Γράφει ο Γιάννης Τσούμαλης
Φωτογραφίες: Γιάννης Μπάρλας
1967 – 2017. Πενήντα χρόνια πέρασαν από τη μπουάτ “Παράγκα” στην Πλάκα που εμφανιζόταν μαζί με τον Σαββόπουλο και τη Χωματά. Κι όπως συμβαίνει με τους παθιασμένους ταξιδιώτες μετά από χρόνια, ανοίγει μπροστά μας το άλμπουμ με τις πιο ωραίες του στιγμές…
«Τα πιο ωραία μου τραγούδια θα σου πω» τιτλοφορείται το μεγάλο αφιέρωμα στον Θάνο Μικρούτσικο για τα 50 χρόνια πορείας του, τίτλος που δανείστηκε το στίχο από το ομώνυμο τραγούδι (προσφάτως δημοσιευθέν στο δίσκο του «Στην Ομίχλη των καιρών») σε στίχους Άλκη Αλκαίου. Στη βραδιά αυτή, που οργανώνεται στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών στις 13 Ιουνίου, θα συμμετέχουν σπουδαίοι ερμηνευτές, με τους οποίους έχει συνεργαστεί στο παρελθόν: Γιάννης Κότσιρας, Μίλτος Πασχαλίδης, Μαριάννα Πολυχρονίδη, Χρήστος Θηβαίος και Κώστας Θωμαΐδης.
Είχαμε την ευκαιρία να παρευρεθούμε σε μία από τις πρόβες τους, στο σπίτι του συνθέτη, να συνομιλήσουμε μαζί τους, αλλά και να πάρουμε μια μικρή μουσική γεύση από τη μελλούμενη βραδιά!
Ο Θάνος Μικρούτσικος ευχαριστώντας αρχικά το Φεστιβάλ Αθηνών και αναφερόμενος στο μουσικό αυτό αφιέρωμα του και στους συντελεστές του είπε:
«Ηρώδειο έχω κάνει και το 1997 και το 2009 και το 2012 και το 2013 και το 2016. Άρα, δεν είναι η πρώτη μου φορά που «πατάω» το Ηρώδειο. Όμως είναι πολύ ουσιαστικό ότι ένας θεσμός – και οι θεσμοί το αποφεύγουν αυτό στην Ελλάδα γενικά ως προς όλους τους καλλιτέχνες – τιμά κάποιες διαδρομές. Ακριβώς επειδή κλείνω ήδη 50 χρόνια δημόσιας παρουσίας στη μουσική και το τραγούδι, μου κάνει την τιμή ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος και το Φεστιβάλ Αθηνών και πραγματικά τους ευχαριστώ. Είναι μεγάλη μου τιμή».
Το κριτήριο με το οποίο διάλεξε τα τραγούδια…
«Θα σας πω, χωρίς να λαϊκίζω, ότι δεν τα διάλεξα εγώ. 50 χρόνια, τρεις γενιές κυριολεκτικά, μπαίνει και τέταρτη στο παιχνίδι, αγάπησαν κάποια τραγούδια με πάθος και τις ακολουθούν, με χαρακτηριστικό παράδειγμα το έργο μου για τον Καββαδία και πολλά άλλα. Έτσι επελέγησαν τα τραγούδια που ο κόσμος αγάπησε, τα οποία είναι τραγούδια «κοινού αισθήματος». Και ίσως κάποια, τα οποία θεωρώ «κόμπους» για το επόμενο βήμα που έκανα τότε που τα έγραψα. Θα είναι ένα είδος γιορτής. Ένας φίλος είπε μια φράση, που εν τέλει μ’ άρεσε, θέλοντας να παίξει με το όνομά μου : «Τα μεγάλα τραγούδια του Μικρούτσικου».
