του Δημήτρη Μητροπάνου… 

Ο πρώτος -γιος του γνωστού «ρεμπέτη» Λουκά Νταράλα- είχε ήδη ξεκινήσει μια πορεία ως μουσικός (κιθαρίστας) σε διάφορα νυχτερινά κέντρα και είχε περάσει από αρκετές εταιρείες για ακρόαση, όμως απορρίφθηκε με το αιτιολογικό της «παιδικής» φωνής του. 

Ωστόσο, ο σημαντικός λαϊκός ερμηνευτής και δημιουργός Βαγγέλης Περπινιάδης ήταν φίλος με τον πατέρα του κι έτσι θέλησε να τον βοηθήσει να μπει στη δισκογραφία γράφοντάς του δύο τραγούδια: Το χασάπικο «Μπροστά στα σκαλοπάτια σου» και το ζεϊμπέκικο «Πάντα σε φίλους πίστευα». 

Η ηχογράφηση είχε οριστεί για την …21^η Απριλίου (!) και φυσικά εκείνο το πρωί τα πάντα είχαν αλλάξει στην Ελλάδα, οπότε ο νεαρός Γιωργάκης δε μπόρεσε καν να βγει από το σπίτι του κι έτσι τα τραγούδια δεν πέρασαν ποτέ στη δισκογραφία.

Πάντως, λίγο καιρό αργότερα στάθηκε πιο …τυχερός και με την ετικέτα της εταιρείας «Αυλός» του Γ. Περγαντή (ιδιοκτήτη της αντίστοιχης κινηματογραφικής «Περγαντής Φιλμς») ηχογράφησε το πρώτο τραγούδι του με τίτλο «Προσμονή» των Βασίλη Αρχιτεκτονίδη και Παναγιώτη Καλαποθαράκου.

Ούτε αυτό όμως έμελλε να κυκλοφορήσει τότε, αφού κόπηκε από τη λογοκρισία με συνοπτικές διαδικασίες καθώς μιλούσε για «λεύτερο χώμα κι ουρανό». Χρειάστηκε να περάσουν …26 χρόνια (1993) για να βγει στο «φως», μέσα από το διπλό δίσκο «Για τα τραγούδια κι εγώ φταίω» με ως επί το πλείστον ανέκδοτες ηχογραφήσεις του Νταλάρα από τις 45 στροφές.

Παρόμοια είναι και η περίπτωση του δισκογραφικού ντεμπούτου του Δημήτρη Μητροπάνου. Ο 19χρονος Τρικαλινός τον Ιούλιο του 1967 ηχογράφησε το πρώτο 45άρι του με δύο τραγούδια των Βασίλη Κουμπή και Δημήτρη Ιατρόπουλου: «Χαμένη πασχαλιά» και «Στ’ Αναφιώτικα». Το πρώτο βεβαίως μιλούσε εμμέσως πλην σαφώς για το δικτατορικό καθεστώς, η επιτροπή λογοκρισίας του οποίου απαγόρευσε την κυκλοφορία του σχεδόν αμέσως για ευνόητους λόγους.

Όμως, τον επόμενο μήνα (Αύγουστος) ο νεαρός τραγουδιστής μπήκε υπό τη σκέπη του Γιώργου Ζαμπέτα που του έδωσε τη «Θεσσαλονίκη», την πρώτη από τις εκατοντάδες μεγάλες επιτυχίες της σπουδαίας καριέρας του που δυστυχώς έκλεισε ξαφνικά και για πάντα την τρίτη μέρα του Πάσχα του 2012…

Το λαϊκό τραγούδι

Αυτή τη χρονιά το «βαρύ πυροβολικό» του λαϊκού τραγουδιού, ο Στέλιος Καζαντζίδης, θα έρθει στην πρώτη μεγάλη διαμάχη με την εταιρεία του και θα ηχογραφήσει μόλις οκτώ τραγούδια, κανένα από τα οποία δε θ’ ακουστεί ιδιαίτερα. Είναι το πρώτο «επεισόδιο» ενός «σίριαλ» που θα διαρκέσει επί μακρόν και στο τέλος του θ’ «αναγκάσει» τον μεγάλο ερμηνευτή να «σιωπήσει» για δώδεκα ολόκληρα χρόνια.

