«Όσο πιο πολύ πιέζεις μια κοινωνία, τόσο θα παράγει τέχνη»…
Συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης στην Ελένη Λαμπράκη
Φωτογράφηση: Νατάσσα Ασημακοπούλου
Music Corner – 24/10/2012
Η συνάντηση μας με τον Αντώνη Μιτζέλο και τη Μαριάννα Πολυχρονίδη κανονίστηκε σχεδόν αστραπιαία! Αφορμή για αυτό αλλά και για τη μουσική τους συνύπαρξη επί σκηνής ήταν η έναρξη των εμφανίσεών τους στο Half Note (26-27-28/10) με τίτλο “Κιθαρωδία“. Πέρα από τις απορίες μου για τη συγκεκριμένη δουλειά αναρωτιόμουν τι κοινό μπορεί να έχουν ένας συνθέτης και κιθαρίστας που εκτιμώ από την εποχή των Τερμιτών, και μία ηθοποιός αλλά και τραγουδίστρια την οποία τα τελευταία χρόνια την παρακολουθώ μέσα απ’ τον τηλεοπτικό μου δέκτη. Την απάντηση την πήρα κατά τη διάρκεια της συνέντευξης, μετά το τέλος της οποίας αυτό που σχεδόν μονοπώλησε το ενδιαφέρον μας ήταν η υπέροχη θέα του Café Bar Restaurant Breeze στη μαρίνα του Φλοίσβου. Είχαμε ξεχάσει και οι τρεις την επαγγελματική φύση της συνάντησής μας και αυτό που προέκυψε ήταν μια ζεστή, φιλική κουβέντα!
Music Corner: Η αφορμή για τη σημερινή συνέντευξη είναι η έναρξη των παραστάσεων της «Κιθαρωδίας» στο Half Note. Θα θέλατε να μας πείτε δυο λόγια γι’ αυτό το project;
Αντώνης Μιτζέλος: Η «Κιθαρωδία» είναι μια παράσταση με κέντρο τις κιθάρες, τους ανθρώπους, τη μουσική. Είναι ένα πανάρχαιο μουσικό είδος, το οποίο για πρώτη φορά εμφανίζεται στην Πελοπόννησο κατά τα μυθικά χρόνια. Ένας δεξιοτέχνης της να είναι παράλληλα συνθέτης και ερμηνευτής του έργου που είχε γράψει. Ήταν τρισυπόστατη δηλαδή η ιδιότητά του. Όλο αυτό μαζί ονομάστηκε κιθαρωδία. Είχε κάποιες δεσμεύσεις όσον αφορά την ποιητική αλλά και τη μουσική εξέλιξη, κάτι σαν τις σημερινές συμφωνίες. Η εξέλιξη της κιθαρωδίας κράτησε περίπου 20 αιώνες. Ατύπως φτάνει μέχρι τις μέρες μας, χωρίς να ονομάζεται έτσι πλέον, με πολύ μεγάλους δεξιοτέχνες της κιθάρας, οι οποίοι γράφουν και τραγουδούν τα κομμάτια τους όπως ο Rory Gallagher ή ο Jimi Hendrix. Είναι κάτι σύγχρονο δηλαδή και όχι αρχαιοπρεπές, απλά μας θυμίζει τι συνέβαινε τότε. Ταυτόχρονα είναι και μια πρόταση για το που θα έπρεπε να πάει από ‘δω και πέρα η μουσική, μιας και καταργείται η δισκογραφία και κόβεται ο κρίκος ανάδειξης star μέσω τρίτων.
Music Corner: Πως αποφασίσατε να ασχοληθείτε με κάτι τέτοιο;
Αντώνης Μιτζέλος: Ξεκινάει από τη βαθιά αγάπη που έχω προς τη σύνθεση, γιατί αυτό είναι το «είναι» μου αν θέλετε. Παράλληλα ποτέ δεν κατάφερα να αποχωριστώ την κιθαροπαιχτική τάση. Θέλω να γυρνάω τον κόσμο με την κιθάρα μου και να παίζω μουσική. Οπότε η κιθαρωδία με βολεύει πάρα πολύ, φύσει και θέσει. Επίσης δεν είμαι απ’ τους ανθρώπους που τους αρέσει να λειτουργούν μόνοι. Μου αρέσει να μοιράζομαι τα πάντα κι έτσι λοιπόν είναι μαζί σ’ όλο αυτό το τόλμημα και η Μαριάννα μας, η οποία τραγουδάει εξαιρετικά. Έχει κλασσικές σπουδές, προϋπηρεσία… μπορεί να είναι πασίγνωστη και ικανότατη ηθοποιός, όμως αυτό δεν αναιρεί το φυσικό της ταλέντο στο τραγούδι. Και το κάνει μ’ έναν ιδιαίτερα σεμνό και ακριβή τρόπο ακριβώς όπως το ήθελα. Συν το ότι είμαι και θαυμαστής της! Αλλιώς δε μπορεί να γίνει συνεργασία άμα δε θαυμάζεις το συνεργάτη σου, μόνο έτσι μπορεί να λειτουργήσει.
