«Ως κοινό έχουμε απόλυτη ευθύνη για το αν γύρω μας κατακλυζόμαστε από μέτρια πράγματα».

Συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης στην Μαριάνα Πουτακίδου
Φωτογράφηση: Θαλίνα Καρπούζη

Music Corner – 18/4/2013

«Δε θέλω να μιλώ για τα τραγούδια όταν η φωνή καταφέρνει να γίνεται μαρτυρία καημών και εμπειριών από γεγονότα που έχουν χαθεί μέσα στο χρόνο. Έτσι και με την Έλλη Πασπαλά. Ξεδιπλώνει ένα γοητευτικό παιχνίδι με διαφορετικά μουσικά ύφη… Η Πασπαλά αυτοπυρπολείται στη δημόσια πλατεία του Σείριου».

Με τη φράση αυτή προλόγισε ο Μάνος Χατζιδάκις την Έλλη Πασπαλά στον Σείριο, 25 χρόνια πριν! Πόσο εύκολο είναι να πει κανείς κάτι μετά από αυτά τα λόγια; Η συνάντησή μας μαζί της, έγινε εν μέσω προβών, καθώς αυτό τον καιρό η ερμηνεύτρια προετοιμάζεται για τις παραστάσεις της με τον Τάκη Φαραζή στον Ρυθμό. Άνθρωπος σεμνός, ευγενικός, ανοιχτός, καταφέρνει να σε κερδίσει από την πρώτη κιόλας λέξη…

Music Corner: Τις δυο τελευταίες Παρασκευές του Απρίλη (19 & 26), θα βρίσκεστε μαζί με τον Τάκη Φαραζή στον Ρυθμό κι έχετε επιλέξει να αφιερώσετε τις εμφανίσεις σας στον έρωτα. Πρόκειται για το ίδιο πρόγραμμα που παρουσιάστηκε στη Θεσσαλονίκη;
Έλλη Πασπαλά:
Όχι, στη Θεσσαλονίκη δεν παρουσιάσαμε αυτό το πρόγραμμα. Το παίξαμε βέβαια τον χειμώνα στο gazARTE, αλλά πάντα υπάρχουν διαφοροποιήσεις τόσο στα κομμάτια, όσο και στον τρόπο που τα παίζουμε με τον Τάκη, ο οποίος είναι ένας ευρηματικός και δημιουργικός μουσικός. Είναι μεγάλη απόλαυση να τραγουδάω μαζί του και χαίρομαι γιατί έχουμε καιρό να εμφανιστούμε μαζί.

Music Corner: Γιατί θεωρείτε τον έρωτα τόσο σημαντικό ώστε να του αφιερώσετε μια ολόκληρη μουσική παράσταση;
Έλλη Πασπαλά:
Είναι το μόνο πράγμα που είναι σταθερό στη ζωή μας. Μας αναζωογονεί, μας απογειώνει και μας δίνει ελπίδα. Νιώθεις ξαφνικά ότι είσαι ξανά μικρό παιδί. Ο έρωτας μας δίνει ένα λόγο να προσχωρήσουμε. Αφήνει το στίγμα του. Οι καιροί είναι πάρα πολύ δύσκολοι και ο κόσμος έχει μεγάλη ανάγκη να νιώσει μια ελπίδα και μια χαρά. Να βρει ένα νόημα και ένα λόγο για να συνεχίσει, να βάλει τα δυνατά του για να πάει παραπέρα, με έναν ποιητικό τρόπο.

