Συνέντευξη στη Μάρω Παναγή
Φωτογραφίες: Γιάννης Τσούμαλης
Τον Ορφέα Περίδη τον συναντάμε και φέτος στη Σφίγγα παρέα με τη Λιζέτα Καλημέρη για λίγες ακόμη εμφανίσεις. Συγκεκριμένα, τρία Σάββατα απομένουν (30 Μαρτίου και 6 και 13 Απριλίου) στα οποία οι δύο καλλιτέχνες με ένα πολυμορφικό μουσικό σχήμα θα παρουσιάσουν ένα πλούσιο μουσικό ρεπερτόριο με νέες και παλαιότερες κλασικές δημιουργίες.
Φέτος συμπληρώνονται 30 χρόνια από την πρώτη δισκογραφική παρουσία του Περίδη. Είναι σίγουρα ένας καλλιτέχνης που έχει δώσει πολλά στην ελληνική μουσική τόσο ως τραγουδοποιός όσο και ως ερμηνευτής. Η πραότητα και το βάθος του είναι κάτι που δε συναντάς συχνά. Άνετος, ήρεμος και ευδιάθετος στέκεται απέναντι μου και έχω τόσα να τον ρωτήσω! Η κουβέντα μας ρέει και το ένα θέμα ξεπηδά μετά το άλλο. Έπρεπε να μιλήσουμε μαζί του σχεδόν για μια ώρα για να πούμε πως αρχίσαμε να γνωρίζουμε το ωραίο και ιδιαίτερο σύμπαν του. Πέρα και πίσω από τα τραγούδια του…
Σχεδόν έναν χρόνο μετά σε συναντάμε πάλι στη Σφίγγα παρέα με τη Λιζέτα Καλημέρη… Τι ωραίο θα δούμε φέτος;
Θα παρουσιάσουμε με πιο προσεγμένο και έγκυρο τρόπο λίγα ακόμα τραγούδια από τον καινούργιο της δίσκο. Είναι ένας δίσκος με τίτλο Εν Φλύα, δηλαδή, εδώ στο Χαλάνδρι. Έχω γράψει κι εγώ δυο τραγούδια και μελοποιημένα ποιήματα. Θα κάνουμε μια παρουσίαση από τον δίσκο αυτόν και τον δικό μου Paradise plus που κυκλοφόρησε πέρυσι και ο κύριος κορμός του προγράμματος θα είναι επιλογή από τα ρεπερτόρια μας και τραγούδια αγαπημένων φίλων.
Πώς προέκυψε ακριβώς αυτός ο δίσκος;
Ο στιχουργός Γιώργος Σιδερής είναι 15 χρόνια φίλος μου. Εδώ στο Χαλάνδρι είναι μια παρέα που τη γνώρισα μέσω του Κωστή Παπαγιώργη του μεγάλου δοκιμιογράφου και κάνοντας παρέα προέκυψαν πιο στενές γνωριμίες. Ο Γιώργος είναι από το Ηράκλειο της Κρήτης, όπου υπάρχουν φοβεροί μαντιναδόροι, κι έχει έναν στίχο που σε αιφνιδιάζει. Αυτό ήταν από τις πρώτες μου επιδιώξεις· να πω κάτι και να έχω την προσοχή του κόσμου. Ξύπνησα ένα πρωί και λέω… «φωτοβολίδα». Δεν έχει ειπωθεί ξανά αυτή η λέξη σε ελληνικό τραγούδι. Έτσι ξεκίνησαν οι περιπέτειες μου με το τραγούδι.
…η Λιζέτα έχει κάτι που με ενθουσιάζει και έχει πει κατά τη γνώμη μου το καλύτερο ελληνικό τραγούδι…
Με τι Λιζέτα τι σας ενώνει;
Τα βρίσκουμε σαν άνθρωποι σίγουρα. Πολλά καλλιτεχνικά ζευγάρια χωρίζουν νωρίς γιατί δεν ταιριάζουν σα χαρακτήρες. Η Λιζέτα έχει κάτι που με ενθουσιάζει και έχει πει κατά τη γνώμη μου το καλύτερο ελληνικό τραγούδι, το «Ήτανε αέρας», που θέλω να το ακούω κάθε βράδυ… Είναι καλλιτέχνης που της άξιζε ένας προσωπικός δίσκος, έχει να βγάλει χρόνια. Είμαι πολύ χαρούμενος που κατάφερα να φτιάξω μερικά τραγούδια για αυτήν. Είναι ένας δίσκος που τον ακούω κάθε μέρα σχεδόν.
