Γράφει ο Τάσος Κριτσιώλης
http://vinylmaniac.madblog.gr
Τετάρτη, 21 Νοεμβρίου 2013
———————————————————–
| “Όταν συμβεί στα πέριξ” (Βασίλη Τσιτσάνη) Στράτος Παγιουμτζής |
Η Θεσσαλονίκη έχει κάθε δικαίωμα να αισθάνεται υπερήφανη για πολλά πράγματα στη μεγάλη και μακραίωνη ιστορία της. Από τα «σπλάχνα» της ξεπήδησαν πρόσωπα που τίμησαν την πατρίδα μας σε όλους τους «στίβους» (πολιτικό, καλλιτεχνικό, αθλητικό κλπ) και δικαίως η «νύφη του Θερμαϊκού» μπορεί να καμαρώνει γι’ αυτά.
Ωστόσο, έχει κι έναν άλλο λόγο μέσα στους τόσους για να νιώθει έτσι: Ο Βασίλης Τσιτσάνης, ο μέγιστος των Ελλήνων δημιουργών κι εκείνος που άλλαξε τον ρου της πορείας του τραγουδιού στη χώρα μας, έζησε πολλά χρόνια στη Θεσσαλονίκη σε δύσκολες εποχές, την αγάπησε και την τίμησε όσο λίγοι. Όχι μόνο στα τραγούδια του, αλλά και με τις συχνές και γεμάτες αγάπη αναφορές του σ’ αυτήν…
Στη διάρκεια της εφιαλτικής Κατοχής, ο Τρικαλινός δημιουργός έγραψε πολλά από τα μεγάλα κι αξέχαστα τραγούδια του στη συμπρωτεύουσα, κάποια από τα οποία ηχογράφησε μετά το τέλος του πολέμου κι αφού είχαν ανοίξει και πάλι τα στούντιο και οι δισκογραφικές εταιρείες.
Παιδικές μνήμες
Ένα από αυτά, είναι και το πασίγνωστο «Όταν συμβεί στα πέριξ» που στις μέρες μας οι πιο πολλοί το ξέρουν ως «Της μαστούρας ο σκοπός». Κάποιο βράδυ λοιπόν, ο Τσιτσάνης καθόταν στο περίφημο καφενείο «ΝΕΟΝ» που για πολλές δεκαετίες βρισκόταν απέναντι από το Λευκό Πύργο. Κάποια στιγμή, ήλθαν στο μυαλό του εικόνες από την παιδική του ηλικία στα Τρίκαλα, όπου το πατρικό σπίτι του ήταν κοντά σε στρατώνες όπου μέσα βρίσκονταν βαρυποινίτες.
Κάθε απόγευμα που είχαν έξοδο, ο μικρός Βασίλης παρατηρούσε ότι όλοι αυτοί πήγαιναν κάπου κι αυτός τους παρακολουθούσε από μακριά, χωρίς να μπορεί να καταλάβει τι έκαναν. Εκείνοι είχαν αντιληφθεί την απορία του και συνεχώς του έλεγαν να τους ακολουθήσει για να πάρει τις απαντήσεις που ήθελε.
Ο Τσιτσάνης αρχικά δίσταζε και φοβόταν, όμως κάποια μέρα αποφάσισε να πάει κοντά και να δει τι γινόταν. Οι εικόνες που αντίκρισε εκεί, έμειναν για πάντα αποτυπωμένες στο μυαλό του: Φωτιές, διάφορες απαγορευμένες ουσίες κλπ. Ήταν μια εποχή που όλα αυτά μπορούσαν να οδηγήσουν σε πολυετή φυλάκιση, αλλά οι βαρυποινίτες δεν είχανε να φοβηθούν κάτι αφού έτσι κι αλλιώς ήξεραν ότι θα περάσουν το μεγαλύτερο -αν όχι ολόκληρο- μέρος της ζωής τους πίσω από τα σίδερα…
Αυτές οι εικόνες λοιπόν ήλθαν στο μυαλό του συνθέτη εκείνο το βράδυ στο «ΝΕΟΝ» κι αμέσως πήρε ένα χαρτί κι έγραψε μόνο το δίστιχο: «Όταν συμβεί στα πέριξ φωτιές να καίνε, πίνουν οι μάγκες αργιλέ». Ήτανε δε τόση η θέλησή του να το φτιάξει αμέσως, που έφυγε σχεδόν τρέχοντας από το καφενείο και πήγε στο σπίτι του. Εκεί, έχοντας ως βάση μόνο αυτές τις λέξεις σιγά-σιγά έβαλε τη μουσική κι έγραψε και τους υπόλοιπους στίχους ξεκινώντας με το «Γιατί ρωτάτε να σας πω, αφού σας είναι πια γνωστό»
Πρώτη ηχογράφηση και …παραλλαγές
Βεβαίως, πέρασαν αρκετά χρόνια μέχρι να το ηχογραφήσει λόγω των συνθηκών. Αυτό έγινε το 1946 με ερμηνευτές τον Στράτο Παγιουμτζή -μεγάλο λαϊκό τραγουδιστή της εποχής- και τον Στέλιο Κερομύτη και η επιτυχία ήταν πολύ μεγάλη, αν και δεν έλειψαν οι παρεμβάσεις και οι «ενοχλήσεις» της λογοκρισίας.
Στις αρχές της δεκαετίας του ’60, ο Τσιτσάνης αποφάσισε να ηχογραφήσει κάποιες από τις παλιές του σπουδαίες δημιουργίες με τη νέα τεχνολογία και καινούργιους ερμηνευτές. Τα «Πέριξ» δε θα μπορούσαν να μείνουν απ’ έξω κι έτσι ακούστηκαν ξανά με τον Γρηγόρη Μπιθικώτση, αλλά μ’ εντελώς διαφορετικούς στίχους, χωρίς την παραμικρή νύξη για «ναργιλέδες», «μαστούρες» κλπ, καθώς η λογοκρισία της εποχής δεν αστειευόταν.
Αυτό συνέβη και αργότερα όταν το τραγούδι ηχογραφήθηκε εκ νέου με τον ίδιο τον Τσιτσάνη στα πρώτα χρόνια του ’70, αλλά οι μεταγενέστερες κι ως σήμερα επανεκτελέσεις γίνονται με τους «κανονικούς» στίχους…
———————
*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…