Γράφει ο Τάσος Κριτσιώλης
http://vinylmaniac.madblog.gr
Πέμπτη 18 Ιουλίου 2013
Παράλληλα, θα παρουσιάζει σπουδαίες συνεργασίες δημιουργών κι ερμηνευτών που έγραψαν ανεξίτηλα το όνομά τους στις πιο χρυσές σελίδες του ελληνικού τραγουδιού…“
———————————————————–
| “Του θάνατου παράγγειλα” (Χριστόδουλου Χάλαρη – Γιάννη Κακουλίδη) Νίκος Ξυλούρης – Χρύσανθος |
Δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία ότι ο αξέχαστος Νίκος Ξυλούρης ήταν εκείνος που έβαλε την κρητική μουσική στα χείλη και στα …σπίτια όλων των Ελλήνων. Ο σπουδαίος λυράρης κι ερμηνευτής ξεπέρασε ακόμα και τους ίδιους τους «δασκάλους» του (Κώστα Μουντάκη και Θανάση Σκορδαλό) κι έκανε το τραγούδι της πατρίδας του τραγούδι ολόκληρης της χώρας μας…
Ωστόσο, μνημειώδεις έχουν μείνει οι ερμηνείες του σε έργα «έντεχνων» συνθετών και ουσιαστικά από αυτές τον λάτρεψε το κοινό. Ο Γιάννης Μαρκόπουλος αρχικά κι εν συνεχεία ο Σταύρος Ξαρχάκος, ο Χρήστος Λεοντής κ.ά. είχαν σταθερά τον «Ψαρονίκο» στην πρώτη σειρά των επιλογών τους όταν ετοίμαζαν ένα καινούργιο «κύκλο» κι εκείνος πάντοτε τους δικαίωνε δίνοντας τον καλύτερο εαυτό του, μα πάνω απ’ όλα την αγνή, ανεπιτήδευτη και γνήσια ψυχή του.
Πάντως, σταθμός στην πορεία του Ξυλούρη στο τραγούδι ήταν η γνωριμία του με τον Χριστόδουλο Χάλαρη στις αρχές της δεκαετίας του ’70. Πέραν του ότι ο συνθέτης μεγάλωσε στην Κρήτη, αγαπούσε παθολογικά τη βυζαντινή μουσική και από την πρώτη στιγμή προσπάθησε να τη «μπολιάσει» με την παραδοσιακή ελληνική, έχοντας ανυπολόγιστη προσφορά στον σύγχρονο πολιτισμό της πατρίδας μας.
Ο «Ψαρονίκος» από την πρώτη στιγμή που τον γνώρισε, άρχισε να συζητά μαζί του το μεγάλο μεράκι του που δεν ήταν άλλο από την ολοκληρωμένη δισκογραφική παρουσίαση του «Ερωτόκριτου». Ξεκίνησαν λοιπόν να τη δουλεύουν μαζί, όμως χρειαζόταν αρκετός χρόνος για να ολοκληρωθεί τούτο το μνημειώδες έργο και στο μεσοδιάστημα, ο Χάλαρης παρουσίασε κάποιες άλλες προτάσεις του στο κοινό…
«Όλο με το χάρο παλεύω…»
Η δεύτερη κατά σειρά απ’ αυτές που κυκλοφόρησε το 1974, ήταν η «Ακολουθία» σε στίχους του Γιάννη Κακουλίδη (όπως και η πρώτη, ο «Τροπικός της Παρθένου»). Και στις δύο βασικός ερμηνευτής ήταν ο Νίκος Ξυλούρης. Ένα από τα τραγούδια αυτού του έργου λοιπόν, ήταν και το «Του θάνατου παράγγειλα» το οποίο είναι γεμάτο βυζάντιο και παραδοσιακά όργανα (λύρα, νταούλι, σαντούρι κ.α.) και φυσικά την «απόκοσμη» -λες κι ερχόταν από τα βάθη των αιώνων και της ιστορίας- φωνή του Κρητικού λυράρη.