Music Corner: Και συμμετέχει μαζί σας και το συγκρότημα ANIMACORDA…
Αντώνης Μιτζέλος: Ναι, είναι μαζί μας και οι ANIMACORDA, ένα ντουέτο με κέντρο την κλασσική κιθάρα, οι οποίοι εκτός από την εξαιρετική ικανότητα που έχουν να αναπαράγουν το κλασσικό ρεπερτόριο του οργάνου, είναι ταυτόχρονα συνθέτες και αυτοσχεδιαστές. Ο αυτοσχεδιασμός είναι ένα στοιχείο το οποίο έχει εκλείψει στη λεγόμενη έντεχνη ή λαΪκή μουσική της χώρας μας τα τελευταία 50 χρόνια. Ενώ στη δημοτική μουσική εδώ και είναι το κυρίαρχος εδώ και χιλιάδες χρόνια. Έχει έρθει ο καιρός να το επαναφέρουμε, χωρίς να λέμε ότι παίζουμε jazz. Παίζουμε ελληνική, αυτοσχεδιαστική μουσική.
Μαριάννα Πολυχρονίδη: Να πούμε και τα ονόματα τον ANIMACORDA, είναι ο Γιώργος Μπεχλιβάνογλου και ο Μιχάλης Μπρούζος. Και έχω να …καταγγείλω ότι στις πρόβες απλά κάθομαι και τους χαζεύω γιατί είναι ο καθένας με την κιθάρα του και κάνουν σα τα μωρά που θέλει το ένα το παιχνίδι του άλλου! Περνάνε ώρες μ’ αυτή την ιστορία!
Αντώνης Μιτζέλος: Η Μαριάννα είναι η μούσα μας. Παίζουμε για να έχουμε κάποιον να ακούει. Τώρα της κάναμε και μια πρόταση να πάρει κι αυτή μια κιθάρα. Θα δούμε…!
Music Corner: Μαριάννα, πως προέκυψε η δική σου συμμετοχή στο συγκεκριμένο project;
Μαριάννα Πολυχρονίδη: Με τον Αντώνη γνωριζόμαστε αρκετά χρόνια, μέσω κοινών φίλων. Είχαμε βρεθεί κατά καιρούς σε διάφορες παρέες. Είμαι κι εγώ θαυμάστρια του… από μικρή! (γελάει…) Και πάντα υπήρχε η σκέψη να κάνουμε κάτι μαζί.
Music Corner: Όσον αφορά τη μουσική έχεις κλασσικές σπουδές. Και αν δεν κάνω λάθος σε παλιότερη συνέντευξή σου έχεις πει τα ακούσματά σου είναι καθαρά ελληνικά. Πως θα ταιριάξεις σ’ ένα σχήμα με κιθάρες το οποίο σίγουρα θα έχει και κομμάτια διαφορετικού ρεπερτορίου;
Μαριάννα Πολυχρονίδη: Είναι αλήθεια αυτό όσον αφορά τα ακούσματά μου. Θα τραγουδήσω και 2-3 ξένα τραγούδια, μετά από κόπο των αγοριών. Και σε πολλές γλώσσες, όχι μόνο μία. Θα πω τραγούδια του Αντώνη γνωστά κι αγαπημένα, θα πούμε Χατζηδάκι…
Αντώνης Μιτζέλος: Υπάρχουν πάρα πολλά είδη. Δεν είναι το είδος αυτό που καθορίζει το γούστο μας ή τον ήχο μας σ’ αυτή την παράσταση. Το κέντρο μας είναι οι κιθάρες. Οι κιθάρες μπορούν να παίξουν απ’ το “Wish you were here” μέχρι τη «Γερακίνα». Η κιθαρωδία διέπεται από τις βασικές θεωρητικές αρχές της αρχαίας ελληνικής μουσικής όπου εκεί πατάνε και η συγχρονη avant-garde κλασσική μουσική και η σύγχρονη jazz. Εμείς προσπαθούμε να αφαιρέσουμε τον κύριο όγκο των decibel από όλες αυτές τις μουσικές και να έρθουμε σε μια ηχητική λιτότητα και μέσω αυτής, θέλουμε να μπούμε στο ασυνείδητο. Γι’ αυτό δε χρησιμοποιούμε και λόγο στα ορχηστρικά. Εκεί που δεν θα πετύχει η είσοδος στο ασυνείδητο, θα μπούμε και στο συνειδητό διά του λόγου και της ποιήσεως, δηλαδή με τα τραγούδια, τα οποία τα ερμηνεύει η Μαριάννα με έναν υπέροχο τρόπο. Ο στόχος είναι διττός.
Μαριάννα Πολυχρονίδη: Έχει υπάρξει μια «παρανόηση» αν θες, ότι δεν ξέρω αγγλικά και γι’ αυτό δεν τα τραγουδάω. Δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Απλά πιστεύω ότι τραγουδώντας μεταφέρεις κάποια συναισθήματα. Εμένα μου αρέσει να μεταφέρω τα συναισθήματα αυτά στη γλώσσα μου. Κι αυτός είναι ο λόγος που δε μου αρέσει να τραγουδάω άλλες γλώσσες. Ίσως και λόγο υποκριτικής…
Αντώνης Μιτζέλος: Έχει απόλυτο δίκιο σ’ αυτό.
Music Corner: Εσείς είχατε ξεκινήσει με αγγλόφωνο δίσκο.
Αντώνης Μιτζέλος: Ναι αλλά είχε μια ιδιαιτερότητα. Ήταν ο μισός αγγλόφωνος και ο μισός στα αρχαία ελληνικά! Ήταν αγγλικό γιατί επρόκειτο να κυκλοφορήσει έξω όμως. Άμα είναι να κυκλοφορήσει στην Ελλάδα δεν υπάρχει κανένας λόγος να μιλάς ιταλικά, ισπανικά, αγλλικά, βουλγάρικα…
Music Corner: Η «Κιθαρωδία» θα σας απασχολήσει πολύ καιρό. Ήδη ξεκινήσατε από το καλοκαίρι με μια συναυλία στη Ζάκυνθο.
