«Δεν πρέπει να μείνουμε δέσμιοι μιας μουσικής κληρονομιάς»…
Συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης στη Μαριάνα Πουτακίδου
Φωτογράφηση: Μάριος Γκούβας
Music Corner – 18/9/2014
Αν θελήσει κάποιος να μετρήσει τις γυναικείες παρουσίες μέσα στην κρητική μουσική, είναι πολύ πιθανόν να χρησιμοποιήσει μόνο τα δάχτυλα του ενός χεριού. Αν πέρα από αυτό αναζητήσει τη νεαρή εκείνη λυράρρισα που κατόρθωσε να εισάγει τη λύρα σε κλασσικά rock κομμάτια των Animals και θα μπορούσε άνετα να πειραματιστεί και με metal ακούσματα, τότε ένα μόνο όνομα θα πρέπει να του έρθει στο μυαλό: Γεωργία Νταγάκη.
Ούσα από μικρή περικυκλωμένη από την κρητική μουσική για την ίδια ήταν αυτονόητο ότι με κάποιον τρόπο θα ασχοληθεί με την παράδοση. Ανήσυχη φύση, ξεκίνησε σε ηλικία 12 ετών μαθήματα λύρας με τον Μάνο Πυροβολάκη και από την ηλικία των 16 ασχολείται επαγγελματικά με τη μουσική, προσπαθώντας να εντάξει τη λύρα σαν όργανο στο σύγχρονο ελληνικό ρεπερτόριο το οποίο πρεσβεύει. Την κουβέντα μας φιλοξένησε η όμορφη αυλή του La Soiree de Votanique.
————————
Music Corner: Ποιο ήταν το πρώτο κρητικό άκουσμα που θυμάσαι από παιδί και ποιο το πρώτο τραγούδι που έμαθες να παίζεις στη λύρα;
Γεωργία Νταγάκη: Το πρώτο τραγούδι που έμαθα να παίζω στη λύρα ήταν το ριζίτικο «Πότε θα κάμει ξαστεριά». Ποιο ήταν το πρώτο που άκουσα; Δε θυμάμαι. Ήταν πολλά κρητικά τραγούδια. Η μητέρα μου άκουγε όλη την ημέρα κρητική μουσική στο σπίτι, οπότε ουσιαστικά ήταν σαν να ζούσαμε στο νησί μόνιμα.
Music Corner: Πώς αποφάσισες να ασχοληθείς με τη λύρα;
Γεωργία Νταγάκη: Φυσικά λόγω των ακουσμάτων. Έπαιξε και το DNA τον ρόλο του, αν πούμε βέβαια ότι πιστεύουμε σε αυτά. Ο προπάππους μου -δεν τον πρόλαβα- ήταν λυράρης. Υπάρχει και μια μακρινή συγγένεια με τον Θανάση Σκορδαλό, έναν από τους πολύ σπουδαίους δασκάλους της κρητικής μουσικής. Επίσης όλα τα ήθη και τα έθιμα της Κρήτης είχαν μεταφερθεί στο σπίτι μας στην Αθήνα, έτσι ήταν αναπόφευκτο να θέλω να ασχοληθώ είτε με τη μουσική, είτε με τον χορό, με την παράδοση γενικώς.
Music Corner: Στην κρητική μουσική υπάρχουν αριθμητικά πολύ λιγότερες γυναίκες απ’ ότι άντρες. Μια γυναίκα λυράρισσα αντιμετωπίζεται με επιφύλαξη σ’ έναν κατά παράδοση ανδροκρατούμενο χώρο;
Γεωργία Νταγάκη: Εγώ ήμουν πάντα ένα αντιδραστικό παιδί. Μου άρεσε να κάνω «κόντρα» πράγματα. Έπαιζα ποδόσφαιρο. Ήμουν αγοροκόριτσο. Βέβαια όταν ξεκινούσα δεν μπορούσα να συνειδητοποιήσω το λόγο που μ’ αρέσει αυτό το όργανο. Με συγκινούσε και το επέλεξα χωρίς να έχω στο μυαλό μου ότι αυτό κάποια στιγμή θα γίνει επάγγελμα ή ότι κάνω κάτι έξω από εμένα. Ήταν προέκταση αυτού που είμαι. Δεν αισθάνθηκα ότι κάνω κάτι πρωτότυπο. Τώρα ως προς το πώς το αντιμετωπίζει ο κόσμος… Στην αρχή υπήρχε μια επιφύλαξη. Φαινόταν περίεργο και τα κατανοώ. Η λύρα είναι ένα όργανο που φτιάχτηκε από άντρες για άντρες. Αυτό εμένα αντί να μου δημιουργεί το φόβο ότι πάω να μπω σε ένα ανδροκρατούμενο περιβάλλον, με δυνάμωνε καιρό με τον καιρό και ήθελα να το εξελίξω και να το φέρω στα δικά μου μέτρα. Γυναίκα με γυναίκα. Η λύρα είναι γένους θηλυκού, οπότε τα βρήκαμε!
