“Στου χρόνου τον καθρέφτη”: 1987 (Δεύτερο μέρος)

Η δεκαετία του ’60 θεωρείται από πολλούς ως εκείνη που άλλαξε τα πάντα στη μουσική της πατρίδας μας. Ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Μάνος Χατζιδάκις κι εν συνεχεία ο Σταύρος Ξαρχάκος και οι «επίγονοί» τους, άνοιξαν νέους δρόμους στο τραγούδι με τις δημιουργίες τους. Παράλληλα όμως, αυτές ευτύχησαν να ερμηνευθούν από μια γενιά σπουδαίων τραγουδιστών που είτε ξεκίνησε τότε, είτε προϋπήρχε αλλά άκμασε στη συγκεκριμένη περίοδο.

Με αφετηρία λοιπόν το 1960, θα σταθούμε «στου χρόνου τον καθρέφτη» και θα γυρίσουμε το ρολόι στο «τότε». Ανά 15 ημέρες, η στήλη θα παρουσιάζει τα σημαντικότερα μουσικά γεγονότα στην Ελλάδα χρόνο με το χρόνο και παράλληλα, συχνά θα κάνει μια «βόλτα» στα νυχτερινά κέντρα της εποχής, παρουσιάζοντας τα «σχήματα» που έγραψαν ιστορία…

———————————————————–

 

1987 (Β` μέρος): Latin, ελεύθερη ραδιοφωνία και… «Χαιρετίσματα»

Το 1987, υπήρξε μια ιστορική χρονιά όσον αφορά τα ελληνικά ΜΜΕ. Το Μάιο, ο τότε δήμαρχος Αθηναίων Μιλτιάδης Έβερτ, κόντρα σε όλους και όλα, «σπάει» το μονοπώλιο των κρατικών ραδιοφωνικών σταθμών, ιδρύοντας τον «Αθήνα 9.84» κι ανοίγει νέους δρόμους στα ερτζιανά. Τον ακολούθησαν ο Ανδρέας Ανδριανόπουλος στον Πειραιά με το «Κανάλι 1» και ο Σωτήρης Κούβελας στη Θεσσαλονίκη, με τον “FM 100”.

Βεβαίως, η τότε κυβέρνηση δεν είδε με καλό μάτι όλη αυτή τη δραστηριότητα. Eιδικά στη συμπρωτεύουσα, ο Κούβελας χρειάστηκε ακόμα και να χτυπηθεί με τις δυνάμεις των ΜΑΤ του τότε πανίσχυρου αρχηγού της αστυνομίας Νίκωνα Αρκουδέα, προσπαθώντας να εμποδίσει την κατεδάφιση του κτίσματος στο οποίο βρισκόταν ο πομπός εκπομπής του FM 100. Ωστόσο, δε μπόρεσε ν’ ανακόψει το δρόμο προς την ελεύθερη ραδιοφωνία, η οποία από τότε έγινε καθεστώς, με τις καλές και τις κακές στιγμές της…

Από εκεί και πέρα, στο «έντεχνο» ελληνικό τραγούδι, είχαμε τη σχεδόν απόλυτη κυριαρχία των latin μελωδιών, οι οποίες με τη φωνή του Γιώργου Νταλάρα ταξίδεψαν σε όλη τη χώρα και έκαναν γνωστό (έως μόδα…) το εν λόγω είδος. Η Χάρις Αλεξίου παρουσίασε ένα δίσκο με βάση το ρεπερτόριο που ερμήνευσε στο «Σείριο» του Μάνου Χατζιδάκι, ενώ η Πίτσα Παπαδοπούλου δοκίμασε τις δυνάμεις της σ’ ένα άλλο είδος πλην του λαϊκού, τραγουδώντας Αντώνη Βαρδή.

Ωστόσο, ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου με τα “Χαιρετίσματά” του, έστρεψε σε μεγάλο βαθμό την προσοχή στη ροκ μουσική, ενθουσιάζοντας τη νεολαία και φτάνοντας στο εμπορικό και καλλιτεχνικό απόγειο της καριέρας του.