Αντώνης Μιτζέλος: Κάναμε μια πολύ όμορφη και ιδιαίτερη συναυλία στη Ζάκυνθο με τη Μαριάννα και με τον πρώτο συνεργάτη της «Κιθαρωδίας» τον Παναγιώτη το Μάργαρη, ο οποίος κατάγεται από εκεί. Δεν υπήρχε ηχητικό σύστημα και τραγουδήσαμε χωρίς μικρόφωνα και ηχεία και σ’ ένα μαγικό τόπο. Δεν ήταν ανάγκη να ήταν ιερός για να σε μαγέψει. Οπότε σκέφτομαι ότι όσο έχω τη δυνατότητα να ταξιδεύω και να παίζω μουσικές, να την κάνω την «Κιθαρωδία», παράλληλα με ό,τι άλλο κάνω. Χωράει πολλά πράγματα, πολλές συνεργασίες, από μονωδιακά μέχρι συμφωνικά. Πρέπει να υπάρχει η αγάπη, η θέληση και η καλή διάθεση να πράξεις.
Music Corner: Είστε από τους συνθέτες όπου πολλά κομμάτια σας έχουν γίνει γνωστά με το δικό σας όνομα. Όμως για να είμαστε ειλικρινείς, οι περισσότεροι συνθέτες και στιχουργοί «παραγκωνίζονται» από τον ερμηνευτή. Ταυτίζουμε το τραγούδι με τη φωνή που το τραγουδάει και όχι με αυτόν που το έχει δημιουργήσει.
Αντώνης Μιτζέλος: Έτσι έχει στηθεί το θέμα τα τελευταία –αρκετά- χρόνια. Το ότι είναι έτσι ως αποτέλεσμα μου φαίνεται πολύ λογικό. Όταν βγαίνει ένας δίκος π.χ. του Θανάση, είναι ο Θανάσης στη φωτογραφία, το δικό του όνομα πιο μεγάλο και δεν αποτελείται από ένα έργο ενός ποιητή, ενός στιχουργού, ενός μουσικού, ενός συνθέτη, αλλά είναι δέκα συνθέτες και δέκα στιχουργοί και το ενωτικό στοιχείο είναι ο ερμηνευτής, σαφέστατα η δουλειά ανήκει σ’ αυτόν. Είναι κατά το «διαίρει και βασίλευε». Δε μπορείς να ρίξεις ευθύνη όμως στον ερμηνευτή γι’ αυτό το θέμα. Ευθύνη θα ρίξεις στον άνθρωπο που ηγείται της νόησης αυτής, την απαιτεί και την κάνει πρακτική εφαρμογή αλλιώς σου λέει «δε βάζω τα ωραία μου λεφτά». Οι δισκογραφικές εταιρείες είναι εμπορικές επιχειρήσεις και οι πλούσιοι εργοδότες δεν ανέχονται ξέρεις τις γνώμες των «υπαλλήλων» τους. Το ότι θεωρούν τον πνευματικό πατέρα ενός κομματιού, υπάλληλο τους είναι το μεγάλο λάθος. Γιατί να δώσουμε το δικαίωμα σ’ έναν πλούσιο κύριο να νιώσει ότι είναι ο πατέρας και ο αρχηγός ενός πνευματικού έργου; Δεν έπρεπε καν να ηχογραφείται η μουσική, δεν έπρεπε καν να πωλείται η μουσική, είναι ανιερότητα, βαναυσότητα, προσβολή.
Music Corner: Από τη στιγμή όμως που το σύστημα της δισκογραφίας λειτουργεί με αυτό τον τρόπο, εσείς που διαφωνείτε, τι μπορείτε να κάνετε;
Αντώνης Μιτζέλος: Αφού είναι έτσι πάμε ένα βήμα παραπέρα, δε θα γίνουμε γραφικοί. Θα δώσουμε τις μάχες μας και θα κάνουμε αυτό που πρέπει να κάνουμε. Ναι είναι παραγκωνισμένοι οι δημιουργοί, αλλά έτσι είναι στημμένο. Τη δεκαετία του ’60, του ’70 και στις αρχές του ’80, είχαν δικαίωμα οι δημιουργοί να κάνουν δίσκους. Ο Χατζηδάκις, ο Ξαρχάκος, ο Μαρκόπουλος, αυτοί έκαναν δίσκους με το όνομά τους. Γι’ αυτό και τους ξέρουμε με το όνομά τους. Υπάρχουν πάρα πολλοί συνθέτες, δε θέλω να αναφερθώ ονομαστικά για να μη μειώσω κάποιον που ίσως ξεχάσω, οι οποίοι είναι πραγματικά εξαιρετικοί και η δουλειά τους είναι διασκορπισμένη σε χίλια κομμάτια. Δεν κατόρθωσαν ποτέ να πουν ότι παράγουν ένα έργο ολοκληρωμένο. Ή το έκαναν 1-2 φορές με μπροστάρη τον ένα και μοναδικό ερμηνευτή ή ερμηνεύτρια. Αυτό δε φέρνει πολύ καλό αποτέλεσμα στην κοινωνία. Όταν ο πατέρας και η μάνα ενός παιδιού δε μπορούν να το ελέγξουν, κάτι δεν πάει καλά.
