“Αφιερωμένο εξαιρετικά”: Ο Στέλιος Καζαντζίδης τραγουδά Πυθαγόρα…

Γράφει ο Τάσος Κριτσιώλης
http://vinylmaniac.madblog.gr

Τρίτη 24 Σεπτεμβρίου 2013

Η δουλειά τους περιορίστηκε στην πίστα, στο στούντιο, στη γραφή μουσικής και στίχου και πουθενά αλλού. Άλλοι έκαναν μεγάλη επιτυχία, άλλοι μικρότερη. Άλλοι συνεχίζουν την πορεία τους και παλεύουν, άλλοι έχουν αποχωρήσει. Άλλοι έχουν φύγει από τη ζωή.

Όμως, όλοι τους ανεξαιρέτως έβαλαν το δικό τους λιθαράκι στην ελληνική μουσική σκηνή και δικαιούνται αυτό που τους προσφέρουμε: Μια γωνιά “αφιερωμένη εξαιρετικά”…!

———————————————————–

Στέλιος Καζαντζίδης – Πυθαγόρας Οι δυο “αισθηματίες”…

 

Από τους συντελεστές ενός τραγουδιού συνήθως ο «αδύναμος κρίκος» είναι ο στιχουργός, καθώς σχεδόν ολόκληρη η δόξα πηγαίνει στον ερμηνευτή και κατά δεύτερο λόγο στον συνθέτη. Αυτό σίγουρα είναι μεγάλη αδικία, καθώς «εν αρχή ην ο λόγος» και φυσικά χωρίς «λόγια» δε γίνεται να υπάρξει τραγούδι…

Ο αξέχαστος Πυθαγόρας Παπασταματίου (που έμεινε στην ιστορία της ελληνικής μουσικής μόνο με το μικρό του όνομα) είναι χωρίς καμιά αμφιβολία ένας από τους πιο αδικημένους στιχουργούς στη χώρα μας. Υπέγραψε με τη μοναδική πένα του χιλιάδες τραγουδιών, τα περισσότερα εκ των οποίων γίνανε μεγάλες επιτυχίες και ακούγονται μέχρι σήμερα.

Το να καταπιαστεί ο οποιοσδήποτε με το σημαντικό έργο που άφησε πίσω του ο Πυθαγόρας, είναι μια πολύ δύσκολη και χρόνια υπόθεση. Με την υπόσχεση ότι μέσω της στήλης κάποια στιγμή θα το επιχειρήσουμε, ας εστιάσουμε στη συνεργασία του με τον Στέλιο Καζαντζίδη που «γέννησε» μεγάλα κι αξέχαστα τραγούδια και παράλληλα ένωσε τους δυο τους με μια πολύ δυνατή φιλία που κράτησε ως το αιφνίδιο τέλος του στιχουργού το 1979, μόλις στα 49 χρόνια του…

Η …επεισοδιακή αρχή με Κατσαρό

Ο Στέλιος Καζαντζίδης εντάσσεται στις εταιρίες ODEON-PARLOPHONE της οικογένειας Μάτσα στο τέλος του 1963, έπειτα από δέκα χρόνια στην πανίσχυρη Columbia των Λαμπρόπουλων. Εκείνα τα χρόνια, όποιες μεγάλες επιτυχίες κυκλοφορούσε η μία εταιρεία, σχεδόν αμέσως η άλλη τις ηχογραφούσε σε δεύτερη εκτέλεση με ερμηνευτές που ανήκανε στις τάξεις της…

Από αυτό τον κανόνα δεν ξέφυγε ούτε ο μέγιστος των Ελλήνων τραγουδιστών. Έτσι, η πρώτη φορά που τραγούδησε στίχους του Πυθαγόρα ήτανε το καλοκαίρι του 1964 με δύο τραγούδια του Γιώργου Κατσαρού που είχε ηχογραφήσει στο «αντίπαλο δέος» σε πρώτη εκτέλεση ο Πάνος Γαβαλάς.

