ΗΛΙΑΣ ΒΑΜΒΑΚΟΥΣΗΣ
(σε… meeting με την Ευη Παπαγιάννη)

Ο Ηλίας Βαμβακούσης μπήκε στη μουσική από μικρή ηλικία μαθαίνοντας ακορντεόν, κρουστά, κιθάρα, Βυζαντινή Μουσική, παραδοσιακά κρουστά και ούτι.

Το 2004 μέσα από τη «Δεύτερη Ακρόαση» της Μικρής Άρκτου κυκλοφορεί το τραγούδι «Μάτια μου». Έχει διασκευάσει Λένα Πλάτωνος, και έχει συνεργαστεί με τη Μαρίζα Κωχ (με την οποία δουλεύει ως μόνιμος συνεργάτης στο Κέντρου Βιωματικής Μουσικής, Κίνησης και Λόγου). Έχει μελοποιήσει και ερμηνεύσει το έργο του Ανδρέα Παγουλάτου “Πέραμα”, και έχει συμμετάσχει στο δίσκο «Στων άστρων την άλω» της Σοφίας Καμαγιάννη.
Το 2010 με την Παυλίνα Κωνσταντοπούλου κυκλοφόρησε τον πρώτο προσωπικό του δίσκο «Είμαι ζεν και με ταράζεις».
Το τελευταίο διάστημα κυκλοφόρησε το τραγούδι του “Λερναία Ύδρα”.

Ο Ηλίας Βαμβακούσης γεννήθηκε και ζει στην Αθήνα. Την αφηγείται πότε σαν εκδρομέας ποδηλάτης και πότε σαν σκύλος που περνάει από παράδοξες μεταμορφώσεις. Πότε σαν μινόρε και πότε σαν ματζόρε.

Στην πόλη όπου ζει ο Ηλίας Βαμβακούσης μας ξεναγεί ως πρόθυμος κι ευθυτενής σύντροφος. Πάμε μαζί από το Θησείο στα Εξάρχεια, περνάμε απ’ το καμίνι του Μεσημεριού και φτάνουμε κάπου όπου ανοίγει ο δρόμος “για όλα αυτά που δε φτάνει το φτωχό μας κεφάλι να σκεφτεί καθαρά”. Γυρίζει μειδιώντας από τα Ραντεβού με τη Λερναία Ύδρα: στην τελική “ξυπνάμε και κοιμόμαστε τρώμε και χαιρόμαστε, λυπόμαστε και κλαίμε όλοι μαζί” και ίσως τελικά δεν είμαστε και τόσο πια κακοί…

“Συναντηθήκαμε” μαζί του και μιλήσαμε για την αθωότητα, για τη δράση, την πόλη, τη μουσική ως παιχνίδι, καθώς και το παρελθόν, το μέλλον και την εξέλιξη στη μουσική…

Στη μουσική σου έχω την αίσθηση ότι περιεργάζεσαι πολύ την αθωότητα. Από τις εικόνες που πλάθεις μέχρι τον τρόπο με τον οποίο παράγεις ήχο. Συχνά η αθωότητα συγχέεται (λανθασμένα) με την αδυναμία, την ελαφρότητα. Ποιά είναι η ουσία της αθωότητας;
Η διαδικασία της δημιουργίας έχει από την φύση της αθωότητα. Βέβαια όταν φτιάχνω κάτι δεν σκέφτομαι συνειδητά την αθωότητα. Με κινεί η ανάγκη μου να επικοινωνήσω με ένα πρόσωπο ή μία κοινωνία, οι μνήμες και η αναγνώριση των συναισθημάτων. Συνήθως γίνεται πάνω σε αγκάθια και κινούμενη άμμο. Αυτό μπορεί να είναι επίπονο αλλά και ιαματικό.
Τα “φωτεινά” μου τραγούδια έχουν βγει σε δύσκολες στιγμές. Έχουν μέσα τους τη μεγαλύτερη δύναμη. Η ουσία της αθωότητας είναι αυτή η διαδρομή όταν δεν προσπαθείς να φτιάξεις κάτι ωραίο, μα να είσαι ο εαυτός σου. Ο Γιάννης Ρίτσος λέει για τα παιδιά που “τρέχουν ξυπόλητα στα αγκάθια της της αιωνιότητας”. Αυτό είναι η αθωότητα.