Το κριτήριο που διάλεξε τους ερμηνευτές…
«Όσον αφορά στους ερμηνευτές, διάλεξα απ’ το καλάθι των αγαπημένων μου. Όλα αυτά τα χρόνια συνεργάστηκα με πάρα πολλούς τραγουδιστές και τραγουδίστριες. Αισθάνομαι ευγνωμοσύνη για όλους, τους αγάπησα, τους αγαπώ, σχεδόν με όλους είχα θαυμάσιες σχέσεις και μπήκαν όλοι σε ένα καλάθι. Βεβαίως, τα τελευταία 15 χρόνια, υπάρχει ένα δεύτερο καλάθι μέσα σ’ αυτό το καλάθι, με νεότερες γενιές – γιατί μεταξύ μας είμαι και συμφεροντολόγος, διότι πρέπει να μπορώ να πάρω από τη φρεσκάδα τους για να ανανεώνομαι κι εγώ. Κι έτσι, διάλεξα. Ίσως θα μπορούσαν να είναι κάνα δυο ακόμα, που λόγω ανειλημμένων υποχρεώσεων δεν τα κατάφεραν, αλλά, απ’ την άλλη μεριά, οι συναυλίες θέλω να έχουν και μουσικό βάρος, που σημαίνει δε μπορείς να έχεις 15 τραγουδιστές και να λέει καθένας ενάμισι τραγούδι και να φεύγουν. Αυτά είναι περισσότερο κοινωνικές χειρονομίες. Η μουσική χειρονομία επιτάσσει άλλα. Έτσι, λοιπόν, θα συμμετέχουν οι Κότσιρας, Θωμαΐδης, Θηβαίος, Πολυχρονίδη και Πασχαλίδης που είναι σπουδαίοι ερμηνευτές και πολύ καλοί μου (και οριστικοί) φίλοι».
Πάντα γενναιόδωρος με τους φίλους και συνεργάτες του δε δίστασε να πει δυο λόγια για τον καθένα:
Για τον Κώστα Θωμαΐδη:
« Ο πιο παλιός συμμαχητής. Ανήκει σε μια κατηγορία τραγουδιστών που κατά λάθος γεννήθηκαν Έλληνες. Είναι, βέβαια, περήφανος – και είμαστε όλοι- που είναι Έλληνας και τραγουδά την ελληνική γλώσσα. Το μόνο που θα σας πω, για να καταλάβετε τι εννοώ, είναι ότι το 1985 κριτικές στο εξωτερικό, στο Βέλγιο, στη Γαλλία, στην Ολλανδία έγραψαν ότι είναι ίσως απ’ τις καλύτερες φωνές που έχουμε αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη τραγουδώντας πράγματα που είναι πολύ δύσκολο να τραγουδήσουν άλλοι. Γι’ αυτό είναι και ο μόνος που μπορεί να κάνει τον ανδρικό ρόλο στη «Κατάσταση πολιορκίας» του Μίκη και να ερμηνεύσει εξαιρετικά τέτοια σύνθετα έργα. Ως προς εμένα τραγουδά με μοναδικό τρόπο τον Μπρεχτ».
Για τη Μαριάννα Πολυχρονίδη:
«Έχω την εντύπωση ότι το μέλλον της ανήκει και αυτό το λέω γιατί, εκτός της σκηνικής της παρουσίας που είναι καταλυτική, έχει μια τρομακτική ισορροπία μεταξύ έκφρασης και ακρίβειας. Όταν τη συνάντησα πριν ενάμιση χρόνο τραγουδούσε ορισμένα τραγούδια πολύ καλά. Αυτή τη στιγμή, αυτή την ικανότητα την έχει διευρύνει τόσο, που εμένα προσωπικά, παρ ‘ όλη την εμπειρία μου, με έχει εκπλήξει».
Για το Θηβαίο αρκέστηκε σε μια σφιχτή αγκαλιά και ένα αστείο («Κι εδώ ο πιο κοντός μου συνεργάτης») πριν μας χαρίσουν τον «Άμλετ της σελήνης» φανερώνοντας την ουσιαστική και βαθειά σχέση που έχουν δυο εξαιρετικοί φίλοι, που δε χρειάζονται λόγια για να επικοινωνήσουν.