Πρόκειται για τα «Στην πόρτα σου» και «Δρόμος δίχως σύνορα», εκ των οποίων το δεύτερο είχε ήδη ακουστεί αρκετά με τον «πρώτο διδάξαντα» που δεν είδε με καλό μάτι αυτές τις επανεκτελέσεις. Για την ακρίβεια, θύμωσε τόσο πολύ που έβαλε οριστικό τέλος στη συνεργασία του με τον Κατσαρό ο οποίος ακόμα και σήμερα εκφράζει την πικρία του γι’ αυτή την εξέλιξη…

Πάντως, την επόμενη χρονιά (Οκτώβριος 1965) ο συνθέτης θα δώσει δύο καινούργια τραγούδια στον Καζαντζίδη που έτσι θα ερμηνεύσει Πυθαγόρα για πρώτη φορά σε «παρθενική» εκτέλεση: «Να φύγω-να φύγω» (με τις εκπληκτικές διφωνίες με τη Μαρινέλλα, λίγο πριν χωρίσουνε καλλιτεχνικά και προσωπικά) και «Μεσ’ στη μπόρα, μεσ’ στον ήλιο».

Αυτό το κομμάτι αρχικά ήταν προγραμματισμένο ν’ ακουστεί από το θρυλικό ντουέτο στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης εκείνης της χρονιάς. Ωστόσο, ο Καζαντζίδης δεν τα βρήκε με το νυχτερινό κέντρο της συμπρωτεύουσας όπου επρόκειτο να εμφανιστεί, δεν ανέβηκε στη «νύφη του Θερμαϊκού» κι έτσι ο συνθέτης αναγκάστηκε άρον-άρον να το δώσει στον Γιώργο Ζωγράφο, αφού δε γινότανε να το αποσύρει από το διαγωνισμό…

Οι πρώτες μεγάλες επιτυχίες και η «ανταρσία»

Έπειτα από το σύντομο «ελαφροέντεχνο» πέρασμά του με τα τραγούδια του Κατσαρού, ο Καζαντζίδης την επόμενη χρονιά ξανατραγουδά Πυθαγόρα αλλά τούτη τη φορά στα γνωστά «καθαρά» λαϊκά «λημέρια» του. Συνθέτης είναι ο Βασίλης Βασιλειάδης και το πρώτο 45άρι της συνεργασίας των τριών γίνεται ανάρπαστο, καθώς περιλαμβάνει δύο μεγάλες και διαχρονικές επιτυχίες (ημερομηνία ηχογράφησης 20 Απριλίου 1966): «Έφυγε-έφυγε» και «Δεν σε πιστεύω», με τη Λίτσα Διαμάντη στις δεύτερες φωνές…

Κάπου εκεί, ο ερμηνευτής θα έχει την πρώτη «κόντρα» με την εταιρεία και θα ξεκινήσει τη δημιουργία μιας δικιάς του, με την επωνυμία Standard. Θα ηχογραφήσει επτά δισκάκια των 45 στροφών το 1968, αλλά δε θα μπορέσει να τα κυκλοφορήσει ποτέ με την ετικέτα της (ο ίδιος μέχρι το τέλος της ζωής του μιλούσε για «σαμποτάζ» και «μεγάλα συμφέροντα» που δεν του επιτρέψανε να προχωρήσει).

Έτσι, αυτά θα ενσωματωθούνε στο ρεπερτόριο της τότε «Ελλαδίσκ» και μετέπειτα PHILIPS, με την οποία θα συνεργαστεί ο Καζαντζίδης σε άλλο ένα 45άρι. Και τα 16 αυτά τραγούδια έχουνε στίχους Πυθαγόρα, μουσική κυρίως του Νάκη Πετρίδη (αλλά και των Χρήστου Νικολόπουλου-Κώστα Σταματάκη), ενώ είναι οι τελευταίες κοινές ηχογραφήσεις του ερμηνευτή με τη Μαρινέλλα…

Οι τίτλοι μιλούν από μόνοι τους: «Μη μου λέτε γι’ αυτή», «Θα κλάψεις μια μέρα», «Στα βράχια της Πειραϊκής», «Άσε με να ζήσω μοναχός», «Απόψε σ’ έχω στην αγκαλιά μου» κ.α. Όλα πασίγνωστα κι αγαπημένα…

Ξανά MINOS, Βασιλειάδης και «Αγριολούλουδο»

Η αποτυχημένη απόπειρα της δημιουργίας νέας εταιρείας και τα δικαστήρια, υποχρεώνουν τον Καζαντζίδη να επιστρέψει στη MINOS (όπως πλέον έχει μετονομαστεί η εταιρεία Μάτσα) και το 1969 συνεργάζεται ξανά με τον Βασίλη Βασιλειάδη, τραγουδώντας πάντα σε στίχους Πυθαγόρα έξι τραγούδια για τρία 45άρια.

