Ένα τεράστιο χαμόγελο και μια εύθυμη «Καλησπέρα». Η πρώτη αντίδραση της Ελένης Τσαλιγοπούλου, όταν μας αντίκρισε! Η προγραμματισμένη συνέντευξη για το MusicCorner.gr πραγματοποιήθηκε στο σπίτι της, όπου και μας υποδέχθηκε με χαρά. Σε έναν ολόφωτο και άνετο χώρο μιλήσαμε για εκείνες τις σπουδαίες στιγμές των 30 χρόνων δισκογραφίας, στη διάρκεια των οποίων απαριθμεί επιτυχίες, σπουδαίες συνεργασίες και την αμέριστη αγάπη του κοινού. Αυθορμητισμός και διαχυτικότητα, αυτοσαρκασμός και αυτογνωσία, χαρακτηρίζουν την καλλιτέχνιδα που δεν φοβήθηκε να ερμηνεύσει με την ίδια αφοσίωση κομμάτια λαϊκά, παραδοσιακά, έντεχνα, pop… Και είναι πράγματι φανερό, όταν σου μιλά, πως το μυστικό της επιτυχίας της βρίσκεται στην έμφυτη ανησυχία της για αλλαγή και εξέλιξη.
Η αφορμή, ωστόσο, με την οποία και ξεκίνησε η συζήτησή μας ήταν η προγραμματισμένη για τις 29 Ιουνίου συναυλία της με τους Bogaz Musique στην Τεχνόπολη…
Ας ξεκινήσουμε λοιπόν με την επικείμενη συναυλία σας στην Τεχνόπολη…
Ουσιαστικά θα δούμε ότι και στις υπόλοιπες πόλεις της Ελλάδας. Είναι το μικρό μου καμάρι, αυτός ο ήχος, αυτή η μπάντα, οι bogaz musique, με το νέο τους όνομα, που εδώ και κάποια χρόνια έχει αλλάξει και την δική μου ζωή. Με λίγους καλούς μουσικούς μπορώ να μεταφράσω όλα αυτά που έχω αγαπήσει, με μια αισθητική που είναι για μένα πιο ολοκληρωμένη.
Έχω την αίσθηση ότι οι bogaz αντικατοπτρίζουν τον εαυτό σας. Αυτή την εναλλαγή παραδοσιακού και σύγχρονου. Το κανονάκι που δένει με την ηλεκτρική κιθάρα, τα τύμπανα, τον μπαγλαμά…
Συμφωνώ απόλυτα. Δεν μπορούμε πλέον να μην δεχθούμε ότι βρισκόμαστε σ’ αυτό το επίπεδο. Είμαστε πάρα πολύ επηρεασμένοι, τόσο από τη Δύση αλλά και από την Μεσόγειο, την Ανατολή. Η Ελλάδα πάντα βρισκόταν ανάμεσα. Προσπαθώ κι εγώ να το εξελίξω όλο αυτό με τον τρόπο μου. Αυτό το κατεστημένο, το οποίο είναι πια παρωχημένο γιατί γίνεται πολλά χρόνια. Η εξέλιξη του λαϊκού τραγουδιού κάπως “μπάζει”. Το θέμα με το λαϊκό είναι ότι εξελίχθηκε τόσο πολύ, που είναι πλέον εδώ και χρόνια αμετακίνητο. Τα τελευταία δέκα χρόνια περίπου… Γίνονται τραγούδια μόνο για διασκέδαση που δεν έχουν χρόνο ζωής. Είναι αναλώσιμα.
…για μένα παίζει καθοριστικό ρόλο η εξέλιξη. Δεν μπορώ να καθίσω στον καναπέ και να πω «Μα εγώ είμαι αυτή που είμαι. Τέλος!» Ένας καλλιτέχνης πρέπει, ειδικά επάνω στην ωριμότητα, να δείχνει τι μπορεί να κάνει…
Μιας και θίξατε το ζήτημα του λαϊκού τραγουδιού, εσείς πιστεύετε ότι υπάρχουν νέα λαϊκά τραγούδια που ήρθαν και θα αντέξουν στον χρόνο;
Ναι, υπάρχουν. Λίγα, αλλά υπάρχουν. Πάντα υπάρχουν. Θεωρώ ότι αυτή η εποχή είναι η ζόρικη. Αλλά ο Έλληνας όταν ζορίζεται αρχίζει και σκέφτεται λίγο πιο δημιουργικά, όσον αφορά στην τέχνη. Αν δεν ζορίσουν τα πράγματα δεν μπορείς εύκολα να μπεις στην πράξη. Μην ξεχνάμε ότι είμαστε ένας λαός που στο DNA του υπάρχει φοβερή, πολύ μεγάλη ταλαιπωρία.