Music Corner: Συνεργάζεστε ξανά με τον Τάκη Φαραζή; Ποιο είναι εκείνο το στοιχείο που εξελίσσει μια μεμονωμένη συνεργασία σε συνοδοιπορία;
Έλλη Πασπαλά:
 Η λογική πιάνο-φωνή που κάνουμε με τον Τάκη ξεκίνησε ακριβώς πριν από δύο χρόνια. Είχα πολύ μεγάλη ανάγκη να κάνω ένα πρόγραμμα μόνο με πιάνο. Το αγαπώ πάρα πολύ και νιώθω μια πληρότητα τραγουδώντας μόνο με πιάνο, στα χέρια βεβαίως ενός σπουδαίου πιανίστα και ο Τάκης είναι ένας σπουδαίος πιανίστας. Αυτό που μας έκανε να συνεχίσουμε είναι ότι περνούσαμε πάρα πολύ καλά. Ευχαριστιόμαστε πάρα πολύ τις μουσικές που παίζουμε και ευχαριστιέται πάρα πολύ ο ένας τον άλλο. Αυτό το πράγμα ζυμώνεται συνεχώς, δεν έχει στερέψει ακόμη κι ελπίζω να μην στερέψει. Την άλλη εβδομάδα μάλιστα πριν από το πρώτο live στο Ρυθμό μπαίνουμε και στο studio για να ηχογραφήσουμε το πρώτο πρόγραμμα, το αγγλόφωνο “Rainbows, Moons & Bicycles”. Είναι κάτι που θέλω πάρα πολύ να κάνω.

Music Corner: Οπότε αναμένουμε νέα δισκογραφική δουλειά!
Έλλη Πασπαλά:
Ελπίζω, γιατί κι εκεί τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα. Εγώ όμως θα το βγάλω ο κόσμος να χαλάσει. Το αγαπώ πάρα πολύ αυτό το πρόγραμμα. Νιώθω τόσο ωραία μαζί με τον Τάκη. Δεν είναι συνηθισμένο φαινόμενο να νιώθεις μια τέτοια σύμπνοια με έναν μουσικό. Έχω παίξει με πολύ σπουδαίους μουσικούς και το έχω ευχαριστηθεί όλες τις φορές, αλλά το να παίζεις με έναν μουσικό και να συνταξιδεύεις με ένα πιάνο δεν είναι εύκολη υπόθεση. Ο Τάκης το κάνει εύκολο και πολύ ευχάριστο.

Music Corner: Η μουσική σας πορεία μετράει τρεις δεκαετίες. Ποιες αλλαγές εντοπίζετε στη μουσική από την εποχή που ξεκινήσατε μέχρι σήμερα που σας ενοχλούν περισσότερο;
Έλλη Πασπαλά:
Αυτό που με ενοχλεί πολύ είναι η απαξίωση της μουσικής και η υπερεκτίμηση πραγμάτων που δεν έχουν καμία αξία. Επίσης με ενοχλεί κάτι που δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο αλλά ισχύει παντού: ο κόσμος δεν ακούει μουσική πια. Έχει αλλάξει ο ρόλος της μουσικής. Τη χρησιμοποιούμε για να συνοδεύσουμε μια άλλη δραστηριότητα. Η μουσική λαμβάνει χώρα στο χρόνο δεν πιάνει χώρο. Ο ήχος είναι μέσα στο χρόνο και γι’ αυτό απαιτεί χρόνο. Ο κόσμος όμως δεν διαθέτει πια χρόνο ούτε για τον ίδιο του τον εαυτό. Τρώμε γρήγορα, ερωτευόμαστε, γρήγορα, κάνουμε παιδιά γρήγορα. Έχουν αλλάξει οι ταχύτητες και αυτό έχει αλλάξει και τους κανόνες στη μουσική. Είμαι κι εγώ από αυτούς τους ανθρώπους που δεν ακούω μουσική, δεν βγάζω τον εαυτό μου απ’ έξω. Πραγματικά λυπάμαι γι’ αυτό!