Από αυτά, τα πιο γνωστά είναι «Το μωρό μου» και βεβαίως το «Κι οι άνδρες κλαίνε», ως «απάντηση» στην επιτυχία της Μαρινέλλας «Οι άντρες δεν κλαίνε» -που πάλι είχε υπογράψει στιχουργικά ο Πυθαγόρας…

Και φτάνουμε στο 1970, οπότε και ουσιαστικά αρχίζει η συνεργασία του Χρήστου Νικολόπουλου με τον αξέχαστο στιχουργό. Γράφουνε λοιπόν δυο τραγούδια για τον Καζαντζίδη, εκ των οποίων «Το αγριολούλουδο» θα γίνει μεγάλη επιτυχία και μέσα στα χρόνια θ’ αναδειχθεί ως μια από τις πιο διαχρονικές στιγμές στη δισκογραφία του αξέχαστου ερμηνευτή…

Η ώρα του «Γυρισμού»

Ωστόσο, το «σίριαλ» των διαφωνιών του «Στελάρα» με την εταιρεία θα συνεχιστεί κι έτσι το 1971 εκείνος θα επιλέξει τη σιωπή, χωρίς να ηχογραφήσει ούτε ένα τραγούδι. Δηλώνει ότι εγκαταλείπει οριστικά το χώρο, όμως το φθινόπωρο του 1972 θα επιστρέψει στα στούντιο υπογράφοντας το περιβόητο συμβόλαιο με τη MINOS που αποτέλεσε την αιτία της μεγάλης διαμάχης του με την εταιρεία από το 1975 και μετά, μένοντας εκτός δισκογραφία για δώδεκα ολόκληρα χρόνια…

Τον Οκτώβριο του 1972 λοιπόν, κυκλοφορεί ο «Γυρισμός» με ως επί το πλείστον καινούργια τραγούδια και τη μία επιτυχία μετά την άλλη. Οι περισσότερες έχουνε την υπογραφή του Πυθαγόρα, σε μουσική Νικολόπουλου («Την Παρασκευή το βράδυ», «Γυρίζω απ’ τη νύχτα», «Ο μπαρμπα-Γιάννης», «Η καρδιά μου ας όψεται») και Απόστολου Καλδάρα («Μαυρομάνικο μαχαίρι», «Πάνω στου τοίχου το καρφί»)…

Την ίδια χρονιά, ο Καζαντζίδης θα συνεργαστεί για τελευταία φορά πριν τη δωδεκάχρονη «σιωπή» του με τον Βασίλη Βασιλειάδη, τραγουδώντας σε στίχους Πυθαγόρα το πασίγνωστο «Κάψε-κάψε» και το «δυνατό» ζεϊμπέκικο «Πολύ ψηλά σε πήγα»…

 Το «χρυσό δίδυμο»

Από το 1973 ως το 1975, ο Στέλιος Καζαντζίδης θα τραγουδήσει στίχους του Πυθαγόρα αποκλειστικά και μόνο σε μουσική του Χρήστου Νικολόπουλου. Το «δίδυμο» των δημιουργών θα γράψει ίσως τα ωραιότερα τραγούδια του για την ανεπανάληπτη φωνή του ερμηνευτή, με αποκορύφωμα το δίσκο «Υπάρχω»…

Το 1973 λοιπόν, Νικολόπουλος και Πυθαγόρας δίνουνε στον Καζαντζίδη έξι κομμάτια με πιο γνωστό το «Πάει κι αυτός», αλλά το «Απ’ τα ψηλά πατώματα» είναι εκείνο που κυριολεκτικά τσακίζει κόκαλα με τη θεματολογία του, αλλά και την ερμηνεία του «Στελάρα»…

Είναι η χρονιά της πρώτης και μοναδικής συνεργασίας του ερμηνευτή με τον Άκη Πάνου και τα μεγάλα τραγούδια που του έδωσε ήταν φυσικό να επισκιάσουν εκείνα του «διδύμου»…

Το 1974, μπαίνουν ουσιαστικά τα θεμέλια για το «Υπάρχω». Λίγο πριν τη μεταπολίτευση, ο Καζαντζίδης ηχογραφεί δύο 45άρια με τέσσερις δημιουργίες των Νικολόπουλου-Πυθαγόρα, δύο εκ των οποίων την επόμενη χρονιά περιλήφθηκαν στο θρυλικό άλμπουμ. Βεβαίως, η αξία και των άλλων δύο είναι σημαντικότατη και προσωπική μου επιλογή είναι το «Λυπάμαι που σε χάνω»…