Μου αρέσει πολύ όταν ακούω μουσικούς να λένε πως “παίζουνε”. Ο αδελφός σου επίσης ασχολείται με τη μουσική. Το παιχνίδι σας σαν παιδιά, την περιείχε;
Τότε όλα ήταν παιχνίδι! Όπως όλα τα παιχνίδια όμως, έτσι και η μουσική έχει κανόνες. Όσο καλύτερα τους χρησιμοποιήσεις τόσο πιο ανέμελα και ωραία θα παίξεις. Με τον Ζαχαρία ακόμα παίζουμε μουσική. Ζει στην Βαρκελώνη, αλλά η τεχνολογία κάνει θαύματα. Μικροί, πριν ακόμα μάθουμε κάποιο μουσικό όργανο, είχαμε ένα αρμόνιο και μία κιθάρα του πατέρα μας σαν παιχνίδια. Ευτυχώς δεν τα καταστρέψαμε!
Μία από τις πρώτες μεγάλες ανακαλύψεις που κάναμε μ’ αυτό, ήταν τί γίνεται όταν τα παίζεις τα πλήκτρα ένα – ένα. Ακολούθησαν κι άλλες, έτσι που κάθε μελωδία έγινε τελικά και μια μικρή ανακάλυψη.

Ακούγοντας τα κομμάτια σου έχω την αίσθηση ότι σαν να υπάρχει μια μουσική και συναισθηματική διγλωσσία… Μινόρε και ματζόρε… “Μια γάτα κι ένας σκύλος”… Αυτό έχει κάποια σχέση με σένα σαν άνθρωπο και τις μουσικές σου προσλαμβάνουσες;
Όπως και στο συγκεκριμένο τραγούδι, που είμαστε όλοι μαζί, έτσι και με το μινόρε – ματζόρε, τη χαρά – λύπη, την απουσία – παρουσία… Το “Έχω ένα σκύλο και μία γάτα” και το “Μεσημέρι” τα έγραψα σε πολύ μινόρε διάθεση. Έψαξα όμως μέσα στη διάθεση αυτή μία αισιόδοξη αρμονία – νότα. Το αποτέλεσμα είναι η χαρμολύπη. Ή αλλιώς ματζορομίνορο. Συνδυάζοντας ματζόρε ακόρντα μπορείς να βγάλεις μία μελαγχολική – νοσταλγική διάθεση.
Αυτό το έκανε πάρα πολύ πετυχημένα ο Διονύσης Σαββόπουλος αλλά και άλλοι μεταγενέστεροι όπως ο Φοίβος Δεληβοριάς. Εμένα μου βγήκε αρχικά ως άμυνα. Αργότερα διαπίστωσα πόσο κυκλοθυμικός είμαι. Μία Κρητική μαντινάδα λέει “Μέσα στον πόνο είναι η χαρά, μες την χαρά είν’ ο πόνος, μέσα στον κόσμο βρίσκομαι κι είμαι έρημος και μόνος”.. όλα λάθος δηλαδή. Χαχα!

