«Meeting point» – Κώστας Χριστίδης … 17/12/2012

Music Corner: Πώς προέκυψε η συνεργασία σας με τον Χριστόφορο Παπακαλιάτη για το «Αν…»; Το γεγονός ότι ο Χριστόφορος ασχολείται ενεργά και με επιτυχία με τη μουσική επιμέλεια της δουλειάς του, σας διευκόλυνε;
Κώστας Χριστίδης: Ήμουν στην Ελλάδα τον περασμένο Μάιο, για την πρεμιέρα μιας άλλης ελληνικής ταινίας για την οποία έγραψα μουσική, το “pοker face” του Χρήστου Δήμα. Ο υπεύθυνος εκτέλεσης παραγωγής, Κώστας Σουσουλάς, ο οποίος συμμετείχε και στις δύο ταινίες, μου είχε μιλήσει για τον Χριστόφορο. Κι έτσι, μια εβδομάδα πριν γυρίσω στην Αμερική, τον πήρα τηλέφωνο και είχαμε μια σύντομη συζήτηση, περισσότερο πρώτης γνωριμίας. Μου ζήτησε να του στείλω δείγματα της δουλειάς μου και, μετά από κάποια έρευνα που έκανα, βλέποντας αποσπάσματα από τις τηλεοπτικές του σειρές, κατάλαβα τις προτιμήσεις του και του έστειλα ανάλογα μουσικά θέματα δικής μου σύνθεσης. Δεν του έστειλα, για παράδειγμα, μουσική για ταινία τρόμου! Περίπου μισή ώρα αργότερα, λαμβάνω απάντηση μέσω email. Στην αρχή σκέφτηκα: «Μια τόσο γρήγορη απάντηση, δεν είναι καλό σημάδι!» Όμως έλεγε: «Κατέβα στην Αθήνα να μιλήσουμε!». Αντί για 45 λεπτά που ήταν ο προκαθορισμένος χρόνος για το ραντεβού, μιλούσαμε περίπου 3,5 ώρες… Αμέσως κατάλαβα ότι πρόκειται για έναν άνθρωπο που έχει πολλά ακούσματα από μουσική ταινιών –και εννοώ πρωτότυπης μουσικής, όχι τραγουδιών. Αυτό είναι μεγάλο ατού για έναν σκηνοθέτη γιατί μπορεί να σου μεταβιβάσει τις ιδέες και τις προτιμήσεις του για τη μουσική επένδυση που θέλει για το φιλμ πολύ πιο εύκολα.

Ο Χριστόφορος δεν κάνει μόνο μουσική επιμέλεια στις σειρές του, αλλά και music editing (μοντάζ μουσικής). Για να καταλάβετε τη διαφορά, εδώ θα πρέπει να διευκρινίσουμε κάποια πράγματα για το τι είναι μουσική επιμέλεια και τι music editing και πώς συνδέονται. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο μουσικός επιμελητής είναι ο άνθρωπος που είναι υπεύθυνος όχι μόνο για την επιλογή των τραγουδιών αλλά και για την αδειοδότησή τους από τις δισκογραφικές εταιρείες για να ακουστούν στην ταινία. Κατά το 90% των περιπτώσεων δεν έρχεται σε επαφή με τον συνθέτη της πρωτότυπης μουσικής και σχεδόν ποτέ δεν γνωρίζονται. Ο music editor, ο μοντέρ της μουσικής, κατά τη διάρκεια του μοντάζ, βάζει κάποια κομμάτια πρωτότυπης μουσικής (instrumental) από άλλες ταινίες ώστε να μην είναι η εικόνα γυμνή, μέχρι ο συνθέτης της ταινίας να γράψει την πρωτότυπη μουσική της (original score). Στο τέλος, ο music editor μοντάρει τα τραγούδια πάνω στην εικόνα και επίσης επιβλέπει εάν τα κομμάτια της πρωτότυπης μουσικής είναι σωστά τοποθετημένα, σύμφωνα με την επιθυμία και το πλάνο του σκηνοθέτη. Άλλωστε, η μουσική γράφεται πάνω σε κάθε σκηνή.