Music Corner: Βάζοντας κι εγώ τον εαυτό μου μέσα και ψάχνοντας να εντοπίσω την αιτία μήπως τελικά φταίει και το γεγονός πως είναι πλέον τόσο εύκολο να βρούμε τη μουσική; Παλαιότερα πηγαίναμε στο δισκοπωλείο, αγοράζαμε έναν δίσκο και τον ακούγαμε ευλαβικά αφιερώνοντάς του χρόνο.
Έλλη Πασπαλά:
Όντως! Παίζει και αυτό ρόλο και είναι πολύ σοβαρό. Εξίσου σοβαρό είναι και το γεγονός πως ο κόσμος δεν εκτιμάει την εργασία που υπάρχει πίσω από ένα τραγούδι. Οι άνθρωποι δεν είναι πρόθυμοι να το πληρώσουν. Προτιμούν να το κατεβάσουν τζάμπα, με κακή ποιότητα. Υπάρχουν βέβαια και καλλιτέχνες που έχουν την ευκολία και την οικονομική άνεση να βγάλουν το δίσκο τους στον internet δωρεάν και κάνουν περιοδείες και συναυλίες απ’ όπου έχουν απολαβές. Το αγαπημένο όμως τραγούδι του καθενός θέλει έμπνευση, χρόνο και εργασία από τους ανθρώπους που το φτιάχνουν, κάτι που όμως ο κόσμος δεν το αναγνωρίζει πια.

Music Corner: Παλαιότερα όμως το αναγνώριζε…
Έλλη Πασπαλά:
Ναι, γιατί το πλήρωνε. Τώρα μπορεί να το κατεβάσει έτσι. Αλλά ακόμα και στις συναυλίες ο κόσμος ακούει διαφορετικά. Είναι στο πόδι. Εγώ θέλω να καθηλωθώ. Έχω ανάγκη να ακούσω κάτι και να ανατριχιάσω, να χαθώ εκείνη τη στιγμή και να σταματήσει ο χρόνος γύρω μου. Γι’ αυτό αποφάσισα να γίνω και μουσικός. Αυτό μου λείπει σήμερα, όταν όμως το συναντώ ενθουσιάζομαι!

Music Corner: Ο Μάνος Χατζιδάκις είχε πει: «Πιστεύω στο τραγούδι που μας αποκαλύπτει και μας εκφράζει εκ βαθέων»! Υπάρχει αυτό το τραγούδι σήμερα;
Έλλη Πασπαλά:
Πρέπει ο καθένας να κάνει μια πολύ μεγάλη έρευνα για να το βρει. Υπάρχει πληθώρα ακουσμάτων σήμερα και τεράστια παραγωγή. Χάνουμε το μπούσουλα λίγο. Υπάρχει αυτό το τραγούδι αλλά όπως πάντα είναι σπάνιο. Τα διαμάντια βρίσκονται μέσα στο χώμα, στη λάσπη και μέσα σε κάτι που δεν μοιάζει αξιόλογο. Εκεί όμως βρίσκουμε τα πράγματα που ξεχωρίζουν. Είναι σπάνια. Πάντα ήταν, απλώς τώρα είναι ακόμα πιο δύσκολο να τα βρει κανείς.

Music Corner: Δεν είναι λίγο αντιφατικό να λέμε ότι είναι δύσκολο να βρούμε κάτι αξιόλογο, από τη στιγμή που υπάρχουν τόσα μέσα αναζήτησης και πληροφόρησης;
Έλλη Πασπαλά:
Από εμάς εξαρτάται. Ως κοινό έχουμε απόλυτη ευθύνη για το αν γύρω μας κατακλυζόμαστε από μέτρια πράγματα. Αυτοί που τα βγάζουν καλώς κάνουν εμάς όμως δεν μας υποχρεώνει κανείς να τα ακούσουμε, αν δεν είναι αξιόλογα. Η κριτική σκέψη πρέπει να καλλιεργείται. Πρέπει κάθε στιγμή να κρίνουμε αυτό που βλέπουμε, διαβάζουμε ή ακούμε.

Music Corner: Πιστεύετε ότι οι Έλληνες έχουν μάθει να κοιτούν με κριτική ματιά;
Έλλη Πασπαλά:
Τα τελευταία χρόνια όχι. Κάποτε υπήρχε η καλλιέργεια της κριτικής σκέψης. Ίσως μέχρι τα χρόνια που ήρθα εγώ στην Ελλάδα. Σταμάτησε όμως να υπάρχει. Αυτό ξεκινάει από το σχολείο, τουλάχιστον ξεκινούσε. Σήμερα δεν νομίζω ότι τα παιδιά μαθαίνουν να χρησιμοποιούν την κρίση τους. Δεν είναι έμφυτο στην παιδεία και στην κοινωνία. Ελπίζω να το αναζητήσουμε πάλι. Ο γιος μου είναι 14 ετών και χαίρομαι πολύ όταν αμφισβητεί πράγματα που ακούει, με μια έμφυτη περιέργεια, όχι από αντίδραση. Είναι μια αναζήτηση για να μάθει μια αλήθεια και να βρει ο ίδιος την αλήθεια του.