Την ίδια χρονιά, ερμηνευτής και στιχουργός θα βαφτίσουνε τον γιο του συνθέτη, τον Βασίλη…

«Υπάρχω», ο δίσκος-σταθμός

Τον Οκτώβριο του 1975, ο Στέλιος Καζαντζίδης μπαίνει στο στούντιο για να ηχογραφήσει οκτώ νέα τραγούδια που του έγραψαν ο Χρήστος Νικολόπουλος με τον Πυθαγόρα. Είχε προηγηθεί στα τέλη του ’74 ένας σπουδαίος δίσκος με τον Μίκη Θεοδωράκη («Στην Ανατολή»), ο οποίος όμως για ανεξήγητους λόγους «θάφτηκε» από την ίδια την εταιρεία…

Με την προσθήκη λοιπόν των δύο κομματιών που είχανε κυκλοφορήσει στις 45 στροφές την προηγούμενη χρονιά, τη δεύτερη εκτέλεση του «Ποια είσαι συ» των ίδιων δημιουργών που είχε πρωτοπεί ο Μπάμπης Τσετίνης το 1972 και την προσωπική επιθυμία του ερμηνευτή να τραγουδήσει το «Έφυγες μ’ έναν άλλονε» των Γιάννη Τατασόπουλου-Νίκου Ρούτσου (πρώτη εκτέλεση το 1958 από τον συνθέτη), λίγο πριν τις γιορτές βγαίνει στις προθήκες των δισκοπωλείων το άλμπουμ με τον τίτλο «Υπάρχω»…

Άραγε, τι να γράψεις που να μην έχει γραφτεί γι’ αυτό το θρυλικό δίσκο, μ’ ένα Καζαντζίδη ίσως στις καλύτερες ερμηνείες της καριέρας του να παραδίδει μαθήματα του πώς τραγουδιέται το λαϊκό τραγούδι; Βεβαίως, οι μουσικές και οι ενορχηστρώσεις είναι πραγματικά αριστουργήματα, αλλά το «Υπάρχω» είναι Στέλιος από την αρχή ως το τέλος…

Ο δίσκος που δεν έγινε…

Κανείς δε μπορούσε να φανταστεί τότε ότι αυτή θα ήταν η τελευταία δισκογραφική δουλειά του Καζαντζίδη για τα επόμενα δώδεκα χρόνια. Το 1976 θα φύγει στην Αμερική με σκοπό να μείνει μόνιμα και το καλοκαίρι του 1977 ο Νικολόπουλος του στέλνει σε μια κασέτα τα τραγούδια που έγραψε με προοπτική ηχογράφησης ενός νέου δίσκου.

Τα πιο πολλά έχουνε στίχους Πυθαγόρα («Γεια σας Πόντιοι», «Απ’ την Άνω Τούμπα», «Νέα Ιωνία» κ.α.), αλλά το άλμπουμ με τίτλο «Γύφτος λαός» δεν έμελλε να κυκλοφορήσει ποτέ. Σύμφωνα με τον ερμηνευτή, ο Μάτσας δεν ήτανε διατεθειμένος να πληρώσει στούντιο στην Αμερική για να γίνει εκεί η ηχογράφηση κι έτσι τα πάντα ματαιώθηκαν…

Το 1979 ο Πυθαγόρας θα φύγει από τη ζωή και με τον Καζαντζίδη σε «καραντίνα» ο Νικολόπουλος θα δώσει κάποια από αυτά τα τραγούδια σε άλλους ερμηνευτές. Επιπλέον, η σχέση του με τον ερμηνευτή θα περάσει την πρώτη μεγάλη κρίση της…

Η αφιέρωση και η «αποκατάσταση»

Ο Στέλιος θα επιστρέψει στη δισκογραφία το 1987 και στο νέο άλμπουμ του «Ο δρόμος της επιστροφής» δε θα παραλείψει ν’ αφιερώσει ένα τραγούδι στη μνήμη του Πυθαγόρα: «Το τραγούδι του φίλου» σε μουσική Θόδωρου Καμπουρίδη και στίχους Λευτέρη Χαψιάδη…

