Γράφει ο Τάσος Κριτσιώλης
“Η σημασία αυτής της στήλης του musiccorner είναι ακριβώς ότι λέει ο τίτλος της: “Αφιερωμένη εξαιρετικά” σε ανθρώπους που προσέφεραν στο ελληνικό τραγούδι, αλλά μένοντας ηθελημένα στην “οπισθοφυλακή” και χωρίς ποτέ να ζητήσουν κάτι περισσότερο από το να κάνουν αυτό που αγαπούσαν.
Η δουλειά τους περιορίστηκε στην πίστα, στο στούντιο, στη γραφή μουσικής και στίχου και πουθενά αλλού. Άλλοι έκαναν μεγάλη επιτυχία, άλλοι μικρότερη. Άλλοι συνεχίζουν την πορεία τους και παλεύουν, άλλοι έχουν αποχωρήσει. Άλλοι έχουν φύγει από τη ζωή.
Όμως, όλοι τους ανεξαιρέτως έβαλαν το δικό τους λιθαράκι στην ελληνική μουσική σκηνή και δικαιούνται αυτό που τους προσφέρουμε: Μια γωνιά “αφιερωμένη εξαιρετικά”…!
———————————————————–
Η «σχέση» της Ελλάδας με το διαγωνισμό τραγουδιού της Eurovision, πέρασε από …40 κύματα, όσα και τα χρόνια από την πρώτη φορά που αποφάσισε να δηλώσει συμμετοχή -συν ένα, με το τρέχον έτος. Η «επαφή» τους, τα είχε όλα: «Αγάπη», «μίσος», «πάθος», «παρεξηγήσεις», «αποχωρήσεις», «καταστροφές», «επανασυνδέσεις». Ωστόσο, ό, τι κι αν συνέβαινε μεταξύ τους, πάντοτε έδινε τροφή για ατέλειωτες και ποικίλες συζητήσεις.
Σκεφτήκαμε λοιπόν, να κάνουμε μια σειρά αφιερωμάτων στην παρουσία της Ελλάδας στη Eurovision, σταχυολογώντας τις σημαντικότερες στιγμές αυτών των 40 και πλέον ετών, μέσα από δημοσιεύματα της εποχής κι αναφέροντας ιστορίες που αξίζει να παρουσιαστούν. Κυρίες, κύριοι, καλώς ήλθατε στο μεγαλύτερο μουσικό gala της Ευρώπης!
| 1976: Μια κραυγή διαμαρτυρίας… |
Την προηγούμενη εβδομάδα, αναφερθήκαμε στην παρθενική συμμετοχή της Ελλάδας στη Eurovision, λίγους μήνες πριν την κατάρρευση του δικτατορικού καθεστώτος. Τότε (1974), η εκπροσώπηση της χώρας μας από τη Μαρινέλλα με το «Κρασί, θάλασσα και τ’ αγόρι μου», προβλήθηκε δεόντως από τα ΜΜΕ, τα οποία είχαν καλλιεργήσει …εθνικοπατριωτικό κλίμα, πανηγυρίζοντας νυχθημερόν την …επικείμενη νίκη!
Βεβαίως, όλο αυτό το σκηνικό, είχε βασιστεί στην παντελή άγνοια των «υπευθύνων» όσον αφορά τη διοργάνωση και το πνεύμα που επικρατούσε σ’ αυτή. Αν είχαν έστω και τις στοιχειώδεις γνώσεις επί του θέματος, θ’ αντιλαμβάνονταν εξ αρχής ότι δεν υπήρχε η παραμικρή πιθανότητα να κερδίσει η ελληνική συμμετοχή.
Και τούτο γιατί, αφενός μεν το τραγούδι ήταν εντελώς έξω από το κλίμα της Eurovision, αφετέρου ήταν η πρώτη μας εμφάνιση στο θεσμό κι επιπλέον, η πατρίδα μας ήταν ακόμα χουντοκρατούμενη. Όμως, η δικτατορία ήταν συνηθισμένη στο να καλλιεργεί κλίμα «κρασιών και λουλουδιών» κι «επικείμενων θριάμβων»…
Διαμαρτυρία με αποχή
Όμως, στη δεύτερη συμμετοχή μας το 1976, όλα ήταν διαφορετικά. Η επτάχρονη δικτατορία αποτελούσε πλέον παρελθόν, οι υπαίτιοί της ήταν στη φυλακή και η δημοκρατία είχε αποκατασταθεί στην Ελλάδα.
