Ένας δίσκος ήρθε απ’ τα παλιά – 14/10/2011

Γράφει ο Τάσος Κριτσιώλης
http://vinylmaniac.madblog.gr

Ένας δίσκος ήρθε απ’ τα παλιά
Οι δίσκοι που ποτέ δεν ξεχνάμε…!

Παρασκευή 14 Οκτωβρίου 2011

Η στήλη αυτή του musiccorner έχει ως στόχο να θυμίσει στους παλαιότερους και να προτείνει στους νεότερους μια σειρά από δίσκους 33 στροφών που εκδόθηκαν σε μια «χρυσή» περίοδο για το ελληνικό τραγούδι. Τότε που μεσουρανούσαν μεγάλοι συνθέτες, ποιητές και στιχουργοί, αλλά και ερμηνευτές. Τότε που ένας νέος δίσκος του Θεοδωράκη, του Χατζιδάκι, του Ξαρχάκου, του Μούτση, του Λοΐζου και τόσων άλλων σπουδαίων μουσικών αποτελούσε καλλιτεχνικό και πολιτισμικό γεγονός!

Οι δίσκοι που θα παρουσιάσουμε, χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: Σε αυτούς που σήμερα χαρακτηρίζονται «κλασικοί» κι έγραψαν τη δική τους ξεχωριστή ιστορία στο ελληνικό τραγούδι, αλλά και σε κάποιους που μπορεί να μην είχαν την αποδοχή και την «αναγνωρισιμότητα» που τους άξιζε την εποχή που εκδόθηκαν, κρύβουν όμως «διαμάντια» που έστω και μετά από τόσα χρόνια δεν είναι αργά να βγουν στην επιφάνεια…

———————————————————–

ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ «ΟΜΟΡΦΗ ΠΟΛΗ» (HMV GCLP 4)

Tο καλοκαίρι του 1962 ίσως να ήταν το πιο σημαντικό στη σύγχρονη ιστορία της ελληνικής μουσικής. Δύο θεατρικές παραστάσεις που ανέβηκαν σχεδόν ταυτόχρονα έμελλε να παίξουν καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη όχι μόνο του τραγουδιού μας, αλλά και του πολιτισμού μας γενικότερα. Η «Όμορφη πόλη» και η «Οδός ονείρων» με πρωταγωνιστές τον Μίκη Θεοδωράκη και τον Μάνο Χατζιδάκι αντιστοίχως.

Ο θεατρικός επιχειρηματίας Θεόδωρος Κρίτας που είχε το θέατρο «ΠΑΡΚ», πρότεινε στον Θεοδωράκη το ανέβασμα μιας επιθεώρησης με μουσική και τραγούδια ορμώμενος από την τεράστια επιτυχία που είχε μια ανάλογη παράσταση ένα χρόνο νωρίτερα στο θέατρο «Μετροπόλιταν» με τίτλο «Αρχιπέλαγος», βασισμένη στον ομώνυμο κύκλο τραγουδιών του συνθέτη.

Η συμφωνία επήλθε κι έτσι υπό τη σκηνοθετική μπαγκέτα του Μιχάλη Κακογιάννη ξεκίνησαν οι πρόβες. Ο τίτλος που δόθηκε στην εν λόγω επιθεώρηση ήταν «Όμορφη πόλη», από το ομότιτλο τραγούδι σε στίχους Γιάννη Θεοδωράκη που είχε ερμηνεύσει ένα χρόνο νωρίτερα ο Μίκης στον κύκλο «Λιποτάκτες».

Το πρώτο μέρος της συγγραφικά και στιχουργικά υπέγραφε ο Μποστ με τη μουσική και τα τραγούδια του Θεοδωράκη και το δεύτερο ο ίδιος ο συνθέτης, με κομμάτια πάνω σε στίχους του Δημήτρη Χριστοδούλου, του Ερρίκου Θαλασσινού και του Άκου Δασκαλόπουλου.

