Δισκογραφικές συναντήσεις

Μάνος Χατζιδάκις - Χάρις Αλεξίου...

Δεκαπέντε χρόνια συμπληρώθηκαν φέτος από το θάνατο του Μάνου Χατζιδάκι. Ήταν 15 Ιουνίου του 1994, όταν έφυγε μακριά μας για πάντα... Μ' αυτή την αφορμή, η στήλη αναζητά σήμερα τις "συναντήσεις" του συνθέτη με τη Χαρούλα Αλεξίου, πάντα επί δισκογραφικού εδάφους. Όχι πως ήταν πολλές. Στην ουσία, ένας ολόκληρος δίσκος - ασυνήθιστος για τη μέχρι τότε δισκογραφική παρουσία της ερμηνεύτριας - και μερικά σκόρπια τραγούδια... Η σχέση τους πέρασε από σαράντα κύματα (από περιόδους έντονης αμφισβήτησης και άρνησης, κυρίως λόγω συνδικαλιστικών διαφορών, μέχρι μεγάλης αγάπης και σεβασμού) και κάθε βήμα προσέγγισης γινόταν κάθε φορά με φειδώ. Δεν πρέπει, άλλωστε, να περάσει απαρατήρητο το γεγονός ότι η Χάρις Αλεξίου ήταν η μόνη απ' τη γενιά της, σε σύγκριση με τη Δήμητρα Γαλάνη, το Μανώλη Μητσιά ή το Γιώργο Νταλάρα, που τραγούδησε τόσο λίγο Μάνο Χατζιδάκι.

Για πρώτη φορά, η Χαρούλα ηχογράφησε τραγούδια του Χατζιδάκι το 1972 σ' ένα δίσκο 45 στροφών. Ήταν το "Χασάπικο '40" ("Ήλιε μου ήλιε μου βασιλιά μου...") μαζί με το "Αγάπη μέσα στην καρδιά", αμφότερα σε στίχους του Νίκου Γκάτσου. Τα εν λόγω τραγούδια είχε τραγουδήσει πρώτη, ένα χρόνο πριν, η Δήμητρα Γαλάνη στο δίσκο "Της γης το χρυσάφι". Εκεί τα είχε ενορχηστρώσει ο Γιάννης Σπανός, αφού ο Χατζιδάκις βρισκόταν την περίοδο εκείνη στην Αμερική. Στην ηχογράφηση με την Αλεξίου, τη διεύθυνση ορχήστρας είχε ο Θεόδωρος Δερβενιώτης.

Η μοναδική φορά που ο Μάνος Χατζιδάκις και η Χαρούλα Αλεξίου βρέθηκαν μαζί στο studio ήταν το 1987 για το δίσκο "Η Χάρις Αλεξίου σε απρόβλεπτα τραγούδια", που κυκλοφόρησε τον Απρίλιο της ίδιας χρονιάς. Η Αλεξίου τραγούδησε ένα ρεπερτόριο απρόβλεπτο, κόντρα στις μέχρι τότε επιλογές της, υπό τη διεύθυνση και την καθοδήγηση του Χατζιδάκι. Είχε, βέβαια, προηγηθεί το πέρασμά της από το "Σείριο" το Γενάρη του '87, ενώ εκείνο το καλοκαίρι Χατζιδάκις & Αλεξίου περιόδευσαν με συναυλίες σε πολλές πόλεις της Ελλάδας.