Το ζόρι αυτό σας ώθησε εσάς προσωπικά να αλλάξατε, να «ψαχτείτε», όπως συνηθίζεται πλέον να λέγεται, από άποψη ήχου;
Έπαιξε και αυτό το ρόλο του. Αλλά έπαιξαν κυρίως ρόλο τα χρόνια που έχω μέσα στο τραγούδι. Ότι ήταν να αποδείξω, το έχω αποδείξει . Δισκογραφώ από το ‘87. Είναι πάρα πολλά τα χρόνια. Αυτό που πάντα χαρακτήριζε εμένα, την Ελένη, ήταν μία διαρκής ανησυχία που τώρα βρήκε έδαφος να μπορέσει να εξελιχθεί. Για μένα παίζει καθοριστικό ρόλο η εξέλιξη. Δεν μπορώ να καθίσω στον καναπέ και να πω «Μα εγώ είμαι αυτή που είμαι. Τέλος! Και τίποτα να μην κάνω, είμαι αυτή που είμαι» Κουραφέξαλα! Ένας καλλιτέχνης πρέπει, ειδικά επάνω στην ωριμότητα, να δείχνει τι μπορεί να κάνει.
Κατά την διάρκεια της καριέρας σας κάνατε μεγάλες μεταβάσεις-αλλαγές στην μουσική σας. Η χαρακτηριστικότερη ίσως είναι πως, παρά τα γνήσια λαϊκά γυρίσματα, οι σπουδαιότερες επιτυχίες σας έγιναν στο κομμάτι του έντεχνου…
Και της pop… Υπάρχει αυτή η αίσθηση. Το «Πιάσε με», για παράδειγμα, είναι ένα πολύ ωραίο pop τραγούδι. Το μόνο που μπορώ να πω είναι ότι υπήρξα σε μια παρέα της δεκαετίας του ‘90, η οποία καθόρισε το έντεχνο. Αυτό προσπαθώ να το εξελίξω τώρα. Δεν θέλω να ξανακάνω έντεχνο. Θέλω να βρω τρόπους να πάει κάπου αλλού. Στο πιο μεσόγειο τραγούδι, στον πιο μεσόγειο ήχο, που αντικατοπτρίζει όσα είμαστε. Όχι με την έντεχνη γραφή, αλλά την πιο λαϊκή, όπως έκαναν παλιά οι ρεμπέτες. Γι αυτό έγινε και το «Τράβα ρε μάγκα». Αγαπώ πάρα πολύ την παράδοση. Προέρχομαι άλλωστε από μια μικρή πόλη, που η παράδοση είναι ακόμη πολύ ενεργή και δυνατή. Έτσι κάνω μια μικρή απόκλιση και προσπαθώ να δω την εξέλιξη. Αν δηλαδή ο λαϊκός τρόπος έκφρασης μέσα από τα λόγια μπορεί να δώσει ένα βηματισμό μπροστά σε αυτό που λέμε σήμερα λαϊκό τραγούδι.