Music Corner: Ζήσατε την παιδική σας ηλικία στην Νέα Υόρκη. Με δεδομένη την κατάσταση στη χώρα μας πώς θα αντιδρούσατε αν γιος σας, σας έλεγε ότι θέλει να ζήσει στο εξωτερικό;
Έλλη Πασπαλά:
Μου το έχει πει ήδη (γέλια). Στην αρχή με στεναχωρούσε πάρα πολύ. Εγώ ήρθα στην Ελλάδα απ’ το εξωτερικό. Όταν ήμουν μικρή είχα μεγάλη λαχτάρα να έρθω στην Ελλάδα. Ο γιος μου έχει μεγαλώσει με την αντίστοιχη λαχτάρα. Γι’ αυτόν η Αμερική είναι ένα όνειρο που θέλει να ζήσει. Πλέον τον καταλαβαίνω και θα κάνω ότι μπορώ να τον βοηθήσω. Τα πράγματα δεν είναι εύκολα. Είναι βέβαια δίγλωσσός, μιλάει αγγλικά, αλλά πρέπει να αφοσιωθεί. Είναι πολύ λυπητερό που η Ελλάδα χάνει τα παιδιά της.

Music Corner: Δεν μπορεί να τα κρατήσει.
Έλλη Πασπαλά:
Έχει ξανασυμβεί πολλές φορές και είναι κάτι που πρέπει να μας προβληματίσει. Όλα έχουν φτάσει σε ένα εκρηκτικό σημείο. Πρέπει να κοιτάξουμε κατάματα αυτή την κατάσταση. Είναι σιχαμερό αυτό το πράγμα. Αν είχα γεννηθεί και μεγαλώσει εδώ είναι πολύ πιθανόν να είχα φύγει. Είναι μια βαθιά και χρόνια αρρώστια της κοινωνίας μας. Είναι μικρή η χώρα και όμως υπάρχουν τόσοι λαμπροί επιστήμονες που φεύγουν. Ισχύει αυτό που είπε ο ποιητής ότι «Η Ελλάδα πάντα με πληγώνει». Για όσους από εμάς έχουμε ζήσει σε δύο πατρίδες είναι πολύ μεγάλος πόνος. Έρχονται εδώ και αργά ή γρήγορα θέλουν να φύγουν. Έχω φίλους που ήρθαν απ’ έξω και τώρα θέλουν να φύγουν.

Music Corner: Εσείς θα το σκεφτόσασταν να ξαναφύγετε;
Έλλη Πασπαλά:
Το σκέφτομαι που και που, αλλά μετά λέω: «Τώρα που είναι τα δύσκολα, τώρα θα φύγω»; Νιώθω ενοχές! Είναι η ζωή μου εδώ τώρα. Δεν είναι εύκολο για μένα να φύγω. Έχω βέβαια έναν τυχοδιωκτισμό και μια μεγάλη αγάπη για τη Νέα Υόρκη. Μου λείπει. Δεν είναι όμως τυχαίο που ήρθα και είμαι εδώ 30 χρόνια. Την αγαπάω την Ελλάδα.