Music Corner: Η λύρα αποτελεί σήμα κατατεθέν της κρητικής μουσικής. Πότε πιστεύεις ότι απέκτησε θέση στη σύγχρονη ελληνική μουσική;
Γεωργία Νταγάκη: Νομίζω αρκετά χρόνια πριν με τα τραγούδια του Νίκου Ξυλούρη. Ο κόσμος συνέδεσε τη λύρα, την κρητική μουσική ακόμα και την έντεχνη μουσική με τη φωνή του. Ο Νίκος έβγαζε μια γνησιότητα και ήταν άξιος πρεσβευτής της Κρήτης ακόμα και σε τραγούδια που δεν ήταν αμιγώς κρητικά. Αυτό είχε πολύ μεγάλη δύναμη και έφερε και τον κόσμο ενός άλλου ρεπερτορίου κοντά στην Κρήτη. Ο Κώστας Μουντάκης επίσης και μετέπειτα πάρα πολύ νέοι καλλιτέχνες.
Music Corner: Έχεις διασκευάσει κρητικά κομμάτια και η διασκευή πάντα εμπεριέχει πειραματισμό. Υπάρχουν όρια στον πειραματισμό πάνω σε κάτι τόσο αυθεντικό όπως η κρητική μουσική; Φοβάσαι μήπως κάποια διασκευή ξενίσει;
Γεωργία Νταγάκη: Το φοβάμαι και η αλήθεια είναι πως στα κρητικά κομμάτια που περιλαμβάνω στο πρόγραμμά μου δεν πειραματίζομαι πάρα πολύ. Αυτό που προσπαθώ να κάνω όλα αυτά τα χρόνια είναι να εντάξω τη λύρα ως όργανο στο σύγχρονο ελληνικό ρεπερτόριο το οποίο πρεσβεύω. Τα κρητικά τραγούδια προτιμώ να τα ακούω όσα πιο απλά γίνεται. Το σπουδαιότερο πράγμα στην ελληνική μουσική, για μένα τουλάχιστον, είναι ο στίχος. Θεωρώ λοιπόν πως δεν χρειάζονται και πολλές παραλλαγές και μοντερνισμοί πάνω στην κρητική μουσική.
Music Corner: Μεταφέρω δικά σου λόγια: «Θυμάμαι ότι η μητέρα μου άκουγε συνέχεια κρητική μουσική, τόσο που η αδερφή μου τη μίσησε και εγώ τη λάτρεψα!» Με ποιον τρόπο μπορούν να γνωρίσουν νέα παιδιά την παραδοσιακή μουσική;
Γεωργία Νταγάκη: Σκέψου όμως σαν εικόνα εμένα να μελετάω συνέχεια στο σπίτι κρητική λύρα; Πόσο κακό έκανα στην αδερφή μου! (γέλια) Όταν ακούς μονίμως στα αφτιά σου μια κρητική λύρα είναι δύσκολο. Είχα πει το εξής παλαιότερα όσον αφορά την παράδοση: Αν δεν δοθεί ως προξενιό στους νέους, αλλά ως ερωμένη μπορούν να την αγαπήσουν πάρα πολύ. Αν επιβάλεις ότι πρέπει να ακούμε παραδοσιακή μουσική και ότι πρέπει αυτή να μην εκσυγχρονίζεται, τότε μένει στάσιμη και δεν εξελίσσεται μέσα στα χρόνια. Άλλωστε ένα καλό τραγούδι όσο και να το πειράξεις η πρώτη ύλη υπάρχει, δεν χάνεται. Ο καθένας δίνει την δική του πινελιά πάνω σε αυτό.
Music Corner: Αν σε πλησίαζε ένας νέος που να ήθελε να γνωρίσει την κρητική μουσική, τι θα του πρότεινες ν’ ακούσει;
Γεωργία Νταγάκη: Θα του πρότεινα να ακούσει πρωτομάστορες και Ταμπαχανιώτικα τραγούδια που είναι και πολύ αγαπημένα μου. Ανδρέα Ροδινό, Μπαξεβάνη, Θανάση Σκορδαλό, Κώστα Μουντάκη, όλους αυτούς τους παλιούς τους οποίους μελέτησα κι εγώ ως μαθήτρια, όλα αυτά τα χρόνια.