Ποια αισθήματα γεννά σε εσάς η παραδοσιακή μουσική; Και κατ’ επέκταση, θα επιδιώκατε μια περισσότερο «παραδοσιακή» προσέγγιση με την μουσική σας;
Μα το κάνω. Ήδη το Τα-Ρι-Ρα είναι ακριβώς αυτό, είναι τα δικά μου βαλκάνια. Και τα Χρώματα και οι Σκιές και το Μοσχολούλουδο έχουν να κάνουν με αυτό. Απλά προσπαθώ την παράδοση να την μεταφράζω με έναν ήχο που είναι δυτικός. Γι αυτό λέω ότι είμαι πολύ περήφανη για τους bogaz. Όλες αυτές οι περίεργες και αέρινες κιθάρες που παίζουν ο Χατζηκωνσταντίνου και ο Χατζησταύρου, μαζί με το κανονάκι… Είναι η ανατολή μου! Και ο τρόπος μου να μπορώ να τραγουδήσω Τούντα, Περιστέρη, να τραγουδήσω συνθέτες του προηγούμενου αιώνα. Και κάποιους συνθέτες που είναι πολύ σημαντικό να τους υπενθυμίζουμε. Εκτός ότι τους αγαπάω…
Να τους θυμίζουμε και κατ επέκταση να τους μαθαίνουν και οι νεότεροι;
Και αυτό. Δεν είναι όμως αυτός ο στόχος μου. Θέλω να πω ότι με το «Πιάσε με» και τον pop ήχο έφερα κοντά μου τους νέους. Αυτό που κάνω τώρα είναι λίγο πιο ιδιαίτερο. Δεν με ενδιαφέρει το αναφλέγον χιτ. Όπως ήταν, για παράδειγμα, οι «Χίλιες σιωπές», τα «Παιδιά των δρόμων», το «Πιάσε με» , το «Παραμιλητό μου». Αυτή τη στιγμή με ενδιαφέρει διαφορετικός βηματισμός. Ο χρόνος για μένα είναι πλέον πιο χαλαρός, γιατί είμαι σε άλλου είδους ηλικία, στην τέχνη και στην ζωή μου, που με ενδιαφέρει να πειραματιστώ και να μεταφράσω την Ελλάδα και όλη τη Δύση που έχω αγαπήσει…
…υπήρξα σε μια παρέα της δεκαετίας του ‘90, η οποία καθόρισε το έντεχνο. Αυτό προσπαθώ να το εξελίξω τώρα. Δεν θέλω να ξανακάνω έντεχνο. Θέλω να βρω τρόπους να πάει κάπου αλλού. Στο πιο μεσόγειο τραγούδι…
Είναι όσα περιγράφετε το αποτέλεσμα του δικού σας κατασταλάγματος; Της δικής σας ωριμότητας;
Ακριβώς! Τώρα πια… Το μόνο καλό στην νεότητα είναι ότι έχεις το θράσος της ηλικίας, δεν καταλαβαίνεις από κίνδυνο. Δεν έχεις όμως την εμπειρία. Είσαι ένα πλάσμα που παίρνει φόρα και χτυπάει το κεφάλι του όπου βρει και αν σωθεί, σώθηκε. Τώρα είμαι σε άλλο στάδιο. Αυτό της γυναίκας με μια σχετική φιλαρέσκεια, όπως άλλωστε όλες οι γυναίκες. Που μας τρώει και λέμε «Ωπ γέρασα, άλλαξαν τα μαλλιά μου, άλλαξαν πράγματα πάνω μου». Αν, λοιπόν, μείνουμε εκεί την βάψαμε. Το θέμα είναι να μπορέσουμε να χρησιμοποιήσουμε τα καλά στοιχεία που μας έδωσε η ζωή και οι ίδιες μας οι επιλογές. Αν δεν το κάνεις είσαι χαζός. Αν δεν ασχοληθείς με την ωραία προίκα που σου χει δώσει η εμπειρία και η ζωή, δεν είσαι καλλιτέχνης για μένα. Σε ενδιαφέρει να ζεις πλουσιοπάροχα, να δημιουργείς έναν μύθο γύρω από το όνομά σου, να είσαι γνωστός. Αυτά δεν σημαίνουν τίποτα πια, κυρίως στα χρόνια μας που δεν υπάρχουν οι “ντίβες”, όπως υπήρχαν, φερειπείν, την δεκαετία του ‘80. Είμαστε πλέον αναλώσιμα προϊόντα. Μας βλέπουν στην τηλεόραση. Μας διαβάζουν στα περιοδικά, στο διαδίκτυο. Μας βλέπουν πολύ συχνά στους χώρους που τραγουδάμε, γιατί δεν μας έχει μείνει τίποτα πια από το να τραγουδάμε live, με την δισκογραφία να είναι σχεδόν ανύπαρκτη.