Τα τραγούδια ερμήνευαν επί σκηνής ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης (καθιερωμένος πια στο κοινό ως η «φωνή» του Μίκη), η Ντόρα Γιαννακοπούλου (λίγους μήνες μετά την επιτυχημένη της παρουσία στην παράσταση «Ένας όμηρος» όπου έλεγε και τα τραγούδια του ομώνυμου κύκλου) και ο Γιάννης Βογιατζής με τη Γιοβάννα εναλλάξ το «Μέσα στα μαύρα σου μαλλιά».

Ωστόσο, όταν κυκλοφόρησε ο δίσκος με τα τραγούδια της «Όμορφης πόλης» το εν λόγω κομμάτι περιλήφθηκε με τον Μπιθικώτση και τη συνοδεία χορωδίας, καθώς Βογιατζής και Γιοβάννα ανήκαν σε άλλη δισκογραφική εταιρεία από εκείνη του «σερ».

Πάντως, η πανίσχυρη λογοκρισία της εποχής έβαλε κι εδώ το χεράκι της απαγορεύοντας να συμπεριληφθεί στο δίσκο το «Μπουρνάζι» που τραγουδούσε επί σκηνής η Μαρία Κωνσταντάρου, με τη δικαιολογία ότι περιείχε υπαινιγμούς για το βιοτικό επίπεδο της Ελλάδας εκείνων των χρόνων. Αυτό το κομμάτι δεν πέρασε ποτέ στη δισκογραφία και παραμένει ως σήμερα ανέκδοτο…

Πρωταγωνιστές της παράστασης ήταν οι αδελφές Καλουτά και οι Κώστας Ρηγόπουλος, Ανδρέας Ντούζος, Μαρία Κωνσταντάρου, Νίκος Τσούκας κ.α., ενώ έκαναν το ντεμπούτο τους στο σανίδι η Μάρθα Καραγιάννη και η αείμνηστη Κατερίνα Γώγου!

Η «Όμορφη πόλη» συνδέθηκε μ’ ένα δυσάρεστο γεγονός. Η φυματίωση από την οποία υπέφερε χρόνια πριν ο Μίκης Θεοδωράκης εμφανίστηκε ξανά σε πολύ άσχημη μορφή, εξαιτίας του μεγάλου φόρτου εργασίας του συνθέτη εκείνη την εποχή. Μάλιστα, ίσα-ίσα που πρόλαβε τη γενική πρόβα κι εν συνεχεία αναχώρησε για το Παρίσι όπου έγραφε μουσική για ένα φιλμ. Αφού τελείωσε κι από εκεί, μεταφέρθηκε επειγόντως σε σανατόριο στο Έσεξ της Αγγλίας κι εν συνεχεία σ’ ένα αντίστοιχο στην Πεντέλη.

Όπως είναι φυσικό, δεν πρόλαβε να δει τις παραστάσεις παρά μόνο την τελευταία διευθύνοντας για λίγο και την ορχήστρα, ενώ στο μεσοδιάστημα κλήθηκαν εκτάκτως να σώσουν την κατάσταση ο Στέλιος Καζαντζίδης με τη Μαρινέλλα και ο Μανώλης Χιώτης με τη Μαίρη Λίντα κατόπιν παράκλησης του ίδιου του Θεοδωράκη.