Music Corner: Αυτό συμβαίνει μόνο στη μουσική;
Αντώνης Μιτζέλος: Όχι, το ίδιο έγινε σ’ όλες τέχνες. Από το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά, το θέατρο, η ποίηση, η μουσική δέχθηκαν μια εμπορευματοποίηση άνευ προηγουμένου. Το θέμα είναι η σωστή χρήση του κάθε πράγματος. Ο πλούτος δε χρησιμοποίησε σωστά την τέχνη, ειδικά για εμάς που έχουμε ανάγκη και να την παράγουμε και να την αισθανθούμε. Έχω κι εγώ την ανάγκη να δω μια καλή θεατρική παράσταση, δεν έχω ανάγκη μόνο να γράφω μουσική. Και η δόνηση η οποία εισπράττω είναι μολυσμένη, δεν κάνει καλό στην ψυχή μου. Γι’ αυτό κάνουμε την «Κιθαρωδία» και γυρνάμε στις ζωντανές εμφανίσεις, για να αποτοξινωθούμε απ’ τις κακές δονήσεις. Κι αυτή είναι η λύση μας.
Music Corner: Η δισκογραφία έχει τελειώσει;
Αντώνης Μιτζέλος: Έχει τελειώσει χρόνια τώρα. Το game over το βαρέσαμε το 2002-2003. Γίνανε δίσκοι και μετά, αλλά για άλλους λόγους. Δεν ήταν η δισκογραφία που πούλαγε, που η νέα δουλειά μπορούσε να πιάσει τόπο και να εισχωρήσει μέσα στην κοινωνία. Πήγαμε στο μεμονωμένο hit καθ’ ολοκληρία. Με την ανοχή των αρχών επετράπηκε να μας κλέβουνε κατάφορα μες τα μάτια τους και επίτηδες. Ενισχύθηκε η κλοπή της πνευματικής ιδιοκτησίας, γιατί έπρεπε να χτυπηθεί η πρωτογενής δημιουργία. Ένας τόπος χωρίς πρωτογενή δημιουργία είναι ένας τόπος καταδικασμένος να πάθει αυτό που έπαθε σήμερα. Κι από ‘κει και πέρα εμείς ως δημιουργοί την κρίση την περάσαμε από το 2000 έως το 2003 που ήταν το τέλος των εσόδων μας. Απ’ το 2003 μέχρι το 2012 έχουμε μια μείωση εσόδων της τάξης του 98%, με διπλάσιο όγκο εργασίας. Χωρίς να ‘ναι αυτός ο σκοπός μας. Δε γράφεις μουσική για να γίνεις πλούσιος ή διάσημος, το κάνεις για άλλους λόγους. Όμως για να μπορέσεις να λειτουργήσεις σε μια κοινωνία όπου ο συνθέτης πρέπει να μένει και να πληρώνει το νοίκι του και να μπορεί να φάι ένα πιάτο φαΐ, θα πρέπει να αμοίβεται γι’ αυτό που κάνει. Ακόμα και ο ιερεύς όταν ιερουργεί, αμοίβεται. Γιατί όχι ο δημιουργός;
Music Corner: Μαριάννα μέχρι στιγμής είσαι περισσότερο γνωστή στο ευρύ κοινό σαν ηθοποιός. Έχεις τραγουδήσει όμως μέχρι στιγμής με σπουδαία ονόματα όπως είναι ο Λουδοβίκος των Ανωγείων και ο Σωκράτης ο Μάλαμας. Η σχέση σου με τη μουσική πως ξεκίνησε;
Μαριάννα Πολυχρονίδη: Η σχέση μου με τη μουσική ξεκίνησε σχεδόν μαζί με τη σχέση μου με την υποκριτική. Από μικρή ήθελα να γίνω ηθοποιός και τραγουδίστρια, δεν είπα ποτέ μου κάτι άλλο. Και όταν ήμουν 13-14 πήγα στο ωδείο με σκοπό να κάνω κλασσικό τραγούδι. Επειδή ήμουν μικρή ακόμα για να κάνω κάτι τέτοιο, έπρεπε να κλείσω τα 17, ξεκίνησα κλασσική κιθάρα. Και στα 17 ξεκίνησα τραγούδι κλασσικό. Η πιο επαγγελματική μου σχέση με αυτό ξεκίνησε με τον Λουδοβίκο, ενώ ήμουν ακόμα στη σχολή του Εθνικού. Και από τότε δεν έχει σταματήσει, απλώς υπήρξε μια 7ετία που έκανα τηλεόραση και θέατρο μαζί οπότε δεν υπήρχε καθόλου χρόνος για μουσική. Αλλιώς πάντα βρίσκω χρόνο να τα μοιράσω.
Music Corner: Υπερτερεί κάτι απ’ τα δύο μέσα σου;
Μαριάννα Πολυχρονίδη: Όχι δεν υπερτερεί. Νομίζω αν υπερτερούσε θα έκλινα τελικά προς κάποια μεριά. Δε μπορώ να διαλέξω κάτι απ’ τα δύο και νομίζω δε χρειάζεται κι όλας. Μερικές φορές το νιώθω λίγο σαν ευχή και κατάρα. Για μένα είναι δύο σπουδές που με έχουν βοηθήσει πολύ η μία στην άλλη. Τα θεωρώ αλληλένδετα. Θεωρώ δηλαδή ότι και ένας ηθοποιός πρέπει να έχει πολύ καλή γνώση του οργάνου που λέγεται φωνή, και ένας τραγουδιστής πρέπει να ερμηνεύει. Από την άλλη πολλές φορές έχω αναρωτηθεί γιατί να μη μπορώ να διαλέξω το ένα ώστε να αφοσιωθώ περισσότερο; Αν έχω καιρό να τραγουδήσω, μου λείπει πολύ. Αν έχω καιρό να παίξω θέατρο επίσης. Οπότε τι να κάνουμε, είμαι καταδικασμένη να είμαι «μοιρασμένη». Νομίζω στο musical θα βρω την ευτυχία!