Είχες πει σε μια συνέντευξη ότι το πιο δύσκολο και σημαντικό για έναν καλλιτέχνη είναι η διάρκεια. Φέτος συμπληρώνονται 30 χρόνια καλλιτεχνικής σου παρουσίας. Πώς ακριβώς πιστεύεις ότι το πέτυχες αυτό;
Αυθόρμητα ήρθαν όλα. Έχω την εντύπωση ότι είτε λίγο είτε πολύ προσπάθησα όλα αυτά τα χρόνια να έχω μια παρουσία, ειδικά στον χώρο του cd, εξέδιδα δηλαδή ανά δυο-τρία χρόνια έναν δίσκο. Επίσης, εμφανίζομαι λίγο, αλλά κάθε χρόνο, κυρίως τον χειμώνα. Προσπαθώ να κάνω τη δουλειά μου όσο πιο ευσυνείδητα μπορώ. Όσο καταφέρνω να φτιάχνω κάτι που να συγκινεί εμένα και τους άλλους αυτό θα το κάνω. Το τραγούδι το αγαπώ πάρα πολύ και όσους είναι γύρω από αυτό, παραγωγούς, δημοσιογράφους, μουσικοκριτικούς, μουσικούς, όλους… Αγαπώ το τραγούδι από μικρό παιδί. Όλοι αυτοί είναι λόγοι λοιπόν… Αν δεν αγαπάς κάτι δεν πάει παρακάτω.
Παρόλο που η δισκογραφική σου δουλειά είναι πλούσια και η καλλιτεχνική σου παρουσία συνεχόμενη, έχω την εντύπωση ότι κατά διαστήματα κάνεις κάποιες παύσεις, σαν να αποσύρεσαι σε ένα ησυχαστήριο, παίρνεις τον χρόνο σου και ξαναεπιστρέφεις…
Μπορεί να είναι κι έτσι… Ξέρεις αυτό είναι πολύ συνηθισμένο έως απαραίτητο. Δεν νομίζω να υπάρχει συνάδελφος που γράφει τραγούδια ο οποίος τα γράφει με παρέα. Τα τραγούδια συνήθως τα γράφεις μόνος σου. Βέβαια, μπορεί να εμπνευστείς από μια παρέα και από μια κουβέντα που θα πει ο άλλος. Οπότε χρειάζεσαι έναν χώρο σαν ησυχαστήριο.
Εσύ έχεις κάποιον τέτοιο χώρο;
Έχω έναν μικρό χώρο στη Νέα Μάκρη όπου ηχογραφώ κι όλας.
Εάν ένα τραγούδι σου που αγαπάς πολύ δεν γίνει «επιτυχία», σε πονάει αυτό;
Όχι γιατί κάθε τραγούδι έχει τη δικιά του δυνατότητα να πιάνει μια γκάμα, έναν αριθμό ανθρώπων. Υπάρχουν τραγούδια με πλατιά απεύθυνση. Ο κόσμος πιστεύω δεν λαθεύει ποτέ και κάθε τραγούδι το χαρακτηρίζει. Δεν πικραίνομαι. Μπορεί να έχω πέσει έξω πιστεύοντας ότι αυτό το τραγούδι θα μπορούσε να αρέσει ενώ δεν άρεσε τόσο.