Παρόλα αυτά, το λαϊκό τραγούδι γνωρίζει μεγάλες στιγμές και το 1967 κυρίως χάρη στις δημιουργίες του Άκη Πάνου. Ο σπουδαίος συνθέτης και στιχουργός μέσα στο έτος γράφει ορισμένα από τα πιο γνωστά κι αγαπημένα τραγούδια του, «γεμίζοντας» επιτυχίες τους ερμηνευτές τους: «Ρολόι κομπολόι» και «Θα κλείσω τα μάτια» (Γρηγόρης Μπιθικώτσης), «Η πιο μεγάλη ώρα» (Γιώτα Λύδια), «Είδα τα μάτια σου κλαμένα» (Μιχάλης Μενιδιάτης), «Δε θέλω τη συμπόνια κανενός» (Γιώργος Χατζηαντωνίου), «Αχαριστία» (Στράτος Διονυσίου)…

Ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης μετά τη σύλληψη και την απαγόρευση των τραγουδιών του Μίκη Θεοδωράκη, «υποχρεώνεται» να θυμηθεί ξανά τη δημιουργική ικανότητά του και κάνει μεγάλη επιτυχία με το «Είχε κι εκείνος μιαν αγάπη», πέραν βεβαίως των αντίστοιχων που είχε με τον Άκη Πάνου και αναφέρθηκαν παραπάνω. 

Μέσα στη χρονιά, ο Απόστολος Καλδάρας προσθέτει άλλες δύο αγαπημένες και διαχρονικές στιγμές στο πλούσιο έργο του: «Τώρα κλαις γιατί κλαις» με τον Γιώργο Χατζηαντωνίου και πάνω απ’ όλα το «Όνειρο απατηλό» με τον Σταμάτη Κόκοτα που γίνεται ανάρπαστο και σίγουρα αποτελεί την κορυφαία στιγμή της συνεργασίας συνθέτη κι ερμηνευτή.

Όσο για τον Βασίλη Τσιτσάνη, συνεχίζει την επιτυχημένη απόπειρά του να είναι ο ίδιος ο βασικός ερμηνευτής των τραγουδιών -πάντα με τη Χαρούλα Λαμπράκη δίπλα του- και αυτό το χρόνο μας χαρίζει το «Κορίτσι μου όλα για σένα»

Σημαντική επιτυχία και για τον Μπάμπη Τσετίνη με το «Ίσως» των Δερβενιώτη-Βίρβου, ενώ το «μπαμ» θα κάνει ο Μάνος Παπαδάκης τραγουδώντας το πασίγνωστο «Θα τα κάψω τα λεφτά μου» των Βασιλειάδη-Πυθαγόρα…

Κινηματογράφος και τραγούδι

Πλούσιο σε όμορφα και διαχρονικά τραγούδια ήταν το 1967 για το ελληνικό σινεμά, καθώς οι συνθέτες και οι στιχουργοί έβαλαν τα δυνατά τους για να παρουσιάσουν όσο γίνεται καλύτερες δημιουργίες. Άλλωστε, ήταν πλέον φανερό ότι ένα φιλμ ήταν η καλύτερη διαφήμιση για τα τραγούδια τους! 

Το «εθνικό ζευγάρι» Βουγιουκλάκη-Παπαμιχαήλ αυτή τη χρονιά πρωταγωνιστεί στο «Πιο λαμπρό αστέρι» σε σενάριο Λάκη Μιχαηλίδη και σκηνοθεσία Κώστα Καραγιάννη. Τη μουσική και τα τραγούδια του φιλμ υπογράφει ο Γιάννης Μαρκόπουλος και τους στίχους ο Λευτέρης Παπαδόπουλος, με τον συνθέτη ν’ αποδεικνύει περίτρανα ότι θα μπορούσε να δημιουργήσει εξαιρετικά λαϊκά κομμάτια αν αποφάσιζε ν’ ασχοληθεί εντατικά με το είδος… 

Η Αλίκη ξεχωρίζει με τα «Κατερίνα», «Ξανθομαλλού» και «Ήλιος πάνω-ήλιος κάτω», προσθέτοντας καινούργιες επιτυχίες στο ήδη μεγάλο ενεργητικό της.