Music Corner: Με ποια συναισθήματα ατενίζετε το μέλλον;
Έλλη Πασπαλά:
Νιώθω ότι υπάρχει ένα ζύγι που μπορεί ανά πάσα στιγμή να γύρει από τη μια ή από την άλλη. Πρέπει να είμαστε σε επιφυλακή. Θέλει μεγάλη ψυχραιμία και πίστη. Ο καθένας πρέπει να πιστεύει αυτό που κάνει και να το υπηρετεί. Πρέπει να ακούμε. Δεν ακούμε ο ένας τον άλλο και αυτό είναι πάρα πολύ επικίνδυνο. Ακόμα και το φαινόμενο της Χρυσής Αυγής που εμένα με προβληματίζει και με ανησυχεί εκεί οφείλεται. Όταν ήρθα στην Ελλάδα πριν από σχεδόν 31 χρόνια, αν μου έλεγε κανείς ότι θα μπει ένα φασιστικό κόμμα στη Βουλή θα γελούσα. Θέλει πολύ μεγάλη προσοχή αυτό.

Music Corner: Μήπως και αυτό είναι ένα ακόμα σημείο των καιρών;
Έλλη Πασπαλά:
Αυτό που είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι ότι τους έχουν ψηφίσει νέοι άνθρωποι. Δεν νομίζω ότι μπορεί πραγματικά να τους εκπροσωπεί ένα τέτοιο κόμμα και μια τέτοια πολιτική στάση. Βγάζω το συμπέρασμα ότι έγινε από άγνοια και από αντίδραση. Είπα πριν ότι πρέπει να ακούμε. Πρέπει και τώρα να «ακούσουμε» για να καταλάβουμε γιατί αντέδρασε έτσι ο κόσμος. Η Χρυσή Αυγή ήρθε και κάλυψε κάποια κενά και πρέπει να μας απασχολήσει αυτό.

Music Corner: Δίνετε ψήφο εμπιστοσύνης στους νέους;
Έλλη Πασπαλά:
Σαφώς. Υπάρχουν νέες φωνές. Δεν εννοώ τραγουδιστές, εννοώ την νέα πολιτική και κοινωνική φωνή. Δεν έχει έρθει στην δική μου αντίληψη κάποια φωνή που να δίνει ένα στίγμα για το τι μπορεί να αλλάξει. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν αναμορφώνεται και δεν διαμορφώνεται αυτό το πράγμα. Υπάρχει ένα μεγάλο καζάνι που βράζει. Κάποια στιγμή θα αναδυθούν προσωπικότητες. Η ανθρωπότητα δεν σταματάει. Εξελίσσεται, ελίσσεται, αλλάζει. Το γένος μας έχει τα κακά του αλλά έχει και τα καλά του. Προτιμώ να πιστέψω σε θετικές εξελίξεις παρά σε τραγικές. Αλλάζει όλο το σκηνικό. Η Μεσόγειος ολόκληρη φλέγεται. Σχεδόν όλες οι χώρες είναι σε αναστάτωση και οφείλουμε να είμαστε πολύ προσεκτικοί και να διαμορφώνουμε νέες ιδέες, σκέψεις και προβληματισμούς για να πάμε μπροστά.

Music Corner: Να επιστρέψουμε στα καλλιτεχνικά. Έχετε σπουδές υποκριτικής στο ενεργητικό σας και μάλιστα το 1993 συμμετείχατε στο θεατρικό έργο «Τσέχωφ – το μιούζικαλ». Ο χώρος του μουσικού θεάτρου είναι στα σχέδιά σας;
Έλλη Πασπαλά:
Δεν έχω σχέδια. Εάν όμως υπήρχε κάτι και κάποιος μου έκανε πρόταση για κάτι ενδιαφέρον θα το σκεφτόμουν.

Music Corner: Σας ενδιαφέρει το μετά;
Έλλη Πασπαλά:
Τι θα μείνει για την ιστορία; (γέλια). Σκέψου ότι δεν κρατάω καλό αρχείο. Δεν έχω καλή σχέση. Το θεωρώ βάρος. Ότι έχω κρατήσει το κράτησα για μένα. Προσπαθώ να βάλω μια τάξη τώρα. Είναι βέβαια η δουλειά μου, είναι το παρελθόν μου και είναι αρκετά μεγάλο. Έχω πίσω μου αρκετά πράγματα. Τα βλέπω με μεγάλη τρυφερότητα. Από την άλλη σκέφτομαι ότι δεν θέλω να βαραίνω το γιο μου με κάτι τέτοιο Αν τα θέλει καλώς.