Όμως και η ποπ μουσική κέρδισε ένα μεγάλο μερίδιο από τη δισκογραφική «πίτα» της χρονιάς, κυρίως χάρη στον Πασχάλη και τους «9 τρόπους αγάπης» του, αλλά και στο Μιχάλη Ρακιντζή, που πέραν της συμμετοχής του ως συνθέτης ορισμένων τραγουδιών του εν λόγω δίσκου, κυκλοφόρησε τον πρώτο δικό του, με τίτλο «Μωρό μου φάλτσο». Αξιοσημείωτη και η πρώτη δισκογραφική εμφάνιση της Αλέξιας, που έγινε «πλατινένια»…

Ας δούμε λοιπόν τους σημαντικότερους «έντεχνους» και ποπ-ροκ δίσκους της χρονιάς…

“Latin”

Τη δεκαετία του ’70, ο Γιώργος Νταλάρας έφερε στην επικαιρότητα το ρεμπέτικο τραγούδι κι ένα μεγάλο μέρος της τότε νεολαίας, το γνώρισε και το αγάπησε χάρη σ’ αυτόν. Δέκα και πλέον χρόνια μετά, ήταν η σειρά των latin μελωδιών να μπουν στη ζωή του Έλληνα, με «υπεύθυνο» πάλι τον ίδιο καλλιτέχνη…

Η αλήθεια είναι, ότι η επιλογή του ερμηνευτή να ηχογραφήσει τέτοιου είδους τραγούδια, ξένισε αρκετά τον κόσμο. Και τούτο, γιατί τα περισσότερα χρόνια της ως τότε καριέρας του, ήταν ο κατ’ εξοχήν εκφραστής του «πολιτικού» τραγουδιού, καθώς ακόμα και τα πιο «ελαφρά» κομμάτια που έλεγε, έκρυβαν πάντα μέσα τους ένα κοινωνικό μήνυμα. Αργότερα, ο ίδιος είπε ότι ένιωθε πως δεν είχε άμεση ανάγκη να εκφραστεί μέσα από αυτό το είδος κι επέλεξε να τραγουδήσει latin.

Τούτο το είδος, δεν ήταν άγνωστο στον Νταλάρα. Από πολύ μικρός «σκάλιζε» στην κιθάρα του μελωδίες της Λατινικής Αμερικής, αλλά κι όταν έγινε γνωστός στο ευρύ κοινό κι έβαλε τα θεμέλια της μεγάλης και σημαντικής πορείας του στο χώρο, στα καμαρίνια των εκάστοτε χώρων που εμφανιζόταν, έπαιζε τέτοια τραγούδια μαζί με τους συνεργάτες του.

Έτσι, γύρω στην άνοιξη του 1987 εμφανίστηκε στην τηλεοπτική εκπομπή «Πρόβα» της αξέχαστης Λιλάντας Λυκιαρδοπούλου, παρουσιάζοντας για πρώτη φορά τα “Latin”, έχοντας στο πλάι του σπουδαίους λατινοαμερικανούς μουσικούς κι ερμηνευτές. Και τον Ιούλιο εκείνης της χρονιάς, «έσκασε» στα δισκοπωλεία το ομότιτλο διπλό άλμπουμ, προκαλώντας από την πρώτη μέρα έναν απερίγραπτο πανικό. Είδα με τα μάτια μου ανθρώπους να περιμένουν στην ουρά έξω από ένα κλειστό δισκάδικο, ώστε ν’ ανοίξει για ν’ αγοράσουνε τα “Latin”…

Οι πωλήσεις, ξεπέρασαν τα 600.000 αντίτυπα και για πολλούς μήνες, ο δίσκος μονοπωλούσε την πρώτη θέση στη λίστα των εμπορικότερων άλμπουμ! Τα δε ραδιόφωνα, έπαιζαν συνεχώς τα τραγούδια, σε σημείο που να καταντά βαρετό όλο αυτό…

Ο πρώτος δίσκος, περιλαμβάνει κομμάτια από τη Λατινική Αμερική και ο δεύτερος, ελληνικά με …latin στοιχεία. Σάμπες, ρούμπες, μπολερό, βαλς, μπόσα-νόβες και γενικότερα όλα τα είδη του …είδους, υπάρχουν σ’ αυτό το ιστορικό πια διπλό άλμπουμ, το οποίο άφησε το δικό του ανεξίτηλο σημάδι στην ελληνική δισκογραφία.

Σχεδόν όλα τα κομμάτια ακούστηκαν και αγαπήθηκαν, όμως ξεχώρισαν τα “Una moneda le di” (το μόνο που κάποιες φορές «θυμάται» σήμερα ο Νταλάρας στις εκάστοτε εμφανίσεις του), “La bamba”, “La malaguena” κι από τα ελληνικά, τα «Σε μαγικά νησιά», «Μανουέλα», «Περασμένες μου αγάπες» και βεβαίως το «Μάμπο μπραζιλέιρο», με την ερμηνεία της Άλκηστης Πρωτοψάλτη.