Music Corner: Κι αν σου ζητούσε σύγχρονους κρητικούς καλλιτέχνες τι θα του πρότεινες;
Γεωργία Νταγάκη: Εμένα! (γέλια). Σήμερα γράφονται σπουδαία τραγούδια που έχουν ρίζες αλλά δεν είναι καθαρά κρητικά. Είναι πολλοί αξιόλογοι καλλιτέχνες. Θα του πρότεινα Ζαχαρία Σπυριδάκη, Χαΐνηδες…
Music Corner: Αναφέρθηκες σε σημαντικά ονόματα. Νιώθεις ότι έχει παραλάβει μια σκυτάλη την οποία κι εσύ με τη σειρά σου πρέπει να παραδώσεις;
Γεωργία Νταγάκη: Αυτοί οι άνθρωποι είναι η ιστορία της κρητικής μουσικής. Μακάρι μετά από αρκετά χρόνια να υπάρχουν τραγούδια δικά μου που να πατάνε πάνω τους νέοι καλλιτέχνες. Αυτό θα ήταν ευχής έργον.
Music Corner: Ποιος δίσκος ξένου ρεπερτορίου και ποιος ελληνικού έχει ιδιαίτερη θέση στην καρδιά σου;
Γεωργία Νταγάκη: Ξένου ρεπερτορίου θα έλεγα ο δίσκος που κάναμε με τον Eric Burdon. Ηχογραφήσαμε αυτά τα τραγούδια παρέα και σημαίνει πάρα πολλά για μένα αυτή η στιγμή. Ήταν ένας εξαιρετικός δίσκος το “Athens Traffic Live”. Όσον αφορά στον ελληνικό θα σου πω το «Ονείρου τόποι» του Ross Daly με τη φωνή του Βασίλη Σταυρακάκη. Είναι ένας δίσκος που, όσα χρόνια και αν περάσουν, κάθε φορά που τον ακούω αισθάνομαι τα ίδια συναισθήματα και την ίδια ανατριχίλα.
Music Corner: Πώς προέκυψε η συνεργασία με τον Eric Burdon των Animals;
Γεωργία Νταγάκη: Με προσέγγισε εκείνος σε μια μουσική σκηνή της Αθήνας πριν κάποια χρόνια και μου ζήτησε να δισκογραφήσουμε παρέα έναν δίσκο που ετοίμαζε εκείνη την περίοδο και παράλληλα να κάνουμε μια ευρωπαϊκή περιοδεία, η οποία διήρκησε ενάμιση μήνα. Ήταν μοναδική εμπειρία.
Music Corner: Και με αυτή τη συνεργασία η λύρα μπαίνει σε ξένα τραγούδια.
Γεωργία Νταγάκη: Σε τραγούδια κλασικά, δικά του και των Animals. Ήταν μια πολύ ωραία περίοδος της ζωής μου και ήταν πολύ δημιουργικό όλο αυτό. Εγώ είχα ήδη αρχίσει να πειραματίζομαι σε ένα άλλο ρεπερτόριο -την κρητική μουσική την έχω αφήσει αρκετά χρόνια-, με πιο σύγχρονο ήχο και τραγούδια πέραν της παράδοσης. Αυτό ήταν κάτι που μου άνοιξε έναν δρόμο ακόμα μεγαλύτερο.
Music Corner: Μετράς πολλές σημαντικές συνεργασίες στο ενεργητικό σου. Πώς συνέβαλαν αυτές στη μουσική σου εξέλιξη;
Γεωργία Νταγάκη: Όλες οι συνεργασίες σε εξελίσσουν μουσικά αρκεί να υπάρχει μουσικό ενδιαφέρον. Να μοιράζεσαι πράγματα. Να μη γίνεται διεκπεραίωση και δημόσιες σχέσεις. Όταν ο ένας εκτιμάει και αγαπάει τη δουλειά του άλλου υπάρχει διάδραση και έτσι γίνονται υπέροχα πράγματα. Είμαι υπέρ της συνεργασίας αν και παίζω μόνη αρκετά χρόνια τώρα, θέλω να συνεργάζομαι με ανθρώπους που εκτιμώ για τη δουλειά τους και μέχρι τώρα ήμουν πολύ τυχερή σε αυτό.
