Γράφει ο Δημήτρης Κονιδάρης
Σαν σήμερα, στις 30/8/1943, γεννήθηκε στα Ιωάννινα ο Λάκης (Μιχάλης) Χαλκιάς από μια εκ των πλέον γνωστών μουσικών οικογενειών της χώρας μας. Ο πατέρας του Τάσος ήταν από τους κλασικότερους και διασημότερους δεξιοτέχνες του κλαρίνου με αποτέλεσμα ο μικρός Λάκης να πηγαίνει πολύ συχνά στα πανηγύρια και, ως εκ τούτου, τα δημοτικά τραγούδια έγιναν βίωμά του επηρεάζοντάς τον σε μεγάλο βαθμό κατά την καριέρα του.
Ξεκίνησε σε πολύ μικρή ηλικία την επαγγελματική του πορεία ενώ έπαιζε αρκετά όργανα όπως μπουζούκι, κιθάρα, λαούτο, τζουρά και ούτι όντας ένας πολυσύνθετος μουσικός. Παράλληλα ο καλλιτεχνικός παραγωγός Νίκανδρος Μηλιόπουλος τον συνέστησε στον επικεφαλής της COLUMBIA Τάκη Λαμπρόπουλο και του δόθηκε η ευκαιρία να προχωρήσει σε συνεργασία με τον Θόδωρο Δερβενιώτη και τον Κώστα Βίρβο.
Μετά το πραξικόπημα των συνταγματαρχών στις 21/4/1967 αναγκάστηκε να φύγει στο εξωτερικό λόγω των δημοκρατικών του φρονημάτων. Αρχικά πήγε στο Μόντρεαλ όπου παρέμεινε έξι μήνες. Έπειτα μετακινήθηκε στην Νέα Υόρκη για άλλο ένα εξάμηνο με επόμενο προορισμό το Σακραμέντο στην Καλιφόρνια. Εκεί συνεργάστηκε (1970) με τον διεθνούς φήμης ηθοποιό Άντονι Κουίν στην παρουσίαση του Ζορμπά. Στην Ελλάδα κατάφερε να γυρίσει το 1971.
Με την επιστροφή του συνεργάστηκε με Χρήστο Νικολόπουλο, Αντώνη Κατινάρη, Γιάννη Καραμπεσίνη, Λουκιανό Κηλαηδόνη αλλά ένας από τους κομβικότερους σταθμούς στην πορεία του ήταν η γνωριμία του με τον Γιάννη Μαρκόπουλο. Ο μεγαλοφυής συνθέτης αντιλήφθηκε αμέσως την υψηλότατη ποιότητα του ερμηνευτή και του έδωσε τον «Γυρισμό του ξενιτεμένου» από το έργο «Ο Στράτης ο θαλασσινός ανάμεσα στους αγάπανθους». Η συνέχεια περιελάμβανε μια πολύ γόνιμη και εξαιρετικά επιτυχημένη συνεργασία που έμεινε στη μουσική ιστορία του τόπου μας. Συγκεκριμένα συμμετείχε στους δίσκους:
- Μετανάστες
- Θητεία
- Θεσσαλικός κύκλος
- Ανεξάρτητα
- Οροπέδιο
- Εργάτες
- Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι
Ιδιαιτέρως αξιοπρόσεκτη ήταν η συνεργασία του με τον Απόστολο Καλδάρα στα «Λαϊκά μονοπάτια» και με τον Μάριο Τόκα στην «Πικραμένη γενιά» σε ποίηση Γιάννη Ρίτσου. Εντούτοις, ένα έργο ζωής του σπουδαίου ερμηνευτή είναι τα «2500 χρόνια Ελληνικής μουσικής από τον Όμηρο» που παρουσιάστηκε στο Μέγαρο Μουσικής το 1995. Το μνημειώδες αυτό έργο περιλαμβάνει πέντε ενότητες που καλύπτουν το σύνολο της Ελληνικής μουσικής από την αρχαιότητα έως σήμερα:
- Αρχαία Ελληνική μουσική
- Βυζαντινή μουσική
- Δημοτικό τραγούδι
- Ρεμπέτικο και Μικρασιάτικο τραγούδι
- Λαϊκό και έντεχνο τραγούδι
Αναμφισβήτητα κορυφαίο σημείο στη λαμπρή πορεία του αποτελούν οι χιλιάδες συναυλίες που έχει λάβει μέρος στη χώρα μας και στο εξωτερικό. Παράλληλα με τη συμμετοχή του σε εκδηλώσεις με αυθεντική δημοτική μουσική έχει δείξει εμπράκτως την αγάπη του προς το κομμάτι αυτό της μουσικής μας το οποίο έχει δώσει ανεκτίμητους θησαυρούς στον πολιτισμό μας. Συνολικά έχει πλουσιότατη δισκογραφική παρουσία έως και σήμερα, κάτι αξιοθαύμαστο και ιδιαιτέρως δύσκολο λόγω των συνθηκών που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια.