Να είμαστε ζεν ή να ταραζόμαστε με όσα συμβαίνουν γύρω μας κοινωνικά; Ποιο είναι πιο …“αποτελεσματικό” συναίσθημα; Πως γεννιούνται οι λύσεις;
Δεν γίνεται να μην ταραζόμαστε με όσα συμβαίνουν γύρω μας. Μα προσπαθώ να αναζητώ την “ζεν” μου πλευρά. Τη λογική σκέψη και τα λογικά συμπεράσματα. Αν πετύχαινε βέβαια πάντα μπορεί να μην έγραφα τραγούδια…
Η ταραχή είναι απολύτως φυσιολογική πχ με την αστυνομική βία. Αν καίω κάδους σκουπιδιών και περιπολικά όμως, απλά ξεδίνω. Δεν αρκεί να τα βάζω με τις πολυεθνικές τύπου Nestle που καταστρέφουν τα δάση στον Αμαζόνιο. Πρέπει ως πολίτης να ξέρω τα δικαιώματά και τις υποχρεώσεις μου, να σέβομαι το περιβάλλον, τα υπόλοιπα πλάσματα του πλανήτη με τις καθημερινές μου συμπεριφορές (ανακύκλωση, μετακινήσεις, καταναλωτικές, τεχνολογικές συνήθειες). Άλλωστε “ξυπνάμε, κοιμόμαστε, τρώμε και χαιρόμαστε, λυπόμαστε και κλαίμε όλοι μαζί”.
Να ταραζόμαστε, λοιπόν, τόσο ώστε να διεκδικούμε τα δικαιώματά μας και την ισορροπία κατανάλωσης – φύσης, εργοδότη – εργαζομένου, το καλό όλων ανεξαρτήτως φυλής, εθνικότητας, χρώματος, φύλου και σεξουαλικών προτιμήσεων.
Ίσως κάποτε να μην υπάρχουν αυτοί οι διαχωρισμοί και να είμαστε πιό ταπεινοί απέναντι στη φύση.

Ένα πρόσφατο τραγούδι σου είναι ο Ποδηλάτης. Το ποδήλατο μου φέρνει στο μυαλό την ελευθερία αλλά και την αντοχή. Πως βλέπεις αυτά τα δύο σε σχέση με την τέχνη;
Ο πορτοκαλί ορίζοντας είναι αυτό που αντικρίζεις για να πάρεις κουράγιο και να ανέβεις το βουνό. Το πορτοκαλί είναι το αγαπημένο μου χρώμα. Η ποδηλασία μου έχει διδάξει την υπομονή και την αντοχή. Η ελευθερία είναι ανηφορικός δρόμος. Και η τέχνη το ίδιο.
Η αίσθηση της ελευθερίας είναι η ανταμοιβή σε ότι ολοκληρώνεις. Δεν έχω αφήσει ποτέ κάτι που αγαπάω πραγματικά στη μέση. Πρέπει να φτάσω στον πορτοκαλί ορίζοντα. Η ανηφόρα πονάει στα πόδια μα στα μάτια είναι βάλσαμο.

Τί ακριβώς σημαίνει ‘du tonic’… Και η έκφραση και το τραγούδι… Α! Και τί Θησείο και τί Εξάρχεια;
Στη δισκογραφία μου συγκαταλέγεται ένας δίσκος που λέγεται “Πέραμα”. Είναι το μελοποιημένο ομώνυμο έργο του Ανδρέα Παγουλάτου. Ο Ανδρέας υπήρξε για μένα ένας από τους σπουδαιότερους και δυνατούς φίλους και ένας από τους σημαντικότερους ποιητές του γλωσσοκεντρισμού. Συναντιόμασταν στα Εξάρχεια, στο πατάρι του Κοραή. Άκουγε την μελοποίηση που έκανα στο έργο του, μου έδινε συμβουλές και οδηγίες. Ήταν μία κινητή βιβλιοθήκη γνώσεων. Κουβεντιάζαμε και για την ποίηση, τη φιλοσοφία, τη μουσική και το φαγητό. Είχε γύρω του ένα κύκλο νέων μουσικών, ποιητών, καλλιτεχνών, κινηματογραφιστών και ήτανε ο μέντοράς μας. Πηγαίναμε σε θερινά σινεμά το Θησείο, στα Πετράλωνα, στα Εξάρχεια…Όταν ο Ανδρέας με έβλεπε σε “μινόρε” διάθεση χρησιμοποιούσε την έκφραση “du tonic”, που σημαίνει να έχεις ενέργεια – δύναμη. Δεν ήξερα την πραγματική μετάφραση, μα φαντάστηκα πως θα ήταν αργκό απ’ το Παρίσι, όπου έζησε τα περισσότερα χρόνια του. Με βοηθούσε να παίρνω μία ανάσα, να ανασυγκροτούμαι. Το τραγούδι αυτό προέκυψε ένα χρόνο μετά την απώλεια του. Όταν σταμάτησα να είμαι τόσο θυμωμένος μέσα μου με τον θάνατο του.