Music Corner: Ποια θα θεωρούνταν ακραία συνεργασία για μια λυράρισσα;
Γεωργία Νταγάκη: Δεν θεωρώ τίποτα ακραίο. Έχω διάφορα πράγματα στο μυαλό μου που τα επεξεργάζομαι και θέλω να τα κάνω. Σκέφτομαι με metal μουσική. Δεν είναι το είδος της μουσικής τόσο, όσο η αισθητική. Το πώς θα γίνει κάτι. Ο κάθε άνθρωπος έχει τη δική του αισθητική και αντιλαμβάνεται διαφορετικά τα πράγματα. Το σημαντικό είναι να βγάζεις τον εαυτό σου μέσα από μια συνεργασία ή μια μελωδία. Σαφώς σε κάποιους μπορεί να αρέσει και σε κάποιους όχι. Μπορεί να πετύχει μπορεί και όχι. Όταν κάνεις έναν πειραματισμό μπορεί να μην πετύχει, αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να μείνουμε δέσμιοι μιας μουσικής κληρονομιάς, μιας ρίζας που κρατάει πάρα πολλά χρόνια.
Music Corner: «Εύχομαι να μην νιώσω ποτέ πιο σπουδαία και πιο σημαντική από αυτόν που κάτω από την σκηνή με χειροκροτεί και με θαυμάζει». Πόσο εύκολο είναι αυτό στο χώρο που κινείσαι;
Γεωργία Νταγάκη: Είναι εύκολο για ανθρώπους που αυτό που κάνουν το χτίζουν μέρα με τη μέρα για αρκετά χρόνια. Για ανθρώπους που έχουν ζήσει δυσκολίες και έχουν βιώσει μια προκατάληψη όπως στη δική μου περίπτωση. Δεν είναι πάρα πολύ εύκολο να σε συνεπάρει η λάμψη. Έχεις δουλέψει γι’ αυτό. Όταν κάτι σου συμβεί ξαφνικά δεν μπορείς να το διαχειριστείς και να το ελέγξεις. Οι άνθρωποι που χτίζουν τη δουλειά τους μέρα με τη μέρα δεν παρασύρονται από την αναγνωρισιμότητα.
Music Corner: Έχεις σκεφτεί ποτέ τον συνδυασμό καριέρας και οικογένειας;
Γεωργία Νταγάκη: Προσπαθώ να μην το σκέφτομαι! (γέλια) Όλα μπορούν να συνδυαστούν. Δεν το βλέπω σαν βάρος. Όταν έρθει εκείνη η ώρα θα βρω τους τρόπους να το ισορροπήσω. Η αλήθεια όμως είναι ότι δεν το σκέφτομαι ακόμα.
Music Corner: Είναι εύκολη η καλλιτεχνική δημιουργία σε μια Ελλάδα κρίσης;
Γεωργία Νταγάκη: Είναι πιο εύκολη απ’ ότι σε εποχές ευημερίας και… νιρβάνας. Η εποχή, σου δίνει ερεθίσματα να πολεμήσεις, να διεκδικήσεις αυτό που σου ανήκει και να γράψεις στίχους που να αντιπροσωπεύουν την περίοδο αυτή. Όσο τετριμμένο και αν ακούγεται, τα σπουδαιότερα τραγούδια και οι πιο σημαντικοί στίχοι που έχουν μείνει στην ιστορία του ελληνικού τραγουδιού είναι γραμμένα κάτω από δύσκολες συνθήκες και σε περιόδους ζόρικες. Είναι ανάγκη σε τέτοιες περιόδους να ανθίζει η Τέχνη. Υπάρχει επίσης η ανάγκη να έρθουμε κοντά στον πολιτισμός μας. Να βρούμε τις ρίζες μας, από πού ξεκινήσαμε.
Music Corner: Σε περιόδους που δεν είχαμε ζόρια είχαμε εφησυχάσει;
Γεωργία Νταγάκη: Εκείνη η περίοδος του lifestyle και των δανείων δεν προσέφερε πάρα πολλά ούτε στη μουσική αλλά και γενικότερα. Είχαμε πέντε αμάξια ανά οικογένεια, αγοράζαμε σπίτια, παίρναμε δάνειο για να πάμε διακοπές, παίρναμε τα ρούχα που φορούσε το τάδε μοντέλο γιατί μπορούσαμε. Δεν νομίζω ότι έχει μείνει κάτι και χαίρομαι που εν μέσω κρίσης αυτή η περίοδος χάθηκε. Συμβαίνουν και θετικά πράγματα.
Music Corner: Να επιστρέψουμε στα μουσικά. Στις 18 Σεπτεμβρίου γίνεται παρουσίαση του δίσκου σου «Φόβος» στο Belle Amie στον Πειραιά. Πες μας δυο λόγια γι’ αυτή τη δουλειά.
