του Άρη Δαβαράκη
Μπήκα στο Ηρώδειο με την –πάρα πολύ καλή! –παρέα μου και με το που άνοιξε το στόμα της η Ελεωνόρα Ζουγανέλη, μέχρι που ή ίδια η Μελίνα μας αποχαιρέτησε από την οθόνη τραγουδώντας τον στίχο «να με θυμάσαι και να μ’ αγαπάς», δεν ήμουν εκεί – ταξίδευα. Σκέψεις, στίχοι, μελωδίες, εικόνες, εποχές, το παρελθόν που δεν έζησα, το άλλο παρελθόν που το έζησα, το εναργέστατο παρόν (που είναι πάντα το πιο σημαντικό – γιατί δεν είναι ούτε παρελθόν ούτε και μέλλον, συμβαίνει τώρα), όλα αυτά με είχανε πάρει αγκαλιά και με πήγαιναν. Θα ξεκαθαρίσω κάτι: Δεν θέλω σ’ αυτό το σύντομο σημείωμα να γράψω για την Μελίνα Μερκούρη. Δεν γίνεται. Θέλεις δώδεκα τόμους για να μιλήσεις για την Μελίνα. Η δύναμή της εν ζωή και μετά θάνατον είναι ένα φώς που όχι μόνο δεν σβήνει αλλά δυναμώνει κιόλας αποφασιστικά. Σαν να θέλει να μας περάσει το μήνυμα πως δεν υπάρχουνε ζωντανοί και πεθαμένοι στη σφαίρα εκείνη όπου την απόλυτη εξουσία την έχει η αγάπη. Η αγάπη τα ξεπερνάει αυτά, τα θέματα της ύλης. Είναι άλλης τάξεως ενέργεια, παντοδύναμη και δημιουργική όσο καμία άλλη μορφή ενέργειας.
Θέλω όμως να μιλήσω για την Ελεωνόρα Ζουγανέλη που βγήκε στη σκηνή φορτισμένη με φώς και με δύναμη και με τη φωνή, το χαμόγελο, την αύρα και το εκτόπισμά της, την κίνηση, τον αυτοέλεγχό της, κατέθεσε μια συνειδητή αθωότητα που δηλώνει «συνάνθρωποι δεν φταίω εγώ, μην με κοιτάτε παράξενα, ούτε που ξέρω πως συμβαίνει –αλλά να, το βλέπετε και το ακούτε –συμβαίνει». Έτσι γίνονται τα θαύματα και ξαφνικά εκείνο το κοριτσάκι που είναι η κόρη του Γιάννη Ζουγανέλη και της Ισιδώρας Σιδέρη, μέσα σε λίγο χρόνο γίνεται μία από τις λίγες πια «μεγάλες Ελληνίδες τραγουδίστριες». Με μια δύναμη (το ξαναείπα) εντυπωσιακή αλλά όχι επιβλητική, μια δύναμη αγαπητική που σπάνια βλέπεις να διαχέεται τόσο απλόχερα και γενναιόδωρα από την ψυχή του ερμηνευτή και να γίνεται ευπρόσδεκτα και χωρίς καμία επιφύλαξη αποδεκτή από τον κόσμο, το κοινό, τους αποδέκτες ενός μηνύματος με πολλές αναγνώσεις.
Η Ελεωνόρα Ζουγανέλη, με την Μελίνα να την κρατάει από το χέρι, μέσα στο κατάμεστο Ηρώδειο, το βράδυ της Πέμπτης 10 Ιουλίου 2014, ανέβηκε αποφασιστικά το πρώτο σκαλί της ποίησης, χωρίς να ζαλιστεί ή να στραβοπατήσει ούτε για μία στιγμή. Ήταν εκεί, ολόκληρη, ψυχή και σώμα, δοσμένη στην τέχνη της, συγκεντρωμένη στην επόμενη νότα, στην επόμενη κίνηση, στην παραμικρή κίνηση του μαέστρου Μίλτου Λογιάδη (που διηύθυνε την Καμεράτα), σκορπίζοντας γύρω της εκτός από αρμονία, ομορφιά και αγάπη για το σύμπαν και την ζωή και μια αυτοπεποίθηση που αν την έκοβες κομμάτια και την μοίραζες σαν αντίδωρο στους χιλιάδες παρόντες, πάλι θα περίσσευε να χορτάσουνε κι’ άλλες ψυχές, πολλές χιλιάδες. Και δεν έλεγες «κοίτα τι αυτοπεποίθηση έχει». Έλεγες «κοίτα να δείς που με τροφοδοτεί με καύσιμα και με φορτίζει» - σαν τους καταρράκτες που κατεβαίνουνε με δύναμη από ψηλά και έχουν τόση ενέργεια που φτάνει για να ηλεκτροδοτήσουν μια πόλη ολόκληρη.