Music Corner: Ποιοι άνθρωποι υπήρξαν σημαντικοί σταθμοί στην πορεία σας και τι έχετε να θυμάστε από τον καθένα;
Έλλη Πασπαλά:
Δόξα τω Θεώ έχω πολλούς σταθμούς! Ξεκινώντας από τα παιδικά μου χρόνια στην Αμερική και τη δασκάλα μου στο Πανεπιστήμιο, από την πρώτη φορά που άκουσα την Teresa Stratas, τη συναυλία που είδα πρώτη φορά live την Jerry Mitchell… Γνώρισα τον Μίκη στην Νέα Υόρκη, την Μερκούρη, τον Dassin. Γνώρισα μύθους. Ζωντανοί μύθοι για μένα που τους έζησα από κοντά. Το τι έχω να κρατήσω από τον καθένα είναι κάτι που πρέπει να κάτσω να το γράψω. Για μένα πιο πολύ. Ο Χατζιδάκις είναι πολύ μεγάλο κεφάλαιο. Κοντά του έμαθα να είμαι πιο ανοιχτή, να ανοίξω την ψυχή μου όχι μόνο στην μουσική αλλά γενικώς. Άνοιξαν οι ορίζοντές μου καλλιτεχνικά, πνευματικά και κοινωνικά γνωρίζοντας τον Χατζιδάκι. Μετά είχα πολλές γνωριμίες, πολλές φιλίες. Είχα την μεγάλη τύχη να γνωρίσω από νωρίς την Μαρία Φαραντούρη. Αλλά και με όλους τους μουσικούς και συνθέτες που έχω συνεργαστεί… Νιώθω ότι έχω κάνει έναν ωραίο κύκλο. Ξεκίνησα γνωρίζοντας το Θεοδωράκη, το Χατζιδάκι, το Σαββόπουλο, αλλά συνεργάστηκα και με υπέροχους τραγουδοποιούς της γενιάς μου, όπως τον Καλατζόπουλο, την Ρεμπούτσικα, τον Κραουνάκη, τον Ξυδάκη, τον Πορτοκάλογλου. Έκανα πράγματα που τα αγάπησα πολύ και δεν ήταν αναμενόμενα όπως με τους Active Member και τους Raining Pleasure. Πράγματα που μου έδωσαν πάρα πολύ μεγάλη χαρά. Νιώθω πως συνέχεια πάω μπροστά. Είναι μεγάλη υπόθεση το να μην νιώθεις ότι είσαι στατικός. Ανακαλύπτεις πράγματα.

Music Corner: Ποιος θα είναι ο επόμενος μεγάλος πειραματισμός;
Έλλη Πασπαλά:
Το λέω συνέχεια και δεν το κάνω. Νομίζω ότι τελικά δεν θα το κάνω σε αυτή την ζωή. Ο μεγάλος πειρασμός και πειραματισμός θα ήταν να γράψω δική μου μουσική.

Music Corner: Δεν ήρθε το πλήρωμα του χρόνου;
Έλλη Πασπαλά:
Προφανώς όχι. Μια φίλη μου, μου είχε πει: «Προφανώς δεν το είχες τόσο μεγάλη ανάγκη, γι’ αυτό δεν το έκανες».

Music Corner: Να κλείσουμε με ένα στίχο ή μια μελωδία που σας συγκινεί και σας αγγίζει κάθε φορά που τον ακούτε…
Έλλη Πασπαλά:
Πάντα αυτό που με συγκινεί ιδιαίτερα είναι το «Μητέρα και αδερφή» του Χατζιδάκι.

«Μητέρα κι αδερφή
δωσ’ μου μια ελπίδα
δωσ’ μου μιαν ευχή
η αγάπη ν’ απλωθεί
παντοτινή στη γη σαν προσευχή
».

————————

*** Ευχαριστούμε το Passport για την φιλοξενία…
*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού γραπτού ή οπτικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Please enter your comment!
Please enter your name here