Ο Χριστόφορος κάνει και τις δύο αυτές δουλειές στις σειρές του -ελλείψει συνθέτη- και μπορώ να πω ότι έμεινα έκπληκτος όταν μου έπαιξε κάποια κομμάτια instrumental που είχε πάρει από άλλες ταινίες για τις σειρές του. Τα συνέδεε με έναν τρόπο που πραγματικά μόνο επαγγελματίες μοντέρ μουσικής μπορούν. Με εντυπωσίασαν επίσης οι επιλογές του στο πώς να ντύσει τις σκηνές του μουσικά. Μιλάω πάντα για τα instrumental κομμάτια. Οι επιλογές του δείχνουν ότι έχει υψηλή αίσθηση της μουσικής συνέχειας και της δραματουργίας της κάθε σκηνής.

Music Corner: Υπάρχει «μυστικό» για τη δημιουργία ενός επιτυχημένου soundtrack; Πώς καταφέρνετε να υπάρχει ισορροπία μεταξύ ήχου και εικόνας, ούτως ώστε και η μουσική να αναδεικνύεται και η ταινία να μην «καλύπτεται» απ’ αυτήν;
Κώστας Χριστίδης: Ναι, είναι συνδυασμός τριών πραγμάτων. Της εμπειρίας του συνθέτη, δηλαδή να έχει δουλέψει σε πολλές ταινίες πριν, όπως και να έχει πολλά ακούσματα από άλλες δουλειές συναδέλφων του, σύγχρονων και μη. Το δεύτερο είναι να έχεις βασικές γνώσεις και πολλά ακούσματα από άλλα soundtracks ταινιών του σκηνοθέτη με τον οποίο συνεργάζεσαι και, τρίτον, να υπάρχει ΚΑΛΗ ΧΗΜΕΙΑ μεταξύ συνθέτη και σκηνοθέτη. Όταν υπάρχουν αυτά τα τρία στοιχεία, η επικοινωνία είναι πιο άμεση, ακούει ο ένας τις προτάσεις του άλλου, δουλεύουμε στενά μαζί, και όλα αυτά αποτελούν τη σωστή συνταγή για να …δέσει το γλυκό! Σε μια ταινία, πρέπει να αποφασίσεις, πρώτα απ’ όλα, τι τόνο, τι ύφος θα δώσεις με τη μουσική. Αυτό είναι το πιο δύσκολο… Όταν αυτό έχει βρεθεί, από κει και πέρα η ισορροπία είναι καθαρά θέμα εμπειρίας. Πρέπει να είσαι προσεκτικός για το πού και πώς θα «παρουσιάσεις» τα θέματά σου, πού θα μείνεις στο background ώστε να υποστηρίξεις χωρίς να ενοχλήσεις τη συγκεκριμένη σκηνή, πώς, κατά τη διάρκεια μιας σκηνής, θα ελιχθείς, ανάλογα με πιθανόν δραστικές αλλαγές στην εικόνα… Είναι πολλά αυτά που πρέπει να σκεφτείς. Επίσης, να κρατάς στον νου σου ότι όλο αυτό είναι ΕΝΑ έργο και ότι η σύνθεση αυτών των κομματιών θα πρέπει να έχει μία εξέλιξη, έναν κοινό χαρακτήρα και φυσικά συνοχή. Το πρώτο μέλημα είναι η υποστήριξη των συναισθημάτων που θέλει να βγάλει ο σκηνοθέτης στην κάθε σκηνή που επιλέγουμε να υπάρχει μουσική.

Music Corner: Έχετε βραβευθεί, μεταξύ άλλων, για τη δουλειά σας στις ταινίες “29 Reasons to Run” και “Eduart”. Τα βραβεία σας θέτουν την πρόκληση να είστε κάθε φορά και καλύτερος ή σας αγχώνουν και λίγο;
Κώστας Χριστίδης: Όχι! Άλλωστε είναι κάτι που συμβαίνει σε ανυποψίαστο χρόνο. Πρόκληση είναι να κάνω μουσική για διαφορετικά είδη ταινιών και να τεστάρω συνεχώς την ικανότητά μου στο πώς να καταφέρω να αντεπεξέλθω όσο πιο επιτυχημένα γίνεται στις απαιτήσεις της εικόνας.