Πιστεύετε, λοιπόν, ότι η εποχή ευνοεί την δημιουργία των εφήμερων star αντί των καλλιτεχνών;
Έχουμε δει πρόσωπα στο ελληνικό τραγούδι, στο θέατρο, στον κινηματογράφο που είναι star. Πρόσωπα των media. Εκεί κυρίως βασίζονται. Με εμάς δεν ισχύει αυτό. Εμείς θέλουμε να αφήσουμε κάτι πίσω. Ασχολούμαστε πιο πολύ και πιο δημιουργικά με το τραγούδι. Είναι βασικό αυτό και ειλικρινά περιμένω πότε θα ξεκινήσει μια παρέα νέων ανθρώπων να κατακλύσουν το ελληνικό τραγούδι. Να το αισθανθούμε όλοι μας. Τώρα είναι η ευκαιρία. Επάνω σε αυτή την ρημάδα εποχή…
Να συμβεί κάτι σαρωτικό;
Αυτό ακριβώς περιμένω! Δεν μπορεί να γίνει διαφορετικά. Πρέπει να βγουν νέοι άνθρωποι και να μας πουν αυτοί πως βλέπουν την ζωή τους.
Θεωρείτε πως ο παλιότερος, ο ώριμος ερμηνευτής μπορεί να βοηθήσει, να λειτουργήσει σαν ώθηση για τον νέο που θα τραγουδήσει στο πλάι του;
Βεβαίως. Απλά δεν θεωρώ ότι είναι τόσο σημαντικό. Παλιότερα συνέβαινε και ίσχυε. Όπως και για μένα με τον Νταλάρα, την Γαλάνη… Τώρα βλέπω ότι οι νέοι το κάνουν μόνοι τους. Δεν χρειάζονται τα ονόματα. Και αυτό είναι ακόμη πιο δυνατό, πιο σοβαρό. Να σου πω και την αλήθεια πιο πολύ εκτιμώ αυτά τα παιδιά! Όταν άκουσα τον Σταύρο Σιόλα με Της άρνης το νερό, είπα ότι θέλω να ‘ρθει να τον δω. Και αναρωτιόμουν πως το κάνει αυτό ο πιτσιρίκος με το δημοτικό; Μπράβο του. Αλλά ξέρεις τι γίνεται; Ένας νέος άνθρωπος θέλει να βγει και να σαρώσει. Να βγει και να πει όλη του την ιστορία. Αν έρθει μαζί μου θα πει τρία τραγούδια. Γιατί ο κόσμος θα περιμένει τον τραγουδιστή και τα τραγούδια που ξέρει. Είναι πιο σημαντικό να δημιουργήσει ο νέος τραγουδιστής μόνος του τον πυρήνα του. Να ξεκινήσει από τα πενήντα άτομα. Και έχουμε τέτοια δείγματα. Που ξεκίνησαν με πολύ μικρό πυρήνα και γεμίζουν πλέον μαγαζιά και θέατρα…
…προτιμώ ένα κοινό που ξέρει να ακούει και να εκτιμάει. Δεν μπορούμε να αρέσουμε σε όλους τελικά! Και αυτό είναι κάτι που το νιώθεις και το παίρνεις απόφαση μέσα στα χρόνια…
Ας κατονομάσουμε κάποιους…
Βεβαίως. Ο Γιάννης Χαρούλης. Η Νατάσσα Μποφίλιου. Οι Imam baildi με την τρέλα τους. Η Ελεωνόρα Ζουγανέλη. Και άλλοι…
Ανατρέχω στην αρχή της πορείας σας και διαβάζω για την γνωριμία σας με τον Μάνο Χατζιδάκι. Κατά πόσο συνέβαλε αυτή στην διαμόρφωση της καλλιτεχνικής σας ταυτότητας;
Ο Μάνος ήταν ο πιο σοφός άνθρωπος που έχω γνωρίσει μέχρι σήμερα. Άμεσος, καθόλου star, απλός άνθρωπος που γινόταν ένα, ακόμη και με τον άνθρωπο που καθάριζε τον Σείριο. Από την μία ο πιο ιδιαίτερος και από την άλλη ο πιο απλός άνθρωπος! Το μόνο που τον ενδιέφερε ήταν να γίνει πραγματικότητα ένα από τα όνειρά του, ο τότε Σείριος. Εκείνο το διάστημα τον γνώρισα. Και είχε πολύ ενδιαφέρον ο τρόπος που τον γνώρισα.