Όταν ολοκληρώθηκε η ηχογράφηση από πλευράς Ξυλούρη, εκείνος βγήκε από το στούντιο και ρώτησε τον Χάλαρη αν όλα ήταν εντάξει. Όταν αυτός του απάντησε θετικά, μεταξύ σοβαρού και αστείου ο «Ψαρονίκος» είπε στην ομήγυρη που βρισκόταν εκεί: «Τι είναι αυτό το πράγμα, βρε παιδιά; Κάθε φορά, όλο με το χάρο με βάνουνε να παλεύω και να πολεμώ. Συνέχεια μαζί του έχω να κάνω κι όλο προσπαθώ να τον νικήσω»
Δεν είχε κι άδικο εδώ που τα λέμε, αφού στο πρόσφατο -τότε- παρελθόν είχε ηχογραφήσει κάμποσα «σχετικά» τραγούδια είτε παραδοσιακά, είτε «έντεχνα» («Ο Διγενής ψυχομαχεί», «Τον αντρειωμένο μη τον κλαις», «Μάνα κι αν έλθουν οι φίλοι μου», «Έβαλε ο Θεός σημάδι» κ.α.). Τότε όλοι γέλασαν με την παρατήρηση του Ξυλούρη, η οποία όμως δυστυχώς έμελλε να επαληθευτεί σχετικά γρήγορα και τόσο νωρίς γι’ αυτό το σπουδαίο πρόσωπο του πολιτισμού μας…
Ο ρόλος του Χρύσανθου
Στο μεταξύ, μέσα στο τραγούδι παρεμβάλλονταν δύο τρίστιχα ως ένα είδος ρεφρέν. Ο Χάλαρης επέλεξε να τα γράψει σε ρυθμό τσάμικο κι αποφάσισε να τα ηχογραφήσει με τετραφωνική χορωδία, όμως το σχέδιό του παραλίγο να τιναχτεί στον αέρα. Κι αυτό γιατί οι χορωδοί ήταν αδύνατο να συντονιστούν μεταξύ τους και ο καθένας έλεγε τα δικά του.
Ο συνθέτης δεν ήξερε τι να κάνει, όταν κάποια στιγμή μπήκε τυχαία στο στούντιο ηχογράφησης ο σπουδαίος ερμηνευτής του ποντιακού τραγουδιού Χρύσανθος Θεοδωρίδης. Βρισκόταν εκεί επειδή κι εκείνος ηχογραφούσε κάποια δουλειά κι έκατσε αρκετή ώρα ακούγοντας τις προσπάθειες της χορωδίας να συντονιστεί.
Κάποια στιγμή -κι αφού όπως φαίνεται είχε μάθει καλά το ρεφρέν από τις τόσες φορές που το είχε ακούσει-, πήρε την πρωτοβουλία και είπε: «Δεν είναι σωστός ο τρόπος που προσπαθείτε να το πείτε. Ακούστε πώς πρέπει να το τραγουδήσετε». Κι αμέσως στάθηκε μπροστά στο μικρόφωνο και μ’ εκείνη την ανεπανάληπτη φωνή του (ο Λευτέρης Παπαδόπουλος έχει πει και γράψει ότι «όταν ακούς τον Χρύσανθο νομίζεις ότι στο λαρύγγι του φωλιάζουν αηδόνια») ερμήνευσε τα δύο τρίστιχα…
Ο Χάλαρης έμεινε άφωνος από αυτό που άκουσε και χωρίς χρονοτριβή, είπε στα μέλη της χορωδίας: «Κυρίες και κύριοι, τελειώσαμε. Δε σας χρειάζομαι άλλο». Έτσι, το τραγούδι κυκλοφόρησε με τη συμμετοχή του Χρύσανθου που όπως είδαμε ήταν εντελώς συμπτωματική. Πέραν αυτού όμως, δημιούργησε τις προϋποθέσεις για τη μετέπειτα συνεργασία του συνθέτη με τον Πόντιο ερμηνευτή στα «Παιδικά», στους «Δροσουλίτες» κι αργότερα στον «Μέγα Αλέξανδρο» με μεγάλη επιτυχία…
Και μόνο η «σύμπραξη» Ξυλούρη και Χρύσανθου φτάνει και περισσεύει για να δώσει μια θέση στην ιστορία της ελληνικής μουσικής σ’ αυτό το σπουδαίο τραγούδι. Με την κυκλοφορία της «Ακολουθίας» έγινε ίσως το πιο γνωστό κομμάτι του άλμπουμ κι έμεινε κλασικό στο ρεπερτόριο τόσο του ερμηνευτή, όσο και του συνθέτη…
———————
*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…