Γράφει ο Δημήτρης Κονιδάρης

Σαν σήμερα, στις 9 Νοεμβρίου 2009, πέθανε ο Νότης Περγιάλης, ένας από τους πλέον πολυτάλαντους καλλιτέχνες της  χώρας μας κατά τον 20ο αιώνα με αξιολογότατη παρουσία στα πολιτιστικά μας δρώμενα.

Ο Περγιάλης γεννήθηκε στις 16 Αυγούστου 1920 στα Ανώγεια Λακωνίας, ένα μικρό χωριό στους πρόποδες του Ταϋγέτου. Τις πρώτες τάξεις του Γυμνασίου τελείωσε στο Γυμνάσιο Σπάρτης και στη συνέχεια φοίτησε στη Σιβιτανίδειο Σχολή Αθηνών. Έπειτα σπούδασε στο θεατρικό εργαστήρι  του Βασίλη Ρώτα, αυτό το αληθινά μεγάλο σχολείο, και από τα τέλη της δεκαετίας του 1940 άρχισε να εργάζεται ως ηθοποιός ερμηνεύοντας, κατά το πέρασμα των επόμενων χρόνων, πολλούς ρόλους στο θέατρο και τον κινηματογράφο. Ως θεατρικός συγγραφέας έκανε την πρώτη εμφάνισή του το 1948 με το έργο «Ο πόνος γεννάει θεούς», το οποίο βραβεύτηκε στον Καλοκαιρίνιο Διαγωνισμό. Ακολούθησαν  έργα όπως:

  • «Νυφιάτικο τραγούδι», που ανέβηκε το 1949 στο Ρεαλιστικό θέατρο του Αιμίλιου Βεάκη
  • «Ηλιογέννητη» (1950)
  • «Το κορίτσι με το κορδελάκι» (1954) που ανέβηκε από το Λαϊκό θέατρο του Μάνου Κατράκη
  • «Τραγούδι στο Μεσολόγγι» (1957)
  • «Το χρυσό χάπι» (1958)
  • «Μάσκες για αγγέλους» (1959)
  • «Αντιγόνη της Κατοχής» (1960)
  • «Μαγική πόλη» (1963) σε συνεργασία με τον Ιάκωβο Καμπανέλλη
  • «Τρελλό φεγγάρι» (1965)
  • «Αυτό το δέντρο δεν το λέγανε υπομονή» (1974)
  • «Η γειτονιά του Τσέχωφ» (1976)
  • «Άνοιξε την πόρτα» (1986) κ.α.

Αρκετά από τα έργα του μεταφέρθηκαν στο ραδιόφωνο ενώ δεν ήταν λίγες οι φορές που δάνειζε τη φωνή του σε αυτές τις ραδιοφωνικές μεταφορές. Σημειωτέον ότι πολλά από τα   θεατρικά του παρουσιάστηκαν από αθηναϊκούς και επαρχιακούς θιάσους ενώ μερικά από αυτά μεταφράστηκαν και σε διάφορες γλώσσες (αγγλικά, γερμανικά, βουλγαρικά, εβραϊκά, δανικά, ρωσικά). Επίσης, εξέδωσε τη συλλογή διηγημάτων «Το κόκκινο πουλί» και μυθιστορήματα όπως  «Η καπετάνισσα», «Όταν σηκώθηκαν τα δέντρα»  και  «Τα παλληκάρια». Αξίζει να τονιστεί ότι  αποσπάσματα  έργων του συμπεριλαμβάνονταν σε σχολικά βιβλία.

Στον κινηματογράφο είχε, μεταξύ άλλων,  συμμετοχή σε γνωστές ταινίες όπως:

  • «Το κορίτσι με τα μαύρα» (1956) του Μιχάλη Κακογιάννη
  • «Τα κόκκινα φανάρια» (1963) του Βασίλη Γεωργιάδη
  • «Η νεράιδα και το παλικάρι» (1969) του Ντίνου Δημόπουλου
  • «Η δασκάλα με τα χρυσά μαλλιά» (1969) του Ντίνου Δημόπουλου
  • «Αγάπη για πάντα» (1970) του Βασίλη Γεωργιάδη
  • «Η κόρη του ήλιου» (1971) του Ντίνου Δημόπουλου
  • «Οι βάσεις κι η Βασούλα» (1975) του Ντίνου Δημόπουλου

Ωστόσο, ξεχωριστή θέση κατέχουν δύο αριστουργηματικές ταινίες,  η «Ηλέκτρα» (1962) του Μιχάλη Κακογιάννη όπου υποδυόταν το σύζυγο της Ηλέκτρας και, φυσικά, «Το χώμα βάφτηκε κόκκινο» (1966) του Βασίλη Γεωργιάδη που ενσάρκωσε συγκλονιστικά το μεγάλο αγωνιστή και υπέρμαχο των δικαιωμάτων του λαού, Μαρίνο Αντύπα (1872-1907). Θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι και μόνο με το ρόλο του Μαρίνου Αντύπα θα άφηνε τη σφραγίδα του στον Ελληνικό κινηματογράφο.

Οπωσδήποτε από τα πιο ενδιαφέροντα έργα του ήταν η διασκευή σεναρίου, σε συνεργασία με τον Γεράσιμο Σταύρου,  της πασίγνωστης τηλεοπτικής σειράς «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται», βασισμένης στο ομότιτλο βιβλίο του Νίκου Καζαντζάκη ενώ συμμετείχε σε αυτή κι ως αφηγητής αφήνοντας το στίγμα του με τη χαρακτηριστική χροιά της εκφραστικότατης φωνής του.