Δηλαδή;
Τραγουδούσα με τον Σταμάτη Σπανουδάκη ένα τραγούδι το οποίο ήταν αυτοσχεδιαστικό. Μαζί μας ήταν τότε και ο Σαλέας. Ήταν η πρώτη φορά που θα ακουγόταν ένα αυτοσχεδιαστικό, σχεδόν αμανές, μέσα στον Σείριο. Θυμάμαι είδα τον Μάνο να έρχεται στον Σείριο. Ήταν ακόμα στην πρόβα, οι καρέκλες η μία πάνω στην άλλη, έκατσε σοβαρός και συνοφρυωμένος σε μια από τις μπροστινές θέσεις, μόνο για πέντε λεπτά και έφυγε τρέχοντας. Αυτό που σκέφτηκα ήταν ότι δεν του άρεσε καθόλου. Μετά από ένα τέταρτο επέστρεψε με μια φωτογραφική μηχανή και μου ζητούσε να είμαι στην σκηνή να παίζω τα ζίλια μου. Η πρόβα αυτή κράτησε πάρα πολλή ώρα, γιατί ήθελε να βγάλει κάποιες φωτογραφίες. Αυτό και μόνο ήταν μια συγκλονιστική εμπειρία για μένα. Στην διάρκεια κατάλαβα ότι ήταν ένας άνθρωπος ανοιχτός, μιλούσε εύκολα, έλεγε την αλήθεια συνεχώς και δεν ενδιαφερόταν αν αυτή θα παρεξηγηθεί ή όχι.
Από τις επακόλουθες συνεργασίες σας, ξεχωρίστε μου εκείνες που έγιναν φιλίες.
Φιλίες ε; Μελίνα Κανά, Νίκος Πορτοκάλογλου, Δήμητρα Γαλάνη… Αυτοί νομίζω είναι από τους βασικούς. Και με την Αντριάνα Μπάμπαλη επίσης, με την διαφορά ότι δεν έχουμε παίξει τόσο μαζί. Με την Δήμητρα Γαλάνη παίξαμε δυο φορές μαζί, έπαιξε σημαντικό ρόλο στην πορεία μου. Η Μελίνα Κανά γιατί ήταν μια τραγουδίστρια που ξεκινήσαμε μαζί και καταγράφησαν δυο σπουδαίες παραστάσεις. Και με τον Νίκο γιατί πάντα τον θαύμαζα και καταφέραμε τελικά να κάνουμε τραγούδια μαζί. Ο Ανδρέου, ο Λειβαδάς, ο Ζούδιαρης και ο Πορτοκάλογλου είναι η μουσική μου ταυτότητα. Γι’ αυτό αισθάνομαι πολύ τυχερή. Δεν χρειάστηκε να ψάξω. Εμένα το μυαλό μου ήταν πάνω από το κεφάλι μου. Οι άνθρωποι αυτοί ήρθαν και με στήριξαν, με υποστήριξαν…
…δεν θέλω να θαυμάζουν την καλή τραγουδίστρια! Θέλω να καταλαβαίνουν όλα τα ωραία σενάρια που εμπεριέχουν αυτά τα τρία λεπτά ενός τραγουδιού και πως μπορούν να τα χρησιμοποιήσουν για την ψυχή τους…
Θα θελα να μου εξηγήσετε τι εννοείτε…
Εννοώ ότι ήμουν τόσο εναλλακτική, τόσο φρικιό όταν ξεκίνησα. Πάντα μου άρεσαν τα περίεργα, έψαχνα τα μυστήρια. Δεν ήθελα να είναι αναμενόμενο ότι κάνω. Ευτυχώς υπήρξε ο Ανδρέου, ο παραγωγός μου για πάρα πολλά χρόνια, γιατί όντως δεν μπορούσα να σκεφτώ λογικά. Δεν με ενδιέφερε τι θα γίνει και πως. Εγώ ήθελα να παίζω σε εκατό άτομα. Όταν πήγα με τον Νταλάρα δεν ήθελα καθόλου. Ξαφνικά εκεί που τραγουδούσα για 100 άτομα, έφτασα να τραγουδώ για 5 και 6 χιλιάδες κόσμο. Τι ήταν αυτό το απρόσωπο πράγμα; Έλεγα… (γέλια).
Πείτε μου δυο λόγια για εκείνη, την πρώτη συνεργασία με τον Γιώργο Νταλάρα.