Ο δίσκος "Η Χάρις Αλεξίου σε απρόβλεπτα τραγούδια" περιείχε δώδεκα τραγούδια, τρία του Μάνου Χατζιδάκι ("Μανούλα μου" σε στίχους Ιάκωβου Καμπανέλλη, "Η Μαριάνθη των ανέμων" και "Το τραγούδι της Ευρυδίκης" σε στίχους του συνθέτη), δύο του Θάνου Μικρούτσικου ("Οι ακροβάτες" σε στίχους Κώστα Τριπολίτη και "Θέατρο σκιών" σε στίχους Άλκη Αλκαίου), ένα του Παναγιώτη Τούντα ("Μ' έμπλεξε ένας μόρτης") και ένα του Απόστολου Καλδάρα ("Όποια και να 'σαι"). Κι ακόμα, στα "Απρόβλεπτα" θα βρείτε το παραδοσιακό "Ο αμανές της καληνυχτιάς", τον Λιβανέζικο ύμνο "Wa habibi", το "Canto per me" του Nino Rota από την "Ιστορία έρωτα και αναρχίας", τη "Τζένη των πειρατών" των Κ. Βάιλ - Μπ. Μπρεχτ από την "Όπερα της πεντάρας" κι ένα λαϊκό ρώσικο τραγούδι, τους "Γερανούς", με τους ελληνικούς στίχους του Γιάννη Ρίτσου.

Η Αλεξίου αποδείχτηκε πανάξια ερμηνεύτρια του συγκεκριμένου υλικού. Αφέθηκε στα χέρια του Χατζιδάκι κι εκείνος με το μαγικό ραβδί της τέχνης του και το αλάνθαστο ένστικτό του ανέδειξε όλα τα χρώματα της φωνής της κι όλες τις αποχρώσεις της ερμηνείας της. Μπορεί τα "Απρόβλεπτα" να μην ενίσχυσαν στη συγκεκριμένη χρονική στιγμή το - έτσι κι αλλιώς - επιτυχημένο και δημοφιλέστατο λαϊκό προφίλ της Χαρούλας, μέσα στα χρόνια, όμως, παρέμειναν ένας δίσκος - προίκα και μια ευτυχισμένη συνεργασία.

Σε συνέντευξή της το 1987, στο περιοδικό "TV 3", η κορυφαία μας ερμηνεύτρια αποτιμούσε ως εξής τη συνεργασία τους: "Κοντά στο Χατζιδάκι, έμαθα τι σημαίνει να μπορεί κανείς να ποιεί μουσική, σ' ένα χώρο χωρίς ηλεκτρισμό. Ήταν δουλειά ενός άλλου επιπέδου. Όταν λειτουργείς μέσα στην ατμόσφαιρα του Χατζιδάκι, μπαίνεις στην ουσία της μουσικής. Βέβαια, δεν έχει την αμεσότητα που προσφέρει μια λαϊκή δουλειά, με τα τραγούδια που γνωρίζει ο πολύς κόσμος...". Κι ίσως αυτός ήταν και ο λόγος που η Χαρούλα δεν υποστήριξε έκτοτε σχεδόν καθόλου το υλικό των "Απρόβλεπτων" σε εμφανίσεις ή σε παραστάσεις της. Ήταν κάτι που άρχισε και τελείωσε, μια φορά κι έναν καιρό, στο "Σείριο".

Που αλλού βρίσκουμε τη Χαρούλα να τραγουδά Χατζιδάκι; Πολλά χρόνια αργότερα, στο δίσκο της "Ψίθυροι", που κυκλοφόρησε το Σεπτέμβρη του 2000, με επανεκτελέσεις δώδεκα τραγουδιών χωρίς ορχήστρες, χωρίς studio effects, χωρίς ηλεκτρικούς ήχους, χωρίς τεχνολογική υποστήριξη. Τραγούδια με τη δική τους ιστορία ερμηνευμένα απλά, με τη συνοδεία μόνο της κιθάρας του Χρήστου Περτσινίδη και του πιάνου του Χάρη Ανδρεάδη. Στους "Ψιθύρους", η Χαρούλα επέλεξε να συμπεριλάβει το κινηματογραφικό τραγούδι του Μάνου Χατζιδάκι "Μη τον ρωτάς τον ουρανό", με τους στίχους του Γιάννη Ιωαννίδη, γραμμένο το '59 για την ταινία του Ντίμη Δαδήρα "Το νησί των γενναίων"...