Ωστόσο, η μαρτυρική Κύπρος εξακολουθούσε να στάζει αίμα από την προδοσία του δικτάτορα Ιωαννίδη και ουκ ολίγες φορές διοργανώνονταν συναυλίες επί ελληνικού εδάφους, για την ενίσχυση της Μεγαλονήσου.
Άλλωστε, ο βασικότερος λόγος που η Ελλάδα δεν έδωσε το παρών στη διοργάνωση του 1975, είχε να κάνει με την παρθενική εμφάνιση της Τουρκίας στο θεσμό. Έτσι, η χώρα μας απείχε σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τις θηριωδίες του Ετσεβίτ και της παρέας του στο νησί…
«Πάρε ένα …λαούτο και φύγε»
Το 1976, αποφασίστηκε η επιστροφή της Ελλάδας στο Φεστιβάλ της Eurovision. Ο τότε διευθυντής του Τρίτου Προγράμματος της Ελληνικής Ραδιοφωνίας και διάσημος συνθέτης Μάνος Χατζιδάκις, σκέφτηκε ότι η χώρα μας θα έπρεπε να παρουσιαστεί στον εν λόγω διαγωνισμό, μ’ ένα τραγούδι-κραυγή διαμαρτυρίας για τα βάσανα της Κύπρου, γνωρίζοντας βεβαίως πολύ καλά τις αντιδράσεις που επρόκειτο να ξεσπάσουν, κυρίως από τουρκικής πλευράς.
Σε κατοπινή συνέντευξή της, η Μαρίζα Κωχ διηγήθηκε πώς επελέγη εκείνη εν μία νυκτί για να εκπροσωπήσει την πατρίδα μας στη διοργάνωση, που εκείνη τη χρονιά έλαβε χώρα στη Χάγη της Ολλανδίας.
Ένα βράδυ λοιπόν, της τηλεφώνησε ο ίδιος ο Χατζιδάκις και της είπε ορθά-κοφτά να πάρει ένα …λαούτο και να φύγει για την ολλανδική πόλη, μ’ ένα τραγούδι που θα είχε να κάνει με την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, και θα διακρινόταν έντονα από τα στοιχεία του μοιρολογιού, αλλά και της κραυγής διαμαρτυρίας. Δεν υπήρχε καν χρόνος για συζητήσεις, αφού ο αξέχαστος δημιουργός ήθελε το κομμάτι έτοιμο …το επόμενο πρωί!
Από εκεί και πέρα, ακολούθησε …ολονυχτία. Η Κωχ τηλεφώνησε στον στιχουργό Μιχάλη Φωτιάδη που βρισκόταν στη Θεσσαλονίκη και τους βρήκε το ξημέρωμα στο ακουστικό να γράφουν …τηλεφωνικά το τραγούδι –η ερμηνεύτρια τη μουσική και ο συνομιλητής της τους στίχους-, τελειώνοντάς το την ώρα που ήθελε ο Χατζιδάκις.
Τίτλος του, «Παναγιά μου-Παναγιά μου», με πραγματικά συγκλονιστικά και συγκινητικά λόγια. Την ενορχήστρωση, ανέλαβε ο Μάικ Ροζάκης.
Απειλές και πορείες
Ωστόσο, τα δύσκολα μόλις τότε ξεκινούσαν. Όταν έγινε διεθνώς γνωστό το περιεχόμενο του κομματιού και πλησίαζε η μέρα διεξαγωγής του διαγωνισμού, στη Χάγη οργανώθηκαν μεγάλες πορείες διαμαρτυρίας από τους Τούρκους που ζούσαν εκεί, αλλά και στις γύρω χώρες, εναντίον της συμμετοχής μας.