…η φωτοβολίδα είναι ένα τραγούδι που μιλάει στην ουσία για μια κατάδυση προς τα μέσα, όπως και το Φεύγω. Δεν περίμενα να γίνουν επιτυχίες τόσο εσωτερικά τραγούδια…
Είναι μήπως η επιτυχία πιο εύπεπτη και μαζική; Δηλαδή, η «Φωτοβολίδα», ο «Πεχλιβάνης» του Θανάση, η «Πριγκιπέσσα» του Μάλαμα και άλλα, μήπως από τη στιγμή που γίνονται επιτυχίες και χιλιοτραγουδιούνται ο κόσμος παύει να αναζητά το νόημα του στίχου και απλά το καταναλώνει;
Όχι δεν είναι εύπεπτα, είναι πολύ ωραία τραγούδια. Η επιτυχία ενός τραγουδιού δείχνει ότι υπάρχει κάποιος κόσμος ο οποίος καταλαβαίνει το καλό τραγούδι. Αυτό νομίζω ότι είναι η επιτυχία. Ανεξάρτητα από το αν είναι ερωτικό, αργό, γρήγορο… Υπάρχουν, βέβαια, κάποιες συνταγές, ας πούμε το συρτό, όπως είναι η Φωτοβολίδα, που βοηθάει να γίνει επιτυχία. Το θέμα του όμως είναι δύσκολο. Είναι ένα τραγούδι που μιλάει στην ουσία για μια κατάδυση προς τα μέσα, όπως και το Φεύγω. Δεν περίμενα να γίνουν επιτυχίες τόσο εσωτερικά τραγούδια. Τη δεκαετία του ’90 επιτυχίες γίνονταν κυρίως ερωτικά τραγούδια. Αυτό δεν έπαψε ποτέ βέβαια. Από τότε που τραγούδησε ο άνθρωπος για τον έρωτα τραγούδησε.
Δεν ενοχλείσαι που νέοι καλλιτέχνες κυρίως του λαϊκού χρησιμοποιούν συνέχεια τον έρωτα ως συνταγή επιτυχίας;
Είναι ένα θέμα που βασανίζει τον κόσμο. Όμως η δικιά μας γενιά απέδειξε ότι δεν είναι μόνο ο έρωτας το θέμα. Βγήκαν κοινωνικά, πολιτικά, οικολογικά τραγούδια… Εμείς είμαστε μια φάση μετά τον Ρασούλη, τον Παπάζογλου, τον Σαββόπουλο. Ειδικά ο Ρασούλης έγραψε τραγούδια για τους μετανάστες που δεν είχαν αναδειχθεί αυτά τα θέματα με τέτοιο τρόπο. Αυτοί άνοιξαν τον δρόμο.
Με την «Εκδίκηση της γυφτιάς» συνέβη το μεγάλο «μπαμ» ας πούμε…
Ναι τότε συνέβη το μεγάλο «μπαμ», βέβαια «μπαμ» συμβαίνουν συνεχώς… όπως με το νέο κύμα από το οποίο ξεπήδησαν συνθέτες με κορυφαίο τον Σαββόπουλο.
Αν θεωρήσουμε ότι το ’90 εμφανίστηκαν οι «συνεχιστές» αυτής της γενιάς (εσύ, ο Μάλαμας…), σήμερα έχεις ξεχωρίσει κάποιον καλλιτέχνη που να βαδίζει προς τα εκεί;
Βέβαια! Ο Γιάννης Παπαγεωργίου από τη Θεσσαλονίκη και βέβαια ο Φοίβος Δεληβοριάς που ήταν και μαθητής μου. Περιμένουμε και τους άλλους, έρχονται…!
Αγαπάς το δημοτικό τραγούδι. Σήμερα υπάρχει ένα μεγάλο κύμα νέων παιδιών που καταπιάνονται με αυτό που λέμε «παραδοσιακά». Πώς το βλέπεις αυτό;
Αυτό είναι υπέροχο. Σε αυτόν τον χώρο έχουμε παράδοση στα παραδοσιακά! Στη δικιά μου εποχή είχαμε τις Δυνάμεις του Αιγαίου και πιο πριν τη Δόμνα Σαμίου. Το θεωρώ απαραίτητο για κάποιον που θέλει να ασχοληθεί με τη δημιουργία και τη σύνθεση να μελετήσει την παράδοση. Είναι αυτονόητο. Η παράδοση είναι αυτό απ’ όπου αντλούμε όλοι.