Μεγάλος μέντορας κι αυτός. Ήμουν από τα πρόσωπα που άκουγε, συζητούσαμε. Έδινε προσοχή στο καλλιτεχνικό μου πνεύμα. Και εκείνος ήταν σπουδαίος συνεργάτης, γιατί μέσα από αυτόν κατάλαβα ότι μπορεί το λαϊκό τραγούδι να υπάρχει χωρίς τα λουλούδια, χωρίς το σπάσιμο των πιάτων. Ή για παράδειγμα το ότι δεν χρειάζεται να τραγουδάς μέχρι τις 6 το πρωί. Αυτός μας τα έδειξε όλα αυτά τα πράγματα. Με καλό ήχο, καλά φώτα, καλούς μουσικούς! Πάντα πειραματιζόταν και τότε ήταν τρελό αυτό που έκανε ο Νταλάρας. Αν σκεφτείς ότι γνωριστήκαμε στα τέλη του ’80, που υπήρχαν ακόμη τα πιατάδικα, τα σκυλάδικα…
Μου φαίνεται σαν να σνομπάρατε, ως ένα βαθμό, αυτό τον τρόπο διασκέδασης…
Σχεδόν κομπλεξικά! Βγήκε, πια, αργότερα και σαν κόμπλεξ αυτό το πράγμα. Και να σου πω την αλήθεια, μετάνιωσα για όλο αυτό, γιατί δώσαμε πάρα πολύ χώρο σ’ αυτό το τραγούδι. Κατέκλυσε τα media και εμείς θέλαμε πολύ κόπο για να ακουστούμε. Ακόμα και μετά από 30 χρόνια μπορώ να το πω αυτό. Δηλαδή, αν προσπαθήσω να κάνω κάτι λίγο πιο ιδιαίτερο θα αργήσει πάρα πολύ να το καταλάβει το ευρύ κοινό. Αλλά έχω πάρει και μια απόφαση μέσα στα χρόνια. Ότι δεν μπορώ να τον χειριστώ όλο τον κόσμο. Αν γίνει κάτι, έγινε. Αν δεν γίνει, προτιμώ ένα κοινό που ξέρει να ακούει και να εκτιμάει. Δεν μπορούμε να αρέσουμε σε όλους τελικά! Και αυτό είναι κάτι που το νιώθεις και το παίρνεις απόφαση μέσα στα χρόνια.
Αυτό, ωστόσο, το συμπεραίνετε τώρα, που έχετε ούτως ή άλλως πάρα πολύ κόσμο να σας αγαπά και να σας στηρίζει.
Όχι, μην νομίζεις. Δεν έχω πολύ κόσμο. Μπορεί πολύς κόσμος να αναγνωρίζει το πρόσωπο και να ακούει όλα τα τραγούδια που έχω κάνει μέχρι τώρα. Στα καινούρια πράγματα όμως που κάνω, το ευρύ κοινό στέκεται κάπως πιο κριτικά.
Τα τελευταία χρόνια δείχνετε μια προτίμηση στα μικρά στέκια, αντί για τις μεγάλες πίστες. Έχει ενισχύσει αυτή σας την προτίμηση η αμεσότητα, η επαφή με το κοινό;
Ακριβώς. Κυρίως, γι αυτό. Μέσα στην δεκαετία του 2000 αποδείξαμε ότι παίρνουμε το Φως ή την Άνοδο, ας πούμε, και το αλλάζαμε. Παίξαμε με τον Κότσιρα και κάναμε ένα live θαυμάσιο. Δυο προγράμματα καταπληκτικά. Διασκευαστικά, mainstream. Δείχναμε λοιπόν πως είναι να κάνει ένας έντεχνος mainstream προγράμματα. Αλλά ήταν λίγο κρύα. Λίγο, πώς να το πω, με τον αυτόματο. Αυτό που θέλαμε κάναμε πάλι. Πόσα χρόνια μου έλεγαν και οι φίλοι μου «Γιατί δεν γράφεις αφού το έχεις.» Και απαντούσα «Βαριέμαι, πως θα γίνει, ποιος θα ρθει να μου πει, να σου πει…» Τίποτα! Δικαιολογίες! Πηγαίναμε με τον αυτόματο! Είχα πάρει τον ρόλο της τραγουδίστριας και ήμουν μέσα σε αυτόν.