Ωστόσο, κατά τη γνώμη μου τα καλύτερα τραγούδια της ταινίας ακούγονται με τη φωνή του Δημήτρη: «Χάραζε» (το αγαπημένο του όπως ο ίδιος έλεγε) και «Τα παράπονα» («Ένα κι ένα δυο»)

Ο Παπαμιχαήλ το ’67 θα γυρίσει χωρίς τη Βουγιουκλάκη το φιλμ «Δημήτρη μου-Δημήτρη μου», έχοντας στο πλευρό του την Ξένια Καλογεροπούλου. Εδώ θα ερμηνεύσει τραγούδια του Γιώργου Ζαμπέτα και θα κάνει μεγάλη επιτυχία με τα «Γλυκιά ζωή», «Μέρα-νύχτα» και «Δεν είναι δρόμος η καρδιά» 

Ο δημοφιλής συνθέτης θα εμφανιστεί στην ταινία «Πατέρα κάτσε φρόνιμα» με πρωταγωνιστή τον Λάμπρο Κωνσταντάρα να τραγουδά το ομώνυμο τραγούδι που έγινε πολύ γνωστό κι εξακολουθεί να παραμένει στην επικαιρότητα μέχρι σήμερα!

Πρωταγωνίστρια στο πανί αλλά και στο τραγούδι και αυτή τη χρονιά θα είναι η Ρένα Βλαχοπούλου με την ταινία «Βίβα Ρένα», όπου μάλιστα παίζει και διπλό ρόλο. Δίπλα της ο Λάμπρος Κωνσταντάρας, ο Ανδρέας Μπάρκουλης και ο Νίκος Ρίζος. Τη μουσική και τα τραγούδια υπογράφει ο Γιώργος Κατσαρός σε στίχους Πυθαγόρα, με πιο γνωστά τα «Κερκυραία» και «Άνθρωπε της μοίρας μου»

Και πάμε στον Νίκο Ξανθόπουλο, ο οποίος μέσα από το φιλμ «Κάποτε κλαίνε και οι δυνατοί» τραγουδά ίσως τη μεγαλύτερη επιτυχία της «μουσικής» καριέρας του: «Πετραδάκι-πετραδάκι» του Απόστολου Καλδάρα και της Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου, το οποίο πάντως έγινε πιο γνωστό και διαχρονικό από την ηχογράφησή του με τον Μιχάλη Μενιδιάτη σχεδόν ταυτόχρονα…

Σε μια άλλη ταινία με πρωταγωνιστή τον Ξανθόπουλο -«Άδικη κατάρα»-, εμφανίζεται ο Στέλιος Καζαντζίδης να τραγουδά το «Με ξυπνάς χαράματα»

Το «Νέο κύμα»

Το μεγάλο γεγονός για το «Νέο κύμα» το 1967 είναι η έκδοση της πρώτης «Ανθολογίας» του Γιάννη Σπανού. Ο σπουδαίος συνθέτης μελοποιεί Έλληνες ποιητές του πρώτου μισού του 20ού αιώνα με αξιοσημείωτη επιτυχία, διαλέγοντας τον «αφρό» των ερμηνευτών του είδους που άλλωστε έτσι κι αλλιώς ανήκαν στη LYRA. Τα τραγούδια είναι πραγματικά ένα κι ένα: «Το Χριστινάκι» με την Καίτη Χωματά, «Τρεις νέοι, τρεις φίλοι» και «Ήρθες εψές» με τον Μιχάλη Βιολάρη, «Παιδί μου ώρα σου καλή» με τον Γιάννη Πουλόπουλο, αλλά κυρίως το υπέροχο «Άσπρα καράβια» με τους Χωματά-Βιολάρη…

Από εκεί και πέρα, άλλες όμορφες στιγμές του «Νέου Κύματος» γι’ αυτή τη χρονιά είναι τα «Μια γιορτή» με την Πόπη Αστεριάδη και «Να διώξω τα σύννεφα» με την Καίτη Χωματά…

————

*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…