Στο Du Tonic συνεργάστηκες με τη Νατάσσα Μποφίλιου. Έχεις κάνει κι άλλες πολύ σπουδαίες και διαρκείς συνεργασίες (Μαρίζα Κωχ, Στάθης Δρογώσης, Νίκος Ξυδάκης…). Έχεις γράψει επίσης μουσική για θεατρικές παραστάσεις. Έχεις κάποια συνεργασία που ξεχωρίζεις; Που σε έχει πάει ίσως κάπου που δεν θα πήγαινες από μόνος σου;
Ναι, η Νατάσα κάποια στιγμή που το μοιράστηκα μαζί της κατάλαβε ότι ήταν για τον Ανδρέα. Σκεφτήκαμε ότι θα ήταν όμορφο να του το πούμε παρέα.
Κάποια χρόνια πριν η Μαρίζα Κωχ με είχε πάρει ως μουσικό στην μπάντα της. Είναι ένα μεγάλο σχολείο για μένα, όπως και ο κ. Νίκος Ξυδάκης. Η συνεργασία αυτή κράτησε κάποια χρόνια.
Έχω γράψει μουσική για τον “Έμπορο της Βενετίας” και για τον “Ερωτόκριτο” για την Παιδική Σκηνή του Γυάλινου Μουσικού Θεάτρου της Ελένης Βλάχου.
Όλες οι συνεργασίες με πάνε κάπου που μόνος μου δεν θα πήγαινα. Ο Ανδρέας μου έμαθε να είμαι ανοιχτός στα πάντα σε ότι αφορά την τέχνη. Μου έλεγε να σηκώνομαι το βράδυ και να γράφω τη μουσική που ονειρεύτηκα.
Από την εμπειρία μου με την Ελένη Βλάχου ανέπτυξα το κριτήριο της απλότητας και της καθαρότητας. Η θεατρική μουσική έχει άλλη φόρμα από ένα τραγούδι ή ένα κλασικό έργο. Συνομιλεί με τα σκηνικά δρώμενα. Αυτή η χημεία που αναπτύχθηκε με την Ελένη και τον Ανδρέα με προχώρησε ως μουσικό και άνθρωπο. Έχω μάθει πολλά σε μουσικές συνεργασίες, όμως όταν επικοινωνώ με το θέατρο, την ποίηση, τα εικαστικά, τον χορό κλπ. βλέπω την τέχνη μου μέσα από το πρίσμα και των υπολοίπων τεχνών.