Γεωργία Νταγάκη: Είναι ένας δίσκος ο οποίος ολοκληρώθηκε μετά από πολύ καιρό. Είμαι πολύ χαρούμενη για την ολοκλήρωσή αλλά και την έκδοσή του από μια γερμανική εταιρεία. Την Πέμπτη ουσιαστικά γιορτάζουμε την κυκλοφορία αυτού του δίσκου στο εξωτερικό. Κάνουμε ένα μικρό πάρτι στον Πειραιά για φίλους, τους συντελεστές και τους παραγωγούς του δίσκου και γιορτάζουμε το γεγονός ότι την ίδια μέρα κυκλοφορεί σε Γερμανία, Ελβετία και Αυστρία. Περίμενα αρκετά χρόνια γι’ αυτό. Υπάρχουν τραγούδια μέσα στον δίσκο που βρίσκονταν 6-7 χρόνια στο συρτάρι μου. Ήρθε η στιγμή να μαζευτεί όλο αυτό το υλικό, να δισκογραφηθεί και να κυκλοφορήσει. Μέσα στις επόμενες εβδομάδες θα κυκλοφορήσει και από ελληνική εταιρεία. Περιλαμβάνει εννέα νέα τραγούδια, δύο διασκευές και ένα ορχηστρικό κομμάτι σε μουσικές και στίχους δικούς μου αλλά και των Αντώνη Μιτζέλου, Σταύρου Σιόλα, Ανδριάνας Μπάμπαλη, Οδυσσέα Ιωάννου, Ορέστη Ντάντου, Πόλυ Κυριάκου, Γιάννη Ηλιόπουλου, Γιάννη Σκούταρη, Σταύρο Σταύρου, Γιάννη Πλιάγκου, Ηλιάννας Λυκούδη, Ηλία Βασιλαρά και Ψαραντώνη. Είναι νέοι άνθρωποι οι συντελεστές του δίσκου και ήταν δική μου ανάγκη να συνομιλήσω με ανθρώπους της ηλικίας μου, που εκτιμώ τη δουλειά τους. Μου χάρισαν απλόχερα τα τραγούδια τους και να μοιράζομαι αυτή τη συνεργασία σαν δώρο. Αυτός ο δίσκος έγινε με μεγάλη ειλικρίνεια γι’ αυτό και καθυστέρησε. Ήθελα κάθε κομμάτι να με αντιπροσωπεύει και να το θεωρώ σπουδαίο.
Music Corner: Θα κυκλοφορήσει στο εξωτερικό με στίχο ελληνικό;
Γεωργία Νταγάκη: Συγκινεί ο ελληνικός στίχος στο εξωτερικό και στην περίπτωσή μου και η λύρα αλλά και όλο αυτό που μπορεί να πρεσβεύει ένας άνθρωπος όσον αφορά την εξέλιξη της παράδοσης της Κρήτης.
Music Corner: Τρεις μέρες μετά κλείνεις το Φεστιβάλ Αμαρουσίου με μια συναυλία με πολλούς καλεσμένους. Τι θα ακούσουμε;
Γεωργία Νταγάκη: Θα είναι φίλοι, συνεργάτες παλαιότεροι και νέοι και φυσικά οι συντελεστές του δίσκου. Θα ακούσουμε τα καινούρια τραγούδια που θα τα παρουσιάσω μαζί με τα παιδιά και τραγούδια από τα ωραία που έχει κάνει ο καθένας. Θα είναι μια όμορφη ανταλλαγή.
Music Corner: Άλλα σχέδια;
Γεωργία Νταγάκη: Στο κοντινό μέλλον υπάρχει μια περιοδεία στο εξωτερικό που θα ξεκινήσει τέλη Οκτώβρη. Για το χειμώνα είμαι ακόμα σε συζητήσεις.
Music Corner: Χάρισέ μας έναν στίχο από τον καινούριο σου δίσκο.
Γεωργία Νταγάκη: Είναι ένα κουπλέ από τον «Φόβο», στίχος του Πόλυ Κυριάκου: Όταν κοιμάται ο Θεός, πιάνει σειρά η σκόνη / στα αζήτητα, στα αδέσποτα ο φόβος δυναμώνει.
——————
——————
*** Ευχαριστούμε το bar “La Soiree de Votanique” (Καστοριάς 37, Βοτανικός, τηλ. 210 3471401) για την άψογη φιλοξενία… – https://www.facebook.com/LaSoireedeVotanique …
*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού γραπτού ή οπτικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…