Συμμετέχουν οι “Raza de Cobre” και ο σπουδαίος κιθαρίστας Al Di Meola, ενώ στις δεύτερες φωνές ακούγονται ο Διονύσης Θεοδόσης, η Γλυκερία και η Marta Moreleon. Σημαντική στιγμή, η «επανένωση» του θρυλικού «Τρίο καντσόνε» μετά από πολλά χρόνια, το οποίο συμμετέχει κυρίως φωνητικά στο δεύτερο δίσκο με τα ελληνικά τραγούδια…

Βεβαίως, η υπερπροβολή του άλμπουμ και των κομματιών που περιλαμβάνει, οδήγησε και σε κάποιες αντιδράσεις από ορισμένους Έλληνες δημιουργούς, αλλά και σε σάτιρα όλου αυτού του φαινομένου. Τρανταχτό παράδειγμα, το διπλό άλμπουμ του Χάρρυ Κλυνν με τίτλο “Natin-fatin”!

«Η Χάρις Αλεξίου σε απρόβλεπτα τραγούδια» 

Πρόκειται για το δίσκο που σηματοδοτεί την αλλαγή του μουσικού προφίλ της Χάρις Αλεξίου, τουλάχιστον όπως το γνωρίζαμε μέχρι τότε. Το «κορίτσι που τραγουδάει λαϊκά και δημοτικά», μετατρέπεται σε μια ερμηνεύτρια που με τη συνοδεία μιας λιτής ορχήστρας υπό τη διεύθυνση του Μάνου Χατζιδάκι, φανερώνει μιαν «άλλη» Χαρούλα, με μια βαθιά εσωτερικότητα στον τρόπο που τραγουδά. 

Το άλμπουμ, προέκυψε ως απόρροια των εμφανίσεών της τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο του 1987 στη θρυλική μπουάτ “ZOOM” στην Πλάκα, την οποία ο Χατζιδάκις μετονόμασε σε «Σείριο». Εκεί, ερμήνευσε σε δεύτερη εκτέλεση τραγούδια διάφορων δημιουργών, ενορχηστρωμένα από τον σπουδαίο μουσουργό και τους έδωσε μια νέα «πνοή» και οντότητα.

Οι εμφανίσεις της στο «Σείριο» σημειώνουν μεγάλη επιτυχία κι έτσι, τον Απρίλιο του 1987 κυκλοφορεί και ο δίσκος με κάποια από τα τραγούδια που έλεγε εκεί, ηχογραφημένα στο στούντιο, με την ενορχηστρωτική επιμέλεια και διεύθυνση του Μάνου Χατζιδάκι. Εντελώς «αθόρυβα», το άλμπουμ θα ξεπεράσει σε πωλήσεις τα 75.000 αντίτυπα, χωρίς μεγάλη διαφήμιση και χωρίς τα ραδιόφωνα ν’ ασχοληθούν ιδιαίτερα μαζί του.

Από τα προπολεμικά «λαϊκοσμυρναίικα» του Παναγιώτη Τούντα («Μ’ έμπλεξε ένας μόρτης», το οποίο η ίδια είχε επαναφέρει στη δισκογραφία το 1983 στα «Τσίλικα»), μέχρι τις «Μπαλάντες της οδού Αθηνάς» και την «Οδό ονείρων» του Χατζιδάκι και τα κλασικά λαϊκά του Απόστολου Καλδάρα («Όποια και να ‘σαι»), η Αλεξίου ξαφνιάζει το κοινό με τις ερμηνείες της. Ένα κοινό που παραξενεύεται όταν ακούει ένα «χασικλίδικο» τραγούδι με μια κιθάρα κι ένα πιάνο.

Μέσα στα χρόνια όμως, έμεινε κλασική η ερμηνεία της Χαρούλας στο πασίγνωστο «Όποια και να ‘σαι («Ότι αγαπώ εγώ πεθαίνει»)», με συνοδεία μόνο ένα πιάνο που παίζει ο Τάσος Καρακατσάνης. Η νέα γενιά ουσιαστικά από εκείνη το έμαθε, παρά το γεγονός ότι το είχε «σφραγίσει» 25 χρόνια νωρίτερα (1962) ο Στέλιος Καζαντζίδης με δεύτερη φωνή τη Μαρινέλλα.

Από εκεί και πέρα ακούστηκε αρκετά και το “Canto per me” του Nino Rota, ενώ υπάρχουν και τρία τραγούδια που είχε ηχογραφήσει η ίδια στο πρόσφατο κι απώτερο παρελθόν: Το «Θέατρο σκιών» που είχε πρωτοπεί ένα χρόνο νωρίτερα στο δίσκο «Η αγάπη είναι ζάλη», αλλά και ο χριστιανικός ύμνος του Λιβάνου “Wa habibi” που το 1982 με δικούς της στίχους και τίτλο «Καληνύχτα», περιλήφθηκε στο άλμπουμ «Η ζωή μου κύκλους κάνει».