Εν συνεχεία, το βράδυ της 3ης Απριλίου, προτού η Κωχ βγει στη σκηνή για να τραγουδήσει, οι διοργανωτές της είπαν ότι δε θα έπρεπε να το κάνει, καθώς σύμφωνα με πληροφορίες τους, υπήρχε στην αίθουσα ελεύθερος σκοπευτής, έτοιμος να την πυροβολήσει άμα τη εμφανίσει της.
Εκείνη όμως δεν πτοήθηκε κι αφού υπέγραψε ένα χαρτί με το οποίο θα εμφανιζόταν με δική της ευθύνη, βγήκε κι ερμήνευσε αυτό το κομμάτι-καταγγελία για τις θηριωδίες των Τούρκων στο νησί.
Φυσικά, οι «γείτονες» δεν υπήρχε περίπτωση να το μεταδώσουν και την ώρα που η Κωχ ήταν επί σκηνής, οι τηλεοράσεις της χώρας άρχισαν να παίζουν πρόγραμμα με …χορό της κοιλιάς, ενώ διέκοψαν τη μετάδοση και σε όλες τις χώρες της «επιρροής» τους! Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις ήταν «στο κόκκινο» -και- εκείνη την περίοδο και παρά τρίχα δεν έσπασε το «θερμόμετρο» λίγο καιρό αργότερα, με το περιβόητο «Χόρα».
Φυσικά, ουδείς περίμενε την πρώτη θέση για το ελληνικό τραγούδι. Άλλωστε, η παρουσία μας εκεί, είχε ως μοναδικό σκοπό την καταγγελία για τα τραγικά συμβάντα στη Μεγαλόνησο και σίγουρα το μήνυμα ελήφθη. Τερμάτισε στην 13η θέση με 20 βαθμούς, οι οκτώ εκ των οποίων από τη Γαλλία. Επίσης, έλαβε πέντε από την Ιταλία, τέσσερις από την Ισλανδία, δύο από το Βέλγιο κι έναν από την Πορτογαλία.
Λίγες ημέρες αργότερα, κυκλοφόρησε και ο ομότιτλος δίσκος της Μαρίζας Κωχ, που περιλάμβανε και μια εκτέλεση του τραγουδιού με αγγλικούς στίχους. Προσωπικά, πιστεύω ότι ήταν η πιο ουσιαστική και σημαντική συμμετοχή μας στη Eurovision, ανεξαρτήτως του τελικού αποτελέσματος, που έτσι κι αλλιώς δεν ήταν το ζητούμενο…
Επί του θέματος, ο Μάνος Χατζιδάκις μετά το τέλος του φεστιβάλ, σε επιστολή που απέστειλε προς τον Τύπο, ανέφερε τα εξής: “Διάβασα πολλές επικρίσεις εναντίον της Ραδιοφωνίας, για το ότι δεν εναρμονίστηκε με το επίπεδο της Eurovision και για το ότι δεν έγινε “δημοκρατικότερα” η επιλογή, ώστε “να πετύχουμε”. Πουθενά δε διάβασα τη μόνη, τη μία και τη σωστή άποψη. Ότι δε διαθέτουμε ηλίθιο τραγούδι και είμαστε μια χώρα που έχει τεράστια και αξιόλογη μουσική παράδοση.
Λάβαμε μέρος, διότι έπρεπε να δηλώσουμε παρουσία. Διαλέξαμε ένα τραγούδι που μας ταιριάζει και δε μας έκαμε εκ των υστέρων να ντραπούμε. Αν πετυχαίναμε, ίσως να ντρεπόμουν, μια κι εγώ προσωπικά σαν υπεύθυνος, πρώτη φορά συνειδητοποίησα το επίπεδο του θορυβώδους αυτού διαγωνισμού“.
Για την ιστορία, την πρώτη θέση κέρδισε ένα επιεικώς σαχλό τραγουδάκι, με τίτλο “Save your kisses for me”, ερμηνευμένο από to συγκρότημα “Brotherhood of man”, για λογαριασμό του Ηνωμένου Βασιλείου…
————
Εξαιρετικό άρθρο! Αλλά σας παρακαλώ διορθώστε τις ανακρίβειες καθώς η Ισλανδία συμμετείχε για πρώτη φορά το 1986 οπότε αποκλείεται να μας έδωσε βαθμούς το 1976….