Ασπρόμαυρα κι έγχρωμα: “Καλλιτεχνικό καφενείο”

Τηλεοπτικές στιγμές που μας έκαναν να γελάσουμε, να κλάψουμε, να μελαγχολήσουμε, να ταυτιστούμε με τους ήρωες και να πάσχουμε μαζί τους. Πόσα συναισθήματα δε γέννησαν σε όλους μας αξέχαστα σίριαλ της μικρής οθόνης. «Ασπρόμαυρα κι έγχρωμα», άφησαν το σημάδι τους στο μυαλό και στην καρδιά μας και τα θυμόμαστε με νοσταλγία μέσα σ’ αυτό το άθλιο τηλεοπτικό τοπίο του σήμερα…

Αυτή η στήλη λοιπόν, από φέτος κάθε εβδομάδα, θα σας παρουσιάζει εναλλάξ μία σειρά και μία εκπομπή που έγραψαν τη δική τους ξεχωριστή ιστορία στην ασπρόμαυρη ή στην έγχρωμη τηλεόραση στα πρώτα 20 χρόνια πορείας της. Φιλοδοξία της, να σας θυμίσει μοναδικές κι ανεπανάληπτες στιγμές που δε θα σβήσουν ποτέ ο χρόνος και η μνήμη!

———————————————–
H λέξη «καφενείο» είναι σχεδόν ταυτόσημη με το μέσο Έλληνα. Λίγο έως πολύ, οι περισσότεροι (αν όχι όλοι) έχουνε περάσει κάποιες ώρες της ζωής τους σ’ ένα τέτοιο χώρο, πίνοντας τον καφέ τους, συζητώντας με φίλους ή συνδαιτυμόνες επί παντός επιστητού (κυρίως για πολιτικά κι αθλητικά), παίζοντας τάβλι ή χαρτιά και καπνίζοντας τα τσιγάρα τους.

Κάποτε, ήλθε η στιγμή που ο συγκεκριμένος όρος χρησιμοποιήθηκε και για μια τηλεοπτική εκπομπή. Ο λόγος για το «Καλλιτεχνικό καφενείο», που ξεκίνησε το Σάββατο 4 Ιανουαρίου 1986 στις 21:45 στην ΕΡΤ-1 και σχεδόν αμέσως κατάφερε να κερδίσει ένα μεγάλο ποσοστό τηλεθεατών. Παρουσιαστές ήτανε τρεις καλλιτέχνες από διαφορετικούς χώρους: Ο συνθέτης και μαέστρος Μίμης Πλέσσας, ο σκηνοθέτης Κώστας Φέρρης και ο αξέχαστος ηθοποιός Βασίλης Τσιβιλίκας.

Όπως είπαμε, τούτο το ιδιότυπο «Καφενείο» έγινε εξαιρετικά δημοφιλές από το ξεκίνημά του. Ο πρώτος κύκλος περιλάμβανε 13 εκπομπές, οι οποίες ολοκληρώθηκαν στις 12 Απριλίου του ’86. Όμως, η επιτυχία που είχαν, «υποχρέωσε» τους υπεύθυνους του καναλιού να δώσουνε το «πράσινο φως» για άλλες τόσες, που ξεκίνησαν στις 26 Απριλίου και τελείωσαν στις 23 Αυγούστου, καθώς μεσολάβησε ο «νεκρός» Ιούνιος, λόγω του ποδοσφαιρικού Μουντιάλ που έγινε στο Μεξικό.

Με την έναρξη της νέας τηλεοπτικής σεζόν, το «Καλλιτεχνικό καφενείο» άλλαξε μέρα μετάδοσης κι από Σάββατο, «μεταφέρθηκε» κάθε Τετάρτη. Η αρχή έγινε από την 1η Οκτωβρίου 1986 κι έτσι συνέχισε μέχρι το τέλος του, που «γράφτηκε» στις 20 Ιουλίου 1988. Στην τελευταία χρονιά του μάλιστα, άλλαξε και «στέκι», καθώς τα γυρίσματα γίνονταν σ’ ένα πιο ευρύχωρο στούντιο. Τηλεσκηνοθέτης ήταν ο Νέστωρ Παβέλλας, ενώ τη σκηνοθεσία ανέλαβε αρχικώς ο Φέρρης κι εν συνεχεία ο Διαγόρας Χρονόπουλος. Παραγωγός, ήταν η Άννα Πρετεντέρη…

