12/12/2011
www.musiccorner.gr
Γράφει ο Τάσος Κριτσιώλης
http://vinylmaniac.madblog.gr
Δεν είχα μπει στο διαδίκτυο όλο το απόγευμα της Κυριακής. Λίγο το ποδόσφαιρο στην τηλεόραση, λίγο η βόλτα, δε βρήκα το χρόνο να «σερφάρω». Το επιχείρησα λίγο μετά τα μεσάνυχτα κι αμέσως έπεσα πάνω σε μια πολύ δυσάρεστη είδηση που με «πάγωσε»: Έφυγε από τη ζωή η δημοσιογράφος και στιχουργός Σώτια Τσώτου. Μόλις 69 ετών, από τη γνωστή κακιά αρρώστια με την οποία πάλευε εδώ και κάμποσο καιρό…
Αμέσως μου ήλθανε στο νου κάποια από τα τραγούδια που έγραψε: «Να ‘τανε το ‘21», «Όλα μας τα πλούτη», «Αν ήμουν πλούσιος», «Σύνορα η αγάπη δε γνωρίζει», «Δε βαριέσαι αδελφέ», «Δεν ξεχνιέσαι», «Ο αφέντης λαός» …. Σαν να τα άκουγα όλα μαζί από δέκα διαδοχικά μεγάφωνα…
Τώρα που γράφω τούτο το κείμενο, οι σκέψεις μου είναι εξίσου ανακατεμένες και συγχωρήστε με αν αυτό βγαίνει και σε όσα γράφω. Την είχα δει κάμποσες φορές στην τηλεόραση και είχα εντυπωσιαστεί από τον τρόπο που μιλούσε. Απλά, καθαρά, σωστά ελληνικά κι εξαίρετη σκέψη και λόγος. Μακριά από «μόδες», «θαψίματα», «δημόσιες σχέσεις» κι όλα αυτά τα γελοία πράγματα που χρειάζονται σήμερα για να μπεις στη λεγόμενη “show (ή μήπως «ζώου»;) biz”
Ήτανε ταπεινή και μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας και της προβολής, όπως είναι όλοι οι πραγματικά μεγάλοι σε τούτο τον τόπο. Έγραφε αυτά τα υπέροχα πράγματα χωρίς ποτέ να διεκδικήσει δάφνες για τον εαυτό της ή να παραστήσει την «κάποια». Κι ας ήτανε σπουδαία. Κι ας φτάσανε στα στόματα όλων των απανταχού Ελλήνων τα τραγούδια της. Κι ας μας άφησε μια τεράστια κληρονομιά, που οφείλουμε να μεταλαμπαδεύσουμε στις επόμενες γενιές…
Ένα μίνι βιογραφικό
Γεννήθηκε στις 14 Μαΐου 1942 στη Λιβαδειά. Πατέρας της ήταν ο Γιώργος Κρανιώτης που εκτελέστηκε από τους Γερμανούς μπροστά στο σπίτι του τον Σεπτέμβριο του 1943, ενώ παράλληλα έκαψαν ολοσχερώς το σπίτι της οικογένειας. Η μητέρα της από τότε ήταν αγνοούμενη, μέχρι που το 1950 βρέθηκε νοσηλευόμενη σε νοσοκομείο της Βούλας. Όλη αυτή η κατάσταση ανάγκασε κάποιους συγγενείς της μητέρας της να τη δώσουνε για υιοθεσία στην εύπορη οικογένεια του Χαράλαμπου και της Δέσποινας Τσώτου (εξ ου και το επώνυμό της…).
Η Σώτια πήγε σε πολύ καλά σχολεία και μπήκε στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, ενώ παράλληλα παρακολουθούσε μαθήματα υποκριτικής στις δραματικές σχολές του Πέλου Κατσέλη και του Κωστή Μιχαηλίδη. Μέσα σε όλα αυτά, ξεκίνησε την καριέρα της στη δημοσιογραφία μόλις στα 18 χρόνια της.
Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας συνελήφθη και φυλακίστηκε αρκετές φορές, αλλά κατά τη διάρκεια των κατά καιρούς κρατήσεών της στην απομόνωση εμπνεύστηκε κι έγραψε τους στίχους ορισμένων μυθικών τραγουδιών, όπως «Δε βαριέσαι αδελφέ» και «Να ‘τανε το ‘21» …
Άφησε πίσω της δύο κόρες: Τη Δέσποινα (δημοσιογράφος) και την Ασημένια (μουσικός-τραγουδίστρια).
Δισκογραφία-συνεργασίες
Η Σώτια Τσώτου μπαίνει στη δισκογραφία το 1967 με το τραγούδι «Αφού φεύγεις γεια σου» σε μουσική του Άγγελου Σέμπου κι ερμηνεία της Καίτης Αμπάβη. Ωστόσο, η πρώτη πανελλήνια επιτυχία της ήλθε το 1970, με το πασίγνωστο «Να ‘τανε το ‘21» συνθεμένο από τον Σταύρο Κουγιουμτζή κι ερμηνευμένο από τον Γιώργο Νταλάρα.
Από εκεί και πέρα, η συνεργασία της με τον Κώστα Χατζή είναι εκείνη που θα σημαδέψει ανεξίτηλα όχι μόνο τη δική της πορεία, αλλά και ολόκληρου του ελληνικού τραγουδιού στη δεκαετία του ’70. Οι τίτλοι νομίζω ότι μιλούν από μόνοι τους: «Δε βαριέσαι αδελφέ», «Ξέχασέ με και προχώρα», «Ο Στρατής», «Εμείς οι ταπεινοί (Μη μας περιφρονάς)», «Κάτι τρέχει», «Τρελός ή παλικάρι», «Όλα ανάποδα τα βλέπει», «Πάλι ύπνος δε με πιάνει», «Κι ύστερα», «Απ’ τ’ αεροπλάνο», «Έλα να βάψουμε το δρόμο (Μη βάζεις μαύρο)». «Αν ερχόσουν», «Σύνορα η αγάπη δε γνωρίζει», «Σπουδαίοι άνθρωποι αλλά», «Αντίο», «Είναι απλό», «Στάσου πού πας», «Δεν ειμ’ εγώ» και τόσα ακόμη…
Εξίσου σημαντική ήτανε και η συνεργασία της με τον Δώρο Γεωργιάδη, τον Κύπριο συνθέτη κι ερμηνευτή που ήταν αρκετά γνωστός και δημοφιλής στη χώρα μας στη δεκαετία του ’70. Το 1972 σε μουσική κι ερμηνεία δική του και στίχους της Τσώτου το «Αν ήμουν πλούσιος» κερδίζει την πρώτη θέση στο -ακμάζον τότε- Φεστιβάλ Τραγουδιού Θεσσαλονίκης και γίνεται πανελλήνια επιτυχία. Από τα υπόλοιπα τραγούδια που γράψανε μαζί, ξεχωρίζουνε τα «Ταξίδευα παιδί κι εγώ», «Αυτή την ώρα», «Δύσκολη ζωή», «Ο Ρωμιός» κ.α.
Εξάλλου, το 1979 έγραψε τους στίχους για τον περίφημο «Σωκράτη (εσύ σούπερ σταρ)» σε μουσική του Γεωργιάδη που εκπροσώπησε την Ελλάδα στο διαγωνισμό της EUROVISION που έγινε στο Ισραήλ. Το ερμήνευσε η Ελπίδα και κατετάγη στην όγδοη θέση…
Επίσης, συνεργάστηκε με τον Γιώργο Χατζηνάσιο, τον Απόστολο Καλδάρα, τον Τάκη Σούκα, τον Χρήστο Γκάρτζο, τον Χρήστο Νικολόπουλο, τον Αντώνη Στεφανίδη, τον Γιώργο Κριμιζάκη κ.α.
Παραθέτουμε ενδεικτικά κάποια πολύ γνωστά τραγούδια της ανά ερμηνευτή:
Στέλιος Καζαντζίδης: «Βραδιάζει», «Για τα παιδιά», «Έϊ καπετάνιε», «Ξέρω νεκρούς», «Ο μεγάλος καμηλιέρης», «Τη λέγαν Λαρίσα», «Και πού Θεός», «Έφυγες φίλε».