…το θέμα με το λαϊκό είναι ότι εξελίχθηκε τόσο πολύ, που είναι πλέον εδώ και χρόνια αμετακίνητο. Γίνονται τραγούδια μόνο για διασκέδαση που δεν έχουν χρόνο ζωής. Είναι αναλώσιμα…
Τραγουδήσατε όμως με μεγάλη επιτυχία, όπως αποδείχθηκε, σε μερικά από τα μεγαλύτερα και σπουδαιότερα μαγαζιά της Αθήνας…
Όταν πια τα έκανα όλα, όταν πια είχα παίξει σε μεγάλα μαγαζιά, τα οποία έπειτα ξανάγιναν πίστες, είδαμε ότι, όντως, ο καλλιτέχνης κάνει τον χώρο κι όχι ο χώρος τον καλλιτέχνη. Το θέμα είναι πόσος κόσμος χωράει. Αν χωράει 700 άτομα, και είναι μέσα 2000, που να βγάλεις άκρη; Έβγαινα τότε για να θαυμάσουν την καλή τραγουδίστρια. Εγώ δεν το θέλω πια αυτό. Δεν θέλω να θαυμάζουν την καλή τραγουδίστρια! Θέλω να καταλαβαίνουν όλα τα ωραία σενάρια που εμπεριέχουν αυτά τα τρία λεπτά ενός τραγουδιού και πως μπορούν να τα χρησιμοποιήσουν για την ψυχή τους. Για κάτι ψυχικό, όχι σωματικό. Δεν θέλω να προσέχουν τα μάτια, το make up, τα ρούχα, δεν ξέρω και εγώ τι άλλο… Θέλω να φύγουν κρατώντας μέσα τους κάτι πιο ουσιαστικό. Τη δύναμη των τραγουδιών…
Μέσω αυτής της δύναμης μπορεί να εξηγηθεί και η δική σας ενέργεια επί σκηνής; Ο χορός, το κέφι, η κίνηση…
Μάλλον πάει μαζί. Ούτε και εγώ μπορώ να το κατανοήσω. Μου έχει τύχει για παράδειγμα να τραγουδάω ξυπόλητη, κάτι που με κάνει να αισθάνομαι μια ελευθερία. Ξεφεύγεις λίγο από το «στυλιζάρισμα» των τακουνιών. Ξεφεύγεις και γίνεσαι ο εαυτός σου. Αφήνεις πίσω όλο αυτό, που πρέπει να ‘σαι όμορφη και στυλάτη, το μαλλί να είναι “στην τρίχα” και το make up αλώβητο. Εμένα αυτά δεν με ενδιαφέρουν…
Σας ενοχλεί, λοιπόν, το «καλούπωμα» της σύγχρονης τραγουδίστριας;
Πολύ. Θεωρώ πως αυτό είναι μονάχα ένα κομμάτι. Πάνω στην σκηνή, σε διαβεβαιώ, δεν υπάρχει τίποτα από όλα αυτά. Τα ρούχα μου γίνονται άσπρα απ’ την σκόνη, τα πόδια μου μαύρα από το χορό. Μαλλιά, make up δεν υπάρχει τίποτα! Και αυτή ακριβώς είναι η αλήθεια! Δεν μπορώ να σου δώσω, λοιπόν, μια εξήγηση για εκείνο που με ρώτησες προηγουμένως. Για μένα η κίνηση είναι ο τρόπος να μπορώ να δώσω στον κόσμο, όχι μόνο την φωνή αλλά και το αίσθημα στην σκηνή.
Ποια από τα τραγούδια που έχετε ερμηνεύσει θα ξεχωρίζατε; Θα θελα να μην περιοριστούμε αποκλειστικά στο έντεχνο ή το λαϊκό ή το pop…
Το Τζιβαέρι σαφέστατα. Από την παράδοση. Και Της Νάουσας το κάστρο πιστεύω ότι το έχω φέρει αρκετά στον κόσμο. Είναι τοπικό κομμάτι της πατρίδας μου, δεν είναι τόσο γνωστό όσο το Τζιβαέρι. Αν θα διάλεγα ένα τραγούδι που καθόρισε το σύγχρονο τραγούδι και που εμπεριέχει μέσα και την παράδοση, είναι το Να μ’ αγαπάς. Ένα ωραίο εφτάρι, το οποίο περιέχει κάτι καινούριο και κάτι παραδοσιακό, όπως, για παράδειγμα, το πολύ γρήγορο του κομματιού. Είναι ένα από τα πιο δύσκολα τραγούδια που έχω πει. Η διάρκεια του είναι 2:23 – θάνατος! Καμιά φορά ακούω που το λένε τα νέα κορίτσια και αναρωτιέμαι «Παναγία μου γιατί το κάνουν αυτό; Τόσα τραγούδια ωραία και ανοιχτά, τι το θέλουν το Να μ’ αγαπάς;» Είναι κατάρα αυτό το τραγούδι (γέλια). Είναι, όμως ένας χαρακτηριστικός τρόπος τραγουδίσματος πάνω σε ένα πεντάρι και εφτάρι. Μια ωραία μίξη.