Παρόντες και…απόντες

Ίσως είναι η μοναδική εκπομπή στην 50χρονη ιστορία της ελληνικής τηλεόρασης που κατάφερε να «φιλοξενήσει» σχεδόν όλους τους εν ζωή σπουδαίους και μεγάλους ηθοποιούς, τραγουδιστές, σκηνοθέτες, συνθέτες, θεατρικούς συγγραφείς και στιχουργούς που έβγαλε αυτός ο τόπος. Αν αρχίσουμε ν’ αναφέρουμε ονόματα, θα χρειαστούμε σχεδόν…όλες τις στήλες της φετινής σεζόν και πιθανώς ούτε κι αυτές να είναι αρκετές…

Προτού το επιχειρήσουμε, νομίζουμε ότι είναι πιο εύκολο να εντοπίσουμε εκείνους που…δεν κάθισαν στις θέσεις των καλεσμένων της εκπομπής, αν και είμαστε βέβαιοι ότι σίγουρα είχανε προσκληθεί.

Θα ξεκινήσουμε από το Στέλιο Καζαντζίδη και τη Μαρινέλλα, οι οποίοι έτσι κι αλλιώς πάντοτε ήταν εξαιρετικά…αντιτηλεοπτικοί και οι εμφανίσεις τους στη μικρή οθόνη μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού. Η αλήθεια είναι ότι ο κορυφαίος λαϊκός βάρδος έκανε ένα μικρό «άνοιγμα» στη δεκαετία του ’90, όμως τις τελευταίες εικόνες που «χάρισε» στους δέκτες μας, καλύτερα να μη τις θυμόμαστε…

Να μη ξεχάσουμε και το Μάνο Χατζιδάκι, το Σταύρο Ξαρχάκο, το Σταύρο Κουγιουμτζή, το Δήμο Μούτση, το Γιώργο Νταλάρα και τη Χαρούλα Αλεξίου, οι οποίοι σε γενικές γραμμές προσπαθούσαν όσο ήτανε δυνατό ν’ αποφεύγουνε τη μικρή οθόνη. Αναφέραμε ορισμένα ενδεικτικά και «χτυπητά» ονόματα, αφού ήταν αδύνατο να σταθούμε σε όλα, που πάντως δεν ήτανε και πολλά…

Κατά τα άλλα, όλος ο καλός…καλλιτεχνικός κόσμος πέρασε από τον «καφενέ», όπως τον έλεγε ο Μίμης Πλέσσας κι όχι μόνο μια φορά. Και μάλιστα, είδαμε και πρόσωπα που πολύ σπάνια εμφανίζονταν στη μικρή οθόνη, όπως για παράδειγμα ο Νίκος Κούρκουλος, ο Τόλης Βοσκόπουλος και ο Γιάννης Πουλόπουλος, αλλά και κάποια που σχεδόν τα είχαμε ξεχάσει, όπως η ηθοποιός Μαριάννα Κουράκου, η οποία αποσύρθηκε αρκετά νωρίς από το χώρο…

Όσο για τους φιλοξενούμενους, πραγματικά ένας κι ένας. Ξεκινώντας από τους εκπροσώπους της υποκριτικής τέχνης, στην εκπομπή είδαμε από τον Αλέκο Αλεξανδράκη και το Δημήτρη Μυράτ, μέχρι το Γιώργο Κιμούλη και το Λάκη Λαζόπουλο.

Μα να ‘ταν μόνον αυτοί; Θα τολμήσω -ξεχνώντας αρκετούς άθελά μου- ν’ αναφέρω και κάποιους άλλους που θυμάμαι (γιατί την παρακολουθούσα πάντοτε), ή διαβάζω τα ονόματά τους στα έντυπα της εποχής που βρίσκονται στο αρχείο μου: Νίκος Κούρκουλος, Νόρα Βαλσάμη, Κάτια Δανδουλάκη, Σωτήρης Μουστάκας, Γιώργος Κωνσταντίνου, Σπεράντζα Βρανά, Μίμης Φωτόπουλος, Γιώργος Καμπανέλλης, Γιάννης Φέρτης, Μιμή Ντενίση, Νίκος Τζόγιας, Νόνικα Γαληνέα, Άννα Καλουτά, Πέτρος Φυσσούν, Μάρω Κοντού, Μαίρη Χρονοπούλου, Μάρθα Καραγιάννη, Σταύρος Ξενίδης, Μπέτυ Αρβανίτη, Νίκος Ξανθόπουλος, Βούλα Ζουμπουλάκη, Κώστας Τσάκωνας και τόσοι άλλοι…