Επίσης, «Ο αμανές της καληνυχτιάς» που είχε ηχογραφήσει το 1976 στον δεύτερο προσωπικό δίσκο της «Χάρις Αλεξίου /2», αλλά και το «Μ’ έμπλεξε ένας μόρτης», που αναφέραμε και παραπάνω.

«Στη λεωφόρο της αγάπης»

Το πρώτο πράγμα που ζήτησε ο Μάριος Τόκας μόλις υπέγραψε αποκλειστικό συμβόλαιο συνεργασίας με την – τότε – MINOS, ήταν ένας δίσκος με τη συμμετοχή του Γιάννη Πάριου, της Χαρούλας Αλεξίου και της Δήμητρας Γαλάνη. Κάποιοι τον κοίταξαν …περίεργα, αλλά τελικώς αυτός έγινε πραγματικότητα τον Δεκέμβριο του 1987, με αφορμή την ερωτική ποίηση του μεγάλου ποιητή Λουί Αραγκόν και στίχους του Ανδρέα Νεοφυτίδη. Εκτός της «τριάδας», πήρε μέρος και ο αξέχαστος Διονύσης Θεοδόσης με τη βελούδινη φωνή, που τόσο πρόωρα έφυγε από κοντά μας…

Μια τέτοια δουλειά, σίγουρα δε θα μπορούσε να περάσει απαρατήρητη και οι πωλήσεις ξεπέρασαν το «χρυσό» όριο των 50.000 αντιτύπων. Ο αξέχαστος Κύπριος συνθέτης, είχε ήδη καταθέσει τα διαπιστευτήριά του τα προηγούμενα χρόνια, δημιουργώντας πανέμορφα τραγούδια που είχαν αγγίξει το κοινό και με αυτό το δίσκο, έρχεται η οριστική καθιέρωσή του στα μουσικά πράγματα της χώρας μας.

Από τη «Λεωφόρο της αγάπης» ακούστηκαν σχεδόν όλα τα τραγούδια, αλλά το κλασικότερο όλων είναι το «Εξαρτάται», το οποίο αρχικά ήταν προορισμένο για τον Γιάννη Πάριο. Ωστόσο, μόλις το άκουσε εκείνος, υπέδειξε αμέσως στον Τόκα να το δώσει στη Χάρις Αλεξίου και φυσικά δικαιώθηκε, αφού η σπουδαία ερμηνεύτρια το περιλαμβάνει ακόμη και σήμερα στα προγράμματά της -ασχέτως αν τότε το ηχογράφησε με το ζόρι…

Εξαιρετικές στιγμές του άλμπουμ είναι τα «Έλενα», το υπέροχο ντουέτο Πάριου – Χαρούλας «Λεηλάτησέ με» και το «Κι όλο εγώ περίμενα» με τον Θεοδόση, χωρίς φυσικά να υστερούν τα υπόλοιπα. Ακούστηκαν πολύ και τα «Όποιο δρόμο και να πάρω», «Ζηλεύω» και μέσα στα χρόνια και η «Ξεχασμένη αποσκευή». 

«Συνάντηση» 

Ο Αύγουστος του 1987, ξαναφέρνει κοντά δύο από τις μεγαλύτερες μορφές του ελληνικού τραγουδιού, τον Κώστα Χατζή και τη Μαρινέλλα. Αυτή τη φορά στο στούντιο κι όχι στη μπουάτ «Σκορπιός», όπου είχαν ηχογραφηθεί δύο από τα σπουδαιότερα άλμπουμ στην ιστορία της δισκογραφίας, το «Ρεσιτάλ» το 1976 και «Το ταμ-ταμ» το 1980…

Είναι η τρίτη (και δυστυχώς τελευταία μέχρι σήμερα) δισκογραφική δουλειά των δυο τους, η οποία μπορεί να μην έχει τη μαγεία των προηγούμενων συνεργασιών τους, αλλά ακούγοντάς την πραγματικά μαγεύεσαι. Νομίζεις ότι είσαι μαζί τους σε μια συντροφιά και τραγουδάς δίπλα τους.

Μαρινέλλα και Χατζής είχαν συναντηθεί για πρώτη φορά στο στούντιο δύο χρόνια νωρίτερα, στο εκπληκτικό και πασίγνωστο ντουέτο «Είσαι παντού και πουθενά», που περιλήφθηκε στο άλμπουμ της ερμηνεύτριας «Η αγάπη μας». Προφανώς, εκεί μπήκαν και τα «μπετά» μιας νέας συνεργασίας στο βινύλιο και το αποτέλεσμά της ήταν η «Συνάντηση», εξ ολοκλήρου σε μουσική Χατζή και στίχους των «κλασικών» συνεργατών του (Σώτια Τσώτου, Ξενοφών Φιλέρης, Δήμος Βαλσάμης κ.α.)… 