Ο δίσκος «Τα Αναστάσιμα»
Εκτενέστερο αφιέρωμα για τη συνολική του πορεία είχαμε σε παλαιότερο άρθρο αλλά στο παρόν θα έχουμε μια σύντομη αναφορά σε ένα νέο αξιολογότατο δίσκο με τίτλο «Τα Αναστάσιμα» που κυκλοφόρησε λίγους μήνες νωρίτερα κατά τις ημέρες του Πάσχα. Καταρχάς ο δίσκος περιλαμβάνει δεκατρία κομμάτια σε στίχους των Ε. Ζάχου-Παπαζαχαρίου και Γιάννη Γιάρου ενώ η μουσική είναι εξ ολοκλήρου του Γ. Γιάρου που είναι εθνομουσικολόγος και ειδικευμένος σε πολιτισμούς της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής. H βασική ιδέα προήλθε από τον Ζάχο-Παπαζαχαρίου, Διδάκτορα της Συγκριτικής Φιλολογίας της Σορβόνης και επί δεκαετία ερευνητή του Εθνικού Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών Γαλλίας στον τομέα της κοινωνικής ιστορίας των Βαλκανικών χωρών, ο οποίος ξεφυλλίζοντας ένα περιοδικό, διάβασε ένα ανώνυμο άρθρο με τίτλο «Ο καθαγιασμός των λέξεων». Αυτό έγινε αφορμή για να σκεφτεί πως οι λέξεις είναι τα πιο αθώα αλλά και τα πιο επικίνδυνα όντα που υπάρχουν στον κόσμο αφού κουβαλάνε τις καλύτερες και τις χειρότερες σημασίες που εφηύρε ο άνθρωπος. Μελέτησε από τότε βιβλία, περιοδικά και πάμπολλα κείμενα παρακολουθώντας πώς συμπεριφέρονται οι λέξεις ανάλογα με τις σημασίες που κουβαλούσαν: Λέξεις που χτυπάνε και πληγώνουν, που δαγκώνουν, άλλες που χαϊδεύουν, που γιατρεύουν και ημερώνουν, που αγριεύουν και θυμώνουν, που καλούν σε συναγερμό και ξεσηκώνουν.
Κι έψαχνε από τότε να διηγηθεί μια ιστορία που να θυμίζει φάσεις της ζωής, που να έχει μέσα λέξεις θετικές, παράξενες, απόκοσμες, εξωτικές αλλά και αγιασμένες. Κι έτσι έφθασε στους κορυφαίους μελωδούς και υμνογράφους και ποιητές, τον Ρωμανό τον Μελωδό, τον Ιωάννη Κουκουζέλη και τον Ιωάννη Δαμασκηνό πέφτοντας πάνω στην ιστορία του προφήτη Ιωνά που αναγιγνώσκεται το Μεγάλο Σάββατο το πρωί. Απέδωσε αυτή την ιστορία με δικά του λόγια, ένα δείγμα των οποίων παραθέτουμε ακολούθως:
Μεγάλη σαν τη Νινευή κι ωραία δεν είναι άλλη
μα οι κάτοικοί της ήτανε μπερμπάντηδες μεγάλοι.
Κι είπε ο Γιαχβέ δε γίνεται κανείς να τους μερέψει,
Ας πέσει θειάφι και φωτιά για να τους καταστρέψει.
Αλλά την ύστερη στιγμή σκέφτηκε να τους δώσει
μια ευκαιρία τελική, μακάρι να τους σώσει.
Κι είπε προφήτη μου Ιωνά άντε να τους μιλήσεις,
να μετανιώσουν πρόσεξε να πεις και να τους ψήσεις.
Έτσι ξεκίνησε να αποδίδει με το δικό του ιδιότυπο και ξεχωριστό τρόπο κι άλλες ιστορίες της Μεγάλης Εβδομάδας. Στην προσπάθεια αυτή συνεπικουρήθηκε στιχουργικά από τον Γιάννη Γιάρο ο οποίος αγάπησε τα κομμάτια του Ζάχου-Παπαζαχαρίου και έγραψε τα δικά του προσπαθώντας να στηρίξει την αρχική ιδέα. Επιπλέον, ο συνθέτης έχει αναφέρει ότι θέλησε να γράψει μπουζουκοτράγουδα πάνω σε βυζαντινορεμπέτικους, κυρίως, δρόμους που να κουβαλάνε τους στίχους ταπεινά και οικεία χωρίς να τους σκεπάζουν.