Τα πολλά λόγια είναι φτώχεια. Βλέποντας και ακούγοντας την Ελεωνόρα Ζουγανέλη να λέει τραγούδια που τα ξέρουμε με τη φωνή της Μελίνας μας, νοιώσαμε σαν να ήταν σε απόλυτη συνεννόηση οι δυό τους, η είκοσι χρόνια τώρα απούσα και η νεαρή της συγκάτοικος στα σεμνά και γειωμένα καμαρίνια της ποίησης. «Εις το σκαλί για να πατήσεις τούτο, πρέπει με το δικαίωμά σου νάσαι πολίτης εις των ιδεών την πόλι», λέει ο Αλεξανδρινός. Με την Μαρίνα δίπλα μου ψιθυρίζαμε σχεδόν μονολεκτικά λέξεις όπως, «μάθημα ιστορίας», «σεβασμός στους προηγούμενους», «όλα συνεχίζονται, τίποτα δεν σταματάει» - και κάθε τόσο επαναλαμβάναμε εντυπωσιασμένοι την ίδια φράση: «Έχει μια δύναμη όμως»!
Στη φύση, στο σύμπαν, στον Χρόνο, δεν υπάρχουν κενά. Το φώς που κουβαλάει όσο ζει στο τρισδιάστατο η Μελίνα, κάπου πάει. Αν υπάρχουν άξιοι εργάτες που δεν τρομάζουν και δεν «ντρέπονται» να το φορτωθούν, μαζί με όλα του τα βάσανα – απλώς μετακομίζει και ξαναπιάνει δουλειά. Λέμε κάθε τόσο, «πέρασε εκείνη η εποχή», δεν υπάρχουνε πια σπουδαίοι, μικραίνει ο κόσμος. Πράγμα τόσο χαζό και παράλογο. Είμαστε όλοι δοχεία φωτός. Από μας εξαρτάται πόσο φώς θέλουμε να αντέξουμε. Όσο ζητάμε, τόσο μας δίνεται. Αλλά δεν αρκεί αυτό. Χρειάζεται και η παιδεία, οι δάσκαλοι, οι γονείς, ο έρωτας, οι φίλοι, ο σεβασμός (που λέγαμε με την Μαρίνα), η δύναμη, το πάθος.
Πήγα να ακούσω την Ελεωνόρα να ερμηνεύει, με πολλή αγάπη, τραγούδια της Μελίνας Μερκούρη – και την άκουσα. Βγαίνοντας όμως είχα μια άλλη αίσθηση. Πως η Μελίνα είχε αγαπήσει πολύ την Ελεωνόρα και πως της έκανε δώρο ένα γερό ιδιωτικό master-class – στο Ηρώδειο, ενώπιον κοινού. Έτσι πάντως ή αλλοιώς το μόνο σίγουρο είναι πως όταν μια γενιά (σαν την δική μου) «μεγαλώνει»,τα κενά που δημιουργούνται καλύπτονται αποφασιστικά από αυτούς που έχουν το θάρρος (και το δώρο βέβαια, το «χάρισμα»), να αναλάβουν την ευθύνη.
Την σκηνοθεσία και την επιμέλεια των κειμένων υπογράφει ο Πέτρος Ζούλιας. Τις ενορχηστρώσεις διαβάζω ότι τις έκανε «ο σταθερός συνεργάτης της Ελεωνόρας Ζουγανέλη, Ευριπίδης Ζεμενίδης αλλά και ο βιολονίστας Αντώνης Σουσάμογλου». Την Καμεράτα διηύθυνε ο Μίλτος Λογιάδης. Η συναυλία ήταν υπό την αιγίδα του Ιδρύματος Μελίνα Μερκούρη. Και εγώ αξιώθηκα να ζήσω την μαγευτική αυτή βραδιά χάρη στην παιδική μου φίλη Μανουέλλα Παυλίδου – που μου γνώρισε και την Μελίνα και τον Μάνο Χατζιδάκι και άλλαξε η ζωή μου.
Ήταν μεγάλη η ανακούφιση που ήμασταν πάλι μαζί με την Μανουέλλα την Πέμπτη το βράδυ στο Ηρώδειο. Βεβαιωθήκαμε για άλλη μια φορά και οι δύο πως «το φώς της Ελλάδας είναι ζημιά» -όπως λέει η Λίνα Νικολακοπούλου σε μουσική Ευανθίας Ρεμπούτσικα στο μοναδικό καινούργιο τραγούδι που ερμήνευσε η Ελεωνόρα εκ μέρους όλων μας – σαν έναν χαμογελαστό χαιρετισμό στην Μελίνα μας.
http://www.toportal.gr/?i=toportal.el.p ... os&id=4746