Θυμάμαι ότι εκείνη την εποχή, ακούγονταν στα ραδιόφωνα πάρα πολλά από τα τραγούδια του άλμπουμ: «Ιθάκη», «Τώρα ζω», «Να ‘ταν ο κόσμος μια κάλπη», «Τα σ’ αγαπώ σου ένα σωρό», «Μας κόψαν το φως» κ.α. Δυστυχώς όμως, με το πέρασμα των χρόνων χάθηκαν και σήμερα πλέον ελάχιστοι τα θυμούνται. Είναι πραγματικά κρίμα, γιατί είναι όλα τους ένα κι ένα. Πάντως, και από εμπορικής πλευράς ο δίσκος δεν είχε την αποδοχή των προηγούμενων συναντήσεων Μαρινέλλας και Χατζή…

«Ζήτω (ή Ζητώ) το ελληνικό τραγούδι» 

Ίσως ο πιο «ιστορικός» δίσκος των τελευταίων 50 ετών, από την άποψη ότι συμμετέχουν σ’ αυτόν σχεδόν όλοι οι σπουδαίοι ερμηνευτές του εν λόγω χρονικού διαστήματος. Ξεκίνησε από μια ιδέα του Διονύση Σαββόπουλου, ο οποίος τη σεζόν 1986-87 παρουσίαζε την ομότιτλη εκπομπή κάθε Σάββατο στην ΕΡΤ-1, φέρνοντας στο στούντιο αγαπημένους παλαιότερους και νεότερους τραγουδιστές και συνθέτες όλων των ειδών μουσικής, πολλοί εκ των οποίων δεν εμφανίζονταν συχνά στη μικρή οθόνη.

Έτσι, από εκεί πέρασαν από τον Γρηγόρη Μπιθικώτση και την Καίτη Γκρέυ, μέχρι το Γιώργο Νταλάρα και την Ελένη Βιτάλη κι από τον Γιώργο Ζαμπέτα και τον Γιώργο Χατζηνάσιο, μέχρι τον Αλέκο Κιτσάκη και τον Στράτο Διονυσίου. Επίσης, είδαμε τους Γιάννη Πάριο, Δήμητρα Γαλάνη, Τάνια Τσανακλίδου, Αλίκη Βουγιουκλάκη, Λίτσα Διαμάντη, Αλέκα Κανελλίδου, Χάρρυ Κλυνν, Βασίλη Παπακωνσταντίνου, Βαγγέλη Κονιτόπουλο, Γιάννη Μηλιώκα, «Φατμέ», Νίκο Παπάζογλου, Λουκιανό Κηλαηδόνη, Ελευθερία Αρβανιτάκη και γενικότερα, σχεδόν όλη την «αφρόκρεμα» του ελληνικού τραγουδιού από το ’60 μέχρι τότε…

Έτσι λοιπόν, το Δεκέμβριο του ’87 κυκλοφόρησε ένας διπλός δίσκος, ηχογραφημένος στο στυλ της εκπομπής του Σαββόπουλου. Πρόκειται για ένα εξαιρετικό «κολάζ» πολλών και διαφορετικών μεταξύ τους ερμηνευτών, αρκετοί εκ των οποίων συμμετέχουν σε τραγούδια έξω από το στυλ που τους είχαμε συνηθίσει ως τότε…

Ο ίδιος ο «Νιόνιος» ανήκει στην τελευταία κατηγορία, καθώς τον ακούμε να συνοδεύει τον Διονυσίου στο «Τελειώσαμε», να συμμετέχει στο δημοτικό σκωπτικό «Ανέβηκα στην πιπεριά», αλλά και να γράφει καινούργια τραγούδια ειδικά για την εκπομπή, πολλά εκ των οποίων «χώρεσαν» και στο δίσκο-πανηγύρι.

«Άνευ όρων» 

Δίσκος που κυκλοφόρησε το φθινόπωρο του 1987, με αποκλειστική ερμηνεύτρια την Πίτσα Παπαδοπούλου, η οποία για πρώτη φορά δοκιμάζει τις δυνάμεις της σε άλλο είδος τραγουδιού, πέρα από το «καθαρά» λαϊκό. Έχοντας ήδη πίσω της αρκετά σουξέ και χρυσούς δίσκους με συντελεστές κυρίως τους δύο …Τάκηδες (Σούκα και Μουσαφίρη), επιχειρεί ένα πέρασμα σε ένα πιο «μοντέρνο» στυλ, συνεργαζόμενη με τον Αντώνη Βαρδή που πέρα από τις επιτυχίες του ως συνθέτης, είχε αρχίσει εκείνη την περίοδο να γίνεται γνωστός και ως τραγουδιστής.