Λίγο μετά το τέλος των παραστάσεων κυκλοφόρησε και ο δίσκος με τα 14 από τα 15 τραγούδια που ακούγονταν εκεί (εκτός του «Μπουρναζίου», όπως αναφέραμε παραπάνω). Από αυτά, ξεχώρισαν ιδιαίτερα κι ακούγονται ως τις μέρες μας τα «Της ξενιτιάς» (Φεγγάρι μάγια μου ‘κανες), ο θρυλικός «Καημός» που όμως είχε ηχογραφηθεί λίγο νωρίτερα σε πρώτη εκτέλεση με το δίδυμο Καζαντζίδη-Μαρινέλλας και το «Μέσα στα μαύρα σου μαλλιά». Όμως, είναι πολύ γνωστά και ορισμένα από τα υπόλοιπα καθιστώντας το εν λόγω άλμπουμ ως ένα από τα πιο «κλασικά» στην ιστορία της ελληνικής δισκογραφίας…

Τα τραγούδια του δίσκου
01) Εισαγωγή (Ορχήστρα)
02) Σερενάτα (Μποστ) Αν. Ντούζος
03) Όταν με δείτε να μιλώ (Δ. Χριστοδούλου) Ντ. Γιαννακοπούλου
04) Του σπιτιού (Ερ. Θαλασσινού) Χορωδία
05) Της ξενιτιάς (Ερ. Θαλασσινού) Γρ. Μπιθικώτσης
06) Νανούρισμα (Ερ. Θαλασσινού) Ντ. Γιαννακοπούλου
07) Μέσα στα μαύρα σου μαλλιά (Α. Δασκαλόπουλου) Γρ. Μπιθικώτσης-Χορωδία
08) Καημός (Δ. Χριστοδούλου) Γρ. Μπιθικώτσης-Χορωδία
09) Εκείνος που μας χάθηκε (Δ. Χριστοδούλου) Ντ. Γιαννακοπούλου
10) Του γάμου (Ερ. Θαλασσινού) Άννα και Μαρία Καλουτά
11) Του χάρου (Ερ. Θαλασσινού) Γρ. Μπιθικώτσης-Χορωδία
12) Θλιμμένη ματιά (Δ. Χριστοδούλου) Ντ. Γιαννακοπούλου
13) Της δουλειάς (Ερ. Θαλασσινού) Χορωδία
14) Κρητικός χορός (Ορχήστρα)

ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΠΑΝΟΣ «ΜΙΑ ΚΥΡΙΑΚΗ» (COLUMBIA SCXG 48)

Ερχόμενος από τη Γαλλία στα μέσα της δεκαετίας του ’60, ο Γιάννης Σπανός έγινε ένας εκ των βασικών συντελεστών του «Νέου Κύματος» και οι δημιουργίες του είχαν το ανάλογο ύφος, με αποκορύφωμα τη μεγάλη επιτυχία των δύο πρώτων «Ανθολογιών» το 1967 και το 1968. Ωστόσο, κάπου-κάπου επιχειρούσε να βάλει κάποιες λαϊκές «πινελιές» στα τραγούδια του, χωρίς όμως ποτέ να προχωρήσει περισσότερο στο εν λόγω είδος.

Όλα αυτά μέχρι το 1969 και την πρόκληση του Λευτέρη Παπαδόπουλου. Ο στιχουργός του είχε πει ότι δε μπορεί να γράψει λαϊκά τραγούδια και ο Σπανός του απάντησε: «Φέρε μου εσύ στίχους και θα δεις αν μπορώ». Έτσι κι έγινε και μέσα από τούτο το «σπιρούνιασμα» γράφτηκαν ορισμένες από τις ωραιότερες «έντεχνες λαϊκές» μελωδίες!

Αποφασίστηκε λοιπόν η ηχογράφηση ενός μεγάλου δίσκου με ανάλογου ύφους τραγούδια και φυσικά η εταιρεία έδωσε στον συνθέτη ότι καλύτερο διέθετε: Γρηγόρης Μπιθικώτσης (στη μοναδική τους συνεργασία), Σταμάτης Κόκοτας και Βίκυ Μοσχολιού κλήθηκαν να δώσουνε φωνή στην προσπάθεια του Σπανού να γράψει λαϊκά τραγούδια, ενώ συμμετείχε και ο νεαρός Χρήστος Εμμανουήλ που παρά τις θετικές κριτικές που συνόδεψαν τα πρώτα του βήματα, δεν είχε συνέχεια. Ως τίτλος του άλμπουμ, επιλέχθηκε το «Μια Κυριακή» και κυκλοφόρησε την άνοιξη του 1969.