Music Corner: Ξεκινήσατε με τους Τερμίτες τη δεκαετία του ’80. Αν μπορούσατε να περιγράψετε με λίγες λέξεις την εποχή τότε και την εποχή τώρα ποιες είναι αυτές και ποιες είναι οι διαφορές;
Αντώνης Μιτζέλος: Όταν είσαι νέος και μπαίνεις πρώτη φορά σ’ ένα χώρο, όλα σου φαίνονται δύσκολα. Και αυτό νομίζω γι’ αυτή την εποχή, ότι ήταν όλα πολύ δύσκολα. Και αυτό δεν άλλαξε ποτέ. Πάντα είναι δύσκολα τα πράγματα για τους νέους. Οι πόρτες είναι κλειστές, τις δουλειές τις παίρνουν αυτοί που βιοπορίζουν και όχι αυτοί που ονειρεύονται να κάνουν τραγούδια. Η διαφορά με το «τώρα» είναι ότι τότε εμείς δεν είχαμε τα μέσα. Δεν είχαμε την ευκολία να έχουμε όργανα να παίζουμε. Έπρεπε να είσαι πάρα πολύ πλούσιος για να αγοράσεις μια καλή κιθάρα. Δεν υπήρχαν χώροι να κάνεις πρόβες. Έπρεπε να πας σε κάποιο γκαράζ ή σε κάποιο υπόγειο. Επίσης αφού κατάφερνες να κάνεις τη μουσική σου, οι εταιρείες ήταν κλειστές. Δε δεχόντουσαν πράγματα μη λαϊκά τη δεκαετία του ’80. Δεν υπήρχε κυριολεκτικά τίποτα. Αν τελικά έκανες το δίσκο όπως εμείς, οι χώροι που θα μπορούσες να πας να παίξεις μουσική ήταν ελάχιστοι. Στην Αθήνα ήταν το «Rodeo», το «Κύτταρο» και το «Tifanny’s» στην Πλάκα. Στις υπόλοιπες πόλεις της Ελλάδος τίποτα, ήταν αδύνατο να πας. Στο «Κύτταρο» για μια δεκαετία έπαιζαν οι Socrates, στο «Rodeo» ο Σαββόπουλος και οι υπόλοιποι που και που, μια φορά το μήνα, κάναμε ένα live όλοι μαζί. Συνήθως παίζαμε οι Τερμίτες μαζί με τον Παύλο το Σιδηρόπουλο και τους Απροσάρμοστους και κατά καιρούς ερχόταν ο Λάκης, ερχόταν ο Γιοκαρίνης… Ο ένας με τον άλλον, αυτό κάναμε. Ήταν αδύνατο να βιοπορίσεις. Εμείς σαν «Τερμίτες» ξεκινήσαμε τότε και κάναμε περιοδείες ιδίοις εξόδοις και ρίσκου, δεν υπήρχαν και εταιρείες να τις οργανώσουν, και παίζαμε συναυλίες σε σινεμά. Είναι πάρα πολλές οι πόλεις στις οποίες πήγαμε τότε το ’81-83 και κάναμε τη πρώτη συναυλία που έγινε ποτέ.
Music Corner: Ποια ήταν η διαφορά σας με τα υπόλοιπες μουσικές της εποχής;
Αντώνης Μιτζέλος: Εμείς κάναμε ένα νέο ελληνικό αστικό τραγούδι εκείνη τη δεκαετία, όπου δεν υπήρχε προηγούμενό του, ήταν αυτοφυές. Είχε πάρα πολλά χαρακτηριστικά από την παγκόσμια ξένη μουσική, αλλά ήταν ελληνικό. Ερχόμασταν κι απ’ το προηγούμενο όραμα του PLG Band και του «Αρμαγεδδών», όπου είχαμε δημιουργήσει ένα δικό μας παγκόσμιο μουσικό βίωμα το βυζαντινό rock. Τότε δεν το ξέραμε αλλά τώρα πια φαίνεται. Κι εκεί όλοι έλεγαν «Α, είστε ροκάδες» και έκλειναν όλες οι πόρτες ξανά. Κι έπρεπε να τους εξηγήσουμε ότι δεν είμαστε «ροκάδες» αλλά Έλληνες δημιουργοί. Περάσαμε εξαιρετικά όμως. Ήταν μια προέκταση της εφηβείας μας! Μοιραστήκαμε όλες τις αγωνίες, όλα τα λεφτά, όλες τις πείνες με το Μαχαιρίτσα, το Σπυρόπουλο και το Κιρκιλή. Βγήκαν ωραία τραγούδια, βγήκαν ωραίες μουσικές, βγήκε μεγάλη έρευνα και σπουδή για τη μουσική, χίλιες συναυλίες και πολλά ταξίδια. Και καθόλου λεφτά, εκτός απ’ τα τελευταία δύο χρόνια όπου πλέον είχαμε αναγνωριστεί.