Τα τραγούδια αποδόθηκαν από τον μεγάλο Λάκη Χαλκιά, την εξαιρετική Αργυρώ Καπαρού, τον εκφραστικότατο Τάσο Γιαννούση και την υπέροχη Δέσποινα Αποστολίδου. Το εξώφυλλο του δίσκου δημιουργήθηκε από τον Σπύρο Ορνεράκη, έναν από τους σπουδαιότερους γελοιογράφους και εικονογράφους μας εδώ και δεκαετίες. Μουσικοί ήταν οι:
- Θεόδωρος Κουέλης, κοντραμπάσο, κιθάρες, μπαγλαμάς
- Σωτήρης Μαργώνης, βιολί
- Νίκος Τατασόπουλος, μπουζούκι
- Αλέξανδρος Καμπουράκης, ακορντεόν
- Μανούσος Κλαπάκης, κρουστά
- Χριστόφορος Κανάκης, μπάσο
Ακολουθεί η παράθεση των τραγουδιών:
- Το ταξίμι του νυχτοπάτη
- Ο νυχτοπάτης
- Ο νυμφίος
- Ωσαννά
- Ο Πέτρος
- Η Μαγδαληνή
- Ο Ιούδας
- Ο Πόντιος Πιλάτος
- Ο Θωμάς
- Τρεις άντρες στον Σταυρό
- Η Παναγία
- Ο Σαλός
- Ανάσταση
Από τους τίτλους είναι ευκόλως συναγόμενη η θεματολογία του κάθε κομματιού. Όπως αναφέρθηκε, σκοπός του συνθέτη ήταν να μην σκεπαστεί ο στίχος. Ως εκ τούτου το αποτέλεσμα είναι όμορφες και οικείες μελωδίες, που θυμίζουν άλλες εποχές, χωρίς να χάνεται η επαφή με το στίχο. Δηλαδή δεν υπάρχει ίσως μια μελωδία τόσο έντονη. Όλες, ωστόσο, οι νότες δένουν αρμονικά με τους στίχους και μάς χαρίζουν μια αρραγή ενότητα που ακούγεται πολύ ευχάριστα. Σε αυτό βοήθησε, ασφαλώς, η εξαιρετική επίδοση όλων των τραγουδιστών που ερμήνευσαν τα τραγούδια με καθαρή άρθρωση μεταφέροντας το μήνυμα των στιχουργών στον ακροατή. Ουσιαστικά, θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι ο ήχος κάθε κομματιού ανήκει σε άλλη, μακρινή, εποχή και αυτό μόνο ως θετικό μπορεί να εκληφθεί. Οπωσδήποτε θα είναι άδικο να πούμε ότι δεν βγαίνουν πια ωραία τραγούδια. Απλώς κατά τις τελευταίες δεκαετίες έχει, καταφανώς, κυριαρχήσει το χαμηλότερης ποιότητας τραγούδι (σ.σ. τεράστιο θέμα που ξεφεύγει από τα όρια του παρόντος άρθρου) και ένας δίσκος σαν «Τα Αναστάσιμα» μόνο ως όαση μπορεί να θεωρηθεί. Έτσι, μέσα σε ένα δύσκολο, για τον πολιτισμό, έτος είχαμε και μερικά ευχάριστα γεγονότα και ένα από αυτά ήταν η κυκλοφορία του συγκεκριμένου δίσκου.
Όσον αφορά το τιμώμενο πρόσωπο του παρόντος άρθρου, δεν έχουμε παρά να εκφράσουμε το θαυμασμό μας για την παραμονή του σε ένα τόσο υψηλό επίπεδο επί εξήντα χρόνια. Η φωνή του παραμένει σχεδόν αμετάβλητη έως τώρα με τη γνωστή λαμπερή άρθρωση και την πανέμορφη χροιά να την χαρακτηρίζουν. Ο Λάκης Χαλκιάς συνεχίζει την περιήγησή του σε πολλά μέρη της πατρίδας μας, όσο το επιτρέπουν οι συνθήκες που επιβάλλει ο κορονοϊός, υπηρετώντας τη μουσική και τον πολιτισμό μας τραγουδώντας είτε παραδοσιακά είτε λαϊκά ή έντεχνα λαϊκά τραγούδια δείχνοντας την τεράστια κλάση του και το σπάνιο ταλέντο του. Πάντα σέβεται το κοινό του είτε τραγουδά στο Καλλιμάρμαρο και στο Ηρώδειο είτε σε ένα απομακρυσμένο θεατράκι ενός χωριού και σε μια σχολική εκδήλωση. Η αμέριστη αγάπη του και το πάθος του για την Ελληνική μουσική τον βοηθούν να διατηρείται σε κορυφαίο επίπεδο και να χαρίζει μοναδικές στιγμές μαγείας και ανάτασης με τα τραγούδια που τόσο πειστικά και ιδανικά αποδίδει.
Τελειώνοντας αυτή την αναφορά, θέλουμε να του εκφράσουμε άπειρες ευχαριστίες για όσα μας έχει δώσει για περισσότερα από πενήντα χρόνια και να του ευχηθούμε ολοψύχως να είναι πολύχρονος και καλόχρονος με τη φωνή του να συνεχίσει να μας προσφέρει πανέμορφες στιγμές για πολλά χρόνια ακόμα.
Βιβλιογραφία
- Εκπομπή Μονόγραμμα με αφιέρωμα στον Λάκη Χαλκιά, ΕΡΤ
- http://www.lakischalkias.com/
- Δισκογραφία Λάκη Χαλκιά
—————
*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού γραπτού ή οπτικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…