Γράφει ο Τάσος Κριτσιώλης
Πέμπτη, 10 Απριλίου 2014
———————————————————–
| “Γύριζαν τα τρένα” (Γιάννη Σπανού-Λευτέρη Παπαδόπουλου) Χάρις Αλεξίου |
Η μεταπολίτευση και η οριστική κατάρρευση της επταετούς δικτατορίας, ήταν φυσικό κι επόμενο να γεμίσει ολόκληρη την Ελλάδα χαρά, προσμονή κι ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο. Βεβαίως, αυτά τα συναισθήματα μετριάζονταν από τη συμφορά της Κύπρου, ωστόσο ο Έλληνας ήτανε και πάλι ελεύθερος μετά από χρόνια να κάνει και να πει όσα ήθελε, χωρίς τους «περιορισμούς» και το φόβο των «χαφιέδων»…
Φυσικά, η πολιτική μεταβολή δε θα μπορούσε ν’ αφήσει ανεπηρέαστη και την τέχνη. Πέραν των δεκάδων… «αντάρτικων» δίσκων που κυκλοφόρησαν ώστε οι εταιρείες να εκμεταλλευθούν την «αγωνιστική» διάθεση του κόσμου, κάποιοι δημιουργοί εξέφρασαν την ανακούφισή τους για την αλλαγή μέσα από τα έργα τους.
Ο Λευτέρης Παπαδόπουλος ήταν ένας από αυτούς. Βαθύτατα πολιτικοποιημένος από μικρή ηλικία, δεν έχανε την ευκαιρία να σχολιάζει τα τεκταινόμενα στη χώρα μας μέσα από τους στίχους του. Έτσι λοιπόν, η μεταπολίτευση βρήκε κι εκείνον με διάθεση να θέλει να εκφράσει την ικανοποίησή του για το μεγάλο γεγονός.
Εκείνη την εποχή, ο Γιάννης Σπανός ετοίμαζε τη νέα δουλειά του για λογαριασμό της MINOS έπειτα από μια μακρά συνεργασία με την Columbia, αποστασιοποιημένος από τα πολιτικά τραγούδια που κατέκλυζαν τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς σταθμούς. Οι στίχοι θα ήταν και πάλι του βασικού συνεργάτη του, Λευτέρη Παπαδόπουλου, κι όπως συνέβαινε συνήθως, του έδωσε τις μελωδίες για να γράψει τα λόγια πάνω σ’ αυτές…
Δημοκρατική …λογοκρισία!
Ο στιχουργός έγραψε κατά βάση ερωτικούς στίχους ακούγοντας τις μουσικές του Σπανού, όμως δε μπορούσε να μην αναφερθεί και στα πολιτικά γεγονότα. Έτσι, σε μια απ’ αυτές έβαλε τα λόγια: «Γύριζαν τα τρένα κι έφερναν κι εσένα μέσα απ’ την επτάχρονη ντροπή…».
Σκοπός του ήταν να δώσει την εικόνα μιας γυναίκας που περίμενε για πολλά χρόνια τον άντρα της, ο οποίος είχε φυλακιστεί ή εξοριστεί για τα αντιδικτατορικά του φρονήματα. Και να, τώρα τον έβλεπε και πάλι μπροστά της να έρχεται μ’ ένα τρένο κι εκείνη να κρατά «πέντε τριαντάφυλλα σιωπή».
Μεμιάς λοιπόν, όλα τα συναισθήματα της αγωνίας, της αμφιβολίας, του φόβου μήπως δεν τον ξαναδεί μετατρέπονται σε δάκρυα χαράς («βγήκαμε στους δρόμους, σ’ έπιανα απ’ τους ώμους κι έκλαιγα που ήσουν ζωντανός»).
Αυτό, μαζί με άλλα δύο που μιλούσαν ξεκάθαρα για την πολιτική κατάσταση («Και», «Κι ακαρτέρει») επρόκειτο να ηχογραφηθούν για το δίσκο «Οδός Αριστοτέλους» στον οποίο συμμετείχαν ο Γιάννης Πάριος, ο Γιάννης Καλατζής και η Χάρις Αλεξίου που θα ερμήνευε και το «Γύριζαν τα τρένα».
Ωστόσο, ακόμη και σε καιρούς δημοκρατίας η λογοκρισία δεν είχε πάψει να παίζει το δικό της σκοτεινό ρόλο. Έτσι, απαγόρευσε την ηχογράφηση του τραγουδιού με το στίχο «μέσα απ’ την επτάχρονη ντροπή» και υποχρέωσε τον Λευτέρη Παπαδόπουλο να τον αλλάξει, κάνοντάς τον «μέσα από της νύχτας τη ντροπή». Και ναι μεν έτσι «πέρασε» από την επιτροπή, αλλά το νόημά του άλλαξε τελείως…
Όπως και να ‘χει, πρόκειται για ένα από τα ωραιότερα δημιουργήματα του Γιάννη Σπανού που μπορεί να μην έγινε τόσο γνωστό -όχι βεβαίως ότι δεν ακούστηκε-, όμως τούτο δε σημαίνει ότι έχει μικρότερη αξία από τα υπόλοιπα. Η δε ερμηνεία της Αλεξίου είναι πραγματικά ιδεώδης, ενώ στο δεύτερο κουπλέ ακούγεται στις δεύτερες φωνές ο Γιάννης Πάριος. Κρίμα που η ίδια δεν το συμπεριλαμβάνει στα προγράμματά της…
———————
*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…