Η αλήθεια είναι ότι καταφέρνει να προσαρμοστεί απολύτως σ’ αυτό το νέο για κείνη ύφος ερμηνείας, αν και ο Βαρδής προσπάθησε να γράψει τα περισσότερα κομμάτια στα μέτρα της. Μπορεί οι πωλήσεις του δίσκου να μην ήταν τόσο μεγάλες όσο στις προηγούμενες δουλειές της, ωστόσο περιλαμβάνει ενδιαφέροντα ακούσματα κι όσοι δεν έτυχε να ακούσετε την Παπαδοπούλου σε κάτι διαφορετικό εκτός από το λαϊκό τραγούδι, νομίζω ότι αξίζει τον κόπο να το κάνετε…

Όσο για το πιο γνωστό κομμάτι του άλμπουμ, δεν είναι άλλο από το «Μη μιλάς», που έγινε μεγάλη επιτυχία, εξακολουθεί να τραγουδιέται μέχρι σήμερα και από πολλούς, θεωρείται ως η «κορωνίδα» των όσων έχει ερμηνεύσει στην καριέρα της η τραγουδίστρια, τουλάχιστον από πλευράς αποδοχής.

Οι στίχοι είναι του Γιάννη Πάριου, ο οποίος συμμετέχει φιλικά στο δίσκο, τραγουδώντας μαζί με την Παπαδοπούλου το «Τι με ρωτάς», ένα πάρα πολύ όμορφο κομμάτι που τουλάχιστον εκείνη την εποχή «κάπως» ακούστηκε…

«Χαιρετίσματα» 

Η θριαμβευτική δισκογραφική επιστροφή του Βασίλη Παπακωνσταντίνου με νέο υλικό, έπειτα από δυόμισι χρόνια και τη «Διαίρεση». Είχε μεσολαβήσει η κυκλοφορία της συναυλίας του στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας το 1985 και τον Απρίλιο του 1987, έρχονται τα «Χαιρετίσματα», τα οποία ξεπερνούν σε πωλήσεις τα 130.000 αντίτυπα. Μέχρι και σήμερα, παραμένει το πιο «εμπορικό» άλμπουμ της καριέρας του… 

Εδώ βρίσκουμε μια πιο εκτεταμένη συνεργασία του με τον Νικόλα Άσιμο, η οποία είχε ξεκινήσει το 1982 στο δίσκο «Ο ξαναπές», όπου ο Παπακωνσταντίνου ερμήνευε δύο τραγούδια.

Όπως είπε χρόνια αργότερα ο ίδιος, πήγε και βρήκε τον δημιουργό στα Εξάρχεια και του ζήτησε να του δώσει κάποια κομμάτια για το άλμπουμ που ετοίμαζε. Εκείνος του έβαλε ν’ ακούσει μερικά και τελικώς επέλεξε πέντε, εκ των οποίων τουλάχιστον τα τρία έγιναν μεγάλες επιτυχίες.

Τα ραδιόφωνα της εποχής, δε σταμάτησαν όλο το καλοκαίρι του ’87 να παίζουν τα τραγούδια του δίσκου, τα οποία μπερδεύονταν σε καφετέριες, μπαρ κι εστιατόρια με τα “Latin” του Γιώργου Νταλάρα, το «Δρόμο της επιστροφής» του Στέλιου Καζαντζίδη και το «Όλα για τον έρωτα» του Γιάννη Πάριου, που ήταν και τα πιο «εμπορικά» άλμπουμ της χρονιάς…

Οι τίτλοι των κομματιών μιλάνε από μόνοι τους, καθώς τουλάχιστον τα οκτώ από τα δέκα ακούστηκαν πολύ και έγιναν μεγάλες επιτυχίες. Στην πρώτη σειρά το ομότιτλο που παραμένει …παντός καιρού, το «Αγαπάω κι αδιαφορώ», το «Θα ‘ρθω να σε βρω» (άκρως επίκαιρο κι αυτό), το μοναδικό «Κρύψου», το «Καταρρέω», το «Πάρε με» και το «Είμαι εντάξει» που τα ξέρουν ακόμη και οι …πέτρες!

«Όταν σου λέω πορτοκάλι, να βγαίνεις»

Ακριβώς δύο χρόνια μετά τα «Ζεστά ποτά» που αποτέλεσαν σταθμό για την ελληνική δισκογραφία από το 1985 κι έπειτα, ο Χάρης και ο Πάνος Κατσιμίχας αποφασίζουν να ετοιμάσουν μια νέα δουλειά. Η θριαμβευτική επιτυχία της πρώτης, οπωσδήποτε είχε ανεβάσει πολύ ψηλά τον πήχη κι έτσι, τον Απρίλιο του 1987 βγαίνει το καινούργιο τους άλμπουμ, με τον τίτλο-σιδηρόδρομο «Όταν σου λέω πορτοκάλι να βγαίνεις». 