Μαρινέλλα: «Κι ύστερα», «Πάλι ύπνος δε με πιάνει», «Αντίο», «Η γαλαρία», «Σαν κάποιος θίασος», «Αύριο», «Όλος ο κόσμος εισ’ εσύ», «Σύνορα η αγάπη δε γνωρίζει», «Σ’ αγαπώ», «Η αγάπη όλα τα υπομένει», «Πάρε με μαζί σου τσιγγάνε», «Καρδούλα μου δε σε μαλώνω», «Τα μεσάνυχτα», «Ξεγελώ τον καθένα», «Εγώ θα πάρω καπετάνιο», «Για σένανε μπορώ», «Δεν πεθαίνεις», «Είμαι η Μαίρη», «Ιθάκη», «Να ‘ταν ο κόσμος μια κάλπη», «Μας ‘κόψαν το φως» (με τον Κώστα Χατζή).
Γιώργος Νταλάρας: «Να ‘τανε το ‘21», «Έτσι ειν’ οι ανθρώποι», «Στο καπηλειό», «Δώσε μου το χέρι σου», «Να ‘μουν ο Μεγαλέξανδρος», «Αθήνα», «Μόνο η αγάπη μένει».
Χάρις Αλεξίου: «Τι ταλαιπωρία».
Δήμητρα Γαλάνη: «Ας ανταμώνουμε», «Μου ‘ταξες ταξίδι να με πας».
Δημήτρης Μητροπάνος: «Ο αφέντης λαός (ντουέτο με τη Χριστιάνα)», «Κι ύστερα λένε», «Ασ’ τα όνειρα Βαγγέλη», «Εγώ είμαι σκέτος Γιάννης».
Τόλης Βοσκόπουλος: «Εγώ τι έχω και τι θα ‘χω», «Σε τι κόσμο βρέθηκα», «Του χρόνου τέτοια μέρα», «Είμαστε άνθρωποι απλοί».
Γιάννης Πάριος: «Όλα μας τα πλούτη», «Το παράπονό μου», «Άσπρο-μαύρο», «Το παράπονό μου», «Ο βασιλιάς», «Κι όμως-κι όμως (με τη Χάρις Αλεξίου, τον Κώστα Σμοκοβίτη, την Άννα Βίσση και τον Δημήτρη Κοντολάζο)», «Ας το ξανασκεφτούμε», «Στάσου πριν να φύγεις», «Μιαν άλλη φορά», «Αφού δεν ήταν να γυρίσεις».
Γιάννης Πουλόπουλος: «Μου ‘πες σ’ αγαπώ», «Θυσία», «Τα ψέματα (Κι εγώ δε μίλαγα)», «Λιώνω», «Δυο καημοί», «Εσύ μ’ έκανες τραγουδιστή», «Στάσου πού πας», «Αγάπη μου», «Δεν ξεχνιέσαι», «Χάσαμε κάθε επαφή».
Κώστας Σμοκοβίτης: «Ο Κοσμάς κι ο κόσμος», «Δε σε θέλω κυρά», «Χρόνια στα βαπόρια».
Δημήτρης Κοντολάζος: «Καλωσόρισα κι αντίο», «Εγώ πεθαίνω Θοδωρή».
Άννα Βίσση: «Το παλικάρι», «Μη βάζεις μαύρο», «Ο κύριος Νόμπελ».
Γιάννης Καλατζής: «Αν βαρέθηκες κυρία», «Μέθυσα κι απόψε».
Χριστιάνα: «Το μυστικό στων κοριτσιών τα χείλη», «Κι όπως φθινοπωριάζει», «Σ’ ένα βράχο κάθισα», «Έτσι έπρεπε να γίνει», «Μην ακούς που τραγουδώ».
Ρένα Κουμιώτη: «Αγαπιόμασταν».
Καίτη Χωματά: «Η Μαρία των βράχων».
Ελπίδα: «Υπάρχουν κι άλλοι δρόμοι», «Σωκράτης».
Νίκος Νομικός: «Δροσοσταλιά μου».
Δάκης: «Αντίο Μαίρη», «Ο χαρταετός».