Music Corner: Ποια είναι η πρώτη έντονη μουσική ή ηχητική ανάμνηση που έχετε;
Κώστας Χριστίδης: Η πρώτη έντονη μουσική ανάμνηση που έχω είναι η ηχογραφημένη φωνή του παππού μου, Ιωάννη Μάρκοβιτς, ο οποίος τραγουδούσε σε κασετόφωνο ¼ ίντσας, που έφερε ο πατέρας μου από τη Γερμανία, τη δεκαετία του ’60! Το τραγούδι; «Ακόμα Ένα Ποτηράκι» της Σωτηρίας Ιατρίδου. Ωραία, αρχοντική, τραχιά φωνή… Ευτυχώς βρήκα τις κασέτες και τις μετέτρεψα ψηφιακά ώστε να τις έχω για πάντα μαζί μου!

Music Corner: Ποιους συνθέτες θαυμάζετε και θα λέγατε ότι έχουν επηρεάσει τη δουλειά σας;
Κώστας Χριστίδης: Μπορεί να ακουστώ πολύ κοινότοπος, αλλά για μένα ο John Williams είναι ο MASTER της κινηματογραφικής μουσικής! Θαυμάζω όμως πάρα πολύ και άλλους “τιτάνες” αυτού του είδους μουσικής: Jerry Goldsmith, James Horner, Max Steiner, Dmitri Tiomkin, Miklos Rozsa, Ennio Morricone, Danny Elfman, Bernard Herrmann, Hans Zimmer, Thomas Newman, Franz Waxman, Nino Rota… Βέβαια, όταν έχεις πολλά τέτοια ακούσματα, είναι αναπόφευκτο να έχεις ανάλογες επιρροές στη μουσική σου. Τη μεγαλύτερη όμως, πιστεύω, επιρροή στη δουλειά μου έχει ο Christopher Young, με τον οποίο έχω δουλέψει σε πάνω από 30 ταινίες, ως βοηθός και ενορχηστρωτής του. Έχω μάθει πάρα πολλά πράγματα δουλεύοντας μαζί του, όχι μόνο στο πώς να προσεγγίσεις κάποια σκηνή, αλλά και να δοκιμάζεις διαφορετικά, μη συνηθισμένα μουσικά σύνολα, τεχνοτροπίες, διαφορετική μουσική και αρμονική «γλώσσα». Επίσης με έμαθε politics, διπλωματία δηλαδή, στο πώς να αντιμετωπίζεις δύσκολες καταστάσεις με παραγωγούς και σκηνοθέτες και άλλα πολλά… Είναι μεγάλη μου τιμή να έχω δουλέψει μαζί του και τον θεωρώ μέντορά μου όλα αυτά τα χρόνια.

Music Corner: Ποιες είναι οι ιδιαιτερότητες στη δουλειά ενός συνθέτη που γράφει ορχηστρική μουσική; Θα σας ενδιέφερε κάποια στιγμή να μελοποιήσετε στίχο;
Κώστας Χριστίδης: Όταν έχεις να γράψεις για μια ολόκληρη ορχήστρα που μπορεί να απαρτίζεται από 60 έως και 120 άτομα, πρέπει πάντα να είσαι πολύ καλός γνώστης της δυναμικής αυτού του «ζωντανού» οργανισμού. Πολλοί στις μέρες μας δεν γράφουν ορχηστρική μουσική. Γράφουν “keyboard” μουσική, δηλαδή ό,τι παίζουν τα δάχτυλά τους στα πλήκτρα το εκτελεί απλά μια ορχήστρα. Το βασικό στοιχείο, κατά την προσωπική μου άποψη, είναι από την αρχή, όταν δηλαδή ξεκινάς να γράψεις, να έχεις στο μυαλό σου τα ηχοχρώματα και τις δυνατότητες μιας ορχήστρας, ώστε το τελικό αποτέλεσμα της μελωδίας σου, της αρμονίας σου, τις αντίστιξης σου να είναι πιο ομοιογενές. Και συγχρόνως πιο διαδραστικό. Επίσης, επειδή στην κινηματογραφική μουσική υπάρχουν τόσα διαφορετικά είδη μουσικής επένδυσης ανάλογα με το είδος της ταινίας, είναι αναγκαίο να ξέρεις πώς να μεταχειριστείς αυτό το σύνολο ανάλογα σε κάθε κατάσταση. Μια ροκ μπάντα πάνω κάτω έχει κάποιες συγκεκριμένες δυνατότητες. Μια ορχήστρα όμως, μόνο και μόνο λόγω του μεγέθους της και της ποικιλίας των οργάνων, έχει απεριόριστες δυνατότητες στο να μεταμορφωθεί και να παρουσιάσει άκρως αντίθετα μουσικά ακούσματα. Για να το καταφέρεις αυτό, θέλει πολύ μελέτη από άλλα προϋπάρχοντα soundtracks, όπως επίσης από κομμάτια κλασικής μουσικής. Στην εποχή μας όμως, τα λεγόμενα “Hybrid scores” είναι όλο και πιο διαδεδομένα. Με αυτόν τον όρο εννοούμε τον συνδυασμό ηλεκτρονικού ήχου (electronics) με ζωντανή ορχήστρα. Οπότε, η συνεχής ενημέρωση πάνω στην τελευταία λέξη ηλεκτρονικών μέσων και ήχων είναι αναγκαία.