Έχεις περάσει κι εσύ από τη φάση ρεμπέτικο. Τι είναι για ‘σένα αυτό το είδος;
Βεβαίως. Έχω μελετήσει, έχω παίξει σε ρεμπετάδικα πριν γράψω εγώ τραγούδια. Τα παραδοσιακά της Σμύρνης απ’ όπου ξεπήδησαν και τα ρεμπέτικα μετά είναι τραγούδια κορυφαίας αισθητικής που εκφράζονται με ποικίλους τρόπους, έχουν μέχρι και σουρεαλιστικά στοιχεία. Αν δεν υπήρχε η βυζαντινή μουσική, τα ρεμπέτικα, όλα αυτά, δεν θα ξέραμε να γράψουμε. Είδαμε τους παλιότερους πώς μελοποίησαν. Δεν υπάρχει σχολή τραγουδοποιού. Γεννιόμαστε με αυτό το έμφυτο ας πούμε ταλέντο, αλλά χρειάζεται να το προχωρήσεις αυτό. Κάθε εποχή φέρνει τα δικά της τραγούδια, τη δική της έκφραση, τους τραγουδιστές της…
…μόνο το αληθινό και το πηγαίο επιβιώνει, αλλά κυρίως το ωραίο. Το κάλλος επιζητούμε…
Θα πάψει ποτέ αυτό να είναι αληθινό και πηγαίο;
Αν δεν είναι αληθινό και πηγαίο, τουλάχιστον να είναι ωραίο..! Να είναι τέχνη. Μόνο το αληθινό και το πηγαίο επιβιώνει, αλλά κυρίως το ωραίο. Το κάλλος επιζητούμε.
Σε απασχολεί η επιβίωση του ονόματος;
Το έχω συζητήσει πολύ αυτό με φίλους φιλοσοφημένους… Σιγά μωρέ! Σιγά μην ασχολούνται μετά από χρόνια με εμάς. (γέλια). Νιώθω πολύ καλά με τον εαυτό μου όταν ασχολούμαι με το τώρα και όχι με το μέλλον.
Τις περισσότερες φορές έχεις τον διττό ρόλο του δημιουργού και ερμηνευτή. Ποιο είναι το βάρος που κουβαλάει ένας ερμηνευτής σε δικά του και μη τραγούδια;
Η ερμηνεία είναι μια πολύ λεπτή τέχνη. Είναι ακριβώς όπως ο ακροβάτης πάνω στο σχοινί. Εάν κάνει πολλές φωνητικές επιδείξεις, γίνεται κουραστικός και εάν το πει χωρίς να βάλει το παραμικρό σημάδι του διανθίζοντας το, θα είναι μια ερμηνεία ξερή. Θέλει μια ισορροπία που όποτε τη χάνεις πέφτει η απόδοση. Αυτός που μόνο γράφει αλλά δεν εμφανίζεται έχει γλιτώσει πάρα πολλά, όπως την υγεία του. Διότι αυτός που εμφανίζεται έχει άγχος και τρακ και αν ρωτήσεις καλλιτέχνες που είναι πάνω από 20 χρόνια, θα σου πούνε ότι αυτό το τρακ κουράζει, διότι δεν ξεπερνιέται ποτέ. Λίγο θα έχεις πάντα. Αυτό είναι ψυχοφθόρο, αυτό το μισάωρο πριν βγεις. Αυτά είναι του τραγουδιστή, ο συνθέτης δεν έχει τέτοια. Και βέβαια, το ότι είναι σε επαφή με κόσμο και είναι υπεύθυνος για το πώς θα περάσει ο άλλος δυόμισι ώρες μαζί σου, μας τιμά ιδιαίτερα. Υπάρχουμε λόγω της αγάπης του κόσμου. Δεν υπάρχει καλλιτέχνης χωρίς κοινό. Όμως, έχει κι αυτός ευθύνη για το πώς θα περάσει… άμα μιλάει συνέχεια ή άμα μεθύσει και δεν έχει συναίσθηση είναι μια άλλη ιστορία…
Πώς μελοποιείς ένα ποίημα;
Από την εκφορά του λόγου βγαίνει μια μουσική. Αυτό βοηθάει στο να μελοποιήσεις κάτι. Ο τονισμός ας πούμε σε βοηθά να βρεις τον ρυθμό. Η ομοιοκαταληξία δυσκολεύει λίγο από την άλλη. Η πραγματική δυσκολία, όμως, είναι στην εύρεση του θέματος. Είναι περίεργη ιστορία το τραγούδι.
