Γράφει η Πόπη Βεζάζη
Φωτογραφίες: Γκέλυ Καλαμπάκα
Η φετινή χρονιά κρύβει εκπλήξεις για το χώρο του Θεάτρου. Μία από αυτές είναι και η σύμπραξη του Θεάτρου Τέχνης Καρόλου Κουν και του Θεάτρου του Νέου Κόσμου, μέσω της οποίας καταφθάνει στο κοινό μία πολυαναμένομενη παράσταση. Οι «Βρικόλακες» του Χένρικ Ίψεν, σε σκηνοθεσία του Δημήτρη Καρατζά, παρέα με μία ομάδα ηθοποιών που αλληλοσυμπληρώνονται μέσα στο έργο, αποτελεί γροθιά στο στομάχι του αστικού πολιτισμού και στο τοπίο των κοινωνικών-ηθικών συμβάσεων.
Ένα έργο γραμμένο το 1881, σταθμός για τον 19ο αιώνα, καθώς εισάγει το ευρωπαϊκό μοντέρνο δράμα πλέον στους κόλπους του θεάτρου. Σχολιάστηκε αρνητικά για την οξεία γλώσσα του και το σκοπό χειραγώγησης των λαϊκών μαζών, παραμένει παρ’ όλα αυτά δριμύς ο τρόπος που αφυπνίζει και βάζει στο μυαλό του θεατή την αναγκαιότητα για πραγματική, ευτυχισμένη ζωή, σε ένα κοινωνικό σύνολο, ξεκινώντας από την μικρή κοινωνία της οικογένειας και τους δεσμούς αίματος και αγάπης που την διατρέχουν.
Κεντρική ιστορία του έργου είναι μία οικογένεια και τα ένοχα μυστικά που την περικλύουν. Παρακολουθούμε τα γεγονότα μέσα σε ένα σπίτι, το οποίο πλήττεται από πόνο και δυστυχία. Κεντρική πρωταγωνίστρια, η εξαιρετική Ρένη Πιττακή, μία ηχηρή μορφή στο Ελληνικό Θέατρο. Η ζωή της κυρίας Άλβινγκ (Ρένη Πιττακή) βρίσκεται σε ένα επικίνδυνο τέλμα, καθώς έρχεται αντιμέτωπη με το σκληρό παρελθόν της, την αρρώστια του γιου της, Όσβαλντ (Μιχάλης Σαράντης) που την επισκέπτεται στο μουντό πατρικό του για να περάσει λίγο χρόνο μαζί της, αλλά και τις ηθικολογικές -γεμάτες ταμπού και τιμωρία- απόψεις του πάστορα Μάντερς (Ακύλλας Καραζήσης). Οι σχέσεις των ανθρώπων αυτών, καθώς και της υπηρέτριας του σπιτιού, Ρεγκίνε (Ιωάννα Κολιοπούλου) και του εργάτη μαραγκού Έγκστραντ (Κώστας Μπερικόπουλος), ο οποίος δουλεύει στο ορφανοτροφείο που έχει ιδρύσει η κυρία Άλβινγκ ως φόρο τιμής στον αποθανόντα σύζυγό της, ταλαντεύονται και δοκιμάζονται με φόντο ένα μουντό τοπίο ασταμάτητης βροχής και ένα σπίτι σκοτεινό.
Ο Ίψεν χτίζει στιαδιακά ένα έργο, το οποίο παρομοιάζεται θεματικά και τεχνικά με αρχαία ελληνική τραγωδία. Οι ήρωες αμφιταλαντεύονται ανάμεσα στην αλήθεια και το φως και στο σκοτάδι, την ημιμάθεια και την τυφλή υπακοή σε νόμους και κανόνες, οι οποίοι ουσιαστικά αιχμαλωτίζουν τον άνθρωπο και τον μετατρέπουν σε έρμαιο των συμβάσεων και εν τέλει σε δυστυχισμένο πλάσμα. Οι βρικόλακες είναι τα φαντάσματά τους, οι ζωντανοί-νεκροί που βρίσκονται μέσα τους και περπατούν ανάμεσα στον κόσμο, χωρίς να αντέχουν το φως και την πραγματική ευτυχία. Κυκλοφορούν μέσα στο σπίτι της κυρίας Άλβινγκ αέναα, ανάμεσα στους τοίχους, επικρατεί ένα χρώμα γκρι, δεν βγαίνει ποτέ ο ήλιος και αυτό βασανίζει το ήδη ταραγμένο μυαλό του Όσβαλντ, για το αν θα μπορέσει ξανά να ζωγραφίσει. Παράλληλα παρακολουθούμε την πορεία του πάστορα Μάντερς, ο οποίος σε κάθε του λέξη αναζητά το ορθό και το –υποτιθέμενα- ηθικό, μην μπορώντας να αντέξει τις αλήθειες που ξετυλίγονται καθ’ όλη τη διάρκεια των γεγονότων, ενώ οι αποκαλύψεις συμβαίνουν σταθερά από την αρχή του έργου και κορυφώνονται εν τέλει για να ανατρέψουν τα δεδομένα στα μυαλά των ηρώων.