Πέντε χρόνια αργότερα, θα ξαναβρεθεί με τον Νικολόπουλο για μια ολοκληρωμένη δουλειά έπειτα από 17 ολόκληρα χρόνια (από λάθος στο εξώφυλλο γράφει 16). Πρόκειται για το «Βραδιάζει» που κυκλοφορεί τον Οκτώβριο του 1992 και με αυτή την ευκαιρία, ο Καζαντζίδης ηχογραφεί με καθυστέρηση 15 ετών δύο από τα τραγούδια που προορίζονταν για το «Γύφτο λαό» σε στίχους Πυθαγόρα: Τη «Νέα Ιωνία» (ήταν έτοιμη ήδη από το ’75) και τα «Μακρόνησα» που με διαφορετική μουσική είχε πρωτοηχογραφήσει η Χάρις Αλεξίου το 1984 με τίτλο «Και μας έλεγε το κύμα»…

Να σημειώσουμε ότι ενδιάμεσα -1989- ο ερμηνευτής είχε θυμηθεί δύο παλαιότερα τραγούδια των Νάκη Πετρίδη-Πυθαγόρα που είχε πει ο ίδιος σε πρώτη εκτέλεση το 1968 («Τα ροζιασμένα χέρια μου» και «Η καρδιά της μάνας»), ηχογραφώντας τα ξανά με αφορμή το διπλό δίσκο του «Ότι δεν είπα»…

Η…σούμα

Συνολικά, ο Στέλιος Καζαντζίδης ηχογράφησε 57 τραγούδια σε στίχους Πυθαγόρα, εκ των οποίων τα τρία σε δεύτερη εκτέλεση. Αυτά κατά χρονολογική σειρά είναι τα εξής:

1964: Γιώργου Κατσαρού: «Στην πόρτα σου», «Δρόμος δίχως σύνορα».

1965: Γιώργου Κατσαρού: «Να φύγω-να φύγω», «Μεσ’ στη μπόρα, μεσ’ στον ήλιο».

1966: Βασίλη Βασιλειάδη: «Δεν σε πιστεύω», «Έφυγε-έφυγε».

1968: Νάκη Πετρίδη: «Θα κλάψεις μια μέρα», «Ένα ρεμάλι του Πειραιά», «Είμαι κι εγώ αμαρτωλός», «Η καρδιά της μάνας», «Μη μου λέτε γι’ αυτή», «Τα γλυκά που ψώνισα», «Απάνω που σε ξέχασα», «Στα βράχια της Πειραϊκής», «Ένα ποτήρι δάκρυα», «Τα ροζιασμένα χέρια μου», «Δεν άλλαξε η καρδιά μου», «Μάνα φτωχιά και χήρα».

Χρήστου Νικολόπουλου: «Απόψε σ’ έχω στην αγκαλιά μου», «Άσε με να ζήσω μοναχός».

Κώστα Σταματάκη: «Η πιο μεγάλη αμαρτία», «Αύριο σε χάνω».

1969: Βασίλη Βασιλειάδη: «Θα κόψω το τηλέφωνο», «Κι οι άνδρες κλαίνε», «Υποψία», «Το μωρό μου».

1970: Χρήστου Νικολόπουλου: «Το αγριολούλουδο», «Φίλε μου καλέ».

1972: Χρήστου Νικολόπουλου: «Την Παρασκευή το βράδυ», «Ο μπαρμπα-Γιάννης», «Η καρδιά μου ας όψεται», «Γυρίζω απ’ τη νύχτα».

Απόστολου Καλδάρα: «Πάνω στου τοίχου το καρφί», «Μαυρομάνικο μαχαίρι».

Βασίλη Βασιλειάδη: «Κάψε-κάψε», «Πολύ ψηλά σε πήγα».

1973: Χρήστου Νικολόπουλου: «Απ’ τα ψηλά πατώματα», «Ο παρεξηγημένος», «Η αγάπη κι ο παράς», «Τώρα μη κλαις», «Πάει κι αυτός», «Ο ανεπιθύμητος».

1974: Χρήστου Νικολόπουλου: «Μετάνιωσες», «Μια γυναίκα έφυγε», «Ξεκινήσαμε με όνειρα χρυσά», «Λυπάμαι που σε χάνω».

1975: Χρήστου Νικολόπουλου: «Υπάρχω», «Κάτω απ’ το πουκάμισό μου», «Ποια είσαι συ», «Κράτα καρδιά», «Κάψτε-κάψτε την καρδιά μου», «Οι αισθηματίες», «Πέντε πάνω, πέντε κάτω», «Τι θέλεις από μένανε», «Άργησα να σε γνωρίσω».

1992: Χρήστου Νικολόπουλου: «Νέα Ιωνία», «Μακρόνησα».

———————

*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…