Παρόλο που ο Περγιάλης δεν χαρακτηρίζεται πρωτίστως ως στιχουργός, μας κληροδότησε εξαίρετους στίχους που μελοποιήθηκαν από κορυφαίους συνθέτες.  Αξίζει να αναφέρουμε τα τραγούδια του:

  • «Πάμε μια βόλτα στο φεγγάρι» (1961) του Μάνου Χατζιδάκι. Μολονότι ο Χατζιδάκις έχει γράψει πάμπολλες λαμπρές επιτυχίες, το εν λόγω κομμάτι είναι από τα κλασικότερα δημιουργήματά του στη δεκαετία του 1960
  • «Το κοριτσάκι» (1960) του Γιάννη Μαρκόπουλου
  • «Τι να την κάνω τη χαρά» (1963) του Μίκη Θεοδωράκη
  • «Αν είχα δυο φτερά» (1964) του Γιάννη Μαρκόπουλου
  • «Γκρεμισμένα σπίτια» (1964) του Γιάννη Μαρκόπουλου. Ένα έξοχο τραγούδι που οι στίχοι του φέρνουν στη θύμησή μας τη θρυλική «Δραπετσώνα» του Μίκη Θεοδωράκη και του Τάσου Λειβαδίτη.
  • «Σκονισμένοι δρόμοι»(1964) του Γιάννη Μαρκόπουλου. Ουσιαστικά πρόκειται για την ίδια μελωδία με τα «Γκρεμισμένα σπίτια».
  • «Ο λεβέντης» (1974) του Μίκη Θεοδωράκη που ήταν, αναμφισβήτητα, από τα γνωστότερα  κομμάτια  της δεκαετίας.
  • «Δεν ήσουν σκυφτό ένα δέντρο» (1974) του Μίκη Θεοδωράκη από το έργο του Περγιάλη «Αυτό το δέντρο δεν το λέγανε υπομονή».
  • «Το μπλόκο της Καισαριανής» (1977) του Μίκη Θεοδωράκη

Τα τελευταία χρόνια της ζωής του  διέμενε στους Αγίους Θεοδώρους Κορινθίας, όπου πέθανε και ετάφη. Αξιοπαρατήρητο ότι ακόμα και στα βαθιά γεράματά του παρουσίαζε θεατρικά με θιάσους από νέους του τόπου κατοικίας του ενώ θα ήταν παράλειψη να μην τονίσουμε την  αγάπη του για τη θάλασσα η οποία  τον είχε επηρεάσει κατά τη συγγραφή των έργων του, κάτι που δεν έκρυψε ποτέ.

Γενικά, ο Περγιάλης υπήρξε ένας σεμνός και διακριτικός άνθρωπος μιλώντας μόνο μέσω των γραπτών του και των ρόλων που ερμήνευε. Όσοι τον γνώρισαν λένε για έναν ευαίσθητο και γλυκό άνθρωπο χωρίς να υπολείπεται, όμως, σε σφρίγος και πάθος. Με την ένταξή του στο ΕΑΜ, την αντιστασιακή, την αντιδικτατορική και τη συνολική αγωνιστική του δράση απέδειξε τη μαχητικότητά του, την ψυχική του δύναμη, το θάρρος του και τη συνέπεια της στάσης ζωής του με την ιδεολογία του. Ποτέ δεν έπαψε να εναντιώνεται στην υποταγή του λαού στα κέντρα εξουσίας και υποστήριζε ότι οι λαοί ξέρουν να αμύνονται στα σχέδια των ισχυρών  δείχνοντας την αισιοδοξία του και την πίστη του για έναν καλύτερο κόσμο.  Με όλα τα βιώματά του και τις εμπειρίες του ήταν λογικό επακόλουθο  τα έργα του να διαπνέονται από έντονο λυρισμό και βαθιά συμπάθεια στον ταλαιπωρημένο και βιοπαλαιστή άνθρωπο.

Οι βραβεύσεις δεν έλειψαν αφού τιμήθηκε με το Χρυσό Μετάλλιο της Ιερής Πόλεως του Μεσολογγίου καθώς και το Βραβείο των Κριτικών των Εφημερίδων στο Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης. Αναμφισβήτητα, όμως, το σημαντικότερο βραβείο είναι η αγάπη με την οποία περιέβαλε ο κόσμος το έργο του. Λόγου χάριν, ο ρόλος  του Μαρίνου Αντύπα πάντα θα συγκινεί και θα προβληματίζει ενώ «Ο λεβέντης» τραγουδιέται πολύ συχνά σε συναυλίες και σε σχετικές επετείους. Τελικά, το άκουσμα του ονόματος «Νότης Περγιάλης» είναι δύσκολο να μην προκαλέσει συναισθήματα θαυμασμού για τον πολύπλευρο αυτόν καλλιτέχνη που μας χάρισε εξαιρετικά θεατρικά έργα, πανέμορφα τραγούδια, υπέροχες ερμηνείες και, γενικότερα, ένα πλούσιο έργο για τις επόμενες γενεές.

Αναφορές

  1. Εγκυκλοπαίδεια «Δομή», τόμος 23, εκδόσεις «Δομή», 2005
  2. Ελευθεροτυπία, φύλλο της 20ης Νοεμβρίου 2010
  3. Ελευθεροτυπία, φύλλο της 11ης Νοεμβρίου 2009
  4. Νότης Περγιάλης – Πάμε μια βόλτα στο φεγγάρι»,  Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης- Κώστας Φωτεινάκης, εκδόσεις «Φαρφουλά», 2010

—————

*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού γραπτού ή οπτικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…

1 ΣΧΟΛΙΟ

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Please enter your comment!
Please enter your name here