Το μουσικό ύφος, δε διαφέρει σχεδόν καθόλου από τα «Ζεστά ποτά». Μελαγχολικές και ταυτόχρονα «ταξιδιάρικες» μπαλάντες, αλλά και σκωπτική παρουσίαση κάποιων καταστάσεων συνυπάρχουν σ’ αυτό το δίσκο, τον οποίο συνθετικά αλλά και στιχουργικά υπογράφουν και πάλι τα δύο αδέλφια. Ωστόσο, όπως πάντα υπάρχει η μελοποίηση στίχων κάποιων ποιητών κι εδώ έχουμε το «βαρύ πυροβολικό» που ακούει στο όνομα Νίκος Καββαδίας με τη «Μαϊμού» από το «Μαραμπού».

Πάντως, το ποίημα του Λαίλιου Καρακάση ήταν εκείνο που ακούστηκε περισσότερο. Ο λόγος για το πασίγνωστο «Καταγγέλλω» που τα ραδιόφωνα της εποχής το …τίμησαν δεόντως, όπως βεβαίως και το υπέροχο «Νύχτωσε νύχτα», ένα από τα ωραιότερα τραγούδια που έγραψαν οι «Κατσιμιχαίοι». Επίσης, ακούστηκε πολύ και «Η συνέλευση των ποντικών» αλλά και το ομότιτλο που είναι αφιερωμένο στον Μάνο Χατζιδάκι.

Γενικότερα, ο δίσκος δεν έκανε τις πωλήσεις του προηγούμενου που πραγματικά ήταν κάτι εντελώς νέο για τα μουσικά μας πράγματα. Αυτό φυσικά δε σημαίνει τίποτε για την αξία του, καθώς πλέον τα δίδυμα αδέλφια είχαν καθιερωθεί στο χώρο και πρωταγωνιστούν είτε μαζί είτε χώρια μέχρι σήμερα. 

«Εννιά τρόποι αγάπης» 

Από το 1984 και το άλμπουμ «Ερωτικές στιγμές», που περιλάμβανε ένα ποτ πουρί γνωστών επιτυχιών κυρίως άλλων ερμηνευτών, ο Πασχάλης είχε απομακρυνθεί από τη δισκογραφική παραγωγή. Πέρασαν έτσι τρία χρόνια, χωρίς να κυκλοφορήσει κάποιο νέο δίσκο και σκεφτόταν το τι μέλλει γενέσθαι με την καριέρα του…

Τελικώς, αποφάσισε να επιστρέψει στα γνωστά «λημέρια» του κι έτσι, πήρε στα χέρια του μια σειρά τραγουδιών του Στέλιου Βλαβιανού και του Μιχάλη Ρακιντζή, που ήταν «κομμένα και ραμμένα» για το στυλ και τη φωνή του (αμφότεροι τα ενορχήστρωσαν στο δίσκο).

Εκείνη την εποχή, ουσιαστικά δεν ανήκε σε κάποια εταιρεία, αλλά για πρώτη φορά αποφάσισε να γίνει ο ίδιος παραγωγός της δουλειάς του, σε συνεργασία με τον Βλαβιανό και τον Άκη Γκολφίδη. Για καθαρά συναισθηματικούς λόγους επέλεξε την τότε PHILIPS (αν και τα τραγούδια προτάθηκαν και σε άλλες εταιρείες), αφού από την εποχή των Olympians ανήκε στο δυναμικό της και όλο το ρεπερτόριό του είχε ηχογραφηθεί με την ετικέτα της.

Έτσι, τον Σεπτέμβριο του 1987 κυκλοφορούν οι «9 τρόποι αγάπης» και η επιτυχία ξεπερνά κάθε προσδοκία, ακόμη και την πιο αισιόδοξη. Το άλμπουμ υπερβαίνει σε πωλήσεις τα 100.000 αντίτυπα, σχεδόν όλα τα τραγούδια γίνονται γνωστά κι έτσι, αρχίζει ουσιαστικά μια νέα καριέρα για τον Πασχάλη!

Είναι η περίοδος που έχει ξεκινήσει και τις εμφανίσεις του στο καλοκαιρινό “On the rocks” και με «όχημα» την τεράστια επιτυχία του δίσκου, γίνεται κάθε βράδυ το αδιαχώρητο, κατάσταση που θα συνεχιστεί για πολλά χρόνια έκτοτε…

Όπως αναφέραμε παραπάνω, οι «9 τρόποι αγάπης» περιλαμβάνουν ορισμένες από τις μεγαλύτερες και διαχρονικότερες στιγμές του τραγουδιστή: «Παραδώσου λοιπόν», «Κατερίνα-Κατερινάκι», «Τρυφερά», «Πες, πες, πες μου», «Στο μπαράκι» και «Αγκαζέ» είναι γνωστά έως …πασίγνωστα και ακόμα πρωταγωνιστούν και χορεύονται στα διάφορα πάρτι.