Music Corner: Μαριάννα τι θεωρείς πως έχει πιο άμεσο αντίκτυπο στο κοινό του; Μία τηλεοπτική σειρά, μία θεατρική παράσταση ή ένα τραγούδι;
Μαριάννα Πολυχρονίδη: Νομίζω η μουσική. Εντάξει η τηλεόραση θεωρώ ότι δε μπορεί να προσφέρει κάτι τόσο ατμοσφαιρικό ώστε να χτυπήσει κόκκινο. Τώρα σε σχέση με το θέατρο και τη μουσική ή το τραγούδι, η μουσική νομίζω πως χτυπάει μέσα μας πιο άμεσα. Γιατί το θέατρο είναι ένα σύνολο πραγμάτων που πρέπει να λειτουργήσει πάρα πολύ σωστά, είναι μια ιστορία που πρέπει να σε πάρει μαζί της για να νιώσεις δυνατά πράγματα. Το τραγούδι το πετυχαίνει αυτό πιο συχνά. Πόσες φορές δε λέμε «αυτό το τραγούδι είναι σα να γράφτηκε για μένα». Για το θέατρο πόσες φορές το ‘χουμε πει; Στο θέατρο πρέπει να είναι μία πάρα πολύ καλή παράσταση και με πάρα πολύ ωραία ατμόσφαιρα, το οποίο δύσκολα βλέπουμε.
Music Corner: Τη σημερινή ελληνική μουσική σκηνή πως τη βλέπετε;
Μαριάννα Πολυχρονίδη: Εγώ γενικά είμαι ένας αισιόδοξος άνθρωπος. Ψάχνω σ’ όλα τα πράγματα να βρω τη φωτεινή πλευρά. Πιστεύω πως αν έχεις όρεξη να ψάξεις και αν έχεις όρεξη να δεις και ν’ ακούσεις όμορφα πράγματα μπορείς να τα βρεις και να τ’ ακούσεις. Σε κάποιες περιόδους είναι πιο δύσκολο, σε κάποιες άλλες πιο εύκολο. Πέρα απ’ τη δισκογραφία, που αυτό που ζούμε τώρα είναι χωρίς προηγούμενο και ό,τι χειρότερο, νομίζω ότι γίνονται πράγματα, βγαίνουν καλλιτέχνες, συνθέτες, στιχουργοί, ερμηνευτές, σχήματα καινούρια που μπορούν ν’ αφορούν και μια ομάδα κόσμο που έχει μπουχτίσει με τη γενικότητα.
Αντώνης Μιτζέλος: Εγώ βλέπω ότι υπάρχει δημιουργία, η οποία δε σταμάτησε ποτέ. Είναι αδύνατον να σταματήσει. Επίσης όσο πιο πολύ πιέζεις μια κοινωνία, τόσο θα παράγει τέχνη. Είναι ο τρόπος της πνευματικής αντίστασης. Και στην ευμάρεια υπάρχει παραγωγή, άλλου είδους. Στο μεγάλο πόνο ο δημιουργός έχει να πει πράγματα, έχει να περιγράψει. Γι’ αυτό και τα δύο μεγαλύτερα μουσικά κινήματα του περασμένου αιώνα ήταν το blues και το ρεμπέτικο. Και στις δύο περιπτώσεις βγήκε από ανθρώπους κατατρεγμένους, ξεριζωμένους από τον τόπο τους, που είχαν χάσει τα σπίτια τους, το μέλλον τους, τις ζωές τους. Αυτοί οι άνθρωποι παράγουν μουσική, αιώνια και απίστευτη. Έτσι λοιπόν και σήμερα ξεκινάει ένα ρεύμα μεγάλου πόνου. Δεν είμαι καθόλου αισιόδοξος για το οικονομικό μέλλον της χώρας μας αλλά αντίθετα είμαι πολύ αισιόδοξος για την καλλιτεχνική δημιουργία. Διαβάζω σιγά σιγά και εξαιρετικούς ποιητές, ακούω στο διαδίκτυο πολύ καλή μουσική… βέβαια δεν υπάρχει η δυνατότητα της καλής παραγωγής. Γιατί μια καλή παραγωγή με τα δεδομένα της περασμένης δεκαετίας ήθελε πάρα πολλά λεφτά. Κανένας δε μπορεί να τα βάλει πια. Άρα πάμε σε πιο minimal μορφές ηχητικών τοπίων, οι οποίες θα περιέχουν καλή πρόθεση και αλήθεια. Και αυτό συμβαίνει. Βλέπεις ότι υπάρχει αγάπη για το μέσο της έκφρασης. Τώρα υπάρχει μια γενιά, των σημερινών τριαντάρηδων, οι οποίοι άργησαν πολύ να παράγουν. Μάλιστα «τα ‘χα πάρει» μ’ αυτή τη γενιά, τους έβριζα, έλεγα ότι πήγαν 25 και δεν έχουν κάνει τίποτα. Πότε θα κάνεις λάθη; Στα 40 ή στα 50;
Μαριάννα Πολυχρονίδη: Κι όμως θεωρείς ότι δίνεται χώρος στους 25άρηδες; Με συγχωρείς, αλλά δε δίνεται. Κι αυτό το βλέπω και στο θέατρο. Βλέπεις την «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» που ήταν 13 ετών, να την παίζουν 45άρες. Άμα πάρεις μια κοπέλα 25 ετών να παίξει, θα πουν «Κάτσε, αυτή ακόμα δε βγήκε απ’ τα αβγό, δεν έχει εμπειρία».