Για τον Μίλτο Πασχαλίδη:
«Πέρα απ τα παράσημά του ως τραγουδοποιός είναι απ’ τους ελάχιστους τραγουδοποιούς από το ’80 μέχρι σήμερα που έχουν τη δυνατότητα να τραγουδήσουν με εξαιρετικό και μοναδικό τρόπο τραγούδια άλλων συνθετών. Το συγκεκριμένο που θα κάνουμε πρόβα (εννοεί τον «Τυμβωρύχο») και που θα παίξουμε στο Ηρώδειο είχε την τύχη να έχει δύο σπουδαίους ερμηνευτές, τη Δήμητρα Γαλάνη (στις Βρυξέλες, που αποτυπώθηκε σε ένα cd) και βέβαια τον Δημήτρη Μητροπάνο (δίσκος «Στου Αιώνα τη Παράγκα»). Χωρίς να κάνω ιεροσυλία και σεβόμενος απεριόριστα και τη Γαλάνη και τον Μητροπάνο, για τους οποίους αισθάνομαι ευγνωμοσύνη, πρέπει να σας πω ότι αυτό το τραγούδι ερμηνεύεται από τον Μίλτο Πασχαλίδη με έναν τρόπο που πιο καλά δεν πάει. Το τραγούδι αυτό κλείνει με τον Μίλτο».
Κι ύστερα ήρθε η ώρα να μιλήσουν οι ερμηνευτές:
Μίλτος Πασχαλίδης:
«Ότι είμαστε φίλοι και μας τιμά με τη φιλία του το ξέρετε. Κι επίσης ξέρετε ότι είναι ο τελευταίος, εν ζωή, μεγάλος συνθέτης που παραμένει απολύτως ενεργός, το οποίο από μόνο του σημαίνει ότι αυτή η συναυλία δεν είναι απλώς τιμητική, είναι μια από κάποιες που έπονται, γιατί μετά θα κάνει ολόκληρη περιοδεία με το Σταυρό του Νότου».
Μαριάννα Πολυχρονίδη:
«Νιώθω πραγματικά μέλος της οικογένειας. Είναι ο πιο γενναιόδωρος άνθρωπος που γνώρισα και τον ευχαριστώ για όλα. Αυτό τον ενάμισι χρόνο μου έχει μάθει τόσα πολλά, που νιώθω ότι έχω μετακινηθεί μέσα μου, σε πολύ βασικές αρχές μου και πράγματα που είχα στο μυαλό μου, σε ό,τι αφορά στον τρόπο που δουλεύουμε, που εκφραζόμαστε, ακόμα και στον τρόπο που κάνουμε φίλους» κατέληξε.
Χρήστος Θηβαίος:
«Η σχέση μου με τον Θάνο είναι πασίγνωστη. Αυτό το οποίο σκέφτομαι κάθε φορά που γράφω καινούρια τραγούδια ή που προσπαθώ να ερμηνεύσω τραγούδια είτε δικά μου είτε άλλων, πάντα τον έχω μέσα μου. Πάντα με συντροφεύει. Θα έλεγα ότι ο Θάνος είναι η αισθητική μου πυξίδα. Μεγάλη η χαρά μου που συμμετέχω σε αυτή τη συναυλία και έχω να πω ότι περιμένουμε καινούρια πράγματα, γιατί αυτά τα καινούρια πράγματα τα περιμένουν τα παιδιά μας».
Κώστας Θωμαΐδης:
«Με πήρε από το χέρι πριν 43 χρόνια –σύντομα γιορτάζουμε επέτειο 43 χρόνων από τη γνωριμία μας- και μου έμαθε περισσότερα απ’ όσα μπορεί να διδάξει ένας δάσκαλος σε μαθητή. Μαζί του, μέσα από τη δουλειά, έμαθα να ανεβαίνω τα σκαλοπάτια στις δυνατότητές μου, να νικάω τον ίδιο μου τον εαυτό και να πηγαίνω παραπάνω. Του χρωστάω πάρα πολλά, τα πάντα δηλαδή. Μεγάλη ευγνωμοσύνη, γιατί μου έχει αναθέσει όλα αυτά τα χρόνια πολύ σπουδαία του έργα, τα οποία ήταν μεγάλο μάθημα όταν τα μαθαίναμε νότα – νότα και είναι ό,τι καλύτερο έχω τραγουδήσει».
Ο Γιάννης Κότσιρας λόγω ανειλημμένων υποχρεώσεων δε μπόρεσε να είναι μαζί μας, αλλά αναπλήρωσε την απουσία του με μια επιστολή του, που μας κοινοποιήθηκε:
«Βρίσκομαι στο τραγούδι από το 1990. 27 υπέροχα χρόνια. Όλα αυτά τα χρόνια συνεργάστηκα με όλους τους εν ζωή μεγάλους δημιουργούς και αυτό είναι κάτι ιδιαίτερα τιμητικό.