Κι αν μιλήσουμε για τραγουδιστές, πρόκειται κυριολεκτικά για τον «αφρό»: Γρηγόρης Μπιθικώτσης, Γιάννης Πάριος, Γιάννης Πουλόπουλος, Δημήτρης Μητροπάνος, Στράτος Διονυσίου, Τόλης Βοσκόπουλος, Σταμάτης Κόκοτας, Άννα Βίσση, Δήμητρα Γαλάνη, Τζένη Βάνου, Λίτσα Διαμάντη, Βίκυ Μοσχολιού, Ελένη Βιτάλη, Ελευθερία Αρβανιτάκη, Άλκηστις Πρωτοψάλτη, Ρένα Κουμιώτη, Νάντια Κωνσταντοπούλου, Πόλυ Πάνου, Χαρούλα Λαμπράκη, Γλυκερία, Ρίτα Σακελλαρίου, Πίτσα Παπαδοπούλου, Λεωνίδας Βελής, Βασίλης Παπακωνσταντίνου, Αντώνης Καλογιάννης, Φίλιππος Νικολάου, Δούκισσα, το συγκρότημα «Τα παιδιά απ’ την Πάτρα» και ο κατάλογος δεν έχει τελειωμό…

Από εκεί και πέρα, το «παρών» στην εκπομπή έδωσαν μεταξύ άλλων οι σκηνοθέτες Ανδρέας Βουτσινάς, Γιάννης Δαλιανίδης, Ερρίκος Ανδρέου, Ορέστης Λάσκος και Γιώργος Μιχαηλίδης, ο ποιητής Δημήτρης Χριστοδούλου, ο συγγραφέας Βασίλης Βασιλικός, οι συνθέτες Γιάννης Σπανός, Χρήστος Νικολόπουλος, Γιώργος Χατζηνάσιος, Σταμάτης Κραουνάκης, Θανάσης Πολυκανδριώτης, Νίκος Ιγνατιάδης και Λουκιανός Κηλαηδόνης, ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Φρέντυ Γερμανός, ο στιχουργός Λευτέρης Παπαδόπουλος, οι χορογράφοι Φώτης Μεταξόπουλος, Όλια Στεφανίδου και Δημήτρης Παπάζογλου και ων ουκ έστιν αριθμός…

Τα καλύτερα της εκπομπής

Αν πρέπει να σταθούμε σε δυο-τρεις συγκεκριμένες στιγμές του «Καφενείου», θα ξεκινήσουμε από εκείνη της 11ης Φεβρουαρίου 1987. Ήταν η πρώτη φορά που το «εθνικό ζευγάρι» της χώρας εμφανίστηκε μαζί σε μια τηλεοπτική εκπομπή κι όπως ήτανε φυσικό, καθήλωσε ένα μεγάλο μέρος του κοινού που περίμενε να το δει.

Ο λόγος βεβαίως για την Αλίκη Βουγιουκλάκη και το Δημήτρη Παπαμιχαήλ, οι οποίοι τότε συνεργάζονταν στο θέατρο για τρίτη συνεχόμενη σεζόν, με τη «Φιλουμένα Μαρτουράνο» του Εντουάρντο ντε Φίλιππο. Είχαν προηγηθεί άλλες δύο άκρως επιτυχημένες με το «Εκπαιδεύοντας τη Ρίτα» και πρόκειται για μιαν από τις σπάνιες εμφανίσεις της «εθνικής σταρ» με καστανό μαλλί, το οποίο είχε βάψει για τις ανάγκες του θεατρικού ρόλου της.

Σχεδόν ένα χρόνο νωρίτερα (1 και 8 Μαρτίου 1986), το «Καφενείο» αφιέρωσε δύο εκπομπές στο Μίκη Θεοδωράκη. Ο σπουδαίος και παγκοσμίου φήμης δημιουργός φιλοξενήθηκε στην εκπομπή, έχοντας στο πλάι του ερμηνευτές που είτε συνεργάζονταν μαζί του εκείνη την εποχή, είτε το είχανε κάνει στο παρελθόν. Ο λόγος για τους Δημήτρη Μητροπάνο, Βασίλη Παπακωνσταντίνου, Σταμάτη Κόκοτα, Μαρία Φαραντούρη, Μαρία Δημητριάδη, Αντώνη Καλογιάννη κ.α., που θύμισαν ορισμένες από τις πιο γνωστές και διαχρονικές στιγμές του συνθέτη.