Ως προς το δεύτερο σκέλος της ερώτησης, για να πω την αλήθεια, ποτέ δεν ήμουν ερωτευμένος με τον στίχο… Πάντα άκουγα ορχηστρική μουσική. Αλλά και όταν άκουγα ροκ μπάντες (οι αγαπημένες μου είναι οι Queen, Pink Floyd, Supertramp και Dire Straits), πάντα επικεντρωνόμουν στη μουσική και λιγότερο στον στίχο. Βέβαια τελευταία έχω κάνει κάποια τραγούδια για τις ανάγκες των ταινιών. Με τον Χρήστο Θηβαίο για το “Eduart” της Αγγελικής Αντωνίου, με την Αλέξια και τον Δήμο Αναστασιάδη για το “pοker face”. Μπορώ να πω ότι αυτές οι πάρα πολύ ευχάριστες εμπειρίες μου έβαλαν το μικρόβιο του παντρέματος στίχου και μουσικής. Είναι ένας καινούργιος κόσμος για μένα και πραγματικά θα ήθελα να τον εξερευνήσω πάρα πολύ…

Music Corner: Ως Έλληνας που ζει χρόνια στις Ηνωμένες Πολιτείες, ποια εικόνα έχετε εκεί για την «Ελλάδα της κρίσης»; Είστε αισιόδοξος για το μέλλον;
Κώστας Χριστίδης: Δεν μπορώ να κρίνω και πολύ αντικειμενικά, γιατί δεν ζω στην Ελλάδα. Από αυτά που ακούω, διαβάζω και μοιράζομαι με την οικογένειά μου που μένει στην Ελλάδα, νομίζω ότι τα χειρότερα δεν έχουν έρθει ακόμα. Βέβαια, αυτό δεν με κάνει απαισιόδοξο. Απλά, εάν συνειδητοποιήσεις το τι συμβαίνει και τι πρόκειται να συμβεί, μπορείς να προετοιμαστείς καλύτερα, ώστε να εγκλιματιστείς στα νέα δεδομένα πιο γρήγορα, πιο ανώδυνα και έτσι να ξεπεράσεις τις δυσκολίες γρηγορότερα. Δεν υπάρχει ο από μηχανής Θεός που θα φτιάξει τα πάντα. Εμείς οι ίδιοι είμαστε η Ελλάδα. Όχι απλά ο διπλανός μας ή αόριστα κάποιοι «μάγοι με τα δώρα».

Music Corner: Ποια είναι τα μελλοντικά επαγγελματικά σας σχέδια και όνειρα;
Κώστας Χριστίδης: Τώρα δουλεύω με τον Christopher Young σε μια ταινία με τους Robert DeNiro και John Travolta, που λέγεται “Killing Season”. Την Άνοιξη θα έρθω στην Ελλάδα για μια πρόταση που μου έγινε από την ορχήστρα σύγχρονης μουσικής της ΕΡΤ για μια συναυλία με δικά μου κομμάτια. Είναι ιδιαίτερα τιμητικό για μένα και πραγματικά χαίρομαι ιδιαιτέρως. Όνειρα; Αυτά είναι για τους ρομαντικούς… Σχέδια; Ναι, θέλω να δουλεύω όλο και πιο πολύ με έλληνες κινηματογραφιστές, γιατί έχουμε πάρα πολλούς που έχουν όραμα, στυλ, ταλέντο και ικανότητες να δημιουργήσουν πολύ αξιόλογα πράγματα. Άλλωστε, η όλο και πιο συχνή επαφή μου με την πατρίδα μου γίνεται όλο και πιο αναγκαία μετά από 20 χρόνια ξενιτιάς…

———————–