Αντώνης Μιτζέλος: Ο νέος δε μπορεί να ενταχθεί στο cast των παλαιοτέρων. Θα κάνει το δικό του κόλπο, όπως το κάναμε κι εμείς. Πάντα αυτός ήταν ο δρόμος. Θα επιλέξεις το σκηνοθέτη που ήταν ο συμμαθητής σου στο Γυμνάσιο και θα το κάνεις. Ή άμα θες να κάνεις ένα δίσκο, δε θα πας να πάρεις τραγούδια απ’ το Μιτζέλο, να κάτσεις να γράψεις τα δικά σου…
Μαριάννα Πολυχρονίδη: Καλά, εγώ μπορεί να πάρω απ’ το Μιτζέλο! (γέλια)
Αντώνης Μιτζέλος: Εσύ να πάρεις! Εν λευκώ και με μεγάλη αγάπη! Αλλά έτσι είναι όμως. Αν περίμενα από κάποιον να με πάρει στη δουλειά, θα ‘μουν ακόμα άνεργος. Και για να επιστρέψω, αυτή η γενιά στα 30 άρχισε να κάνει πράγματα, να βγάζει δίσκους. Κι αν όχι φρέσκα καλλιτεχνικά και μουσικά, είναι φρέσκα από διάθεση. Είναι χαρούμενοι άνθρωποι που κάνον αυτο που κάνουν με κέφι και όρεξη. Κι εμένα αυτό μου αρκεί. Θα κάνουν και πιο σοβαρά πράγματα αργότερα. Στην πιο φρέσκια γενιά βρίσκω καλύτερα μουσικά τοπία. Οι τριαντάρηδες προτίμησαν έτοιμες φόρμες και έχουν πολύ έξυπνο λόγο. Έχουν εγκλωβιστεί στο λόγο και όχι στη μουσική. Λείπει η μουσική ουσία. Προφανώς θα μου πεις, χτίζουν μόνοι τους τη γενιά τους και επιλέγουν ότι τους ενδιαφέρει περισσότερο το συνειδητό απ’ ότι το ασυνείδητο. Δεν το θεωρώ κατώτερο σε καμία περίπτωση. Απλά εγώ ως συνθέτης περιμένω να δω περισσότερες νότες και το δικό τους ήχο. Κι ας ειν’ και λάθος.
Music Corner: Μαριάννα θα σε ενδιέφερε να κάνεις μια ολοκληρωμένη δική σου δισκογραφική δουλειά;
Μαριάννα Πολυχρονίδη: Κοίτα, θα με ενδιέφερε. Νομίζω ότι ήρθε η ώρα πια. Τώρα με το «δισκογραφικά», είναι λίγο οξύμωρο σχήμα πια αλλά θα το ήθελα.
Music Corner: Πως κρίνετε τους νέους τρόπους διάθεσης της μουσικής μέσω internet;
Αντώνης Μιτζέλος: Το σωστό ρήμα είναι πως το «εισπράττουμε», που δεν το «εισπράττουμε» άρα δεν υπάρχει λόγος να το κουβεντιάζουμε καν. Εάν κάποιος έχει τόση μεγάλη ανάγκη να το κάνει, ας το κάνει. Εγώ έχω ανάγκη να εκδώσω μια συναυλία που είχα κάνει στους Δελφούς πριν από μερικά χρόνια. Αλλά θέλω να το κάνω σε δίσκο. Θα το πληρώσω απ’ την τσέπη μου. Θα είναι για επίπεδο προσφοράς στον ένα ή στους δύο ή στους χίλιους που θα θέλουν να το ακούσουν. Ή για να ολοκληρώσω τη φήμη και αν θες και την υστεροφημία μου. Να κλείνω σιγά σιγά με τέτοιου είδους οργανικές δουλειές. Σε καμία περίπτωση δεν το κάνεις για να ορθοποδήσεις, να βιοπορίσεις, να γίνεις γνωστός ή κάτι ανάλογο. Το κάνεις γιατί πρέπει να το κάνεις. Ο τρόπος διάθεσης είναι το διαδίκτυο, είναι δωρεάν και ο καλλιτέχνης πληρώνει πάρα πολλά λεφτά γι’ αυτό το δωρεάν. Έχει εξαιρετικά υψηλή εφορία και υψηλότατο κόστος. Ο δημιουργός πληρώνει αυτή τη στιγμή 98% εφορία. Πληρώνει την περισσότερη εφορία από οποιονδήποτε άλλο άνθρωπο στον πλανήτη. Κι αυτό γιατί δεν θέλουν να έχεις δημιουργία. Οπότε το χαρίζεις και τελειώνεις…
Music Corner: Θεωρείτε πως υπάρχει σ’ αυτό κάποια βιώσιμη λύση;
Αντώνης Μιτζέλος: Όχι. Ευτυχώς όμως… Γιατί μπορεί να κοστίζει και να καταστρέφει οικονομικά τις ζωές μας αλλά μας επαναφέρει στον ορθό μουσικό δρόμο. Δηλαδή όποιος θέλει από ‘δω και πέρα να ακούει μουσική σωστή, θα πρέπει να πηγαίνει σε συναυλίες, να ακούει τον καλλιτέχνη που πραγματικά αγαπάει. Κι ο καλλιτέχνης θα πρέπει να φροντίζει να βρίσκει συνεργάτες, να τους καλύπτει και να παίζουν. Δηλαδή ν’ αρχίσει να ξαναλειτουργεί η τέχνη. Πως πας στο θέατρο να δεις μια παράσταση; Έτσι είναι και η μουσική. Και δε θέλει ούτε ήχους, ούτε φώτα τρελά, ούτε 10.000 κοινό από κάτω. Είναι τρελό αυτό στις μέρες μας.
Music Corner: Αυτό είναι θέμα επιλογής. Κάποιος μπορεί να θέλει τα 10.000 από κάτω και 5 bodyguards πάνω στη σκηνή.