Εξάλλου, ξεχωριστή θέση στο «Καλλιτεχνικό καφενείο» είχαν οι εορταστικές εκπομπές τόσο των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, όσο και της Αποκριάς. Κατά τη διάρκειά τους, γινότανε «παρέλαση» προσωπικοτήτων απ’ όλο το φάσμα του καλλιτεχνικού κόσμου, οι περισσότερες εκ των οποίων είχανε φιλοξενηθεί «μεμονωμένα» στο πρόγραμμα. Άραγε, πότε άλλοτε εμφανίστηκαν μαζί τόσα λαμπερά αστέρια του θεάματος;

Σχόλιο

Νομίζω ότι το «Καλλιτεχνικό καφενείο» συγκαταλέγεται στις κορυφαίες στιγμές στην ιστορία της ελληνικής τηλεόρασης. Ίσως είναι η μοναδική εκπομπή που κατάφερε να «φιλοξενήσει» τις σημαντικότερες εγχώριες προσωπικότητες από το χώρο της τέχνης, πολλές εκ των οποίων αποφεύγανε συστηματικά τη μικρή οθόνη.

Πάνω απ’ όλα, υπήρχε απέραντος σεβασμός στην καθεμιά απ’ αυτές από την πλευρά των «οικοδεσποτών». Άλλωστε, ήτανε και οι ίδιοι μέλη της καλλιτεχνικής οικογένειας και γνώριζαν από πρώτο χέρι τον τρόπο με τον οποίον έπρεπε να συμπεριφερθούν.

Προς τούτη την κατεύθυνση, πρέπει να υπολογίσουμε και το εξής: Ο Πλέσσας, ο Φέρρης και ο Τσιβιλίκας, με τα τόσα χρόνια απασχόλησής τους στο χώρο του θεάματος, είχανε κάνει πολλές και σημαντικές γνωριμίες με ηθοποιούς, σκηνοθέτες, τραγουδιστές κλπ, οπότε ήτανε πολύ πιο εύκολο να τους πείσουνε να έλθουνε στο «Καφενείο». Και μάλιστα, να τους οδηγήσουνε στο να πούνε πράγματα που ακούστηκαν δημοσίως για πρώτη φορά, χωρίς να υπάρξει ο παραμικρός «εκβιασμός».

Το «τρίο» των παρουσιαστών λοιπόν, ήταν άκρως εξαιρετικό και το ιδανικότερο για ένα τέτοιο πρόγραμμα. Κατάφερνε να κάνει τους καλεσμένους του να νιώθουν άνετα και φιλικά, σαν να βρίσκονταν σ’ ένα χώρο χωρίς κάμερες και κουβέντιαζαν μεταξύ τους.

Συν τοις άλλοις, οι τραγουδιστές που εμφανίζονταν, τραγουδούσανε «ζωντανά» τις επιτυχίες τους, ή ακόμα και τραγούδια που δεν ανήκανε στο είδος που υπηρετούσαν. Ο Μίμης Πλέσσας σχεδόν πάντα ήταν εκείνος που τους συνόδευε με το πιάνο και την ορχήστρα του, ενώ δόθηκε χώρος και χρόνος όχι μόνο στους παλιούς και καθιερωμένους ερμηνευτές, αλλά και σε νέα παιδιά, που σχεδόν τότε ξεκινούσανε την καριέρα τους.

Κοντολογίς, ήτανε μιαν εκπομπή γεμάτη κέφι, ποιότητα, εξαιρετικές και γεμάτες ουσία συζητήσεις και με σεβασμό στον τηλεθεατή. Ο Τσιβιλίκας είχε αναλάβει το συντονισμό των διαλόγων, ο Πλέσσας το μουσικό μέρος και ο Φέρρης τη γενική επιμέλεια του «Καφενείου», που τόσο αγαπήθηκε από το κοινό…

*Οι φωτογραφίες προέρχονται από τεύχη του περιοδικού “Ραδιοτηλεόραση”, που υπάρχουν στο αρχείο του συντάκτη της στήλης.

———–

*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…