Αγαπημένοι ποιητές;
Εκτός από τους ποιητές του μεσοπολέμου, όπως ο Λαπαθιώτης που έγραψε ποιήματα σαν να είναι στιχουργός, έχω βρει κάποια ποιήματα σε μυθιστορήματα του Παπαδιαμάντη, μ’ αρέσει ο Σεφέρης…
…η εικόνα έχει μπει μες στη ζωή μας και μέσω αυτής μπορεί κανείς να περάσει μηνύματα, να καθηλώσει, να έχει μια επίπτωση στον τηλεθεατή, να σε αποκοιμίσει ίσως… Εξαπατά πολλές φορές. Μπορείς να βρεις το σικέ και στην εικόνα…
Αν το ’93 ήταν όλα «σικέ και μιλημένα», τώρα στην εποχή της οθόνης τι είναι;
Αυτή η ερώτηση είναι πολιτική. Η εικόνα έχει μπει μες στη ζωή μας και μέσω αυτής μπορεί κανείς να περάσει μηνύματα, να καθηλώσει, να έχει μια επίπτωση στον τηλεθεατή, να σε αποκοιμίσει ίσως… Εξαπατά πολλές φορές. Μπορεί να σε ξεγελάσει. Στημένες ειδήσεις και άλλα. Μπορείς να βρεις το σικέ και στην εικόνα.
Πώς θα πολεμήσουμε το τέρας του φασισμού;
Άκουσα τις προάλλες μια άποψη που δεν είχα ξανακούσει. Την είχε πει ο Κωνσταντίνος ο Μητσοτάκης… Αφήστε τους, θα διαλυθούν από μόνοι τους. Μου έκανε εντύπωση αυτό που είπε. Εγώ έχω αιφνιδιαστεί. Δεν περίμενα ποτέ η Ελλάδα που έχει περάσει τόσα από τον φασισμό να έχει αυτή τη στιγμή ένα κόμμα που τον εκφράζει. Είμαι λίγο ονειροπόλος και καμιά φορά φεύγεις από την πραγματικότητα, είτε επειδή θέλεις να τα δεις αλλιώς είτε επειδή δεν αντέχεις να τη δεις. Όμως αυτή είναι.
Μιας που είσαι γέννημα θρέμμα Αθηναίος, τι είναι αυτή η πόλη για ‘σένα;
Η Αθήνα έχει ιστορία και έχω πολλές αναμνήσεις από τα λαμπρά σημεία της που είναι οι αρχαιότητες της Αγοράς, κάτω από την Ακρόπολη, Κεραμεικό, Πλάκα… Με πήγαινε η μάνα μου στον Εθνικό Κήπο και νόμιζα ότι είναι ατέλειωτος, ότι θα χαθώ. Η Αθήνα είναι η μουσική του Μάνου Χατζιδάκι, η Μελίνα Μερκούρη, η πόλη που γεννήθηκα και μεγάλωσα.
Είσαι άνθρωπος ήρεμος και γαλήνιος πράγμα σπάνιο σήμερα. Γιατί οι άνθρωποι είναι συνέχεια τσιτωμένοι και αγριεμένοι;
Δεν ήμουν πάντα ήρεμος, ηρέμησα με τα χρόνια. Μου θύμισες τώρα κάτι που έλεγε ο Καζαντζάκης σε ένα έργο του… Τι είναι, λέει, ο άγγελος; Κατευνασμένος διάβολος!
Σε ευχαριστώ πολύ Ορφέα!
Κι εγώ σ’ ευχαριστώ!
————–
*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού, γραπτού ή οπτικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…