Ο Θάνος Μικρούτσικος μπήκε στη ζωή μου αρχικά το 2004, όταν με κάλεσε να συμμετέχω στην παρουσίαση του Σταυρού του Νότου. Για μένα, όμως, δεν ήταν απλά μια ακόμη συμμετοχή. Ήταν η συμμετοχή μου σε ένα έργο που καθόρισε τη ζωή μου. Κι αυτό γιατί είχε δυο παραμέτρους. Η πρώτη ήταν πως θα τραγουδούσα πρώτη φορά Νίκο Καββαδία. Μια ποίηση στη γλώσσα των ναυτικών που υπήρχε στο σπίτι μου πάντα. Και η δεύτερη ήταν πως αυτός ο δίσκος, μαζί με το «Εμπάργκο», έπαιζαν στον πικάπ από τότε που άρχισαν να καταγράφονται οι πρώτες μου μνήμες.
Ο Θάνος Μικρούτσικος, λοιπόν, μπήκε σα σίφουνας στη ζωή μου, ανατρέποντας οποιαδήποτε δεδομένα είχα διαμορφωμένα στο μυαλό μου, γνωρίζοντάς τον μόνο μέσα από το έργο του.
Ταπεινός στο μεγαλείο του, ανθρώπινος στην καθημερινότητά του, απόλυτος στην ελευθερία του, γενναιόδωρος στην απλοχεριά του. Γνώρισα έναν άνθρωπο, που χωρίς να το επιδιώκει, με υποχρέωσε να τον θέλω κοντά μου. Που με εξανάγκασε να τον νιώθω δικό μου. Χωρίς να κάνει απολύτως τίποτα. Απλά, όντας αυτός που είναι.
Ο Θάνος για μένα δεν αρκέστηκε ποτέ στο να είναι απλά ένας πολύ μεγάλος συνθέτης που συνεργάστηκα. Έγινε ο φίλος μου, ο πνευματικός μου πατέρας, ο άνθρωπος που δε ντράπηκα ποτέ να κάψω μπροστά του.
Ήταν, είναι και θα είναι ο δικός μου Θάνος».
Θα μπορούσα να κλείσω το σύντομο ετούτο ρεπορτάζ με την τελευταία αυτή φράση του Κότσιρα. Κάτι, όμως, αξίζει να αναφερθεί για εκείνο το απόγευμα σπίτι του. Καθόμασταν στο σαλόνι του και λίγο πιο κει ήταν το πιάνο. Ο Θάνος μας αφηγούταν ιστορίες, ο Μίλτος τον συμπλήρωνε, ο Κώστας άκουγε και γελούσε μαζί μας. Ο Χρήστος είχε αργήσει να έρθει. Η Μαριάννα βοηθούσε την κα Μαρία με τους καφέδες. Ο Θάνος πρότεινε να «ξεκινήσουμε σιγά –σιγά με το Μίλτο». Τη στιγμή, λοιπόν, που πάτησε ο Θάνος το πρώτο πλήκτρο και ο Μίλτος, ο Κώστας, ο Χρήστος, η Μαριάννα είπαν την πρώτη νότα, είχα ξαφνικά μπροστά μου τον Μικρούτσικο, τον Θωμαΐδη, τον Θηβαίο, την Πολυχρονίδη. Αφέθηκα στην αρμονία και στην τύχη της στιγμής.
Έτσι θα γίνει κι εκείνη τη βραδιά στο Ηρώδειο με την ανεπιτήδευτη απλότητα και το μεγαλείο του ταλέντου και του χαρακτήρα του, με τις δωρικές ερμηνείες των ξεχωριστών αυτών ερμηνευτών, αλλά προ πάντων με τα τραγούδια του, που με την κοινότητα του συναισθήματος τους καλλιεργούν την πιο συλλογική και δημιουργική ατομικότητα. Όπως συνεχίζει το τραγούδι που έδωσε τον τίτλο στη βραδιά:
«Έλα να παίξουμε τον έρωτα
Ξέρω τα μυστικά του έλα
Σαν τελευταίοι Μοϊκανοί
Για το αδύνατο ικανοί
Και για την τρέλα».
Κύριε Μικρούτσικε, προσκυνούμε τα μεγάλα σας τραγούδια!
*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού γραπτού ή οπτικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…