Γράφει ο Αλέξης Λιόλης
alexli@musiccorner.gr
12/5/2010
www.musiccorner.gr
Νίκος Γκάτσος
Σαν σήμερα, στις 12 Μάη του 1992, έφυγε από τη ζωή ο Νίκος Γκάτσος. Ο Αρκάς ποιητής της «Αμοργού». Που στις ρίμες του συνυπάρχουν αρμονικά και ήσυχα ο Διγενής με το Χριστό, ο «γιος της Άννας της Κομνηνής» με το «Μπάρμπα – Γιάννη Μακρυγιάννη», ο «Γιάννης ο φονιάς» με την «Περιμπανού», ο «Κεμάλ» με το «Τζώνη το μπόγια», ο υπερρεαλισμός με το δημοτικό τραγούδι, η βυζαντινή παράδοση με τα πάθη και τα λάθη των Ελλήνων του καιρού του. Κι όλα αυτά αποτυπωμένα με ωραία ελληνικά, με μια γραφή «καθαρή», δείγμα μνήμης, γνώσης και σοφίας…
Έλεγε ο Μάνος Χατζιδάκις για το Νίκο Γκάτσο: «Έγραψε μοναδικά τραγούδια. Όλα τα ακριβά στοιχεία της ποίησής του τα ’κανε στίχους που κινητοποίησαν τη ναρκοθετημένη νεοελληνική ευαισθησία, “έτσι καθώς κοιμόταν αναίσθητη” μες στην απέραντη αισθηματολογία των στιχουργών και των επιθεωρησιογράφων».
Με αφορμή τη μνήμη του θανάτου του, θα αναζητήσουμε στη σημερινή στήλη τις μετρημένες στα δάχτυλα του ενός χεριού τραγουδιστικές αναφορές στο Νίκο Γκάτσο… Κορυφαία αναφορά παραμένει, βεβαίως, το «Γράμμα στον κύριο Νίκο Γκάτσο», ένα τραγούδι σε μουσική και στίχους του Γιώργου Ανδρέου. Με τρόπο συγκινητικό και με ιδιαίτερο σεβασμό ο Ανδρέου απευθύνεται στο Νίκο Γκάτσο, επιστρατεύοντας στο συγκεκριμένο τραγούδι του λέξεις και σύμβολα από τον κόσμο του ποιητή:
|
«…Όλα, κύριε Νίκο, είναι εδώ, Κι όταν γυρίσεις και σε δω, Το πιστό σκυλί της Ιθάκης Η πληγή, φωτιά που σε καίει |
Το «Γράμμα στον κύριο Νίκο Γκάτσο» …ταχυδρομήθηκε δισκογραφικά με τη φωνή της Τάνιας Τσανακλίδου για πρώτη φορά το 1993 στα «Δέκα τελευταία χρόνια». Ένα δίσκο με δώδεκα τραγούδια του Γιώργου Ανδρέου, γραμμένα κατά τη διάρκεια της δεκαετίας 1982 – 1992 σε δικούς του στίχους (υπάρχουν και τρία ποιήματα του Γιώργου Χρονά), ερμηνευμένα από την Τάνια Τσανακλίδου, το Βασίλη Βασιλόπουλο, το Στάμο Σέμση, τον Κώστα Χαριτάτο, τον Κώστα Παυλίδη και το Νίκο Ξυδάκη. Βέβαια, το «Γράμμα στον κύριο Νίκο Γκάτσο» το βρίσκουμε έκτοτε σε δύο τουλάχιστον δισκογραφικές εκδόσεις της Τάνιας Τσανακλίδου: το 1997 στο «Live» cd της από το «Μετρό» και αργότερα στο διπλό άλμπουμ από τις εμφανίσεις της με τη Δήμητρα Γαλάνη στο «Ζυγό» τις σεζόν 2001 – 2002.
Στο Νίκο Γκάτσο είναι αφιερωμένο και το τραγούδι «Ήσουν Θεός» στο δίσκο του Γιώργου Νταλάρα «Καλώς τους». Κυκλοφόρησε το 1994 και περιείχε λαϊκά τραγούδια διαφόρων δημιουργών. Τη μερίδα του λέοντος κρατούσε στο υλικό ο Γιώργος Ζήκας, ενώ στο «Καλώς τους» συμμετείχαν με τραγούδια τους ο Μίνως Μάτσας, ο Χρήστος Νικολόπουλος, ο Λευτέρης Παπαδόπουλος, ο Πάνος Κατσιμίχας. Τη μουσική του τραγουδιού «Ήσουν Θεός» υπογράφει ο Μίνως Μάτσας και τους στίχους ο Άκος Δασκαλόπουλος:
|
«Ήσουν Θεός και τρελός από φως Μες στο μεθύσι δεν τελειώνει η γιορτή |
Στο Νίκο Γκάτσο αφιέρωσε ένα τραγούδι της και η Αφροδίτη Μάνου. Υπάρχει στο δίσκο της «Που πας καραβάκι με τέτοιον καιρό», εν έτει 1994, την πιο πρόσφατη δισκογραφική παρουσία της Αφροδίτης με καινούργια κομμάτια, εξαιρουμένων των τραγουδιών της για το θέατρο και τον κινηματογράφο.
Το τραγούδι στο Νίκο Γκάτσο – με ημερομηνία Κυριακή 13/6/93 – είναι η «Βαβέλ».
|
«Τι γυρεύει η Βαβυλώνα Να βάλουνε και σπόνσορα |
Όλων αυτών προηγήθηκε το ποίημα του Μάνου Χατζιδάκι «Στον Νίκο Γκάτσο»:
| «Η γη καθώς τον γέννησε Τον στόλισε Πράσινα φύλλα της ιτιάς Του έλατου και της ελιάς Μα η σκέψη του τον βύθισε Στης πολιτείας την άσφαλτο Κι’ έγινε πέτρα αρχαϊκή Στη μνήμη των εφήβων» |
 |
Το παραπάνω απόσπασμα, από την ποιητική «Μυθολογία» του Χατζιδάκι, μελοποίησε ο Νότης Μαυρουδής και τραγούδησε ο Ηλίας Λιούγκος στο «Παιδί της γης» του ‘77. Πρόκειται για μια δισκογραφική εργασία του Μαυρουδή βασισμένη στην ποίηση του Μάνου Χατζιδάκι, με ερμηνευτές την Αρλέτα και τον Ηλία Λιούγκο.
Υπάρχει, τέλος, κι «Ένα τραγούδι για τον Νίκο Γκάτσο» (εκδόσεις «Άγρα» – 1993). Το έγραψε ο Θοδωρής Γκόνης που θεωρείται από πολλούς ως ο μοναδικός «απόγονος» του Νίκου Γκάτσου, αφού πάτησε σταθερά στα χνάρια του. Στη γραφή και κυρίως στη θεματολογία των τραγουδιών του Γκόνη παρατηρούνται προφανέστατες επιρροές από τον ποιητικό «τρόπο» του Νίκου Γκάτσου. Το συγκεκριμένο ποίημα επρόκειτο να μελοποιηθεί από το Νίκο Ξυδάκη, αλλά μέχρι τώρα δεν πραγματοποιήθηκε κάτι τέτοιο.
Ο Γκάτσος, όπως έλεγε ο Χατζιδάκις, «είναι και θα ‘ναι απ’ αυτούς που ανακαλύπτονται…». Οπότε, δεκαοκτώ χρόνια μετά, ο «κύριος» Νίκος και το έργο του αποτελούν αφορμή όχι μόνο επετειακής μνήμης, άλλα ουσιαστικής μαθητείας…