Και από τα πιο …έντεχνα;
Το Εγώ σ αγάπησα εδώ είναι το κρυφό μου καμάρι, το κρυφό μου hit. Συνήθως τα hit είναι ολοφάνερα. Αυτό όμως δεν έγινε την χρονιά που βγήκε ο δίσκος, αλλά πολύ αργότερα. Εγώ άρχισα να το τραγουδάω το ’11 με ‘12 ενώ γράφτηκε το ‘98 και το πρωτοτραγούδησα στον δίσκο το 2003. Από το 2003, λοιπόν, είναι δέκα χρόνια γεμάτα τραγούδια. Ξαφνικά μόλις έγινε ο δίσκος με το “Τα-Ρί-Ρα”, πήραμε μουσικές, κάναμε την μπάντα. Εκεί κατάλαβα ότι το τραγούδι αυτό είναι πολύ σημαντικό. Και από την πρώτη στιγμή που το είπα έκανε την διαφορά. Βρήκε το περιβάλλον του, βρήκε τους ανθρώπους του και έλαμψε.
Εσάς, αν εξαιρέσουμε το τραγουδιστικό κομμάτι, τι άλλο σας χαρακτηρίζει;
Από πότε μέχρι πότε;
Την τελευταία δεκαετία, ας πούμε…
Η ανάγκη μου για επικοινωνία με τους ανθρώπους. Μέχρι τα μέσα του 2000 μου έλειψε νομίζω αυτό ακριβώς, οι παρέες. Έκανα φίλους καινούριους. Κατάφερα να έχω νέες φιλίες και να μπορώ να επικοινωνώ με αυτούς τους ανθρώπους. Για μένα αυτό είναι το σημαντικότερο. Η αγάπη. Είμαι θετικός άνθρωπος, ξεκινώ πάντα με ένα ναι, όχι με καχυποψία στους ανθρώπους…
…περιμένω πότε θα ξεκινήσει μια παρέα νέων ανθρώπων να κατακλύσουν το ελληνικό τραγούδι. Να το αισθανθούμε όλοι μας. Τώρα είναι η ευκαιρία. Επάνω σε αυτή την ρημάδα εποχή…
Υπάρχει κάτι που θα κάνατε διαφορετικά αν γυρνούσατε πίσω το χρόνο;
Ναι. Η μητρότητα! Θα την έκανα τελείως διαφορετικά. Σ’ αυτό δεν ήμουν σωστή. Δεν ήξερα πώς να το χειριστώ. Έγινα μητέρα πολύ νέα, στα 19 μου και αυτό ήταν κάτι το οποίο είχε και τις απώλειες, όπως και να το κάνουμε. Νομίζω πως το μοναδικό πράγμα που θα είχε νόημα να το έκανα διαφορετικά, είναι η μητρότητα.
Θα θελα να κλείσουμε με μια συμβουλή που σας έχει χαραχτεί στον νου.
Δεν είναι μονάχα μία… Αυτό που θα έλεγα εγώ είναι να είμαστε θετικοί άνθρωποι. Είμαστε σε μια Ελλάδα που αρχίζει και καταρρέει. Υπάρχει τεράστια κρίση και όλα είναι δύσκολα αυτό το διάστημα. Το αίμα μας αρχίζει και δεν θυμάται τα καλά, κρατάει τα παλιά, τα άχρηστα, ενώ υπάρχει νέος τρόπος σκέψης και χειρισμού της ζωής μας. Πρέπει να κοιτάξουμε θετικά τη ζωή. Να σκεφτόμαστε ότι η δυσκολία θα μας ταρακουνήσει με έναν μαγικό τρόπο και τελικά ο καθένας μας θα βρει τις λύσεις και τον τρόπο για να ζει…
——————
*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού γραπτού ή οπτικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…