Τόσο ο Κόκοτας, όσο και η Μοσχολιού συνέχισαν τη συνεργασία τους με το συνθέτη για πολλά χρόνια έκτοτε και συνυπογράψανε μοναδικές στιγμές του ελληνικού τραγουδιού με σπουδαίες δημιουργίες όπως «Δεν το μπορείς», «Ο τρελός», «Ξύπνησε η πόλη», «Άνθρωποι μονάχοι», «Μια βραδιά του Μαγιού», «Η μαρκίζα» κ.α.

Ο συγκεκριμένος δίσκος έκανε αίσθηση από την αρχή κι έβγαλε πολλές και διαχρονικές επιτυχίες. Εκτός του ομότιτλου (με μια συγκλονιστική ερμηνεία από τον Μπιθικώτση), είναι πασίγνωστα τα «Πες πως μ’ αντάμωσες», «Τι σου ‘φταιξαν τα νιάτα μου» και «Ο μπαγλαμάς», τα οποία μέχρι και σήμερα πρωταγωνιστούν στους νυχτερινούς χώρους διασκέδασης και στις συναυλίες. Ο Γιάννης Σπανός λοιπόν, απέδειξε ότι είναι ένας συνθέτης που μπορεί να γράψει από «Σπασμένο καράβι» και «Άνθρωποι μονάχοι» μέχρι «Ρίξε στο κορμί μου σπίρτο» και «Ναύτης βγήκε στη στεριά»…

Όσον αφορά τους στίχους, τη μερίδα του λέοντος κατέχει ο Λευτέρης Παπαδόπουλος με επτά τραγούδια (η αρχή της συνεργασίας του με τον Σπανό που δημιούργησε μεγάλες κι αξέχαστες επιτυχίες) κι ακολουθούν οι σπουδαίοι Μάνος Ελευθερίου, Κώστας Γεωργουσόπουλος, Γιώργος Παπαστεφάνου και Κώστας Κωτούλας. Στο οπισθόφυλλο υπάρχει ένα σημείωμα του συνθέτη με μια φωτογραφία του, ενώ το εξώφυλλο είναι του Σπύρου Βασιλείου. Η ηχογράφηση έγινε στα στούντιο της Columbia με ηχολήπτη τον Γιώργο Κωνσταντόπουλο.

Τα τραγούδια του δίσκου
01) Μια Κυριακή (Λ. Παπαδόπουλου) Γρ. Μπιθικώτσης
02) Ξέχασες (Κ. Κωτούλα) Β. Μοσχολιού
03) Θα σου στείλω περιστέρι (Λ. Παπαδόπουλου) Χρ. Εμμανουήλ
04) Μπρος στο μπαλκόνι σου (Γ. Παπαστεφάνου) Β. Μοσχολιού
05) Η πληρωμή (Μ. Ελευθερίου) Χρ. Εμμανουήλ
06) Παίρνει τους δρόμους η καρδιά (Λ. Παπαδόπουλου) Β. Μοσχολιού
07) Πες πως μ’ αντάμωσες (Λ. Παπαδόπουλου) Στ. Κόκοτας
08) Τι σου ‘φταιξαν τα νιάτα μου (Λ. Παπαδόπουλου) Β. Μοσχολιού
09) Πού σε είδα, πού σε ξέρω (Κ. Γεωργουσόπουλου) Στ. Κόκοτας
10) Γειτονάκι μου (Λ. Παπαδόπουλου) Στ. Κόκοτας
11) Ας ερχόσουν κι ας βρεχόσουν (Κ. Κωτούλα) Γρ. Μπιθικώτσης
12) Ο μπαγλαμάς (Λ. Παπαδόπουλου) Γρ. Μπιθικώτσης