Παίζεις και με τους ΤέΤρις, ένα σχήμα με ήχο ρεμπέτικο, ή μήπως.. νεο-ρεμπέτικο; Τι ξεχωρίζει το “παλιό” απ’ το “καινούργιο” στη μουσική; Πότε μιλάμε για εξέλιξη;
Με τον Αλέξανδρο Εμμανουηλίδη και τον Γιάννη Παπαγεωργίου ο στόχος μας ήταν να διασκευάσουμε ρεμπέτικα ή αλλιώς αστικά λαϊκά τραγούδια με τρεις κιθάρες- το όργανο δηλαδή που μας συνδέει και που αγαπάμε πολύ.
Ότι και να κάνουμε η μουσική εξελίσσεται. Αν θα ήθελα να ξεχωρίσω το παλιό από το καινούργιο στη μουσική θα έλεγα ότι το καινούργιο είναι αυτό στο οποίο μπλέκονται οι παράδοσεις πολλών ειδών μουσικής. Επίσης, ο τρόπος που ένας νέος μουσικός θα παίξει ένα παραδοσιακό τραγούδι θα είναι διαφορετικός λόγω διαφορετικών βιωμάτων.
Το στοίχημα βρίσκεται στο να μπορέσεις να επικοινωνήσεις τα βιώματα σου στη μουσική.

Και τώρα με τους “ιούς”… Τι θα γίνει με τα …Ραντεβού; Τις συναυλίες; Και τις διαδηλώσεις (στις οποίες μπορεί να συναντάμε και το Κοριτσάκι); Πως βλέπεις το μουσικό μέλλον (το δικό σου και το γενικότερο) μέσα από την τωρινή συγκυρία;
Ζούμε μία ταινία επιστημονικής φαντασίας ή είναι αληθινό αυτό που περνάμε; Ακούγονται πολλά δυσοίωνα σενάρια μα και πιο πολλά αισιόδοξα. Πιστεύω πως τα ραντεβού, οι συναυλίες και διαδηλώσεις θα ξαναγίνουν. Θα περάσει κι αυτό και θα μείνει στη μνήμη μας, ελπίζω δηλαδή. Μήπως και καταλάβουμε ότι ο προσανατολισμός της οικονομίας και της παραγωγής πρέπει να έχει μόνο οικολογικό χαρακτήρα.
Στους επόμενους μήνες πρέπει να κάνουμε κάποια υπομονή. Εμένα με βοηθάει να κάνω σχέδια για το μέλλον. Να γράφω καινούργια τραγούδια και να τα παρουσιάζω στο YouTube, το Spotify, και το Google Music. Κι εγώ και όλοι οι μουσικοί αυτό που θέλουμε είναι να κρατήσουμε την τέχνη μας ζωντανή μέχρι να ξαναπαίξουμε ζωντανά με κοινό.
Είμαι αισιόδοξος, πιστεύω στην ενσυναίσθηση του ανθρώπου απέναντι στη φύση. Οι επόμενες μεγάλες κινητοποιήσεις θα έχουν οικολογικό χαρακτήρα. Ο άνθρωπος μαθαίνει γρήγορα. Σε λίγα χρόνια σχετικά μάθαμε να ανακυκλώνουμε, μάθαμε τις εναλλακτικές πηγές ενέργειας. Ας μπει ένα όριο και στην αποψίλωση των δασών, στις τεράστιες κτηνοτροφικές μονάδες παραγωγής και στην ασυδοσία με την οποία εκμεταλλευόμαστε το σπίτι μας, τη γη.

Πρέπει κλείνοντας να σου πώ ένα μεγάλο ευχαριστώ: Τα τραγούδια σου με βγάλανε από μεγάλα ζόρια… Μιλάνε για ένα καθημερινό είδος επανάστασης: την τρυφερότητα και την αποφασιστικότητα που χρειαζόμαστε στα δύσκολα. Υπάρχει κάποιο τραγούδι απ’ το οποίο αντλείς δύναμη;
Μπα σε καλό σου με συγκίνησες… Αλήθεια! Υπάρχουν κάποια τραγούδια από τα οποία κατά καιρούς έχω αντλήσει πολύ δύναμη, ναι. Το πρώτο στη λίστα μου είναι το “Imagine” του Τζον Λένον. Θα μείνω σε αυτό.

Σε ευχαριστώ πολύ για την υπέροχη κουβέντα μας…

———————

*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού, χωρίς την άδεια του MusicCorner…

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Please enter your comment!
Please enter your name here