Στα αξιοσημείωτα του ποπ είδους για το 1987, η πρώτη δισκογραφική δουλειά του Μιχάλη Ρακιντζή, με τίτλο «Μωρό μου φάλτσο». Εκτός του ομότιτλου, μεγάλη επιτυχία έγινε και το «Δεν πιστεύω», με τη φωνή της Ελένης Δήμου.

Παράλληλα, η Αλέξια πραγματοποιεί το δισκογραφικό ντεμπούτο της με το ομώνυμο άλμπουμ, το οποίο σημειώνει εμπορικό θρίαμβο, με περισσότερες των 100.000 πωλήσεων και πιο γνωστές στιγμές «Τα κορίτσια ξενυχτάνε», «Άσπρο-μαύρο», «Κανένας δε μας σταματά» κ.α.

Μια «βόλτα» στη νύχτα 

Ο «Σείριος» (πρώην ΖΟΟΜ) του Μάνου Χατζιδάκι στην Πλάκα, ήταν εκείνος που «φιλοξένησε» τα σημαντικότερα προγράμματα της χρονιάς, με σπουδαίους ερμηνευτές κι αντίστοιχα τραγούδια, για περιορισμένο αριθμό «παραστάσεων».

Τον Ιανουάριο, ξεκίνησαν οι εμφανίσεις της Χαρούλας Αλεξίου, από τις οποίες προέκυψε ο δίσκος με τα «Απρόβλεπτα» που αναφέραμε παραπάνω. Γύρω στην άνοιξη, τραγούδησαν εκεί η Δήμητρα Γαλάνη και η Ελευθερία Αρβανιτάκη και το Νοέμβριο ο Γιώργος Νταλάρας. Άπαντες και άπασες, παρουσίασαν ένα ετερόκλητο και διαφορετικά ενορχηστρωμένο ρεπερτόριο, βασισμένο όχι τόσο στο δικό τους, όσο σε διάφορα είδη τραγουδιών…

Όσον αφορά τα νυχτερινά κέντρα, η Άλκηστις Πρωτοψάλτη έκανε την τελευταία εμφάνισή της σε τέτοιου είδους χώρους, συνεργαζόμενη με τον Γιάννη Πάριο στη «Νεράιδα» από το φθινόπωρο του ’87.

Η Βίκυ Μοσχολιού, επέλεξε ένα νέο χώρο για τις εμφανίσεις της. Ήταν το “Allegro”, στο οποίο ξεκίνησε τους τελευταίους μήνες του χρόνου, έχοντας δίπλα της αποκλειστικά νέους τραγουδιστές, μεταξύ των οποίων και η Βούλα Καραχάλιου, που μόλις είχε αποχωρήσει από την Αθηναϊκή Κομπανία. Τα Χριστούγεννα, για λίγες ημέρες εντάχθηκε στο πρόγραμμα και ο Γιώργος Ζαμπέτας, στην τελευταία εμφάνισή του με την αξέχαστη ερμηνεύτρια…

Βεβαίως, το 1987 «σημαδεύτηκε» από πολλές και σημαντικές συναυλίες. Ο Μίκης Θεοδωράκης, παρουσίασε τα «Χορικά» και την όπερα «Κώστας Καρυωτάκης», ο Μάνος Χατζιδάκις και ο Σταύρος Ξαρχάκος εμφανίστηκαν μαζί στο Καλλιμάρμαρο τον Σεπτέμβριο, με επικεφαλής τη Νάνα Μούσχουρη ως προς το ερμηνευτικό κομμάτι, η οποία έκανε άλλη μιαν εμφάνιση στο Ηρώδειο, τέσσερα χρόνια μετά τη θριαμβευτική προηγούμενη…

Τον ίδιο μήνα (Σεπτέμβριος), ο Χρήστος Νικολόπουλος γιόρτασε τη συμπλήρωση 20 χρόνων ως συνθέτης, με μια συναυλία στο γήπεδο του Παναθηναϊκού κι ερμηνευτές τους Στράτο Διονυσίου, Χάρις Αλεξίου, Γιώργο Νταλάρα, Ελένη Βιτάλη, Γλυκερία και Λεωνίδα Βελή. Ένα μέρος αυτής, κυκλοφόρησε σε δίσκο προς το τέλος της χρονιάς…

————-

*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…