Ο Κώστας Σμοκοβίτης για τη Σώτια Τσώτου
Το 1974, ο Γιώργος Χατζηνάσιος έγραψε δώδεκα τραγούδια σε στίχους της Σώτιας Τσώτου για την ενότητα «Άσπρο-μαύρο», η οποία παρεμβαλλότανε στη θεατρική παράσταση «Κάθε τρύπα και πετρέλαιο» με τη Ζωή Λάσκαρη και τον Βασίλη Τσιβιλίκα.
Τον Οκτώβριο εκείνης της χρονιάς, αυτά τα τραγούδια ηχογραφηθήκανε και κυκλοφορήσανε σε δίσκο με τον τίτλο «Άσπρο – μαύρο» με ερμηνευτές τον Γιάννη Πάριο, τον Δημήτρη Κοντολάζο, τον Κώστα Σμοκοβίτη, την Άννα Βίσση και τη συμμετοχή της Χαρούλας Αλεξίου.
Επικοινωνήσαμε με τον Κώστα Σμοκοβίτη, ο οποίος ήτανε συγκλονισμένος από το θάνατο της Τσώτου και μοιράστηκε μαζί μας τις αναμνήσεις του από εκείνη.
«Ήτανε μια γυναίκα πανέξυπνη, καλλιεργημένη, πολύ συγκροτημένη, με ήθος και ανθρωπιά και φυσικά μια φοβερή πένα. Τη γνώρισα το 1974 με την ευκαιρία του δίσκου «Άσπρο-μαύρο». Έμενε στον Άγιο Παντελεήμονα Αχαρνών, στην πλατεία, εκεί που έμενα κι εγώ κι έτσι πήγα στο σπίτι της και τη συνάντησα για πρώτη φορά. Στη συνέχεια, ξαναβρεθήκαμε με αφορμή το τραγούδι του Απόστολου Καλδάρα «Χρόνια στα βαπόρια» (Σ.Σ.: Από το δίσκο «Για ρεμπέτες και για φίλους» που κυκλοφόρησε τον Δεκέμβριο του 1974).
Από τότε χαθήκαμε, αλλά πάντα με εκτιμούσε και μ’ αγαπούσε και μάλιστα είχε πει πολλές φορές ότι ήθελε να κάνουμε μαζί κάποια τραγούδια. Ήτανε παρούσα το 1988 στην τιμητική βραδιά που οργάνωσε ο δήμος Πεύκης για τον Καλδάρα και τραγούδησα μαζί του το «Χρόνια στα βαπόρια». Την κάλεσα το 2008 στη βραδιά που έγινε με αφορμή τα 37 χρόνια μου στο τραγούδι, αλλά δυστυχώς δε μπόρεσε να έλθει. Γενικότερα δεν έβγαινε πολύ έξω».
Κλείνοντας, ο Κώστας Σμοκοβίτης μας έδωσε και μιαν είδηση: «Πριν λίγο καιρό επικοινωνήσαμε τηλεφωνικά και μου είπε ότι ήθελε να γράψουμε κάτι. Δεν πέρασε πολύς καιρός κι εντελώς τυχαία έπεσα πάνω σε κάποιους δικούς της στίχους που μελοποίησε ο καλός μου φίλος Γιώργος Μελέκης, πρώην μέλος των περίφημων “Charms”. Τα τραγούδια ήταν ήδη έτοιμα κι ετοιμαζόμαστε να τα ηχογραφήσουμε. Μάλιστα, λέγαμε να της κάνουμε έκπληξη και να της τα παρουσιάσουμε ολοκληρωμένα, αλλά δυστυχώς δεν προλάβαμε. Ωστόσο, τα τραγούδια θα ηχογραφηθούνε κανονικά»…
Θα κλείσω αποχαιρετώντας την μ’ ένα δικό της στιχάκι από το «Καπηλειό» που ερμήνευσε ο Γιώργος Νταλάρας το 1970 και νομίζω ότι αντικατοπτρίζει πλήρως το χαρακτήρα και την προσωπικότητά της: «Μοναχοί θα μείνουμε κι ορφανοί θα πάμε / ξέρουμε να δίνουμε κι όχι να ζητάμε»…
Ας είναι ελαφρύ το χώμα που θα τη σκεπάσει…