Αντώνης Μιτζέλος: Αυτός ο οποίος ρισκάρει την ποιότητα της τέχνης του για να ‘χει 10.000 εισιτήρια παραπάνω είναι αυτός που κατέστρεψε την τέχνη του μέχρι σήμερα. Αυτός δεν έχει λόγο να το κάνει πια. Ένας άνθρωπος φιλοχρήματος, όπως είναι το μεγαλύτερο ποσοστό των ανθρώπων που ασχολούνται με το τραγούδι στην Ελλάδα όσο κι αν ντρέπομαι που το λέω, δε θα μπαίνει πια σ’ αυτή τη δουλειά. Θα κάνει κάτι άλλο. Ένας άνθρωπος των χρημάτων ή της δόξας δε θα γίνει σ’ αυτή τη συγκυρία τραγουδιστής, γιατί δεν θα εξαργυρώσει τίποτα απ’ τα δύο. Κι έτσι θα κάνουμε κι εμείς τη δουλίτσα μας.
Music Corner: H «Κιθαρωδία» πως θα συνεχιστεί;
Αντώνης Μιτζέλος: Μετά το πρώτο τριήμερο θα συνεχίσουμε ένα δεύτερο κύκλο παραστάσεων τις Δευτέρες στο Half Note με λίγο διαφοροποιημένο πρόγραμμα. Θα είναι ένας καλεσμένος ο οποίος θα ερμηνεύει δικά του τραγούδια, δικά μας τραγούδια και θα υπάρχει ένα mini αφιέρωμα σε κάποιον τρίτο καλλιτέχνη. Πρώτος καλεσμένος μας θα είναι ο Βασίλης ο Καζούλλης με τον οποίο θα κάνουμε ένα αφιέρωμα στους Beatles. Με τον επόμενο, τον Πέτρο το Γαϊτάνο θα γίνει κάτι αντίστοιχο, με τραγούδια δικά μου, του Μίκη Θεοδωράκη και του Lucio Dalla. Και πάει λέγοντας…
Music Corner: Τι θεωρείτε ότι χρειάζεται μια συνεργασία για να είναι επιτυχημένη;
Μαριάννα Πολυχρονίδη: Νομίζω ότι χρειάζεται καλή διάθεση, ανοιχτό μυαλό και όρεξη. Από εκεί και πέρα αυτό που λέμε «χημεία» το βλέπεις στην πορεία, δεν το ξέρεις από πριν. Η εμπορική επιτυχία είναι καλοδεχούμενη, αλλά δεν είναι αλληλένδετη με μια καλή συνεργασία.
Αντώνης Μιτζέλος: Μπορείς να παίζεις σε μια παράσταση, να είσαι στα μαχαίρια με τον άλλον και ο κόσμος να κάνει ουρές απ’ έξω. Εμένα μου έχει συμβεί, μια πολύ στραβή συνεργασία την οποία την ανέχτηκα για δύο χρόνια. Θέλει υπομονή αλλά και την εξυπνάδα να καταλάβεις ότι η επιτυχία δεν έρχεται κάθε μέρα.
Music Corner: Για να κλείσουμε αισιόδοξα, θα ήθελα μια ευχή για το μέλλον.
Μαριάννα Πολυχρονίδη: Κανένας μας δε μπορεί να είναι super αισιόδοξος. Εγώ αυτό που προσπαθώ και αυτό που θα ‘θελα να ευχηθώ και το βλέπω ήδη και στους γύρω μου είναι να ανακαλύψουμε την αξία κάποιων πραγμάτων που παλιότερα τα αγνοούσαμε, να περνάμε καλά με λιγότερα πράγματα. Κανένας δεν έχει το δικαίωμα να μας κόψει τα όνειρα. Να συνεχίσουμε να ονειρευόμαστε. Και κατά βάθος πιστεύω πως είναι για καλύτερο όλο αυτό. Για να κοιτάξουμε όλοι βαθιά μέσα μας.
Avτώνης Μιτζέλος: Αυτό είναι το μυστικό. Τώρα κοίταζα έξω και σκεφτόμουν ότι ο Προφήτης Ηλίας απέναντι, η μαρίνα Φλοίσβου εδώ που βρισκόμαστε, το ηλιοβασίλεμα δεν είναι αντιμέτωπο με καμία κρίση. Κρίση υπάρχει όσο υπάρχει και η ενέργεια να την τροφοδοτεί. Είναι ένα τεχνητό πράγμα. Ναι, υπάρχουν άνθρωποι που αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα, αλλά τους έχουν κάνει να αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα. Όταν σε μαθαίνουν να εξαρτάσαι από το χρήμα και το υλικό αγαθό και μετά στο αφαιρούν, ναι εκεί έχεις κρίση. Αν κοιτάξουμε μέσα μας, όπως λέει και η Μαριάννα, δεν υπάρχει. Ναι, αυτό δεν είναι λύση. Θα μπορούσε να είναι η επιβολή μιας νέας θρησκείας που θα μας γεμίσει πάλι αγάπη και εσωτερική ελπίδα. Οι εποχές όμως αλλάζουν, δεν ισχύουν πια αυτά, οπότε πρέπει να βρούμε κάτι πιο πρακτικό από το οποίο θα πιαστούμε. Αλλά ό,τι κι αν λέμε εμείς, ό,τι κι αν προτείνουμε, είναι σίγουρο ότι δε θα εισακουστούμε. Εμείς μόνο ευχές μπορούμε να δώσουμε και να φροντίσουμε μέσω της τέχνης μας να κρατάμε τ’ όνειρο ζωντανό για όλους!
————-
*** Ευχαριστούμε το Cafe Bar Restaurant «BREEZE» για τη φιλοξενία (Μαρίνα Φλοίσβου, Π. Φάληρο / 210.9889094)…
*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού γραπτού ή οπτικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…