Οι Βρικόλακες ήδη από την αρχή επιχειρούν να φωτίσουν τις σχέσεις αλληλεξάρτησης μεταξύ των προσώπων που απαρτίζουν την ιστορία. Ανάμεσα στους πρωταγωνιστές παρατηρούνται κοφτές κινήσεις, σύντομοι και με παύσεις διάλογοι, θλιμμένα ακούσματα που φαντάζει να ηχούν από κάπου απομακρυσμένα και ξεχασμένα, αντιλαλούν παλιές μνήμες και δημιουργούν εικόνες ξεχασμένες. Διαμορφώνεται ένα βλοσυρό σκηνικό. Μοιάζει ακόμα και ο χώρος να ουρλιάζει από βασανιστικές εικόνες και επώδυνες, μακρινές μνήμες, τα φαντάσματα-οι δικοί μας πρωταγωνιστές- περιφέρονται μέσα στο σπίτι, προσπαθώντας να παλέψουν με τις αλήθειες τους, να ξεπεράσουν τα «πρέπει» της πουριτανικής ιδεολογίας, να βγουν από το λαβύρινθο του εφιάλτη τους και να βρουν την αληθινή ευτυχία και τον Ήλιο.
Τραγικότερη ίσως φιγούρα στο έργο, η μητέρα, ασπάζεται ριζοσπαστικές αλήθειες και τολμά να εκφράσει αυτά που τόσα χρόνια έκρυβε μέσα της. Υποφέρει ως άλλη αρχαία τραγική ηρωϊδα, προσπαθώντας να αντιμετωπίσει ταυτόχρονα την πραγματικότητα που λαμβάνει χώρα μπροστά στα μάτια όλων, (που χρόνια αρνούνταν να κοιτάξει), την αλήθεια που εκφράζει στον πάστορα Μάντερς με στόμφο, την ασθένεια του παιδιού της, κοιτάει κατάματα την τραγωδία μέσα στο σπίτι της και εν τέλει καταρρέει. Το μυαλό των ανθρώπων μπροστά στην αναπόδραστη μοίρα τους μπορεί να τους οδηγήσει στην καταστροφή. Οι «βρικόλακες» του νου, του παρελθόντος και του παρόντος, κυκλοφορούν ελεύθεροι και σκορπούν το χαμό και την οδύνη στους ήρωες καθώς η ιστορία μας ξετυλίγεται.
Ένα ρεαλιστικό, κοινωνικό δράμα, γεμάτο αλληγορίες και κοινωνικά μηνύματα, το οποίο επιτυχώς ισορροπούν οι ηθοποιοί, με τις ερμηνείες τους να παίρνει η κάθε μία το δικό της κομμάτι μέσα στο χώρο και την ιστορία, με ξεκάθαρη πλοκή και σωστά μετριασμένο τρόπο χλευασμού των κοινωνικών δομών και της υποκρισίας του τι είναι πρέπον, ξεκινώντας από τον πυρήνα μιας οικογένειας. Μεστό και σαφές, με ιδιαίτερες, έντονες, ερμηνείες, ακραίους χαρακτήρες ηρώων και αρκετά μεγάλη διάρκεια, η οποία μάλλον προβλημάτισε, οδηγεί πάντως το θεατή παράλληλα με τους χαρακτήρες στην κάθαρση και στην αποσαφήνιση της έννοιας των «βρικολάκων» που ζουν μέσα μας και τρέφονται από την άρνηση της αλήθειας μας και τις ενοχές μας.
- Λεπτομέρειες για την παράσταση, μπορείτε να δείτε στο σχετικό δελτίο τύπου
————-
*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…